Z podanych wyżej względów czułem się zobligowany do zgłoszenia zdania odrębnego do wyroku Trybunału Konstytucyjnego z 16 kwietnia 2008 r. w sprawie o sygn. K 40/07.

1. „Krajowa Rada Sądownictwa stoi na straży niezależności sądów i niezawisłości sędziów”, stanowi art. 186 ust. 1 Konstytucji. Krajowa Rada Sądownictwa [dalej: KRS] w swojej uchwale z dnia 17 kwietnia 2007 roku nr 25a/2007 postanowiła wystąpić do TK z wnioskiem o zbadanie zgodności z tym wzorcem przepisu art. 2a. ustawy o KRS, którego ust. 1 stanowi, iż „Do zadań Rady należy także inspirowanie i wspieranie działań mających na celu ujednolicanie wykładni prawa w orzecznictwie sądów”.

2. Wnioskodawczyni lakonicznie uzasadnia tezę o niezgodności, ograniczając się do powtórzenia treści art. 186 ust. 1 Konstytucji oraz do stwierdzenia, że „wykładnia systemowa przepisów dotyczących Rady zawartych w ustawie zasadniczej przemawia za wnioskiem, że zakres ten powinien mieścić się w zagadnieniach, o których mowa w art. 186”.

3. Z całości wniosku można się zorientować, że KRS podstawą wniosku do TK uczyniła zarzut sprzeczności zaskarżonego przepisu z jej konstytucyjnym obowiązkiem stania na „straży (…) niezawisłości sądów”. A zatem „inspirowanie i wspieranie działań mających na celu ujednolicanie wykładni prawa w orzecznictwie sądów” miałoby godzić – nie wiadomo czy pośrednio, czy także bezpośrednio – w niezawisłość sędziego orzekającego w konkretnej sprawie.

4. Podzielam przytoczone w niniejszym wyroku Trybunału Konstytucyjnego stanowisko zawarte w wyroku z 24 czerwca 1998 r. (sygn. K. 3/98, OTK ZU nr 4/1998, poz. 52), w którym określił on – powołując się na poglądy doktryny – jakie elementy obejmuje niezawisłość sędziego. Sędzia w sprawowaniu swojego urzędu, orzekając w danej sprawie ma być (a) bezstronny w stosunku do uczestników postępowania, (b) niezależny wobec organów (instytucji) pozasądowych, (c) samodzielny wobec władz i innych organów sądowych, (d) niezależny od wpływu czynników politycznych, zwłaszcza partii politycznych, (e) wewnętrznie niezależny. Taki obowiązek nakłada wprost na każdego sędziego art. 178 ust. 1 Konstytucji, stanowiąc, że „Sędziowie w sprawowaniu swojego urzędu są niezawiśli i podlegają tylko Konstytucji oraz ustawom.”. Ustawa zasadnicza zakazuje im jednocześnie należenia do partii politycznej, związku zawodowego oraz prowadzenia działalności publicznej nie dającej się pogodzić z zasadami niezależności sądów i niezawisłości sędziów (art. 178 ust. 3). Aby niezawisłość sędziego nie była tylko postulatem, Konstytucja gwarantuje mu szczególny tryb powołania na urząd (art. 179), wyjątkową na tle wszystkich innych zawodów ochronę trwałości sprawowania urzędu, w tym zwłaszcza nieusuwalność (art. 180), immunitet (art. 181) oraz warunki pracy i wynagrodzenie godne sprawowanego urzędu oraz zakresu jego obowiązków (art. 178 ust. 2).

