1. Komisja Krajowa NSZZ „Solidarność” (dalej: wnioskodawca) wystąpiła 17 grudnia 2012 r. z wnioskiem o stwierdzenie niezgodności:
a) art. 7 ust. 1 w związku z art. 9 ustawy z dnia 5 lipca 1990 r. – Prawo o zgromadzeniach (Dz. U. Nr 51, poz. 297, ze zm.;
dalej: prawo o zgromadzeniach lub u.p.z.) w zakresie, w jakim wprowadza nowy termin minimalny do skutecznego zawiadomienia
przez organizatora zgromadzenia organów gminy w postaci 3 dni roboczych, z art. 57 Konstytucji,
b) art. 7a w związku z art. 6 ust. 2b oraz art. 8 ust. 2 u.p.z. w zakresie, w jakim reguluje zagadnienie organizacji zgromadzeń
przez 2 lub większą liczbę organizatorów, z art. 31 ust. 3 i art. 57 Konstytucji,
c) art. 13a w związku z art. 10 ust. 4 u.p.z. w zakresie, w jakim odwołuje się do znamienia „swoim zachowaniem narusza przepisy
ustawy”, jako nieprecyzujący w niezbędnym zakresie znamion czynu zabronionego, z art. 42 ust. 1 i art. 2 Konstytucji.
1.1. Wnioskodawca w pierwszej kolejności jako przedmiot kontroli wskazał art. 7 ust. 1 u.p.z., który to przepis określa m.in.
terminy, w jakich powinno dojść do zawiadomienia organu gminy o organizacji zgromadzenia. W wyniku nowelizacji art. 7 ust.
1 u.p.z., dokonanej przez art. 1 pkt 3 lit. a ustawy z dnia 14 września 2012 r. o zmianie ustawy – Prawo o zgromadzeniach
(Dz. U. poz. 1115; dalej: ustawa zmieniająca), doszło do zmiany minimalnego terminu, w którym powinno dojść do zawiadomienia
właściwego organu gminy o organizacji zgromadzenia, z 3 dni na 3 dni robocze.
Wnioskodawca zauważył, że dla realizacji wolności zgromadzeń konieczne jest określenie w przepisach prawa m.in. terminu, w
jakim należy poinformować odpowiedni organ o zamiarze organizacji zgromadzenia. Z wytycznych Organizacji Bezpieczeństwa i
Współpracy w Europie (OBWE) – Guidelines on Freedom of Peaceful Assembly wynika, że termin ten nie powinien być nadmiernie długi, ale wystarczający do zaplanowania przez władzę działań i przygotowania
się do zgromadzenia, zaś w ramach tego terminu władze powinny mieć możliwość wydania decyzji i powinna się zakończyć ewentualna
procedura odwoławcza.
Wnioskodawca zauważył, że wprowadzenie terminu 3 dni roboczych ma w założeniu zagwarantować organizatorom zgromadzenia uzyskanie
ostatecznej decyzji administracyjnej w wypadku wydania pierwotnego zakazu organizacji zgromadzenia przed jego planowanym terminem.
Przywołując wyrok Europejskiego Trybunału Praw Człowieka z 3 maja 2007 r. w sprawie Bączkowski i inni przeciwko Polsce (skarga
nr 1543/06), wnioskodawca wskazał, że obecne rozwiązania prawne nie gwarantują stronie prawa do kontroli sądowej decyzji przed
planowaną datą zgromadzenia. Jednocześnie pełne wykonanie ww. wyroku powinno polegać na wprowadzeniu gwarancji kontroli sądowej
decyzji administracyjnej o zakazie organizacji zgromadzenia przed jego planowaną datą.
W opinii wnioskodawcy ze szczególną uwagą należy rozważyć zasadność faktycznego wydłużenia terminu zgłoszenia zgromadzenia,
albowiem w wypadku poprzedzenia dnia zgromadzenia przez szereg dni wolnych od pracy dochodzi do sytuacji, w której organizator
zgromadzenia będzie zmuszony je zgłosić z dużo większym, niż w świetle dotychczasowych regulacji, wyprzedzeniem. Jednocześnie
z praktyki organów gminy wynika, że termin 3 dni był wystarczający do odpowiedniego przygotowania się do zgromadzenia. Zdaniem
wnioskodawcy, zmiana terminu będzie negatywnie wpływać na swobodę korzystania z konstytucyjnie gwarantowanej wolności zgromadzeń
i dlatego stanowi naruszenie art. 57 Konstytucji.
