W skardze konstytucyjnej, wniesionej do Trybunału Konstytucyjnego 12 lutego 2018 r. (data nadania), Towarzystwo Zakładów Chemicznych „STREM” S.A. (dalej: skarżąca) wystąpiła o zbadanie zgodności art. 2 w związku z art. 1 ust. 1 i 2 ustawy z dnia 8 lipca 2005 r. o realizacji prawa do rekompensaty z tytułu pozostawienia nieruchomości poza obecnymi granicami Rzeczypospolitej Polskiej (Dz. U. z 2014 r. poz. 1090) – w zakresie, w jakim „uzależnia przyznanie rekompensaty za nieruchomości pozostawione poza obecnymi granicami Rzeczypospolitej Polskiej od posiadania obywatelstwa polskiego oraz zamieszkiwania na byłym terytorium Rzeczypospolitej Polskiej w dniu 1 września 1939 r., co skutkuje pozbawieniem możliwości uzyskania rekompensaty przez osoby prawne będące właścicielami nieruchomości pozostawionych poza obecnymi granicami Rzeczypospolitej Polskiej, które nie mogą spełnić tych warunków” – z art. 32 ust. 1 w związku z art. 2, art. 31 ust. 3 i art. 64 ust. 1-3, a także art. 64 ust. 2 oraz art. 64 ust. 2 w związku z art. 31 ust. 3 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej.

Zarządzeniem sędziego Trybunału Konstytucyjnego z 9 maja 2019 r. skarżąca została wezwana do usunięcia braku formalnego skargi konstytucyjnej przez udokumentowanie daty doręczenia wyroku Naczelnego Sądu Administracyjnego z 5 października 2017 r. (sygn. akt […]). Pismem z 20 maja 2019 r. skarżąca usunęła rzeczony brak formalny.

Postanowieniem z 27 czerwca 2019 r. Trybunał Konstytucyjny odmówił nadania skardze dalszego biegu. Postanowienie doręczono pełnomocnikowi skarżącej 5 lipca 2019 r. Pismem z 9 lipca 2019 r. skarżąca wniosła na to postanowienie zażalenie, domagając się jego uchylenia w całości i nadania skardze konstytucyjnej dalszego biegu.

Trybunał Konstytucyjny zważył, co następuje:

Zgodnie z art. 61 ust. 5 ustawy z dnia 30 listopada 2016 r. o organizacji i trybie postępowania przed Trybunałem Konstytucyjnym (Dz. U. poz. 2072, ze zm.; dalej: u.o.t.p. TK) skarżącemu przysługuje prawo wniesienia zażalenia na postanowienie Trybunału Konstytucyjnego o odmowie nadania skardze konstytucyjnej dalszego biegu. Trybunał w składzie trzech sędziów rozpatruje zażalenie na posiedzeniu niejawnym (art. 37 ust. 1 pkt 3 lit. c w zw. z art. 61 ust. 5-8 u.o.t.p. TK). Na etapie rozpoznania zażalenia Trybunał bada przede wszystkim, czy w wydanym postanowieniu prawidłowo stwierdził istnienie przesłanek odmowy nadania skardze dalszego biegu.

Postanowieniem z 27 czerwca 2019 r. Trybunał Konstytucyjny odmówił nadania skardze dalszego biegu stwierdzając, iż została wniesiona po upływie terminu określonego w art. 77 ust. 1 u.o.t.p. TK. Ustalenie to podważone zostało we wniesionym na to postanowienie zażaleniu.

Zgodnie z art. 77 ust. 1 u.o.t.p. TK „skarga konstytucyjna może być wniesiona po wyczerpaniu drogi prawnej, o ile droga ta jest przewidziana, w ciągu 3 miesięcy od dnia doręczenia skarżącemu prawomocnego wyroku, ostatecznej decyzji lub innego ostatecznego rozstrzygnięcia”. Z powodu braku odrębnej regulacji w u.o.t.p. TK, mając na względzie art. 36 u.o.t.p. TK, termin ten oblicza się zgodnie z przepisami ustawy z dnia 17 listopada 1964 r. – Kodeks postępowania cywilnego (Dz. U. z 2019 r. poz. 1460, ze zm.; dalej: k.p.c.), a wobec odesłania wynikającego z art. 165 § 1 k.p.c. – według przepisów prawa cywilnego. Termin ten – poza wyjątkiem zawieszenia biegu terminu wniesienia skargi (art. 44 ust. 3 u.o.t.p. TK) – liczy się zgodnie z art. 112 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. – Kodeks cywilny (Dz. U. z 2019 r. poz. 1145; dalej: k.c.), który stanowi, że termin oznaczony w miesiącach kończy się z upływem dnia, który nazwą lub datą odpowiada początkowemu dniowi terminu. Jeśli jednak koniec terminu do wykonania czynności przypada na dzień uznany ustawowo za wolny od pracy lub na sobotę, to zgodnie z art. 115 k.c. termin upływa następnego dnia, który nie jest dniem wolnym od pracy ani sobotą.