5. Aby każdy sędzia mógł podołać obowiązkowi niezawisłego sprawowania powierzonego mu urzędu powinien mieć „poczucie godności osobistej i zawodowej, prawości i nienagannej przeszłości, wiedzy zawodowej i życiowej oraz dojrzałości psychicznej by za każde, wydane zgodnie z prawem i własnym sumieniem, orzeczenie brać pełną odpowiedzialność. Każdego sędziego musi cechować dobra organizacja pracy, aby zaniedbania w niej nie budziły pokusy ułagodzenia «zwierzchności» czy jednej ze stron. Sędzia musi mieć odwagę nie tylko podejmowania decyzji, ale także moralną odwagę sądzenia konkretnych osób. (…) Przedmiotem pracy sędziego są ludzie, ich konflikty, spory i problemy, decyduje on o statusie prawnym obywateli – o ich imieniu, godności, wolności” (A. Rzepliński, Zasada niezawisłości sądów i jej ustawowa aplikacja w Rzeczypospolitej Polskiej. [w:] Prawa człowieka w społeczeństwie obywatelskim. Andrzej Rzepliński (red.). Warszawa 1993, s. 118-130). Społeczeństwa domagają się sędziów prawych, o odpowiednich zdolnościach intelektualnych, umiejętności organizacji własnej pracy oraz solidnej znajomości prawa i jego stosowania. Zasada 8 „Podstawowych zasad niezawisłości sądownictwa” ONZ (Rezolucja Zgromadzenia Ogólnego nr 40/146 z 13 grudnia 1985 r.) nakazuje, aby sędziowie byli „jednostkami prawymi i kompetentnymi, mającymi odpowiednie wykształcenie i kwalifikacje prawnicze” (zob. A. Rzepliński, Niezawisłość sądownictwa w świetle norm ONZ, Tygodnik Powszechny 1987, nr 33). Prawo i praktyka wymiaru sprawiedliwości muszą być dostosowane do poziomu przeciętnego sędziego, choć prawego i szanującego swoją profesję. Wyraźnie dostrzegał to przedwojenny teoretyk procesu sądowego E. Waśkowski, który podkreślił, że „ustawodawca zmuszony jest mieć do czynienia z ludźmi przeciętnymi, niezdolnymi do bohaterstwa i poświęcenia się. Aby mogli oni zbliżyć się mniej więcej do ideału sędziego, nie narażając zbyt silnie własnych interesów, trzeba, aby się nie obawiali nikogo, aby nikomu nie potrzebowali się przypochlebiać. Pierwszym i głównym warunkiem jest niezawisłość sędziów” (System prawa cywilnego, Wilno 1932, s. 43). Sędzia niezawisły to również ten, który stosuje prawo z „profesjonalną znajomością rzeczy” (zob. Edgar Isermann, Kwalifikacje sędziowskie i niezawisłość sędziowska, Zeszyty Naukowe Sądownictwa Administracyjnego, 2007 nr 2 s. 24-25).

6. Sędzia niezawisły to sędzia który w przypadłej mu do rozstrzygnięcia sprawie poznał wszystkie istotne dla sprawy fakty, który zna przepisy prawa będące podstawą orzeczenia oraz który zna istotne dla rozstrzygnięcia dotychczasowe orzecznictwo sądów polskich, i jeżeli ma to znaczenie, orzecznictwo międzynarodowych trybunałów, których wyrokami związana jest RP. Wówczas sędzia taki będzie w konkretnej sprawie rzeczywiście najwyższym biegłym w prawie, a szansa na sprawiedliwe orzeczenie już w pierwszej instancji będzie bardzo wysoka.

7. Po co te wszystkie gwarancje oraz szczególne wymogi kierowane pod adresem kandydatów na sędziego oraz sędziów? Ano po to, aby nikt nie był pozbawiony w RP sądu, któremu z prawa podlega, aby nikt nie miał zamkniętej drogi sądowej dla dochodzenia krzywdy lub straty (art. 77 Konstytucji) oraz aby dochodzenie sprawiedliwości zapewnił każdemu rzetelny proces (art. 45 Konstytucji). Na straży tego fundamentalnego prawa człowieka – prawa do sprawiedliwego orzeczenia sądowego – stoi Krajowa Rada Sądownictwa, a niezależność sądów oraz niezawisłość sędziów jest jedynie instrumentem strażnika, nie zaś celem samym w sobie (zob. na temat prawa każdego do sprawiedliwego sądu zgodny co do tego pogląd TK oraz sędziów Ferdynanda Rymarza i Mariana Zdyba którzy złożyli zdania odrębne w powołanym tu wyroku z 24 czerwca 1998 r. w sprawie o sygn. K. 3/98).

