1. Postanowieniem z 18 września 2006 r., sygn. akt III AUa 1113/06, Sąd Apelacyjny (dalej: SA) – Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych we Wrocławiu przedstawił Trybunałowi Konstytucyjnemu (dalej: TK), na podstawie art. 193 Konstytucji i art. 3 ustawy z dnia 1 sierpnia 1997 r. o Trybunale Konstytucyjnym (Dz. U. Nr 102, poz. 643, ze zm.; dalej: ustawa o TK), pytanie prawne, sformułowane w związku z następującym stanem faktycznym. Decyzją z 29 marca 2001 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych (dalej: ZUS), Oddział w Wałbrzychu, odmówił Zdzisławowi Wolskiemu prawa do ekwiwalentu pieniężnego z tytułu prawa do bezpłatnego węgla. Od tej decyzji Z. Wolski odwołał się do Sądu Okręgowego w Świdnicy, który, zmieniając decyzję ZUS, w wyroku z 21 marca 2002 r., sygn. akt XU 1696/02, przyznał mu prawo do ekwiwalentu pieniężnego za okres od 1 lutego 2001 r. do 31 grudnia 2001 r. Od tego wyroku obie strony wniosły apelację. Z. Wolski żądał przyznania mu prawa do ekwiwalentu pieniężnego z tytułu bezpłatnego węgla na stałe. SA we Wrocławiu wyrokiem z 28 lipca 2003 r., sygn. akt III AUa 1663/02, oddalił obie apelacje, wskazując, że zakres czasowy przyznanego Z. Wolskiemu prawa do ekwiwalentu pieniężnego został ograniczony w związku z wejściem w życie (tj. od 1 stycznia 2002 r.) ustawy z dnia 21 grudnia 2001 r. (Dz. U. Nr 154, poz. 1802), której art. 4 pkt 2 nadał nowe brzmienie art. 55 ustawy o dostosowaniu górnictwa, ograniczając zakres podmiotowy osób uprawnionych do ekwiwalentu pieniężnego wyłącznie do emerytów i rencistów z kopalń całkowicie likwidowanych. Ten przepis stał się przedmiotem kontroli w postępowaniu przed TK zainicjowanym w drodze skarg konstytucyjnych połączonych do rozpoznania pod wspólną sygnaturą SK 20/04. Jednym ze skarżących był Z. Wolski. Wyrokiem z 12 grudnia 2005 r., sygn. SK 20/04 (OTK ZU nr 11/A/2005, poz. 133), TK orzekł o niezgodności znowelizowanego art. 55 ustawy o dostosowaniu górnictwa z art. 64 ust. 2 w związku z art. 32 Konstytucji, w części obejmującej zwrot „z kopalń całkowicie likwidowanych”. Jednocześnie, na co także zwraca uwagę SA we Wrocławiu, w uzasadnieniu pytania prawnego, już w czasie wyrokowania przez TK obowiązywał art. 55 ustawy o dostosowaniu górnictwa w brzmieniu nadanym przez art. 1 pkt 19 ustawy z 5 grudnia 2002 r. Następnie zaś cała ustawa o dostosowaniu górnictwa została uchylona przez ustawę o restrukturyzacji, która reguluje obecnie zasady wypłacania ekwiwalentu pieniężnego z tytułu prawa do bezpłatnego węgla. Mając na uwadze powyższe zmiany, TK jednoznacznie wskazał, że wznowienie postępowania na podstawie wyroku w sprawie SK 20/04 umożliwi dochodzenie wypłaty ekwiwalentu jedynie za okres, w którym obowiązywało brzmienie art. 55 ust. 1 ustawy o dostosowaniu górnictwa zakwestionowane w skargach konstytucyjnych, tj. za okres od 1 stycznia 2002 r. do 31 grudnia 2002 r.

