Na podstawie art. 68 ust. 3 ustawy z dnia 1 sierpnia 1997 r. o Trybunale Konstytucyjnym (Dz. U. Nr 102, poz. 643, ze zm.; dalej: ustawa o TK) zgłaszam zdanie odrębne do wyroku z dnia 15 lipca 2009 r., sygn. akt K 64/07, do zawartego w nim postanowienia o umorzeniu postępowania w zakresie, w jakim dotyczy art. 83 ust. 1 ustawy z dnia 15 grudnia 2000 r. o spółdzielniach mieszkaniowych (Dz. U. z 2003 r. Nr 119, poz. 1116, ze zm.; dalej: ustawa o spółdzielniach mieszkaniowych).

1) nie występowały podstawy do umorzenia postępowania w tym zakresie z uwagi na niedopuszczalność wydania wyroku (art. 39 ust. 1 pkt 1 ustawy o TK), a sprawę należało rozpatrzyć merytorycznie, tzn. zgodnie z wnioskiem ocenić zgodność art. 83 ust. 1 ustawy o spółdzielniach mieszkaniowych z art. 32 Konstytucji;

2) art. 83 ust. 1 ustawy o spółdzielniach mieszkaniowych jest niezgodny z art. 32 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej.

1. W wyroku, do którego zgłaszam zdanie odrębne, z powołaniem na art. 39 ust. 1 pkt 1 ustawy o TK umorzono postępowanie w zakresie kontroli zgodności art. 83 ust. 1 ustawy o spółdzielniach mieszkaniowych z art. 32 Konstytucji, uznając, że zachodzi tu niedopuszczalność wydania wyroku. Trybunał, podejmując decyzję o umorzeniu, uznał, że zarzut sprzeczności zaskarżonej normy z art. 32 Konstytucji nie został uzasadniony przez wnioskodawcę. Trybunał uznał, że sformułowanie zawarte we wniosku, iż kwestionowana regulacja „rodzi (...) zarzut nierównego traktowania różnych rodzajów spółdzielni”, wymaga poparcia dowodami dotyczącymi odmiennego traktowania podmiotów podobnych, w szczególności gdy pomiędzy różnymi rodzajami spółdzielni występują istotne różnice wynikające z celów ich działania.

Zaskarżona norma przewiduje możliwość umieszczenia w statucie spółdzielni klauzuli dopuszczenia odbywania walnego zgromadzenia częściami – gdy liczba członków przekroczy 500 osób, z tym że rada nadzorcza ma prawo określenia zasad przypisania uprawnionych członków do poszczególnych kurii.

Zaskarżony przepis nie przewiduje wprost kurializacji walnego zgromadzenia, lecz stwarza w tym względzie opcję dla statutu.

2. Zaskarżony przepis dotyczy walnego zgromadzenia. Jest to organ występujący obligatoryjnie we wszystkich spółdzielniach, charakteryzujący typologicznie tę osobę prawną. W każdej spółdzielni, niezależnie od tego, o jaką spółdzielnię (czym się zajmującą) chodzi, musi istnieć walne zgromadzenie. W ogólności w korporacyjnych osobach prawnych, których wyróżnikiem jest zgrupowanie osób, musi istnieć podobny organ, będący reprezentacją zrzeszonych osób (jakkolwiek nie musi on rzecz jasna nosić nazwy „walne zgromadzenie”). Zakres i przedmiot woli wyrażanej przez taką reprezentację różni się w zależności od celu i przedmiotu działania osoby prawnej. Walne zgromadzenie jest jednak cechą struktury każdej spółdzielni. Organ taki wyraża swoją wolę w postaci uchwał, przyjmowanych większością głosów. Uchwały te są emanacją woli organu i są przezeń wypracowane.