8. Taki cel kompetencji strażniczych Krajowej Rady Sądownictwa której powołanie uzgodniły – na wniosek „Solidarności”– strony negocjujące przy Okrągłym Stole (zob. Porozumienia Okrągłego Stołu, Warszawa 6 luty – 5 kwietnia 1989 r., Olsztyn 1989, s. 60 oraz 68) legł u podstaw ustawy z dnia 20 grudnia 1989 r. o Krajowej Radzie Sądownictwa (Dz. U. Nr 73, poz. 435), której projekt został przygotowany jesienią 1989 r. w Centrum Obywatelskich Inicjatyw Obywatelskich (zob. Obywatelskie inicjatywy ustawodawcze Solidarności 1980-1990, Warszawa 2001, Wydawnictwo Sejmowe, s. 127-134). Art. 1 ust. 2 ustawy z dnia 20 grudnia 1989 r. o Krajowej Radzie Sądownictwa brzmiał: „Krajowa Rada Sądownictwa strzeże niezawisłości sędziowskiej i niezależności sądów”. Przepis ten stał się, jak widać, podstawą brzmienia art. 186 ust. 1 Konstytucji, z charakterystycznym jednak przestawieniem akcentów, w 1989 r. dla ochrony prawa do sądu ważniejsze było strzeżenie niezawisłości sędziów.

9. Przedmiotem badania w niniejszej sprawie konstytucyjności art. 2a ust. 1 zaskarżonej ustawy w świetle treści art. 186 ust. 1 ustawy zasadniczej jest właśnie kwestia, czy (1) KRS ma konstytucyjny obowiązek przyczyniania się do pogłębieniu wiedzy sędziów w RP na temat dotychczasowego orzecznictwa sądów polskich, zwłaszcza SN, NSA, sądów apelacyjnych oraz trybunałów międzynarodowych, a także czy (2) prowadzenie takich działań przez KRS stanowiłoby w jakiejkolwiek mierze ingerencję Rady w niezawisłe orzekanie przez sędziego w sprawie.

10. Możemy przyjąć takie założenie, sędzia niezawisły ma po prostu obowiązek poznawania orzecznictwa we własnym zakresie a jego ewentualne błędy skoryguje SN bądź NSA w trybie nadzoru judykacyjnego. Ustawa z dnia 27 lipca 2001 r. – Prawo o ustroju sądów powszechnych (Dz. U. Nr 98, poz. 1070, ze zm.) przewiduje w art. 82a, że „Sędzia jest obowiązany stale podnosić kwalifikacje zawodowe, w tym uczestniczyć w szkoleniach i innych formach doskonalenia zawodowego, których organizację określa odrębna ustawa”. Nie sposób pominąć niezbyt wyszukany język tego przepisu, w którym ustawodawca mówi o nieokreślonych „formach doskonalenia zawodowego”, o organizowaniu „szkoleń” sędziów oraz to, że w ustawie ustrojowej sądownictwa w tak kluczowej dla niezawisłości sędziów kwestii odsyła się do odrębnej ustawy. Konstytucyjność tego przepisu nigdy, ani w fazie legislacyjnej, ani potem nie niepokoiła wnioskodawczyni. Tak szczególnego obowiązku jak poddawanie się „szkoleniu” nie nałożył ustawodawca na sędziów sądów wojskowych, bowiem z treści art. 10 § 3 pkt 7 wynika, że Zgromadzenie Sędziów Sądów Wojskowych ma m.in. takie zadanie: „podejmowanie działań w zakresie doskonalenia kwalifikacji zawodowych sędziów i działalności sądów wojskowych” (ustawa dnia 21 sierpnia 1997 r. – Prawo o ustroju sądów wojskowych, Dz. U. z 2007 r. Nr 226, poz. 1676, ze zm.). Sędziowie sądów wojskowych mają po prostu obowiązek „stale podnosić kwalifikacje zawodowe” (art. 21 § 1). Jeszcze skromniejsza jest w tym względzie ustawa z dnia 25 lipca 2002 r. – Prawo o ustroju sądów administracyjnych (Dz. U. Nr 153, poz. 1269). Tam najzwyczajniej nie ma ani jednego przepisu mówiącego o podnoszeniu przez sędziów sądów administracyjnych kwalifikacji zawodowych, o obowiązku poddawania się „doskonaleniu”, o obowiązku poddawania się „szkoleniu”. Te obowiązki nałożone są zatem w polskim prawie ustroju sądów tylko na sędziów sądów powszechnych: rejonowych, okręgowych oraz apelacyjnych. Wnioskodawczyni nie dostrzega niespójności w tych uregulowaniach ustawowych dotyczących kwestii kształtowania wiedzy oraz zwłaszcza poglądów sędziów na temat orzecznictwa, a więc okoliczności równie istotnej dla niezawisłości jak każda inna, np. godziwe uposażenie sędziów.

