1. Grupa 85 posłów wystąpiła z wnioskiem z 11 grudnia 2006 r. o zbadanie zgodności:
1) art. 2 ust. 1-4, art. 8, art. 17, art. 34, art. 35 i art. 37 ust. 1 ustawy z dnia 24 sierpnia 2006 r. o służbie cywilnej
(Dz. U. Nr 170, poz. 1218; dalej: ustawa o służbie cywilnej) z art. 2, art. 60, art. 61, art. 78, art. 92 ust. 1 i art. 153
Konstytucji,
2) art. 2 pkt 2, art. 3, art. 4 pkt 6 i 7 oraz pkt 9-11, art. 6 ust. 1 pkt 1, art. 10 ust. 3-7, art. 13, art. 21-23, art.
24 ust. 2 pkt 2, 5 i 6, art. 80, art. 81 i art. 82 ustawy z dnia 24 sierpnia 2006 r. o państwowym zasobie kadrowym i wysokich
stanowiskach państwowych (Dz. U. Nr 170, poz. 1217, ze zm.; dalej: ustawa o państwowym zasobie kadrowym) z art. 2, art. 60,
art. 61, art. 78, art. 92 ust. 1 i art. 153 Konstytucji,
3) art. 3a ustawy z dnia 16 września 1982 r. o pracownikach urzędów państwowych (Dz. U. z 2001 r. Nr 86, poz. 953, ze zm.;
dalej: ustawa o pracownikach urzędów państwowych), dodanego przez art. 99 ustawy o służbie cywilnej, z art. 2, art. 60, art.
61, art. 78, art. 92 ust. 1 i art. 153 Konstytucji,
4) art. 3f ustawy z dnia 22 marca 1990 r. o pracownikach samorządowych (Dz. U. z 2001 r. Nr 142, poz. 1593, ze zm.; dalej:
ustawa o pracownikach samorządowych), dodanego przez art. 100 ustawy o służbie cywilnej, z art. 2, art. 60, art. 61, art.
78, art. 92 ust. 1 i art. 153 Konstytucji,
5) art. 68a ustawy z dnia 23 grudnia 1994 r. o Najwyższej Izbie Kontroli (Dz. U. z 2001 r. Nr 85, poz. 937, ze zm.; dalej:
ustawa o NIK), dodanego przez art. 102 ustawy o służbie cywilnej, z art. 2, art. 60, art. 61, art. 78, art. 92 ust. 1 i art.
153 Konstytucji,
6) § 8 ust. 1 rozporządzenia Prezesa Rady Ministrów z dnia 30 października 2006 r. w sprawie wykonywania przez Szefa Kancelarii
Prezesa Rady Ministrów zadań z zakresu służby cywilnej (Dz. U. Nr 198, poz. 1456; dalej: rozporządzenie z 30 października
2006 r.) z art. 2, art. 60, art. 61, art. 78, art. 92 ust. 1 i art. 153 Konstytucji.
Wnioskodawca, w wyniku oczywistej omyłki pisarskiej błędnie oznaczył miejsce publikacji ustawy z dnia 24 sierpnia 2006 r.
o państwowym zasobie kadrowym i wysokich stanowiskach państwowych, w ten sposób, że pozycję 1217 w Dzienniku Ustaw Nr 170
z 2006 r. oznaczył jako pozycję 1211.