Na podstawie powołanego wyżej wyroku TK, Z. Wolski wystąpił, na zasadzie art. 4011 k.p.c., ze skargą o wznowienie postępowania w jego sprawie, zakończonego prawomocnym wyrokiem SA we Wrocławiu z 28 lipca 2003 r., wnosząc – alternatywnie – o zmianę zapadłych w jego sprawie rozstrzygnięć i przyznanie – począwszy od 1 lutego 2001 r. – bezterminowo ekwiwalentu pieniężnego za deputat węglowy albo o przedstawienie TK pytania prawnego w sprawie zgodności art. 55 ust. 1 ustawy o dostosowaniu górnictwa znowelizowanego przez art. 1 pkt 19 ustawy z 5 grudnia 2002 r. z art. 64 ust. 2 w związku z art. 2 i art. 32 Konstytucji, w części obejmującej zwrot: „z kopalń całkowicie likwidowanych”, oraz art. 20 ust. 1 ustawy o restrukturyzacji z art. 64 ust. 2 w związku z art. 2 i art. 32 Konstytucji, w części obejmującej zwrot: „kopalni całkowicie likwidowanej”.

SA we Wrocławiu uznał za zasadne przedstawienie TK pytania prawnego w zakresie zgodności ww. przepisów z art. 64 ust. 2 w związku z art. 32 Konstytucji. W uzasadnieniu podniósł przede wszystkim to, że orzeczenie TK o niekonstytucyjności znowelizowanego ustawą z 21 grudnia 2001 r. art. 55 ust. 1 ustawy o dostosowaniu górnictwa daje podstawy do dochodzenia wypłaty ekwiwalentu pieniężnego jedynie za okres do 31 grudnia 2002 r., to jest do dnia, w którym weszła w życie kolejna ustawa zmieniająca brzmienie przedmiotowego przepisu. Nowelizacja z 5 grudnia 2002 r. utrzymała jednak niekonstytucyjne ograniczenie podmiotowe kręgu osób uprawnionych do ekwiwalentu za deputat węglowy wyłącznie do pracowników „z kopalń całkowicie likwidowanych”, przesuwając jedynie termin nabycia prawa do emerytury i renty (co stanowi jeden z warunków nabycia prawa do ekwiwalentu pieniężnego) do 1 stycznia 2007 r. Obecnie zaś prawo do ekwiwalentu pieniężnego reguluje ustawa o restrukturyzacji górnictwa, utrzymująca dotychczasowe zasady. Ma ona także zastosowanie, na mocy jej art. 47, do ekwiwalentów pieniężnych przyznawanych i wypłacanych przez ZUS na podstawie ustawy o dostosowaniu górnictwa. Wynika z tego, że wszystkie dotychczasowe regulacje ograniczyły w czasie prawa byłych pracowników przedsiębiorstw robót górniczych (dalej: PRG) do ekwiwalentu pieniężnego za deputat węglowy. Wobec orzeczenia przez TK o niekonstytucyjności art. 55 ust. 1 ustawy o dostosowaniu górnictwa w brzmieniu nadanym nowelizacją z 21 grudnia 2001 r., oceny wymaga także owa regulacja od 31 grudnia 2002 r. Wprawdzie cała ustawa o dostosowaniu górnictwa została uchylona ustawą o restrukturyzacji górnictwa, jednak sąd, powołując się na utrwaloną linię orzeczniczą TK w tym zakresie, wyrażoną między innymi w wyroku w sprawie SK 20/04, przytoczył przesłanki warunkujące dopuszczalność badania konstytucyjności uchylonego aktu prawnego. Jednocześnie sąd uznał za celowe ze względów ekonomii procesowej definitywne rozstrzygnięcie w przedmiocie prawa Z. Wolskiego do ekwiwalentu pieniężnego, dlatego też wniósł o zbadanie zgodności z Konstytucją art. 20 ust. 1 ustawy o restrukturyzacji górnictwa.