11. Podobnie wnioskodawczyni nie widziała żadnego zagrożenia dla niezawisłości sędziów w przepisach wspomnianej w prawie o u.s.p. ustawy odrębnej, uchwalonej dnia 1 lipca 2005 r. ustawie o Krajowym Centrum Szkolenia Kadr Sądów Powszechnych i Prokuratury (Dz. U. Nr 169, poz. 1410, ze zm.; dalej: Centrum). Krajowe Centrum jest jednostką organizacyjną podległą Ministrowi Sprawiedliwości (art. 1 ust. 1 ustawy). KRS ma skromne kompetencje, które określają przepisy art. 9 ust. 2 oraz art. 15 pkt 2c. Ten pierwszy nakazuje, aby Minister Sprawiedliwości powołując Dyrektora Centrum, zasięgnął „opinii Krajowej Rady Sądownictwa i Rady Prokuratorów przy Prokuratorze Generalnym”, ten drugi nakazuje, aby Minister Sprawiedliwości zasięgnął opinii Krajowej Rady Sądownictwa o treści projektu rozporządzenia określającego tryb i szczegółowe warunki delegowania sędziów do „pełnienia czynności administracyjnych lub prowadzenia zajęć szkoleniowych w Krajowym Centrum Szkolenia Kadr Sądów Powszechnych i Prokuratury oraz tryb, szczegółowe warunki i zakres świadczeń dodatkowych związanych z delegowaniem sędziów poza stałe miejsce służbowe, mając na względzie poziom świadczeń przysługujących pracownikom odbywającym podróże służbowe oraz czasowo przenoszonym”. Ponadto art. 6 tej ustawy tworzy Radę Programową Centrum, do której większość (5) członków powołuje Minister Sprawiedliwości a po 2 członków wskazują KRS oraz Rada Prokuratorów przy Prokuratorze Generalnym. Centrum jest utworzone dla sędziów sądów powszechnych. Ustawa pozostawia poza kręgiem „szkoleń”, „doskonalenia zawodowego”, „konferencji, sympozjów, seminariów” sędziów sądów administracyjnych oraz wojskowych. Jedną z podstawowych spraw które były dotychczas w innych formach, a od 2005 roku w ramach Centrum, są omawiane i dyskutowane oraz oczekiwane przez sędziów, to seminaria na temat głównych oraz pobocznych linii orzeczniczych w obszarze określonych instytucji prawnych czy radzenie sobie przez sędziów w sprawach zmian przepisów procesowych, w tym zwłaszcza w postępowaniu cywilnym. Czyż te dyskusje seminaryjne, ale i szkolenia czy „cykliczne formy doskonalenia zawodowego” nie mają „na celu ujednolicanie wykładni prawa w orzecznictwie sądów”. Tym obszarem jakże wrażliwym w efekcie dla kształtowania wiedzy oraz poglądów sędziów na temat głównych i pobocznych linii orzeczniczych, na temat ciekawych, nowych, w sposób przekonywujących uzasadnionych orzeczeń odmiennych od dotychczas znanych – a zatem kto zawiaduje obszarem istotnym dla niezawisłości sędziów kieruje Minister Sprawiedliwości. KRS, strażniczka niezawisłości sędziów nie dostrzega tu zagrożenia. Wnioskodawczyni dostrzega natomiast problem konstytucyjny w art. 2a ust. 1 ustawy o KRS, to jest w tym, że sama miałaby za zadanie nie programować, organizować, a jedynie – inspirować i wspierać – działania mające „na celu ujednolicanie wykładni prawa w orzecznictwie sądów”; a zatem działania, które w efekcie chcącym w nich brać udział sędziom dostarczyć mają wiedzy na temat dotychczasowych nurtów w orzecznictwie, na temat problemów orzeczniczych, jakie oni stawiają i pytań na jakie w swoje praktyce poszukują odpowiedzi.