Bieg terminu do wniesienia skargi konstytucyjnej rozpoczął się z dniem doręczenia skarżącej wyroku Naczelnego Sądu Administracyjnego z 5 października 2017 r. (sygn. akt […]). Wyrok ten doręczony został 10 listopada 2017 r. Wobec tego, że 10 lutego 2018 r. przypadał w sobotę, to zgodnie z art. 115 k.c. termin wniesienia skargi upływał 12 lutego 2018 r. (poniedziałek) i tego dnia skarżąca wniosła skargę konstytucyjną, dochowując przewidzianego prawem terminu.

Wobec tego, że w zaskarżonym postanowieniu Trybunał stwierdził, iż badana skarga nie spełnia wymogu określonego w art. 77 ust. 1 u.o.t.p. TK, a wniesione zażalenie podważyło to ustalenie, Trybunał Konstytucyjny postanowił jak w sentencji.

W skardze konstytucyjnej z 12 lutego 2018 r. Towarzystwo Zakładów Chemicznych „STREM” Spółka Akcyjna (dalej: skarżąca) wystąpiła z żądaniem przytoczonym in extenso w komparycji niniejszego postanowienia.

Skargę konstytucyjną wniesiono w związku z następującą sprawą.

Wojewoda Mazowiecki decyzją z 24 maja 2016 r. (nr: […]; znak: […]) – utrzymaną w mocy decyzją Ministra Skarbu z 22 lipca 2016 r. (nr: […]) – odmówił skarżącej potwierdzenia prawa do rekompensaty z tytułu pozostawienia nieruchomości we Lwowie.

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie wyrokiem z 22 listopada 2016 r. (sygn. akt […]), oddalił skargę na decyzję Ministra.

Naczelny Sąd Administracyjny wyrokiem z 5 października 2017 r. (sygn. akt […]) oddalił skargę kasacyjną wyjaśniając, że prawo do rekompensaty, o której mowa w art. 2 w związku z art. 1 ust. 1 i 2 ustawy rekompensacyjnej przysługuje osobom fizycznym, a sama rekompensata nie ma charakteru odszkodowawczego, lecz charakter majątkowej pomocy publiczno-prawnej. Odnosząc się do wniosku skarżącej o skierowanie do Trybunału Konstytucyjnego pytania prawnego z wnioskiem o zbadanie zgodności art. 2 w związku z art. 1 ust. 1 i 2 ustawy rekompensacyjnej z art. 32 ust. 1 oraz art. 64 ust. 2 Konstytucji, NSA stwierdził, że brakuje po temu uzasadnionych podstaw, ponieważ charakter prawa do rekompensaty wyklucza przyjęcie sprzeczności kwestionowanych przepisów ze wskazanymi w skardze postanowieniami Konstytucji.

W ocenie skarżącej kwestionowana norma prawna uzależnia prawo do otrzymania rekompensaty (z tytułu pozostawienia nieruchomości poza obecnymi granicami Rzeczypospolitej Polskiej) od posiadania obywatelstwa polskiego i miejsca zamieszkania na byłym terytorium Rzeczypospolitej Polskiej w dniu 1 września 1939 r. Skarżąca wyjaśnia, że skutkuje to pozbawieniem możliwości uzyskania rekompensaty osób prawnych będących właścicielami nieruchomości pozostawionych na Kresach, które ex natura nie mogą spełnić tych warunków. Z tych względów skarżąca zarzuciła kwestionowanej normie prawnej naruszenie jej konstytucyjnego prawa własności (art. 64 ust. 1 i 3 Konstytucji) oraz prawa do równej ochrony własności i innych praw majątkowych (art. 64 ust. 2 Konstytucji), a także ograniczenie jej praw majątkowych, które „nie jest ani konieczne w demokratycznym państwie prawnym, ani nie służy realizacji żadnych istotnych wartości konstytucyjnych” (art. 64 ust. 2 w związku z art. 31 ust. 3 Konstytucji), z jednoczesnym naruszeniem konstytucyjnych zasad: równości (art. 32 Konstytucji), demokratycznego państwa prawnego (art. 2 Konstytucji) i proporcjonalności (art. 31 ust. 3 Konstytucji).

Trybunał Konstytucyjny zważył co następuje.

1. Na podstawie art. 61 ust. 1 ustawy z dnia 30 listopada 2016 r. o organizacji i trybie postępowania przed Trybunałem Konstytucyjnym (Dz. U. poz. 2072, ze zm.; dalej: u.o.t.p. TK), skarga konstytucyjna podlega wstępnemu rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym. Trybunał wydaje postanowienie o odmowie nadania skardze dalszego biegu, gdy nie spełnia ona określonych przez prawo wymagań lub gdy jest oczywiście bezzasadna. Mając na względzie art. 67 ust. 1 u.o.t.p. TK, Trybunał orzekając, zarówno w rozpoznaniu wstępnym jak i merytorycznym, związany jest – co do zasady – zakresem zaskarżenia wskazanym w skardze konstytucyjnej.