3. To ostatnie stwierdzenie oznacza, że podejmowanie uchwał nie może być redukowane tylko do aktu głosowania za uchwałą lub przeciw uchwale, ale musi byś powiązane z mechanizmem uczestnictwa członków walnego zgromadzenia w akcie wypracowywania treści uchwały: oceny projektu, dyskusji nad nim, modyfikacji, poprawiania, odrzucania i przyjmowania poprawek, itd. Gdy walne zgromadzenie obraduje viritim, mechanizm ten jest zapewniony przez fakt obecności. Podział walnego zgromadzenia na kurie oczywiście nie ma wpływu na głosowanie w celu przyjęcia lub odrzucenia uchwały – wystarczy bowiem zsumować wyniki głosowania w kuriach. Mechanizm taki bynajmniej nie tamuje też samej możliwości dyskusji – w ramach kurii. Wyklucza jednak wpływ zebranych w kuriach i wpływ przeprowadzonych przez nich dyskusji – na treść uchwały. Jeżeli bowiem uchwały podjęte w poszczególnych kuriach będą się między sobą różniły – wówczas po prostu brak będzie możliwości dojścia do skutku uchwał walnego zgromadzenia. Alternatywą jest sprowadzenie roli walnego zgromadzenia do „maszynki do głosowania” nad niezmienialnym projektem uchwały (przygotowanym przez biurokrację spółdzielczą). Jeżeli zmiany w spółdzielczości mieszkaniowej dokonywane są pod hasłem walki z patologiami ograniczającymi demokrację wewnątrzspółdzielczą, to akurat tej biurokracji dostarczono (zapewne w niezamierzony sposób) nowy instrument patogenny w postaci możliwości kurialnego działania walnego zgromadzenia. Niechcący ujawniono też zasadnicze niezrozumienie sposobu działania demokracji deliberacyjnej: nie tyle przecież chodzi w niej o proste narzucenie zdania większości w drodze przegłosowania, ile o wzajemną informację i dojście do konsensu w drodze ucierania poglądów. Z tego punktu widzenia walne zgromadzenie kurialne jest nawet gorsze od zebrania przedstawicieli – bo to ostatnie jednak obraduje viritim. I można co prawda zastanawiać się, czy i kiedy demokracja pośrednia jest gorsza (i w czym) od demokracji bezpośredniej, ale najgorsza nawet demokracja pośrednia zakłada jednak, że demokratycznie wybrani przedstawiciele mogą efektywnie wypracować w deliberacjach jeden pogląd. Natomiast obrady kuriami walnego zgromadzenia albo będą sprowadzone do fasadowego głosowania (nad projektem przygotowanym przez biurokrację spółdzielczą), albo doprowadzą do sytuacji, gdy w poszczególnych kuriach powstaną uchwały różnej treści – co oznacza brak możliwości powstania jednej uchwały walnego zgromadzenia.

4. Tego rodzaju sytuacja oznacza fasadyzację instytucji walnego zgromadzenia. Sytuacja taka – z racji rozwiązania normatywnego przyjętego w art. 83 ust. 1 ustawy o spółdzielniach mieszkaniowych – dotyczy tylko spółdzielni mieszkaniowych. W tej sytuacji zarzut wniosku o naruszeniu art. 32 Konstytucji przez zaskarżony przepis jest trafny. Naruszenie równości dotyczy spółdzielni mieszkaniowych – w porównaniu z innymi spółdzielniami. Cechą relewantną jest posiadanie przez każdą spółdzielnię organu stanowiącego w postaci walnego zgromadzenia. Jest to cecha konieczna każdej spółdzielni, niezależnie od przedmiotu i celu jej działania. Wprowadzenie zaskarżonej normy oznacza dopuszczenie wobec spółdzielni mieszkaniowej do sytuacji, gdy najważniejszy organ decydujący o jej demokratyzmie będzie albo fasadowy („maszynka do głosowania” nad niezmienialnymi projektami uchwał, bo wtedy można zsumować wyniki głosowania w kuriach), albo sparaliżowany (obrady w kuriach doprowadzą do wielości „cząstkowych” projektów? fragmentów? uchwał, których nie ma jak przekształcić w wymaganą przez prawo uchwałę walnego zgromadzenia jako całości).