12. Wielu sędziów, w tym rejonowych, może sobie poradzić bez przedstawionych wyżej form pozyskiwania wiedzy o orzecznictwie. Mogą śledzić publikowane orzecznictwo, poszukiwać wyroków umieszczonych na stronach internetowych SN, NSA, sądów apelacyjnych. Mogą czytać książki i czasopisma prawnicze. Mogą nawet sięgać do dokumentów międzynarodowych. Zawsze mogą być tacy sędziowie. Warto przywołać w takim miejscu przykład ówczesnego asesora Sądu Śląskiego Okręgu Wojskowego we Wrocławiu, por. Andrzeja Kudłaszyka, w sprawie, w której Sąd ten wymierzył sprawcy zabójstwa karę śmierci (sygn. akt So 69/72, wyrok z 18 maja 1972 r.). A. Kudłaszyk napisał w tej sprawie zdanie odrębne, głosując przeciwko tej karze i powołując się m.in. na „prace ONZ i zawarte w formie umów międzynarodowych akty praw i wolności człowieka z 1966 r.” Mimo, ze Polska nie ratyfikowała jeszcze wówczas Paktu praw osobistych i politycznych, wyraził on przekonanie że „z pewnością to uczyni”. Wielu jednak sędziów, także współcześnie, tak dobrze sobie nie radzi, także z powodu obciążenia pracą. Nie jest wystarczające korzystanie z komercyjnych baz danych, one bowiem publikują fragmenty orzeczeń do których zdołały dotrzeć. Nie w każdej sprawie sędzia orzekający może zadać pytanie prawne czy prejudycjalne kierowane do TK, SN, NSA czy ETS. Bogactwo orzecznictwa może obecnie utrudniać sędziom jego w miarę szybkie poznawanie. Musimy też pamiętać, że sędziowie polscy powinni śledzić orzecznictwo ETS w Luksemburgu, że powinni śledzić orzecznictwo ETPC w Strasburgu oraz orzecznictwo Komitetu Praw Człowieka ONZ w Genewie. Wiadomo również, że orzecznictwo dwóch w pełni odrębnych obecnie w RP systemów sądowych: administracyjnego oraz powszechnego obejmuje kilka zachodzących na siebie obszarów – w tym stosunków własnościowych oraz stosunków pracy. Orzecznictwo to podlega nadzorowi judykacyjnemu dwóch odrębnych sądów: SN (na podstawie Konstytucji) oraz NSA (na podstawie ustawy – Prawo o ustroju sądów administracyjnych). Rozbieżności są nieuniknione. Czyż bieżące ich śledzenie i wyjaśnianie nie jest istotne? Powtórzmy tu za E. Waśkowskim: ustrój sądów i sposób ich funkcjonowania powinien być konstruowany na miarę solidnych acz przeciętnych sędziów, po to by umacniać ich niezawisłość.

13. Kwestionowany przepis art. 2a ustawy o KRS, w którym na KRS nałożone zostało zadanie podejmowania oraz inspirowanie działań mających na celu – wobec zarysowanej skali wiedzy o orzecznictwie jaką powinien dysponować dzisiejszy sędzia polski – ujednolicanie wykładni prawa w orzecznictwie sądów. Moim zdaniem nie można. takiego zadania zrównywać z działaniem, którego przedmiotem jest nadzór judykacyjny – a tak rozumie ten przepis wnioskodawczyni i większość sędziów TK?

14. Art. 2a ustawy stanowił dobre wyjście naprzeciw potrzebie oferowania sędziom przez organ konstytucyjny (KRS) powołany do stania na straży ich niezawisłości, profesjonalnie przygotowanej wiedzy o bieżących głównych oraz pobocznych liniach orzecznictwa sądów i trybunałów polskich oraz międzynarodowych, wiedzy o rozstrzygnięciach mogących odegrać rolę kamieni milowych w budowaniu kultury prawnej w Polsce, w stabilizowaniu orzecznictwa. Kwestionowany przepis art. 2a ustawy o KRS nie wyposażał wnioskodawczynię w jakiekolwiek instrumenty władcze. Przepis ten nakładał na wnioskodawczynię jedynie zadanie oferowania sędziom dobrych usług i w rezultacie zapewniania im dostępu do profesjonalnie przygotowanej wiedzy o orzecznictwie sądów apelacyjnych, SN, NSA oraz trybunałów polskich i międzynarodowych. „Ujednolicanie” przez inspirowanie i/lub wspieranie to nigdy niekończący się proces. Jego efektem może być inspirowanie najzdolniejszych sędziów sądów – także pierwszoinstancyjnych – do twórczego rozwijania orzecznictwa, do wychodzenia naprzeciw ochronie praw podstawowych oraz potrzebom gospodarczym i społecznym kraju. Instrumenty władcze, „bogate” – nadzór judykacyjny – przed i po uchwaleniu kwestionowanego przepisu pozostawały wyłącznie w gestii SN oraz NSA.