Następnie petitum wniosku zostało zmodyfikowane pismem z 9 sierpnia 2007 r., obejmując badanie zgodności:
1) art. 2 ust. 1 ustawy o służbie cywilnej z art. 153 ust. 1 Konstytucji,
2) art. 2 ust. 3 ustawy o służbie cywilnej w zakresie, w jakim przepis ten dotyczy osób przeniesionych do wykonywania zadań
poza jednostką organizacyjną, w której są zatrudnione, z art. 2 i art. 153 Konstytucji,
3) art. 2 ust. 4 oraz art. 34 ustawy o służbie cywilnej z art. 60, art. 61, art. 65 ust. 1 i art. 153 ust. 1 Konstytucji,
4) art. 8 ust. 1 i 3 oraz art. 120 ustawy o służbie cywilnej z art. 2 i art. 153 Konstytucji,
5) art. 8 ust. 4 ustawy o służbie cywilnej z art. 2 i art. 91 ust. 1 Konstytucji,
6) art. 17 ustawy o służbie cywilnej z art. 153 ust. 1 Konstytucji,
7) art. 37 ust. 1 ustawy o służbie cywilnej z art. 2 i art. 78 Konstytucji,
8) art. 2 pkt 2, art. 3, art. 4 pkt 7 oraz pkt 9-11, art. 6 ust. 1 pkt 1, art. 10 ust. 4-8 – w zakresie, w jakim przepisy
te odnoszą się do stanowisk zaliczanych wcześniej do służby cywilnej, art. 13, art. 21-23, art. 80-82 ustawy o państwowym
zasobie kadrowym z art. 153 ust. 1 Konstytucji,
9) art. 24 ust. 2 pkt 2, 5-7 ustawy o państwowym zasobie kadrowym z art. 2 Konstytucji,
10) art. 3a ustawy o pracownikach urzędów państwowych, dodanego przez art. 99 ustawy o służbie cywilnej, z art. 65 ust. 1
Konstytucji,
11) art. 3f ustawy o pracownikach samorządowych, dodanego przez art. 100 ustawy o służbie cywilnej, z art. 65 ust. 1 Konstytucji,
12) art. 68a ustawy o NIK, dodanego przez art. 102 ustawy o służbie cywilnej, z art. 65 ust. 1 Konstytucji,
13) § 8 ust. 1 rozporządzenia z 30 października 2006 r. z art. 2 Konstytucji i art. 8 ust. 3 i 4 ustawy o służbie cywilnej.
Ostatecznie, w celu zachowania należytej czytelności, petitum wniosku zostało zmodyfikowane i ujednolicone pismem z 29 sierpnia 2007 r., obejmując badanie zgodności:
1) art. 2 ust. 1 ustawy o służbie cywilnej z art. 153 ust. 1 Konstytucji,
2) art. 2 ust. 3 ustawy o służbie cywilnej w zakresie, w jakim przepis ten dotyczy osób przeniesionych do wykonywania zadań
poza jednostką organizacyjną, w której są zatrudnione, z art. 2 i art. 153 ust. 1 Konstytucji,
3) art. 2 ust. 4 ustawy o służbie cywilnej z art. 60, art. 61 i art. 153 ust. 1 Konstytucji,
4) art. 8 ust. 1 i 3 oraz art. 120 ustawy o służbie cywilnej z art. 2 i art. 153 Konstytucji,
5) art. 8 ust. 4 ustawy o służbie cywilnej z art. 2 i art. 92 ust. 1 Konstytucji,
6) art. 17 ustawy o służbie cywilnej z art. 153 ust. 1 Konstytucji,
7) art. 34 ustawy o służbie cywilnej z art. 2, art. 60, art. 61, art. 65 ust. 1 i art. 153 ust. 1 Konstytucji,
8) art. 35 ustawy o służbie cywilnej z art. 2, art. 65 ust. 1 i art. 153 ust. 1 Konstytucji,
9) art. 37 ust. 1 ustawy o służbie cywilnej z art. 78 Konstytucji,
10) – art. 2 pkt 2 ustawy o państwowym zasobie kadrowym w zakresie, w jakim przepis ten dotyczy stanowisk dotychczas zaliczanych
do wyższych stanowisk w służbie cywilnej, z art. 153 ust. 1 Konstytucji,
– art. 3, art. 4 pkt 7 i 9 tej ustawy w zakresie, w jakim przepisy te dotyczą dyrektorów generalnych urzędów administracji
rządowej, z art. 153 ust. 1 Konstytucji,
– art. 4 pkt 10 tej ustawy w zakresie, w jakim przepis ten dotyczy kierujących departamentami lub komórkami równorzędnymi
w ministerstwach i urzędach centralnych oraz urzędach obsługujących przewodniczących komitetów wchodzących w skład Rady Ministrów,
Kancelarii Prezesa Rady Ministrów, urzędach wojewódzkich, a także ich zastępców, z art. 153 ust. 1 Konstytucji,
– art. 4 ust. 11 tej ustawy w zakresie, w jakim przepis ten dotyczy stanowisk kierowniczych z wyłączeniem pełnomocnych przedstawicieli
Rzeczypospolitej Polskiej w innych państwach i przy organizacjach międzynarodowych, o których mowa przepisach wydanych na
podstawie art. 27 ust. 2 ustawy z dnia 27 lipca 2001 r. o służbie zagranicznej (Dz. U. Nr 128, poz. 1403, ze zm.), z art.
