1. Pismem z 28 sierpnia 2007 r. grupa 55 posłów z klubów parlamentarnych Ligi Polskich Rodzin i Samoobrony wystąpiła o zbadanie zgodności art. 173 ust. 5 w związku z ust. 3 uchwały Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 30 lipca 1992 r. – Regulamin Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej (M. P. z 2002 r. Nr 23, poz. 398, ze zm.; dalej: regulamin) z art. 110 ust. 1 Konstytucji, w zakresie, w jakim przepis ten znajduje zastosowanie do wniosku o uzupełnienie porządku obrad Sejmu o rozpatrzenie projektu uchwały w sprawie odwołania Marszałka Sejmu. Uzasadniając wniosek, posłowie podnieśli, że Marszałek Sejmu może nie uwzględnić tego wniosku, skutkiem czego staje się on przedmiotem rozstrzygnięcia przez Sejm w terminie nieprzekraczającym sześciu miesięcy od dnia jego złożenia. Regulacja ta godzi w art. 110 ust. 1 Konstytucji, bo ogranicza podstawowe i zasadnicze prawo Sejmu do odwołania swego marszałka. Pozostawienie rozstrzygnięcia w kwestii wprowadzenia projektu stosownej uchwały do porządku obrad wyłącznie Marszałkowi Sejmu może prowadzić do odwlekania podjęcia decyzji w sprawie przez Sejm, wskutek działań Marszałka, mającego bezpośredni interes w określonym rozstrzygnięciu wniosku.

2. Pismem z 24 września 2007 r. Prokurator Generalny zajął stanowisko, że postępowanie w sprawie podlega umorzeniu w związku z niedopuszczalnością wydania orzeczenia. Uzasadniając powyższe, Prokurator Generalny przedstawił status Marszałka Sejmu i innych organów Sejmu oraz tryb ustalania porządku dziennego obrad Sejmu. Wskazał, że przewidziany jest jeden ogólny tryb uzupełniania tego porządku, stosowany niezależnie od materii uzupełnienia. Ani Konstytucja, ani regulamin Sejmu nie przewidują wprost możliwości odwołania Marszałka ze względów politycznych, przed zakończeniem kadencji Sejmu, mimo to jednak – w drodze praktyki parlamentarnej – uznano, że odwołanie Marszałka jest dopuszczalne z zachowaniem ogólnego trybu zgłaszania i uwzględniania wniosków o uzupełnienie porządku obrad. Wobec zakresowego ujęcia wniosku Prokurator Generalny uznał, że wnioskodawca w istocie dąży do poddania ocenie Trybunału Konstytucyjnego pewnej praktyki parlamentarnej. Powołując postanowienie z 29 lipca 2002 r., sygn. K 1/02 (OTK ZU nr 4/A/2002, poz. 55), Prokurator Generalny przypomniał, że z przepisów Konstytucji nie można wyprowadzić bezwzględnego nakazu uregulowania przesłanek oraz trybu odwoływania Marszałka i wicemarszałków Sejmu. Tym samym kwestie te mogą więc pozostać poddane praktyce parlamentarnej, należącej do zakresu stosowania prawa, która nie podlega kognicji Trybunału Konstytucyjnego.

Trybunał Konstytucyjny zważył, co następuje:

Zgodnie z art. 191 ust. 1 pkt 1 Konstytucji, z wnioskiem o stwierdzenie zgodności ustawy z Konstytucją może wystąpić między innymi grupa 50 posłów. Wnioskodawcą w niniejszej sprawie była grupa 55 posłów Sejmu V kadencji. W chwili wystąpienia z wnioskiem do Trybunału Konstytucyjnego wnioskodawca posiadał legitymację do takiego wystąpienia.

Dnia 7 września 2007 r. Sejm Rzeczypospolitej Polskiej podjął uchwałę o skróceniu kadencji (Dz. U. Nr 163, poz. 1154), a Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej – postanowieniem (Dz. U. Nr 162, poz. 1145) – zarządził wybory do Sejmu i Senatu na dzień 21 października 2007 r. Postanowieniem z 24 października 2007 r. (M. P. Nr 79, poz. 841), Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej zwołał pierwsze posiedzenie Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej na dzień 5 listopada 2007 r. Tym samym – zgodnie z art. 98 ust. 1 in fine Konstytucji – V kadencja Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej upłynęła z dniem 4 listopada 2007 r., na skutek czego wygasły mandaty posłów tej kadencji.

Wobec upływu kadencji Sejmu i wygaśnięcia mandatów poselskich grupy posłów, przestał istnieć podmiot uprawniony do dalszego występowania w sprawie. Takie stanowisko konsekwentnie wyrażane było w orzecznictwie Trybunału Konstytucyjnego (zob. orzeczenie TK z 25 lutego 1992 r., sygn. K. 3/91, OTK w 1992 r., cz. I, poz. 1 oraz postanowienia TK: z 11 sierpnia 1993 r., sygn. K. 2/93, OTK w 1993 r., cz. II, poz. 30, z 23 czerwca 1993 r., sygn. K. 3/93, OTK w 1993 r., cz. II, poz. 26, z 4 listopada 1997 r., sygn. K. 19/97, OTK ZU nr 3-4/1997, poz. 52, z 12 listopada 1997 r., sygn. K. 21/97, OTK ZU nr 3-4/1997, poz. 58, z 14 listopada 2001 r., sygn. K 10/01, OTK ZU nr 8/2001, poz. 262, z 25 października 2005 r., sygn. K 37/05, OTK ZU nr 9/A/2005, poz. 106), ściśle łączącym wygaśnięcie mandatu posłów z utratą legitymacji procesowej w postępowaniu przed Trybunałem Konstytucyjnym.

Utrata legitymacji procesowej po stronie wnioskodawcy nie pozwala na merytoryczne rozpoznanie sprawy, wobec czego zachodzi konieczność umorzenia postępowania na podstawie art. 39 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 1 sierpnia 1997 r. o Trybunale Konstytucyjnym (Dz. U. Nr 102, poz. 643, ze zm.).

Z tych względów Trybunał Konstytucyjny postanowił jak w sentencji.