Argumentując zasadność przywołania art. 64 ust. 2 w związku z art. 32 Konstytucji jako wzorców kontroli, SA we Wrocławiu, powołując się na wyrok TK z 12 grudnia 2005 r., wskazuje, że prawo do ekwiwalentu pieniężnego za deputat węglowy, jako prawo majątkowe, podlega ochronie na podstawie art. 64 ust. 2 Konstytucji. Równa dla wszystkich ochrona praw majątkowych nie oznacza zaś, jak argumentuje sąd, absolutnej równości dla wszystkich podmiotów, oderwanej od podmiotowych i przedmiotowych kryteriów materialnoprawnych, warunkujących nabycie danego prawa. W sprawie będącej tłem pytania prawnego, zakres podmiotowy wśród byłych pracowników przedsiębiorstw zakładów górniczych objętych postanowieniami układu zbiorowego pracy (dalej: UZP), będących emerytami lub rencistami, został arbitralnie ograniczony do byłych pracowników „kopalń całkowicie likwidowanych”. Ochrona przewidziana w art. 64 ust. 2 Konstytucji musi być interpretowana z uwzględnieniem art. 32 Konstytucji, wyrażającego zasadę równości wobec prawa podmiotów, wyróżniających się pewną cechą wspólną.

SA we Wrocławiu podkreśla jednocześnie, że źródłem prawa do deputatu węglowego czy ekwiwalentu pieniężnego za ten deputat nie są kwestionowane w pytaniu prawnym przepisy, lecz jest nim UZP dla pracowników zakładów górniczych z 21 grudnia 1991 r., określający warunki nabycia prawa do ekwiwalentu pieniężnego. Powołany UZP nie różnicuje zaś ani przedmiotowo, ani podmiotowo prawa do deputatu czy ekwiwalentu pieniężnego. Kwestionowane w pytaniu prawnym przepisy, zgodnie z argumentacją SA, nie kształtują samodzielnie wymienionych wyżej praw. Głównym celem tych regulacji jest przede wszystkim określenie skutków procesów restrukturyzacji zatrudnienia i restrukturyzacji finansów w PRG oraz sposobów i możliwości zaspokojenia i realizacji określonych uprawnień pracowniczych, w tym prawa do ekwiwalentu pieniężnego za deputat węglowy. Powierzenie przez ustawę wypłaty ekwiwalentu pieniężnego przez ZUS jest sposobem realizacji tego prawa. Kwestionowane przepisy wyraźne wskazują, że źródłem prawa do ekwiwalentu pieniężnego jest UZP. Skoro UZP nie różnicuje przedmiotowo ani podmiotowo prawa do ekwiwalentu, to, w ocenie SA, nie mogą tego czynić kwestionowane przepisy, które zawężają krąg podmiotów uprawnionych do ekwiwalentu za deputat węglowy, ograniczając – w stosunku do byłych pracowników PRG – to prawo w czasie.

Trybunał Konstytucyjny zważył, co następuje:

1. Jedną z form inicjowania procedury konkretnej kontroli norm są pytania prawne, które do Trybunału Konstytucyjnego (dalej: TK) może skierować, na podstawie art. 193 Konstytucji i art. 3 ustawy z dnia 1 sierpnia 1997 r. o Trybunale Konstytucyjnym (Dz. U. Nr 102, poz. 643, ze zm.; dalej: ustawa o TK), każdy sąd. Powołane wyżej przepisy, wraz z art. 32 ust. 3 ustawy o TK, ustanawiają podstawowe warunki, od których spełnienia TK uzależnia wydanie wyroku zawierającego odpowiedź na pytanie prawne. Po pierwsze, spełniona musi zostać przesłanka podmiotowa, według której pytanie prawne może przedstawić „każdy sąd”. Po drugie, przedmiotem pytania może być tylko kwestia zgodności aktu normatywnego z Konstytucją, ratyfikowanymi umowami międzynarodowymi lub ustawą (przesłanka przedmiotowa). I wreszcie – sąd może przedstawić pytanie prawne jedynie wówczas, gdy od odpowiedzi na nie zależy rozstrzygnięcie konkretnej sprawy toczącej się przed tym sądem (zob. postanowienia: z 13 grudnia 2000 r., sygn. P 9/00, OTK ZU nr 8/2000, poz. 302, z 27 kwietnia 2004 r., sygn. P 16/03, OTK ZU nr 4/A/2000, poz. 36, a także: A. Wasilewski, Przedstawianie pytań prawnych Trybunałowi Konstytucyjnemu przez sądy (art. 193 Konstytucji RP), „Państwo i Prawo” 1999, nr 8). Ta ostatnia przesłanka – funkcjonalna, określana również jako wymóg relewantności – najpełniej oddaje specyfikę procedury rozpoznawania pytań prawnych jako procedury konkretnej kontroli konstytucyjności prawa. Pytanie prawne bowiem – podobnie jak skarga konstytucyjna – ma związek z ochroną praw jednostki, ponieważ może być podniesione tylko na tle konkretnej sprawy dotyczącej jednostki (zob. postanowienie z 10 października 2000 r., sygn. P 10/00, OTK ZU nr 6/A/2000, poz. 195, a także: Z. Czeszejko-Sochacki, L. Garlicki, J. Trzciński, Komentarz do ustawy o Trybunale Konstytucyjnym, Warszawa 1999, s. 153). Nie może więc ono dotyczyć jakiegokolwiek zagadnienia – nie jest dopuszczalne inicjowanie za pomocą pytań prawnych kontroli generalno-abstrakcyjnej (por. postanowienie z 19 listopada 1996 r., sygn. P 3/96, OTK ZU nr 6/1996, poz. 56). Wprawdzie TK, bez względu na podstawę wszczęcia postępowania, przeprowadza zawsze kontrolę abstrakcyjną zakwestionowanego przepisu, jednak zakres rozstrzygania Trybunału w postępowaniu zainicjowanym pytaniem prawnym ograniczany jest znaczeniem odpowiedzi na to pytanie dla rozstrzygnięcia sprawy toczącej się przed pytającym sądem (zob. wyrok z 14 czerwca 2000 r., sygn. P 3/00, OTK ZU nr 5/2000, poz. 138).

W niniejszej sprawie o sygn. P 41/06 dwie pierwsze przesłanki nie budzą wątpliwości: pytanie pochodzi od sądu i dotyczy zgodności z Konstytucją przepisów rangi ustawowej. Wątpliwości pojawiają się co do trzeciej przesłanki – funkcjonalnej. W pierwszej kolejności Trybunał uznaje więc za niezbędne odpowiedzieć na pytanie, czy merytoryczne rozpatrzenie pytania prawnego Sądu Apelacyjnego (dalej: SA) we Wrocławiu jest niezbędne do rozstrzygnięcia sprawy zawisłej przed tym sądem.

2. Powyższe rozważania wymagają konfrontacji ze stanem faktycznym, na którego tle sformułowane zostało pytanie prawne. Sąd przedstawiający pytanie prawne jako jego przedmiot wskazał art. 55 ust. 1 ustawy z dnia 26 listopada 1998 r. o dostosowaniu górnictwa węgla kamiennego do funkcjonowania w warunkach gospodarki rynkowej oraz szczególnych uprawnieniach i zadaniach gmin górniczych (Dz. U. Nr 162, poz. 1112, ze zm.; dalej: ustawa o dostosowaniu górnictwa), w brzmieniu nadanym przez art. 1 pkt 19 ustawy z dnia 5 grudnia 2002 r. o zmianie ustawy o dostosowaniu górnictwa węgla kamiennego do funkcjonowania w warunkach gospodarki rynkowej oraz szczególnych uprawnieniach i zadaniach gmin górniczych (Dz. U. Nr 238, poz. 2020; dalej: ustawa zmieniająca lub ustawa z 5 grudnia 2002 r.), w części obejmującej zwrot: „z kopalń całkowicie likwidowanych”, oraz art. 20 ust. 1 ustawy z dnia 28 listopada 2003 r. o restrukturyzacji górnictwa węgla kamiennego w latach 2003-2006 (Dz. U. Nr 210, poz. 2037, ze zm.; dalej: ustawa o restrukturyzacji), w części obejmującej zwrot: „kopalni całkowicie likwidowanej”. Pytanie sformułowane zostało zaś na tle skargi o wznowienie postępowania wniesionej na podstawie art. 4011 kodeksu postępowania cywilnego. Powołany przepis pozwala na wznowienie postępowania w wypadku, gdy TK orzekł o niezgodności aktu normatywnego z Konstytucją, ratyfikowaną umową międzynarodową lub z ustawą, na podstawie którego zostało wydane orzeczenie.

