1. Rada Miejska w Kórniku (dalej: Rada), wnioskiem z 28 lipca 2005 r., nadesłanym ponownie, po podpisaniu przez uprawnioną osobę, 27 października 2005 r., zwróciła się do Trybunału Konstytucyjnego (dalej: TK) o zbadanie zgodności art. 73 ust. 2 pkt 1 ustawy z dnia 13 października 1998 r. – Przepisy wprowadzające ustawy reformujące administrację publiczną (Dz. U. Nr 133, poz. 872, ze zm.; dalej: przepisy wprowadzające) z art. 167 ust. 1 Konstytucji. W uzasadnieniu wniosku zakwestionowano również zgodność wskazanego wyżej przepisu z art. 2 Konstytucji, jednak nie powołano żadnych argumentów na poparcie tego zarzutu. Po uzupełnieniu braków formalnych, zarządzeniem sędziego z 24 stycznia 2006 r., sygn. Tw 52/05, TK nadał wnioskowi bieg w zakresie zbadania zgodności art. 73 ust. 2 pkt 1 przepisów wprowadzających z art. 167 ust. 1 Konstytucji. Zdaniem wnioskodawczyni zakwestionowany przepis narusza wyrażoną w art. 167 ust. 1 Konstytucji gwarancję udziału jednostek samorządu terytorialnego (dalej: j.s.t.) w dochodach publicznych odpowiednio do przypadających im zadań przez to, że narzuca gminie określone zadanie bez zapewnienia odpowiednich środków finansowych na jego realizację. Zadaniem tym jest obowiązek wypłaty przez gminy odszkodowań za zajęte pod drogi gminne nieruchomości pozostające 31 grudnia 1998 r. we władaniu tych j.s.t., a niebędące ich własnością. Rozszerzanie przez ustawę zadań publicznych j.s.t. nie przesądza wprawdzie o niekonstytucyjności danej regulacji, pod warunkiem jednak, że towarzyszą temu odpowiednie zmiany w podziale dochodów publicznych i dochody z innych źródeł umożliwiają realizację nowych zadań. W niniejszym wypadku tak nie jest, bo dochody z innych źródeł są niewystarczające i powstaje dysproporcja pomiędzy zakresem zadań a poziomem dochodów, co prowadzi do naruszenia art. 167 ust. 1 Konstytucji.

2. Marszałek Sejmu w piśmie z 31 października 2006 r. wniósł o stwierdzenie zgodności z Konstytucją zakwestionowanej przez Radę regulacji. W uzasadnieniu wyraził pogląd, że obowiązek wypłaty odszkodowań, stanowiący zadanie własne gminy, nie jest gminie narzucony. Użytkowała ona bowiem nieruchomości zajęte pod budowę dróg gminnych także w latach poprzedzających wejście w życie przepisów reformujących administrację publiczną, mając pełną świadomość, że stanowią one własność osób trzecich. Zadanie nie może być traktowane jako zaskakujące obciążenie finansowe, ponieważ przepisy wprowadzające w art. 73 ust. 4 wyraźnie stanowią, że jego realizacja miała nastąpić w latach 1999-2005. Nałożenie nowych obowiązków na j.s.t. jest niekonstytucyjne tylko wówczas, gdy jednostka nie jest w stanie realizować swych dotychczasowych zadań lub tego zadania bez dodatkowych dochodów. Tak postawiony zarzut musi być jednak poparty dowodami, wskazującymi na dysproporcję między zakresem nałożonych zadań a dochodami jednostki samorządowej. W ocenie Marszałka, Rada nie przedstawiła w tym zakresie przekonujących argumentów.