2. Badana skarga konstytucyjna spełnia następujące wymogi formalne.

Skarżąca adekwatnie zarówno do treści orzeczenia wydanego w jej sprawie, jak i do zarzutów sformułowanych w skardze, określiła przedmiot zaskarżenia (art. 53 ust. 1 pkt 1 u.o.t.p. TK). Przedstawiła także argumenty uprawdopodobniające zarzut naruszenia przez kwestionowaną w skardze normę prawną przysługujących jej konstytucyjnych praw i wolności (art. 53 ust. 1 pkt 2-3 u.o.t.p. TK). Uzasadnienie skargi jest formalnie poprawne, a przedstawiona argumentacja – spójna.

Skarżąca przedstawiła stan faktyczny sprawy (art. 53 ust. 1 pkt 4 u.o.t.p. TK) oraz udokumentowała datę doręczenia ostatecznego orzeczenia, o którym mowa w art. 77 ust. 1 u.o.t.p. TK (art. 53 ust. 1 pkt 5 u.o.t.p. TK). Dołączyła również do skargi wyroki, decyzje i inne rozstrzygnięcia wydane na podstawie zaskarżonych przepisów (art. 53 ust. 2 pkt 1-2 u.o.t.p. TK). Wyczerpała także przysługującą jej drogę prawną, ponieważ wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z 5 października 2017 r. (sygn. akt […]; dalej: wyrok NSA) był ostatecznym orzeczeniem w sprawie objętej badaną skargą konstytucyjną.

Skarga w imieniu skarżącej złożona została przez radcę prawnego, który przedstawił stosowne pełnomocnictwo szczególne (art. 44 ust. 1 w zw. z art. 53 ust. 2 pkt 3 u.o.t.p. TK).

3. Skarżąca nie dochowała jednak trzymiesięcznego terminu wniesienia skargi konstytucyjnej. Zgodnie z art. 77 ust. 1 u.o.t.p. TK „skarga konstytucyjna może być wniesiona po wyczerpaniu drogi prawnej, o ile droga ta jest przewidziana, w ciągu 3 miesięcy od dnia doręczenia skarżącemu prawomocnego wyroku, ostatecznej decyzji lub innego ostatecznego rozstrzygnięcia”. Z powodu braku odrębnej regulacji w u.o.t.p. TK, mając na względzie art. 36 u.o.t.p. TK, termin ten oblicza się zgodnie z przepisami ustawy z dnia 17 listopada 1964 r. – Kodeks postępowania cywilnego (Dz. U. z 2018 r. poz. 1360, ze zm.; dalej: k.p.c.), a wobec odesłania wynikającego z art. 165 § 1 k.p.c. – według przepisów prawa cywilnego. Zgodnie z utrwaloną linią orzeczniczą Trybunału (np. postanowienia z: 10 lipca 2007 r., sygn. Ts 269/06, OTK ZU nr 4/B/2007, poz. 174; 24 września 2013 r., sygn. Ts 137/13, OTK ZU nr 6/B/2013, poz. 614; 6 lipca 2016 r., sygn. Ts 102/16, OTK ZU B/2016, poz. 448), termin ten – poza wyjątkiem zawieszenia biegu terminu wniesienia skargi (art. 44 ust. 3 u.o.t.p. TK) – liczy się zgodnie z art. 112 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. – Kodeks cywilny (Dz. U. z 2019 r. poz. 1145): termin oznaczony w miesiącach kończy się z upływem dnia, który nazwą lub datą odpowiada początkowemu dniowi terminu.

Wobec tego, że wyrok NSA został skarżącej doręczony 10 listopada 2017 r., a 10 lutego 2018 r. był dniem ustawowo wolnym od pracy (niedziela), to termin wniesienia skargi konstytucyjnej upłynął z dniem 11 lutego 2018 r. Skarga konstytucyjna została natomiast wniesiona 12 lutego 2018 r. (data nadania).

4. W tym stanie rzeczy Trybunał Konstytucyjny na podstawie art. 61 ust. 4 pkt 1 u.o.t.p. TK odmówił nadania badanej skardze dalszego biegu, ponieważ nie spełnia ona wymogu określonego w art. 77 ust. 1 u.o.t.p. TK.

W tym stanie rzeczy Trybunał Konstytucyjny postanowił jak w sentencji.

POUCZENIE

Na podstawie art. 61 ust. 5 u.o.t.p. TK skarżącemu przysługuje prawo do wniesienia zażalenia na powyższe postanowienie w terminie 7 dni od daty jego doręczenia.