W sprawie zawisłej przed pytającym sądem, orzeczeniem TK, na podstawie którego wnioskodawca żąda wznowienia postępowania, jest wyrok z 12 grudnia 2005 r., sygn. SK 20/04 (OTK ZU nr 11/A/2005, poz. 133). W orzeczeniu tym TK stwierdził niezgodność art. 55 ust. 1 ustawy z dnia 26 listopada 1998 r. o dostosowaniu górnictwa w brzmieniu nadanym przez art. 4 pkt 2 ustawy nowelizującej z 21 grudnia 2001 r., obowiązującym do dnia wejścia w życie ustawy z 5 grudnia 2002 r., w części obejmującej zwrot: „z kopalń całkowicie likwidowanych”, z art. 64 ust. 2 w związku z art. 32 Konstytucji. W uzasadnieniu TK wyraźnie stwierdził, że jakkolwiek wyrok stanowi podstawę do wznowienia postępowań, w wyniku których Zakład Ubezpieczeń Społecznych (dalej: ZUS) odmówił wypłaty ekwiwalentu pieniężnego za deputat węglowy górnikom, którzy nie byli pracownikami „kopalń całkowicie likwidowanych”, to jednak „wznowienie postępowania na podstawie niniejszego wyroku [...] umożliwi dochodzenie wypłaty ekwiwalentu jedynie za okres, w którym obowiązywało brzmienie art. 55 ust. 1 ustawy o dostosowaniu górnictwa zakwestionowane w skargach konstytucyjnych, tj. za okres od 1 stycznia 2002 r. do 31 grudnia 2002 r.”. Należy bowiem zwrócić uwagę, że w chwili orzekania przez TK przepis będący podstawą skarg konstytucyjnych połączonych do wspólnego rozpoznania pod sygn. SK 20/04 już nie obowiązywał, a TK dokonał kontroli konstytucyjności dlatego, że spełnione zostały przesłanki z art. 39 ust. 3 ustawy o TK: kwestionowany przepis mógł mieć znaczenie dla realizacji wskazanych przez skarżących praw konstytucyjnych, mających być naruszonymi przez organy władzy publicznej. TK badał art. 55 ust. 1 w brzmieniu obowiązującym do 31 grudnia 2002 r., kiedy to weszła w życie ustawa nowelizująca z 5 grudnia 2002 r., na mocy której zmienione zostały jedynie granice czasowe uzyskania emerytury lub renty, co stanowi jeden z warunków nabycia prawa do ekwiwalentu (ta kwestia była poza zakresem rozważań TK), oraz szyk wyrazów w przepisie. Nie uległo zaś zmianie brzmienie przepisu, w szczególności nie zmienił się krąg osób uprawnionych do ekwiwalentu, jednak nowelizacja z 5 grudnia 2002 r. nie była przedmiotem kontroli TK.

Następnie na skutek wejścia w życie 26 grudnia 2003 r. ustawy o restrukturyzacji, cała ustawa o dostosowaniu górnictwa, w której zawarty był kwestionowany art. 55 ust. 1, została uchylona. W art. 20 ust. 1 ustawy o restrukturyzacji przewidziane jest, że ekwiwalent pieniężny z tytułu prawa do bezpłatnego węgla wypłacany jest przez ZUS byłemu pracownikowi kopalni całkowicie likwidowanej uprawnionemu do bezpłatnego węgla, który uzyskał lub uzyska emeryturę lub rentę przed 1 stycznia 2007 r. Przepis ten, z mocy art. 47 ustawy o restrukturyzacji górnictwa, stosuje się do ekwiwalentów pieniężnych przyznawanych i wypłacanych przez ZUS na podstawie ustawy o dostosowaniu górnictwa, tj. ustawy z 26 listopada 1998 r. ze wszystkimi zmianami. Z przytoczonego stanu prawnego wynika, że obecnie ekwiwalent nadal nie przysługuje górnikom, którzy nie byli pracownikami „kopalń całkowicie likwidowanych”, jednakże regulacja zawarta w ustawie o restrukturyzacji także nie była oceniana przez Trybunał pod względem jej zgodności z Konstytucją.