15. Uważam zatem, że zaskarżony przepis art. 2a ust. 1 ustawy o KRS jest zgodny z art. 186 ust. 1 Konstytucji.

16. Wnioskodawczyni zaskarżyła konstytucyjność art. 2a ust. 1 ustawy o KRS z całym przepisem art. 186 Konstytucji. Nie wyjaśniła jednocześnie, na czym jej zdaniem miałaby polegać sprzeczność tego przepisu z ust. 2 art. 186. Ja takiej sprzeczności nie widzę. W tym zakresie przyłączam się do zdania większości TK.

17. Skoro – jak wykazałem w części I zdania odrębnego – kwestionowany przepis nie wyposażały KRS w jakiekolwiek narzędzia nadzorcze nad orzecznictwem sądów, to nie sposób doszukiwać się słabego choćby zagrożenia do podległości niezawisłych sędziów tylko Konstytucji oraz ustawom. Oferowanie sędziom usług przez KRS w zakresie możliwości lepszej, bieżącej znajomości ważnych orzeczeń sądowych, zamawianie opracowań na temat głównych i pobocznych linii orzeczniczych u cieszących się uznaniem glosatorów mogło wprost służyć umacnianiu niezawisłości sędziów, w tym zwłaszcza tych zadających pytania, poszukujących, ciekawych nowych rozstrzygnięć. Wybór zawsze należałby do sędziego wyposażonego w szerszą wiedzę.

18. Z tej racji uważam zatem, że zaskarżony przepis art. 2a ust. 1 ustawy o KRS jest zgodny z art. 176 ust. 1 Konstytucji.

19. Referując mój pogląd na temat konstytucyjności kwestionowanego przepisu art. 2a ust. 1 ustawy o KRS z art. 186 ust. 1 Konstytucji wystarczająco wykazałem, że nałożone na KRS w tym przepisie zadanie ma zupełnie inny charakter niż sprawowanie nadzoru Sądu Najwyższego „nad działalnością sądów powszechnych i wojskowych w zakresie orzekania” (nadzór judykacyjny). Krajowa Rada Sądownictwa otrzymała wyłącznie miękki, „ubogi” obowiązek oferowania usług sędziom. Charakterystyczne, że wnioskodawczyni nie zaskarżyła, gdyż nie mogła zaskarżyć analogicznego uprawnienia NSA wobec wojewódzkich sądów administracyjnych. Nie mogła, gdyż Konstytucja wyposażyła w silny, „bogaty” instrument bezpośredniego kształtowania orzecznictwa sądów w Polsce wyłącznie Sąd Najwyższy. Naczelny Sąd Administracyjny otrzymał prawo do sprawowania nadzoru judykacyjnego jedynie w powołanej już ustawie z 25 lipca 2002 r. – Prawo o ustroju sądów administracyjnych: „Naczelny Sąd Administracyjny sprawuje nadzór nad działalnością wojewódzkich sądów administracyjnych w zakresie orzekania…”. (art. 3 § 2).

20. Uważam zatem, że zaskarżony przepis art. 2a ust. 1 ustawy o KRS nie jest niezgodny z art. 183 ust. 1 Konstytucji.

21. Wbrew zaprezentowanemu przez wnioskodawczynię poglądowi nie dostrzegam sprzeczności zaskarżonego przepisu art. 2a ust. 1 ustawy o KRA) z przepisem stanowiącym, że „Ustrój, zakres działania i tryb pracy Krajowej Rady Sądownictwa oraz sposób wyboru jej członków określa ustawa” (art. 187 ust. 4 Konstytucji). Brak tej sprzeczności wynika nie tylko z tego, że kwestionowany przepis zgodny jest – moim zdaniem – ze wskazanymi wyżej przepisami konstytucyjnymi i że stosowany przez KRS – mógł wprost służyć umacnianiu niezawisłości sędziów a więc służyć w ten sposób prawu każdego do rzetelnego procesu sądowego i do sprawiedliwego orzeczenia, ale również z tego, że nakładanie przez ustawodawcę na KRS zadań służących umacnianiu rządów prawa jest zgodne z powołanym wzorcem. Mamy tego przykłady. Pragnę tu wskazać jeden. Oto w art. 15 ust. 3 ustawy z dnia 18 grudnia 1998 r. o Instytucie Pamięci Narodowej – Komisji Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu (Dz. U. Nr 155, poz. 1016, ze zm.) ustawodawca nałożył na KRS zadanie zgłoszenia Sejmowi do Kolegium Instytutu Pamięci dwóch kandydatów. Wnioskodawczyni nie kwestionowała tego przepisu. Podzielam też w tej kwestii argumenty przedstawione w stanowisku Prokuratora Generalnego przedstawione TK w piśmie z 5 marca 2008 r. (PR II 850/106/07).