153 ust. 1 Konstytucji,
– art. 6 ust. 1 pkt 1 i 5, art. 10 ust. 4 i 5 tej ustawy w zakresie, w jakim przepisy te dotyczą dyrektorów generalnych urzędów
administracji rządowej, z art. 153 ust. 1 Konstytucji,
– art. 10 ust. 6 tej ustawy w zakresie, w jakim przepis ten dotyczy kierujących departamentami lub komórkami równorzędnymi
w ministerstwach i urzędach centralnych oraz urzędach obsługujących przewodniczących komitetów wchodzących w skład Rady Ministrów,
Kancelarii Prezesa Rady Ministrów, urzędach wojewódzkich, a także ich zastępców, z art. 153 ust. 1 Konstytucji,
– art. 10 ust. 7 i 8 tej ustawy w zakresie, w jakim przepis ten dotyczy: wojewódzkich lekarzy i ich zastępców, dyrektorów
generalnych urzędów administracji rządowej, kierujących departamentami lub komórkami równorzędnymi w ministerstwach i urzędach
centralnych oraz urzędach obsługujących przewodniczących komitetów wchodzących w skład Rady Ministrów, Kancelarii Prezesa
Rady Ministrów, urzędach wojewódzkich, a także ich zastępców, stanowisk kierowniczych, z wyłączeniem pełnomocnych przedstawicieli
Rzeczypospolitej Polskiej w innych państwach i przy organizacjach międzynarodowych, o których mowa w przepisach wydanych na
podstawie art. 27 ust. 2 ustawy o służbie zagranicznej, z art. 153 ust. 1 Konstytucji,
– art. 13, art. 21-23, art. 80 i art. 82 tej ustawy z art. 153 ust. 1 Konstytucji,
11) art. 6 ust. 1 pkt 5 i art. 24 ust. 2 pkt 2, 5-7 ustawy o państwowym zasobie kadrowym z art. 2 Konstytucji,
12) art. 81 ustawy o państwowym zasobie kadrowym z art. 65 ust. 1 i art. 153 ust. 1 Konstytucji,
13) art. 3a ustawy o pracownikach urzędów państwowych, dodanego przez art. 99 ustawy o służbie cywilnej, z art. 2 i art. 65
ust. 1 Konstytucji,
14) art. 3f ustawy o pracownikach samorządowych, dodanego przez art. 100 ustawy o służbie cywilnej, z art. 2 i art. 65 ust.
1 Konstytucji,
15) art. 68a ustawy o NIK, dodanego przez art. 102 ustawy o służbie cywilnej, z art. 2 i art. 65 ust. 1 Konstytucji,
16) § 8 ust. 1 rozporządzenia z 30 października 2006 r. z art. 2 Konstytucji i art. 8 ust. 3 i 4 ustawy o służbie cywilnej.
Wnioskodawca, powołując się na treść art. 153 ust. 1 Konstytucji oraz poglądy doktryny prawa konstytucyjnego i prawa pracy,
przeprowadził analizę nowej regulacji służby cywilnej poddając ją krytyce z punktu widzenia kryteriów konstytucyjnych funkcjonowania
korpusu służby cywilnej w administracji rządowej.