5. Ponieważ do prawniczych notoriów należy okoliczność, że walne zgromadzenie istnieje w każdej spółdzielni i że musi ono móc realizować swe funkcje, trudno mi pogodzić się z poglądem wyrażonym w wyroku, iż należało coś jeszcze we wniosku powiedzieć, aby zarzut uzasadnić, skoro prawidłowo wskazano przedmiot kontroli, wzorzec konstytucyjny oraz nawet stwierdzono, że dochodzi tu do nierównego traktowania spółdzielni w tych zakresach, w jakich powinny być one traktowane jednakowo, bez względu na przedmiot i cel działania (status walnego zgromadzenia i warunki jego efektywnego funkcjonowania). Dodać należy, że kwestia art. 83 ust. 1 ustawy o spółdzielniach mieszkaniowych była przedmiotem wymiany zdań w czasie rozprawy, a nawet przedmiotem pytań ze strony składu zadawanych właśnie w sposób, jak to przedstawiam w zdaniu odrębnym.

6. Wniosku o niekonstytucyjności art. 83 ust. 1 ustawy o spółdzielniach mieszkaniowych nie osłabia fakt, że przepis ten przewiduje tylko opcję statutową, a nie wywołuje sam skutku bezpośredniego. Kontrola konstytucyjności dotyczy bowiem także takich przepisów. Zaznaczyć należy, że istnienie takiej opcji oznacza dostarczenie biurokracji spółdzielczej patogennego narzędzia wobec demokracji spółdzielczej.

7. W tej sytuacji uważam, że brak było podstaw do umorzenia postępowania z uwagi na (pogląd przyjęty w wyroku) brak uzasadnienia zarzutu sprzeczności art. 83 ust. 1 ustawy o spółdzielniach mieszkaniowych z art. 32 Konstytucji. Uważam nadto, że kontrolowany przepis powinien być uznany za niekonstytucyjny.

Inną zaś kwestią, której nie rozwijam w niniejszym zdaniu odrębnym, jest to, w jakich sytuacjach i w jakich granicach – w szczególności w przypadku kontroli abstrakcyjnej – przyjęcie przez Trybunał Konstytucyjny, że zarzut został niedostatecznie uzasadniony, powinno skutkować umorzeniem postępowania, a nie stwierdzeniem konstytucyjności (wobec braku obalenia domniemania konstytucyjności, towarzyszącego aktom normatywnym).

Na podstawie art. 68 ust. 3 ustawy z dnia 1 sierpnia 1997 r. o Trybunale Konstytucyjnym (Dz. U. Nr 102, poz. 643, ze zm.) zgłaszam zdanie odrębne do wyroku Trybunału Konstytucyjnego z dnia 15 lipca 2009 r., sygn. akt K 64/07, w części dotyczącej pkt 11 wyroku.

Wyrażam przekonanie, że art. 93a ustawy z dnia 16 września 1982 r. – Prawo spółdzielcze (Dz. U. z 2003 r. Nr 188, poz. 1848, ze zm.) jest niezgodny z zasadą demokratycznego państwa prawnego wyrażoną w art. 2 Konstytucji oraz z art. 78 Konstytucji.

Art. 93a powołanej ustawy ustanawia nadzór administracyjny właściwego ministra do spraw budownictwa nad działalnością spółdzielni mieszkaniowych: kwestionowany przepis przewiduje prawo ministra do żądania informacji i danych, dotyczących organizacji i działalności spółdzielni mieszkaniowych, niezbędnych do dokonywania przez ministra oceny działalności spółdzielni w zakresie ich zgodności z prawem i gospodarności, a w przypadku niewykonania przez spółdzielnię mieszkaniową wniosków z przeprowadzonej przez właściwy organ lustracji minister ma prawo nakazać spółdzielni uwzględnienie tych wniosków w terminie 3 miesięcy.

Przedmiotowy przepis stanowi niedopuszczalną, niezgodną z zasadą demokratycznego państwa prawnego ingerencję ustawodawczą, sprzeczną z konstytucyjnie chronionym statusem spółdzielni jako osoby prawnej. Konstytucja nie przyznaje Radzie Ministrów ani poszczególnemu ministrowi uprawnień do sprawowania nadzoru administracyjnego nad działalnością samorządu spółdzielczego w takim zakresie. Z uwagi na przekroczenie w art. 93a ustawy kompetencji organu administracji państwowej w stosunku do osoby prawnej prawa prywatnego, kwestionowany przepis jest niezgodny z art. 2 Konstytucji, co Trybunał władny był uwzględnić z urzędu. Ustawa nie określa również formy prawnej rozstrzygnięć ministra w tych sprawach, ani nie przewiduje żadnego trybu ich zaskarżenia przez spółdzielnię, co z kolei niezgodne jest z art. 78 Konstytucji.