22. Uważam zatem, że zaskarżony przepis art. 2a ust. 1 ustawy o KRS jest zgodny z art. 187 ust. 4 Konstytucji.

23. Zdaniem wnioskodawczyni kwestionowany przepis zawierając zwrot niedookreślony „inspirowanie i wspieranie działań…” może „prowadzić do kolizji z kompetencjami innych organów konstytucyjnych (Sądu Najwyższego i Naczelnego Sądu Administracyjnego). Ponadto brak skonkretyzowania zadań Rady w sferze, która może kolidować z dziedzinami (niezależnością sądów i niezawisłością sędziów), których strażnikiem jest Rada”. Taki przepis narusza – zdaniem wnioskodawczyni – zasadę poprawnej legislacji, także wynikająca z art. 2 Konstytucji. Pogląd ten podzielił TK, stwierdzając, że kwestionowany przepis art. 2a ust. 1 ustawy o KRS „poprzez niedookreślenie zawartych w nim uprawnień i jego dysfunkcjonalność narusza także standardy przyzwoitej legislacji w rozumieniu art. 2 Konstytucji. Trybunał stwierdza, że ze względu na naruszenie postulatów jasności i komunikatywności oraz braku właściwego określenia kompetencji organowi konstytucyjnemu, którego przepis kontrolowany dotyczy, ustawodawca naruszył art. 2 w związku z art. 187 ust. 4 Konstytucji w zakresie, w jakim zobowiązują one do stanowienia prawa w sposób staranny i rzetelny oraz umożliwiający jego właściwe stosowanie. Zdaniem Trybunału wadliwe wprowadzenie do systemu prawa, przez art. 2a ust. 1 ustawy o KRS, regulacji nieprecyzyjnej, wkraczającej w sferę niezawisłości sędziów i niezależności sądów, traktowaną przez Konstytucję jako obejmującą wartości szczególnie chronione, stanowi naruszenie art. 2 Konstytucji”.