W uzasadnieniu wniosku wskazano także na wynikającą przede wszystkim z art. 153 ust. 2 Konstytucji konstytucyjną pozycję Prezesa
RM w odniesieniu do służby cywilnej. Wnioskodawca argumentował, że konstrukcja nadzoru Prezesa RM nad służbą cywilną przyjęta
w ustawie o służbie cywilnej jest sprzeczna z art. 153 ust. 2 Konstytucji z uwagi na odmienne znaczenie terminów „organ zwierzchni”
i „organ nadzoru” w prawie administracyjnym. Zakwestionował też konstytucyjność wykonywania kompetencji nadzorczych Prezesa
RM przez Szefa Kancelarii Prezesa RM z jego upoważnienia z punktu widzenia apolityczności służby cywilnej.
Wnioskodawca podniósł, że zmiany wprowadzone w zakwestionowanych przepisach ustaw o: służbie cywilnej, pracownikach urzędów
państwowych, pracownikach samorządowych oraz o NIK, nie spełniają nawet najniższych wymagań odnośnie do spójności przepisów
tych pragmatyk pracowniczych z pragmatyką służby cywilnej. Zmiany te prowadzą, zdaniem wnioskodawcy, do naruszenia gwarancji
stabilności zawodowej urzędników służby cywilnej, co jest sprzeczne z konstytucyjnym nakazem zawodowego i profesjonalnego
charakteru zatrudnienia w korpusie służby cywilnej. Uregulowanie procedur przejścia do służby cywilnej urzędników państwowych
oraz pracowników samorządowych prowadzi, według wnioskodawcy, do umożliwienia przeniesienia do tej służby pracowników nieposiadających
kwalifikacji merytorycznych (pracowników pomocniczych, technicznych, obsługi itp.). Wnioskodawca wywiódł konkluzję, że znowelizowane
przepisy umożliwiają przenoszenie do korpusu służby cywilnej urzędników państwowych i pracowników samorządowych oraz NIK w
każdym czasie bez spełnienia jakichkolwiek przesłanek, co pozostaje w sprzeczności z nakazem tworzenia profesjonalnego korpusu
służby cywilnej (art. 153 ust. 1 Konstytucji).
W opinii wnioskodawcy odejście w nowych regulacjach dotyczących służby cywilnej od zasad jawności, otwartości i konkurencyjności
naboru narusza art. 60 i art. 61 Konstytucji oraz prowadzi do tworzenia służby cywilnej niespełniającej konstytucyjnych kryteriów
jej funkcjonowania wskazanych w art. 153 ust. 1 Konstytucji (m.in. profesjonalizmu, zawodowstwa i rzetelności). Rezygnacja
z konkursowej formy obsadzania kluczowych stanowisk w urzędach administracji rządowej (dyrektorów generalnych, dyrektorów
departamentów i wydziałów oraz ich zastępców) prowadzi do sytuacji, w jakiej stają się one stanowiskami, na których wykonywanie
zadań państwa nie następuje w sposób neutralny politycznie. Według wnioskodawcy tylko odpowiednia weryfikacja w drodze egzaminu
albo konkursu gwarantuje zatrudnienie profesjonalnej i rzetelnej kadry. Wnioskodawca podkreślił, że zatrudnianie osób na wysokich
stanowiskach państwowych w drodze powołania, które – w przeciwieństwie do mianowania – jest niestabilnym i uznaniowym trybem
nawiązania i rozwiązania stosunku pracy, nie gwarantuje wykonywania zadań państwa przez te osoby zgodnie z art. 153 ust. 1
Konstytucji (w szczególności w sposób niezależny, apolityczny).
Wnioskodawca krytycznie ocenia dostęp do zbioru kandydatów na wysokie stanowiska państwowe (państwowego zasobu kadrowego),
a zwłaszcza określenie minimalnych wymagań dla umieszczenia w państwowym zasobie kadrowym oraz „automatyczne” (art. 80 ust.
2 ustawy o państwowym zasobie kadrowym) zaliczenie do państwowego zasobu kadrowego osób, którym powierzono pełnienie obowiązków
na wysokich stanowiskach państwowych.
Niezgodne z podstawowymi konstytucyjnymi standardami służby cywilnej jest, zdaniem wnioskodawcy, poddanie urzędników służby
cywilnej podległości służbowej osób wyłączonych z korpusu służby cywilnej (dyrektor generalny, dyrektor generalny służby zagranicznej).