Biorąc powyższe pod uwagę, zgłosiłem zdanie odrębne do wyroku w sprawie o sygn. K 64/07 z 15 lipca 2009 r.

Na podstawie art. 68 ust. 3 ustawy z dnia 1 sierpnia 1997 r. o Trybunale Konstytucyjnym (Dz. U. Nr 102, poz. 643, ze zm.) zgłaszam zdanie odrębne do:

1) punktu 4 sentencji wyroku stwierdzającego, że art. 82 ust. 3 ustawy z dnia 15 grudnia 2000 r. o spółdzielniach mieszkaniowych jest zgodny z art. 58 ust. 1 w związku z art. 31 ust. 3 Konstytucji. Uważam, że art. 82 ust. 3 ustawy z dnia 15 grudnia 2000 r. o spółdzielniach mieszkaniowych jest niezgodny z przywołanymi wzorcami konstytucyjnymi,

2) punktu 11 sentencji wyroku stwierdzającego, że art. 93a ustawy z dnia 16 września 1982 r. – Prawo spółdzielcze nie jest niezgodny z art. 78 i art. 146 ust. 4 Konstytucji. Uważam, że art. 93a ustawy z dnia 16 września 1982 r. – Prawo spółdzielcze jest niezgodny z przywołanymi wzorcami konstytucyjnymi,

3) postanowienia o umorzeniu postępowania ze względu na niedopuszczalność wydania wyroku w zakresie zbadania zgodności art. 83 ust. 1 ustawy z dnia 15 grudnia 2000 r. o spółdzielniach mieszkaniowych z art. 32 Konstytucji.

Rozprawa w dniu 15 lipca 2009 r. potwierdziła, że spółdzielczość mieszkaniowa stanowi trwały element naszej rzeczywistości i nie jest formą, która powinna być z woli ustawodawcy stopniowo „wygaszana”. Z materiałów zgromadzonych w sprawie wynika znaczenie dorobku spółdzielczości mieszkaniowej w zaspokajaniu potrzeb mieszkaniowych obywateli oraz w utrzymywaniu budynków w stanie umożliwiającym ich zamieszkanie. Mniej lub więcej odgórna likwidacja spółdzielczości mieszkaniowej byłaby nie tylko społecznie szkodliwa, ale wymagałaby (w dobie kryzysu gospodarczego!) poważnych nakładów finansowych. Zostaliby nimi, ku swemu zaskoczeniu, obciążeni sami spółdzielcy. Musieliby bowiem pokryć koszty wszystkich czynności związanych z porządkowaniem stanów prawnych i scalaniem obciążeń i należności, wyceną wartości itp. Co więcej, mimo uzyskania w miejsce spółdzielczych praw odrębnej własności lokali, nadal mieliby taką samą sytuację mieszkaniową. Natomiast zostaliby obciążeni w odpowiednich częściach wszelkimi długami likwidowanej spółdzielni. W miejsce zaś zlikwidowanej w toku bardzo skomplikowanej procedury spółdzielni, musieliby powołać albo ułomną osobę prawną, jaką jest wspólnota mieszkaniowa, albo na przykład utworzyć znowu spółdzielnię, ale już usługową, bo przeznaczoną tylko do zarządzania częściami budynku (stanowiącym współwłasność właścicieli odrębnych lokali) przeznaczonymi do wspólnego korzystania. Należałoby wtedy zupełnie nowatorsko rozwiązać wiele skomplikowanych kwestii związanych z relacjami współwłaścicieli części budynku przeznaczonych do wspólnego użytku z powołaną przez nich samych usługową spółdzielnią (mającą w przeciwieństwie do wspólnoty mieszkaniowej osobowość prawną) do zarządzania ich współwłasnością. W żadnej mierze nie byłoby to więc – jak twierdzą niektórzy – proste „przekształcenie” poprzednio istniejącej spółdzielni mieszkaniowej w inny rodzaj spółdzielni – „spółdzielnię do zarządzania”.