24. Nie podzielam tego stanowiska. Po pierwsze dlatego, że użyte w kwestionowanym przepisie sformułowanie „inspirowanie i wspieranie działań” zawiera terminy, których treść jest w języku polskim oczywista oraz – przede wszystkim – są one często stosowane w ustawodawstwie polskim wówczas, gdy chodzi o nałożenie zadań uzupełniających zadania podstawowe danego organu władzy publicznej. Oto przykłady: art. 44a ust. 2 pkt 1 oraz art. 44b ust. 2 pkt 1 ustawy dnia 27 sierpnia 1997 r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych (Dz. U. z 2008 r. Nr 14, poz. 92); art. 6 ust. 6 pkt 1 ustawy z dnia 29 lipca 2005 r. o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie (Dz. U. Nr 180, poz. 1493); art. 8 ust. 1 pkt 2 ustawy z dnia 30 czerwca 2005 r. o kinematografii (Dz. U. Nr 132, poz. 1111, ze zm.); art. 19 ust. 2 pkt 2 ustawy z dnia 26 października 2000 r. o giełdach towarowych (Dz. U. z 2005 r. Nr 121, poz. 1019); art. 9a ust. 2 pkt 4, art. 22 ust. 1 pkt 4 ustawy z dnia 7 września 1991 r. o systemie oświaty (Dz. U. z 2004 r. Nr 256, poz. 2572, ze zm.); art. 9 pkt 4 ustawy z dnia 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych (Dz. U. Nr 210, poz. 2135, ze zm.); art. 22 ust. 4 pkt 1 oraz ust. 5 pkt 1 ustawy z dnia 20 kwietnia 2004 r. o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy (Dz. U. Nr 99, poz. 1001, ze zm.); art. 21 pkt 4 art. 23 ust. 1 pkt 5, art. 87 ust. 2 i ust. 4 pkt 3, art. 119 ust. 1 pkt 6, 8 i 9 ustawy z dnia 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej (Dz. U. Nr 64, poz. 593, ze zm.); art. 3 ust. 1 pkt 5 ustawy z dnia 25 czerwca 1999 r. o Polskiej Organizacji Turystycznej (Dz. U. Nr 62, poz. 689, ze zm.); art. 4 ust. 2 pkt 1 ustawy z dnia 20 lutego 1997 r. o fundacji – Centrum Badania Opinii Społecznej (Dz. U. Nr 30, poz. 163, ze zm.); art. 3 ust. 2 ustawy z dnia 21 stycznia 1988 r. o Radzie Ochrony Pamięci Walk i Męczeństwa (Dz. U. Nr 2, poz. 2, ze zm.); art. 103 ust. 2 i 5 ustawy z dnia 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej (Dz. U. 2007 r. Nr 155, poz. 1095, ze zm.); art. 5 ust. 1 i 2 ustawy z dnia 15 czerwca 2007 r. o Narodowym Centrum Badań i Rozwoju (Dz. U. Nr 115, poz. 789); art. 4 ust. 1, ust. 4 pkt 2, art. 4a ust. 1, art. 6 ust. 1 pkt 11 ustawy z dnia 9 listopada 2000 r. o utworzeniu Polskiej Agencji Rozwoju Przedsiębiorczości (Dz. U. 2007 r. Nr 42, poz. 275); art. 2 pkt 12-14 ustawy z dnia 6 grudnia 2006 r. o zasadach prowadzenia polityki rozwoju (Dz. U. Nr 227, poz. 1658, ze zm.); art. 10 ust. 1 pkt 9, art. 12 ust. 5 pkt 16 ustawy z dnia 24 sierpnia 1991 r. o Państwowej Straży Pożarnej (Dz. U. z 2006 r. Nr 96, poz. 667, ze zm.); art. 6 ust. 3 pkt 3 i 5, art. 19 ust. 2 pkt 5, art. 22 ust. 2 pkt 2 ustawy z dnia 29 lipca 2005 r. o przeciwdziałaniu narkomanii (Dz. U. Nr 179, poz. 1485, ze zm.);

25. Przedstawione pierwsze z rzędu, nieusystematyzowane przykłady ustaw pokazują szerokie spektrum spraw, w których inspirowanie i/lub wspieranie działań przez wskazane w powołanych ustawach organy jest jednym z ważnych sposobów regulowania ich zadań „miękkich”, uzupełniających ich władcze kompetencje.

26. Uważam, że kwestionowany przepis art. 2a ust. 1 ustawy służyć mógł stabilizowaniu orzecznictwa w RP, wartości szczególnie ważnej dla państwa prawnego. To z kolei mogło sprzyjać umocnieniu niezawisłości sędziów, prowadząc, jak podniósł w swoim stanowisku Prokurator Generalny „do zapewnienia sądom i sędziom wymaganego prestiżu społecznego”, a zatem umacniać zaufanie obywateli do demokratycznego państwa.

27. Uważam zatem, że zaskarżony przepis art. 2a ust. 1 ustawy o KRS jest zgodny z art. 2 Konstytucji.

28. Przedstawianie przez KRS Sejmowi, Senatowi i Prezydentowi Rzeczypospolitej Polskiej, nie później niż do 31 maja roku następnego, informacji o podejmowanych działaniach na rzecz ujednolicania wykładni prawa w orzecznictwie sądów (art. 2a ust. 2) nie jest sprzeczne z którymkolwiek z przywołanych w sprawie wzorców konstytucyjnych. Tak jak nie jest sprzeczny z tymi wzorcami obowiązek przedkładania przez KRS Sejmowi, Senatowi i Prezydentowi Rzeczypospolitej Polskiej, nie później niż do 31 maja roku następnego, informacji „z rocznej działalności Rady oraz postulaty co do aktualnych problemów i potrzeb wymiaru sprawiedliwości” (art. 2 ust. 3 ustawy o KRS). Ten sam przepis art. 2 ust. 2 stanowi w zdaniu drugim, że „Nad informacją w Sejmie i Senacie nie przeprowadza się głosowania”. Zapewnia też lepszy wgląd społeczeństwa w pracę Krajowej Rady Sądownictwa, a przejrzystość działania każdego organu władzy publicznej jest jednym z warunków umacniania zasady demokratycznego państwa prawnego.