Zakwestionowany we wniosku art. 17 ustawy o służbie cywilnej zmieniający instytucję służby przygotowawczej (m.in. przez jej
skrócenie i fakultatywność) wnioskodawca uważa za sprzeczny z wymogiem rzetelnego wykonywania zadań przez służbę cywilną.
Członkowie korpusu służby cywilnej winni bowiem wykonywać powierzone im zadania zawodowo, a realizacji tego postulatu służy
zagwarantowanie odpowiedniego przygotowania osób podejmujących po raz pierwszy pracę w służbie cywilnej.
Delegacja ustawowa określona w art. 8 ust. 4 ustawy o służbie cywilnej ma charakter blankietowy i jest niezgodna z art. 92
ust. 1 Konstytucji. Sformułowanie § 8 ust. 1 wydanego na jej podstawie rozporządzenia wykonawczego z 30 października 2006
r., który pozwala upoważnionemu do wykonywania niektórych zadań Prezesa RM Szefowi Kancelarii Prezesa RM do dalszej delegacji
uprawnień pracownikom Kancelarii, jest według wnioskodawcy niezgodne z art. 2 Konstytucji.
W ocenie wnioskodawcy określenie w art. 24 ustawy o państwowym zasobie kadrowym uprawnień Rady Służby Publicznej ze względu
na nieodpowiadające treści art. 6 ustawy o służbie cywilnej użycie terminu „służba publiczna” oraz wprowadzenie terminu „urzędnik
służby publicznej”, który nie jest zdefiniowany w żadnej z tych ustaw, świadczy o niezgodności tej regulacji z art. 2 Konstytucji
(zasada przyzwoitej legislacji).
2. Grupa 50 posłów wystąpiła z wnioskiem z 1 lutego 2007 r. o zbadanie zgodności:
1) art. 2 ust. 1 ustawy o służbie cywilnej z art. 153 ust. 1 Konstytucji,
2) art. 2 ust. 4 oraz art. 34 ust. 1 ustawy o służbie cywilnej z art. 32 ust. 1, art. 60 i art. 153 ust. 1 Konstytucji,
3) art. 77a ust. 1 ustawy o NIK z art. 2, art. 32 ust. 1 i art. 60 Konstytucji,
4) art. 3f ustawy o pracownikach samorządowych oraz art. 68a ustawy o NIK z art. 31 ust. 3 i art. 65 ust. 1 Konstytucji,
5) art. 7 ustawy o pracownikach samorządowych z art. 2 Konstytucji,
6) art. 7a ustawy o pracownikach samorządowych z art. 32 ust. 1 i art. 60 Konstytucji,
7) art. 1 oraz art. 4 pkt 9 i 10 ustawy o państwowym zasobie kadrowym z art. 153 ust. 1 Konstytucji,
8) art. 8 ust. 4 ustawy o służbie cywilnej z art. 92 Konstytucji,
9) § 2 pkt 4 oraz § 8 ust. 1 rozporządzenia z 30 października 2006 r. z art. 92 ust. 2 Konstytucji oraz z art. 8 ust. 2 ustawy
o służbie cywilnej.
Wnioskodawca, powołując treść art. 153 ust. 1 Konstytucji oraz cytując uzasadnienie wyroku Trybunału Konstytucyjnego z 28
kwietnia 1999 r., sygn. K. 3/99 (OTK ZU nr 4/1999, poz. 73), zaznaczył, że Konstytucja nie daje podstaw do wyłączenia części
stanowisk w urzędach administracji rządowej ze służby cywilnej. Wskazał przy tym, że Konstytucja determinuje, iż działanie
służby cywilnej w administracji rządowej winno opierać się na zawodowym, rzetelnym, bezstronnym i politycznie neutralnym korpusie
merytorycznych pracowników wykonujących zawód urzędnika.
Według wnioskodawcy ustawa o państwowym zasobie kadrowym tworzy nowy „parakorpus” urzędniczy usytuowany poza służbą cywilną.