Zgadzam się z wyrokiem w tych jego częściach, gdzie stwierdza on, że:

1) spór przed Trybunałem Konstytucyjnym dotyczył tylko zgodności przepisów ustawy o spółdzielczości mieszkaniowej z odpowiednimi wzorcami konstytucyjnymi, a nie oceny istniejącej praktyki (skostnienia struktur spółdzielczych, licznych nieprawidłowości w ich funkcjonowaniu, wypaczeń biurokratycznych),

2) obowiązująca Konstytucja nie różnicuje statusu korporacyjnych osób prawnych w zależności od tego, kiedy one powstały. Stąd spółdzielnie mieszkaniowe powstałe w okresie PRL-u podlegają takiej samej ochronie, jak spółdzielnie (i inne osoby prawne) powstałe po 1989 roku,

3) nie istnieje żadne konstytucyjne prawo do żądania przez członka spółdzielni uwłaszczenia się na mieniu spółdzielni (mieniu pozostałych członków spółdzielni),

4) nie można mieszać aspektów korporacyjnych spółdzielczości z jej aspektami majątkowymi,

5) samodzielność i samorządność spółdzielni wyznacza ustawodawcy granice ingerencji w jej interna,

6) nie można tworzyć nowych rozwiązań opierając się na założeniu, że między członkami spółdzielni a jej statutowymi organami istnieje stała walka, w której ustawodawca ma się angażować po stronie słabszej – członkach traktujących własną spółdzielnię jako ciało sobie całkowicie obce,

7) spółdzielnia jako osoba prawna typu korporacyjnego musi mieć zapewnione przez ustawodawcę podstawowe standardy konieczne dla jej funkcjonowania w obrocie prawnym i nie można arbitralnie obciążać jej dodatkowymi nakazami i zakazami o charakterze publiczno-prawnym,

8) własność spółdzielcza podlega takiej samej ochronie jak każda inna własność.

1. Za niezgodny z art. 58 ust. 1 w związku z art. 31 ust. 3 Konstytucji uważam art. 82 ust. 3 ustawy z dnia 15 grudnia 2000 r. o spółdzielniach mieszkaniowych, który stanowi, że nie można być członkiem rady nadzorczej dłużej niż przez dwie kolejne kadencje.

Trybunał Konstytucyjny trafnie wskazuje, że przedmiotowe przepisy ingerują w wolność zrzeszania się w spółdzielniach mieszkaniowych. Błędnie jednak przyjęto, że ingerencja ta jest uzasadniona w świetle art. 31 ust. 3 w związku z art. 76 Konstytucji.

Jak już stwierdziłem w zdaniu odrębnym do wyroku w sprawie o sygn. K 42/02 nie zgadzam się z poglądem, że art. 76 Konstytucji zobowiązujący władze publiczne do ochrony „konsumentów, użytkowników i najemców” m.in. „przed nieuczciwymi praktykami rynkowymi” ma także znaczenie w relacjach spółdzielców z ich spółdzielniami mieszkaniowymi i dlatego powinny być stworzone publicznoprawne uregulowania ustawodawcze precyzujące zakres takiej ochrony członków przeciwko swojej organizacji spółdzielczej. Moim zdaniem naruszałoby to jedność osoby prawnej i związane z nią stosunki wewnętrzne, a jednocześnie godziłoby w podstawowe zasady i wartości spółdzielczości, które podlegają konstytucyjnej ochronie.

W niniejszej sprawie Trybunał powołuje się na zasadę kadencyjności Sejmu twierdząc, że powody, dla których Sejm jest organem kadencyjnym „w całej rozciągłości odnoszą się do członków rad nadzorczych spółdzielni mieszkaniowych”. Jeżeli tak, to przepis mówiący, że nie można być członkiem rady nadzorczej dłużej niż przez 2 kolejne kadencje tej rady jest bezzasadny, bo przecież nikt nie ogranicza posłom sprawowania mandatu więcej n iż dwie kolejne kadencje. To zależy od wyborców, a ustawodawca przekreśla tę zależność w spółdzielczości mieszkaniowej. Nie odróżnia się zasady kadencyjności od możliwości sprawowania mandatu przez więcej niż dwie kolejne kadencje.