3. Powołany już art. 4011 k.p.c. (podobnie jak jego odpowiednik – art. 145a § 1 kodeksu postępowania administracyjnego) dopuszcza jako podstawę wznowienia postępowania orzeczenie TK o niezgodności z Konstytucją aktu normatywnego, „na podstawie którego” zostało wydane orzeczenie (decyzja). Zgodnie zaś z art. 412 § 1 k.p.c. po wznowieniu postępowania sąd rozpoznaje sprawę na nowo w granicach, jakie zakreśla podstawa wznowienia postępowania. Oznacza to, że podstawa ta decyduje o tym, w jakim zakresie wyniki poprzedniego rozpatrywania sprawy należy uwzględnić przy wydawaniu orzeczenia we wznowionym postępowaniu. Jeśli podstawą wznowienia było oparcie rozstrzygnięcia na akcie normatywnym uznanym później przez TK za niezgodny z Konstytucją, ratyfikowaną umową międzynarodową lub ustawą, rozpatrywanie sprawy będzie powodowało konieczność uwzględnienia innego stanu prawnego, ukształtowanego orzeczeniem TK, w takim zakresie, w jakim wpływa on na orzeczenia wydawane w tym postępowaniu (por.: Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz, t. 2, red. T. Ereciński, Warszawa 2006, s. 296).

Tymczasem w sprawie zawisłej przed pytającym sądem, skarżący, wznawiając postępowanie na podstawie wyroku TK w sprawie o sygn. SK 20/04, którego zakres został przedstawiony wyżej, sformułował alternatywne żądanie: zmiany zapadłych w jego sprawie rozstrzygnięć i przyznania – począwszy od 1 lutego 2001 r. – bezterminowo ekwiwalentu pieniężnego za deputat węglowy albo przedstawienia TK pytania prawnego w sprawie zgodności art. 55 ust. 1 ustawy o dostosowaniu górnictwa znowelizowanego przez art. 1 pkt 19 ustawy z 5 grudnia 2002 r. z art. 64 ust. 2 w związku z art. 2 i art. 32 Konstytucji, w części obejmującej zwrot: „z kopalń całkowicie likwidowanych” oraz art. 20 ust. 1 ustawy o restrukturyzacji z art. 64 ust. 2 w związku z art. 2 i art. 32 Konstytucji, w części obejmującej zwrot: „kopalni całkowicie likwidowanej”. Konfrontując to żądanie z uwagami dotyczącymi granic ponownego rozpoznania sprawy, wyznaczanych podstawą wznowienia, należy stwierdzić, że żądanie wnioskodawcy wykracza poza ramy stanowiącego podstawę wznowienia orzeczenia w sprawie o sygn. SK 20/04, w którego uzasadnieniu TK jednoznacznie stwierdził, powołując się na zasadę stabilności prawomocnych orzeczeń, że „wyrok Trybunału Konstytucyjnego orzekający niekonstytucyjność przepisów innych w sensie formalnym – choćby nawet odpowiadały one materialnie przepisom, będącym podstawą wyroku sądowego (decyzji administracyjnej) – nie daje podstawy do wznowienia postępowania”. Niepożądana jest bowiem – przez wzgląd na stabilność prawa – sytuacja, w której sądy musiałyby indywidualnie stwierdzać, czy w danej sprawie zachodzi tożsamość uchylonych i obowiązujących przepisów.