3. Prokurator Generalny w piśmie z 20 listopada 2006 r. wyraził pogląd, że kwestionowany przez Radę przepis jest zgodny z Konstytucją. Powołując się na ustabilizowane orzecznictwo TK, Prokurator podkreślił, że jakkolwiek zasada samodzielności finansowej j.s.t. jest konstytutywną cechą ich podmiotowości prawnej, to jednak nie stanowi wartości absolutnej, mającej pierwszeństwo przed innymi zasadami konstytucyjnymi. Ustawodawca może ograniczyć ustawowo ową samodzielność przy poszanowaniu dyspozycji z art. 167 Konstytucji, statuującego w ustępie 1 zasadę równowagi (odpowiedniości) zadań wyznaczanych przez ustawy do udziału j.s.t. w dochodach publicznych. Państwo ma obowiązek zapewnić j.s.t. środki pieniężne umożliwiające sfinansowanie ich zadań. W przepisach regulujących ogólne zasady uzyskiwania dochodów przez j.s.t (w aktualnym stanie prawnym – w przepisach ustawy z dnia 13 listopada 2003 r. o dochodach jednostek samorządu terytorialnego, Dz. U. Nr 203, poz. 1966, ze zm.; dalej: ustawa o dochodach j.s.t. z 2003 r., a w chwili wejścia w życie przepisów wprowadzających – w przepisach ustawy z dnia 26 listopada 1998 r. o dochodach jednostek samorządu terytorialnego w latach 1999-2003, Dz. U. Nr 150, poz. 983, ze zm.; dalej: ustawa o dochodach j.s.t. z 1998 r.) nie są przewidziane środki specjalne na finansowanie dróg gminnych czy wypłatę odszkodowań w związku z przejęciem własności nieruchomości gruntów zajętych pod te drogi. Wynika z tego, że środki na ten cel gminy powinny wygospodarować z ogólnej puli środków na zadania własne, skoro ustawodawca, będąc świadom, w chwili uchwalania ustawy o dochodach j.s.t. z 1998 r., jak i ustawy o dochodach j.s.t. z 2003 r., konieczności sfinansowania przez gminy tych wypłat, nie przewidział szczególnego uregulowania tej kwestii.

4. Pismem procesowym z 1 marca 2007 r. Rada Miejska w Kórniku wycofała wniosek, wnosząc o umorzenie postępowania. W uzasadnieniu wskazano, że aktualnie oszacowana kwota odszkodowań za nieruchomości jest niższa niż oszacowana pierwotnie, a analiza orzecznictwa TK dotycząca nakładania na j.s.t. dodatkowych zadań skłania Radę do stwierdzenia, że brak jest argumentów na skuteczne obalenie domniemania konstytucyjności zakwestionowanego przepisu.

Trybunał Konstytucyjny zważył, co następuje:

Na podstawie art. 31 ust. 2 ustawy z dnia 1 sierpnia 1997 r. o Trybunale Konstytucyjnym (Dz. U. Nr 102, poz. 643, ze zm.; dalej: ustawa o TK) wnioskodawca może do rozpoczęcia rozprawy wycofać wniosek, pytanie prawne albo skargę. Zgodnie z orzecznictwem TK oraz poglądami doktryny cofnięcie wniosku, jako jeden z elementów obowiązującej w postępowaniu przed Trybunałem Konstytucyjnym (dalej: TK) zasady dyspozycyjności, jest – do momentu rozpoczęcia rozprawy – niekontrolowanym przez TK prawem wnioskodawcy (por. postanowienia: z 11 września 2006 r., sygn. K 36/05, OTK ZU nr 8/A/2006, poz. 114, z 6 grudnia 2006 r., sygn. K 9/06, OTK ZU nr 11/A/2006, poz. 173; z 27 listopada 2006 r., sygn. K 44/05, OTK ZU nr 10/A/2006, poz. 163, z 15 stycznia 2007 r., sygn. K 17/06, OTK ZU nr 1/A/2007, poz. 6 a także: Z. Czeszejko-Sochacki, L. Garlicki, J. Trzciński, Komentarz do ustawy o Trybunale Konstytucyjnym, Warszawa 1999, s. 112). TK jest związany wnioskiem i w konsekwencji powoduje to konieczność umorzenia postępowania na podstawie art. 39 ust. 1 pkt 2 ustawy o TK.

Wobec powyższego Rada Miejska w Kórniku skutecznie cofnęła wniosek. Postępowanie w niniejszej sprawie ulega więc umorzeniu na podstawie art. 39 ust. 1 pkt 2 ustawy o TK.

Z powyższych względów Trybunał Konstytucyjny orzekł jak w sentencji.