Analogia z Sejmem jest też o tyle nietrafna, że rady nadzorcze spółdzielni nie są ciałami politycznymi.

Należy podkreślić, że wprowadzone ograniczenie ma jednoznacznie antyspółdzielczy charakter. Przecież praca w radzie nadzorczej wymaga kwalifikacji i doświadczenia, jest kłopotliwa i czasochłonna, obciążona ryzykiem odpowiedzialności cywilnej i karnej, co powoduje stały brak chętnych. Ustawodawca arbitralnie założył wadliwość istniejących rozwiązań i jaskrawo naruszył zasady samorządności spółdzielczej.

2. Za niezgodny z art. 78 oraz art. 146 ust. 4 Konstytucji uważam art. 93a ustawy z dnia 16 września 1982 r. – Prawo spółdzielcze.

Spółdzielnie jako zrzeszenia funkcjonujące w warunkach gospodarki rynkowej nie mogą być traktowane jako domena władzy publicznej, z której środków nota bene nie korzystają.

Z punktu widzenia doktryny prawa administracyjnego wyrażono przekonanie, iż kategoria nadzoru występuje w odniesieniu do układów organizacyjnych w obrębie władzy publicznej i odzwierciedla określoną relację pomiędzy podmiotami tej władzy, opartą na złożonej zależności podmiotu nadzorowanego od podmiotu nadzorującego; występuje ona „gdy mamy do czynienia z oddziaływaniem między podmiotami ułożonymi w ramach pewnej struktury (struktur) na zasadzie zwierzchności i podległości organizacyjnej lub funkcjonalnej. Stosunek nadzoru ma więc charakter prawnoustrojowy i służy realizacji owego układu zwierzchności – podległości, a jednocześnie – poprzez możność wiążącego oddziaływania – sam poniekąd taki układ generuje, tyle że między podmiotami w ramach struktur 1. Nadzór jest limitowany prawem i niesie ze sobą każdorazowo prawne formy oddziaływania, jakimi podmiot nadzorujący dysponuje w stosunku do podmiotu nadzorowanego 2.

W orzecznictwie Trybunału Konstytucyjnego znalazł wyraz pogląd, że przez nadzór należy rozumieć określone procedury dające odpowiednim organom państwowym, wyposażonym w stosowne kompetencje, prawo ustalania stanu faktycznego, jak też korygowania działalności organu nadzorowanego 3.

Z nadzorem właśnie mamy do czynienia w ocenianym art. 93a Prawa spółdzielczego, który stanowi, że minister właściwy do spraw budownictwa, gospodarki przestrzennej i mieszkaniowej ma prawo żądania informacji i danych dotyczących organizacji i działalności spółdzielni mieszkaniowych niezbędnych do dokonywania oceny zgodności z prawem i gospodarności w działalności spółdzielni. W przypadku naruszenia prawa przez spółdzielnię minister występuje do właściwego związku rewizyjnego, w którym spółdzielnia jest zrzeszona lub do Krajowej Rady Spółdzielczej z wnioskiem o przeprowadzenie lustracji, którą przeprowadza się na koszt spółdzielni. W przypadku niewykonania przez spółdzielnię wniosków z przeprowadzonej lustracji minister nakazuje uwzględnienie tych wniosków w terminie 3 miesięcy. Nie uwzględnienie wniosków spowoduje kolejną lustrację na koszt spółdzielni, dopóki nie zaakceptuje ona poglądów ministra na temat jej działalności.

Art. 93a ustawy z dnia 16 września 1982 r. – Prawo spółdzielcze opiera się na założeniu, że władza publiczna (minister) może działać poza kodeksem postępowania administracyjnego i podejmować rozstrzygnięcia nie podlegające zaskarżeniu. Tymczasem każdy organ administracji w demokratycznym państwie prawnym może działać jedynie na podstawie kodeksu postępowania administracyjnego. Od stwierdzania naruszenia prawa jest sąd, a nie minister. Nie można uchwalać wyjątkowych praw tylko dla spółdzielczości mieszkaniowej i poddawać ją „pod sąd” ministra, bo to narusza zasadę równości ustanowioną w art. 32 Konstytucji.