4. SA we Wrocławiu, rozpoznając skargę w przedmiocie wznowienia postępowania uznał, że „zachodzą uzasadnione podstawy do przedstawienia Trybunałowi Konstytucyjnemu […] pytania prawnego […]”, ponieważ „ocena zgodności z Konstytucją […] jest warunkiem ewentualnego bezterminowego dochodzenia wypłaty przez wnioskodawcę spornego ekwiwalentu pieniężnego”. TK, będąc zobowiązanym do działania na podstawie i w granicach prawa (art. 7 Konstytucji), bada z urzędu własną właściwość w sprawie. W szczególności uprawniony jest do oceny, czy istotnie zgodność z Konstytucją przepisu wyrażającego normę prawną, którą zakwestionowano w pytaniu prawnym, jest zagadnieniem prawnie relewantnym dla rozstrzygnięcia sprawy toczącej się przed sądem. Nie można zgodzić się z SA we Wrocławiu, że odpowiedź TK na pytanie prawne stanowi warunek rozstrzygnięcia przez ten sąd zawisłej przed nim skargi w przedmiocie wznowienia postępowania. Zakres wznowienia postępowania jednoznacznie określa jego podstawa. Sąd, rozpoznając na nowo sprawę, ma zaś obowiązek uwzględnić stan prawny ukształtowany orzeczeniem TK i w takim zakresie odpowiednio zmienić zaskarżone orzeczenie.

W świetle powyższych uwag TK stwierdza, że w niniejszej sprawie zależność, o której mowa w art. 193 Konstytucji, nie występuje. Z tej przyczyny Trybunał postanowił na podstawie art. 39 ust. 1 pkt 1 ustawy o TK umorzyć postępowanie ze względu na niedopuszczalność orzekania.

Na marginesie dotychczasowych rozważań należy dodać, że powyższy wniosek nie świadczy o niedopuszczalności czy niemożności dochodzenia zarówno przez wnioskodawcę w sprawie zawisłej przed SA we Wrocławiu, jak i inne zainteresowane osoby przyznania bezterminowo (za okres nieobjęty orzeczeniem TK w sprawie o sygn. SK 20/04) prawa do ekwiwalentu pieniężnego za deputat węglowy. Zagadnienie to pozostaje jednak w zakresie właściwości sądów powszechnych, nie zaś TK, który jest sądem prawa, a nie sądem faktów.

Pomimo wyrażonej konkluzji, TK w obecnym składzie w pełni podziela argumentację zawartą w wyroku w sprawie SK 20/04, który stanowi obszerną i gruntownie uzasadnioną analizę niekonstytucyjności zróżnicowania podmiotowego prawa do ekwiwalentu pieniężnego, zachowując pełną aktualność w odniesieniu do obecnego stanu prawnego. W uzasadnieniu tego wyroku zostało sformułowane pod adresem ustawodawcy oczekiwanie „rozważenia aktualnych rozwiązań prawnych regulujących podmiotowy aspekt prawa do ekwiwalentu pieniężnego”. Stosowne zmiany legislacyjne nie nastąpiły, pomimo prac nad nowelizacją ustawy o restrukturyzacji, które zakończyły się uchwaleniem 15 grudnia 2006 r. ustawy o zmianie ustawy o restrukturyzacji górnictwa węgla kamiennego w latach 2003-2006 (Dz. U. Nr 249, poz. 1835). Obecnie zaś rozpoczęte zostały w Sejmie prace nad kolejną nowelizacją omawianej ustawy. Poselski projekt zmian wpłynął do Sejmu 10 stycznia 2007 r. (druk sejmowy nr 1317), nie dotyczy on jednak sprawy ekwiwalentu za deputat węglowy.

Z tego względu TK, dostrzegając wagę problemu w aspekcie społecznym oraz niepożądany z punktu widzenia zasady państwa prawnego utrzymujący się stan niekonstytucyjności, za niezbędne uznaje skierowanie do Sejmu postanowienia sygnalizującego potrzebę podjęcia inicjatywy ustawodawczej w przedmiocie zmian w przepisach określających krąg osób uprawnionych do ekwiwalentu pieniężnego za deputat węglowy.

Z powyższych względów Trybunał Konstytucyjny postanowił jak w sentencji.