Przepis art. 1 ustawy o państwowym zasobie kadrowym określający cele utworzenia państwowego zasobu kadrowego nie zawiera wymogu
neutralnego politycznie wykonywania zadań przez urzędnika zajmującego wysokie stanowisko państwowe, co jest niezgodne z art.
153 ust. 1 Konstytucji.
W opinii wnioskodawcy art. 2 ust. 4 i art. 34 ust. 1 ustawy o służbie cywilnej, które tworzą możliwość przenoszenia na stanowiska
urzędnicze w służbie cywilnej przez dyrektora generalnego urzędu, w porozumieniu z dotychczasowym pracodawcą pracowników samorządowych
oraz pracowników NIK, naruszają art. 32 ust. 1, art. 60 oraz art. 153 ust. 1 Konstytucji. Przepis art. 77a ustawy o NIK pozwala,
według oceny wnioskodawcy, na przeniesienie do pracy na stanowisku urzędniczym w służbie cywilnej pracowników NIK zatrudnionych
na stanowiskach administracyjnych lub obsługi, nie stawiając jednocześnie pracownikowi przenoszonemu wymagań, jakie dla urzędnika
służby cywilnej określa ustawa o służbie cywilnej. Narusza to zasadę równości wobec prawa oraz zasadę równego dostępu obywateli
do służby publicznej. Tak samo uargumentowany zarzut niekonstytucyjności podniósł wnioskodawca odnośnie do art. 7a ustawy
o pracownikach samorządowych, który reguluje przeniesienie na stanowisko urzędnicze w służbie cywilnej pracownika samorządowego.
Przepisom art. 77a ustawy o NIK oraz art. 7 ustawy o pracownikach samorządowych wnioskodawca zarzucił naruszenie zasady przyzwoitej
legislacji wywodzonej z art. 2 Konstytucji ze względu na niedokonanie w ich treści odpowiednich zmian w związku z uchyleniem
ustawy o służbie cywilnej z 1998 r.
We wniosku oceniono jako niezgodny z konstytucyjnym prawem wyboru miejsca pracy oraz naruszającym zasadę proporcjonalności
(art. 31 ust. 3 Konstytucji) art. 3f ustawy o pracownikach samorządowych, który wprowadził możliwość przeniesienia członka
korpusu służby cywilnej (bez konieczności uzyskania jego zgody, w oparciu o porozumienie pracodawców) na stanowisko urzędnicze
poza służbą cywilną.
Delegację ustawową określoną w art. 8 ust. 4 ustawy o służbie cywilnej wnioskodawca kwestionuje jako niezgodną z art. 92 Konstytucji
ze względu na brak wytycznych treściowych oraz naruszenie zakazu subdelegacji (art. 92 ust. 2 Konstytucji) przez uprawnienie
Prezesa RM do wydania przepisów upoważniających Szefa Kancelarii Prezesa RM do delegowania przekazanych mu uprawnień.
Wnioskodawca zaskarżył także § 2 pkt 4, podważając jego zgodność z art. 8 ust. 2 ustawy o służbie cywilnej i z art. 92 ust.
2 Konstytucji oraz § 8 ust. 1 rozporządzenia wykonawczego, zarzucając również temu przepisowi naruszenie art. 92 ust. 2 Konstytucji.
Według wnioskodawcy regulacje te prowadzą do niezgodnego z Konstytucją przekazania Szefowi Kancelarii Prezesa RM kompetencji
Prezesa RM odnośnie do służby cywilnej (w szczególności zastrzeżoną ustawowo wyłączność działań Prezesa RM w zakresie przestrzegania
zasad służby cywilnej).
3. Wnioskowi została nadana sygn. K 10/07. Prezes Trybunału Konstytucyjnego zarządził łączne rozpoznanie spraw o sygn. K 41/06
i K 10/07 w pełnym składzie (zarządzenie Prezesa TK z 6 lutego 2007 r.) pod wspólną sygn. K 41/06.
Strona korzysta z plików cookies w celu realizacji usług. Możesz określić warunki przechowywania lub dostępu do plików cookies w Twojej przeglądarce.