Art. 93a jest także niezgodny z art. 146 ust. 4 i art. 78 Konstytucji (spółdzielczość nie jest częścią struktury władzy wykonawczej, nie przewidziano formy prawnej rozstrzygnięć ministra i trybu ich załatwiania).

Władza wykonawcza dla kontroli spółdzielczości nie musi ingerować w autonomię spółdzielni jako osoby prawnej typu korporacyjnego i w jej odrębną własność. Wystarczy znowu odbudować prawidłową lustrację, czyli kontrolę przez fachowców wyspecjalizowanych w problematyce spółdzielczej. Sprzyjałoby to likwidacji występujących obecnie nadużyć finansowych i licznych patologii w relacjach „członkowie – zarządy spółdzielni”. Należałoby też odbudować doradztwo fachowe, szkolenie kadr oraz odpowiednie spółdzielcze zaplecze badawcze. Spółdzielczości mieszkaniowej powinny być też przyznane określone preferencje podatkowe i ułatwiony dostęp do tanich kredytów gwarantowanych i kontrolowanych przez państwo co do sposobu ich wykorzystania.

3. Nie zgadzam się z postanowieniem o umorzeniu postępowania z uwagi na niedopuszczalność wydania wyroku w zakresie zbadania zgodności art. 83 ust. 1 zdanie pierwsze ustawy z dnia 15 grudnia 2000 r. o spółdzielniach mieszkaniowych z art. 32 Konstytucji. Uważam, że art. 83 ust. 1 zdanie pierwsze ustawy z dnia 15 grudnia 2000 r. o spółdzielniach mieszkaniowych jest niezgodny z art. 32 Konstytucji.

Art. 83 ustawy o spółdzielniach mieszkaniowych likwiduje istniejące w spółdzielniach mieszkaniowych zebrania przedstawicieli członków oraz zebrania grup członkowskich i wprowadza zasadę, w myśl której najwyższym organem spółdzielni mieszkaniowej, niezależnie od liczby zrzeszonych w niej członków, jest zawsze walne zgromadzenie członków spółdzielni. Jednakże, jeżeli statut tak stanowi, w wypadku gdy liczba członków spółdzielni mieszkaniowej przekroczy 500, walne zgromadzenie może być podzielone na części.

Znawcy prawa spółdzielczego stworzyli możliwość zastąpienia walnego zgromadzenia zebraniem przedstawicieli członków, po przekroczeniu określonej w statucie liczby członków spółdzielni. Jak trafnie wskazywał M. Gersdorf w wielu spółdzielniach liczba zrzeszonych członków jest bardzo duża, a więc zebrania masowe byłyby niezdolne do podejmowania właściwie przemyślanych i rozważonych decyzji dotyczących zarządzania spółdzielnią 4, a to wymagało zapewnienia członkom spółdzielni możliwości zadecydowania w statucie o wprowadzeniu systemu zarządzania spółdzielnią opartego na demokracji pośredniej, w którym najważniejszym organem spółdzielni jest zebranie przedstawicieli członków, w którym biorą udział członkowie delegaci wybrani na zebraniach grup członkowskich, pomyślanych jako organ spółdzielni zapewniający związek pomiędzy członkami spółdzielni a zebraniem przedstawicieli. Ten model demokracji wewnątrzspółdzielczej, zaakceptowany w doktrynie i orzecznictwie sądowym, ustawodawca przekreślił w trybie wprowadzania poprawki, bo treść przedmiotowego art. 83 nie była wcześniej przewidziana w żadnym z projektów wniesionych do Sejmu. W ten sposób lata doświadczeń i ustalonej praktyki zostały zupełnie zlekceważone. Rozwiązanie z art. 83 stanowiące ingerencję w wolność zrzeszania się w spółdzielniach mieszkaniowych wprowadzono tylko dla spółdzielczości mieszkaniowej, co narusza też wspólne dla całej spółdzielczości zasady samorządności.

Z powyższych względów zgłaszam zdanie odrębne.