1.2. Wnioskodawca wskazał, że w art. 7a u.p.z., dodanym przez art. 1 pkt 4 ustawy zmieniającej, do prawa o zgromadzeniach
wprowadzono pojęcie zgromadzenia „zgłoszonego później”, przy czym pierwszeństwo i większa ochrona zostały przyznane zgromadzeniom
zgłoszonym wcześniej. Z uwagi na to, że termin zgłoszenia ustalany jest jedynie w postaci daty dziennej, nie są znane kryteria
ustalania przez organ, które z dwóch jednocześnie (w tym samym dniu) wpływających zgłoszeń zostało złożone wcześniej.
Wnioskodawca odwołał się m.in. do wyroku Trybunału Konstytucyjnego z 12 stycznia 2000 r., sygn. P 11/98 (OTK ZU nr 1/2000,
poz. 3), w którym Trybunał stwierdził, że z konieczności ograniczania praw i wolności tylko w ustawie wynika obowiązek kompletności
unormowania ustawowego, które musi samodzielnie określać wszystkie podstawowe elementy ograniczenia prawa lub wolności. Z
uwagi na pozostawienie organom gminy nadmiernej swobody ustalania kolejności zgłoszeń zgromadzeń należy podać w wątpliwość
konstytucyjność analizowanej regulacji.
Wnioskodawca, odwołując się do wytycznych OBWE, wskazał, że gwarantują one prawo do kontrmanifestacji, zaś jedność czasu oraz
miejsca organizacji manifestacji jest istotna z punktu widzenia przekazu zgromadzeń. Prawo do uczestnictwa i organizacji kontrmanifestacji
jest prawem wynikającym z gwarantowanej w art. 57 Konstytucji wolności zgromadzeń. Prawo to może podlegać ograniczeniom, przy
spełnieniu warunków wynikających z art. 31 ust. 3 Konstytucji. W ocenie wnioskodawcy, każdorazowe domniemanie, że organizacja
dwóch zgromadzeń będzie wiązała się z naruszeniem porządku publicznego, a także zmianą charakteru zgromadzenia i przeobrażenia
się go w zgromadzenie o charakterze niepokojowym, stanowi daleko idące i nieusprawiedliwione uproszczenie, a także pozostawia
władzy publicznej zbyt szeroki margines oceny. Z kolei zróżnicowany standard ochrony zgromadzeń zgłoszonych w różnym czasie
może prowadzić do nadużyć w bieżącej walce politycznej.
W konsekwencji wnioskodawca stoi na stanowisku, że regulacje wprowadzone przez ustawę zmieniającą nie spełniają testu proporcjonalności
z art. 31 ust. 3 Konstytucji i są sformułowane nieprecyzyjnie, w związku z czym nadmiernie ingerują w prawo chronione przez
art. 57 Konstytucji.
1.3. Wnioskodawca wskazał, że ustawą zmieniającą został dodany do prawa o zgromadzeniach art. 13a. W jego ocenie, sposób określenia
wykroczenia z art. 13a u.p.z. narusza wynikającą z art. 42 ust. 1 Konstytucji zasadę nullum crimen sine lege certa, bo znamię „osoba, która swoim zachowaniem narusza przepisy prawa” nie spełnia warunku określoności przepisów prawa karnego.
Zdaniem wnioskodawcy, kwestionowany przepis nakłada na przewodniczącego zgromadzenia obowiązek dokładnej znajomości przepisów
prawa o zgromadzeniach, albowiem jest to warunek zażądania we właściwy sposób od określonej osoby opuszczenia zgromadzenia
z uwagi na niezgodne z prawem zachowanie. Wymóg ten nie jest nadmierny, jeżeli jest nakładany na podmiot dysponujący adekwatnym
wykształceniem, podczas gdy przewodniczącym zgromadzenia może być każda osoba fizyczna. Niemniej nawet posiadanie adekwatnej
znajomości treści przepisów prawa nie oznacza, że w konkretnej sytuacji błyskawicznie przewodniczący zgromadzenia dokona prawidłowej
oceny prawnej zachowania osoby, wobec której będzie chciał wystosować żądanie opuszczenia przez nią zgromadzenia. W ocenie
wnioskodawcy, szczególne trudności pojawią się zwłaszcza z możliwością popełnienia przedmiotowego wykroczenia z zamiarem ewentualnym,
w kontekście znamienia „osoba, która swoim zachowaniem narusza przepisy prawa”.
Zdaniem wnioskodawcy, który odwołał się do zasad techniki prawodawczej, wątpliwe jest również skorzystanie przez ustawodawcę
z konstrukcji odesłania w treści przepisu karnego. Brak konstrukcji odesłania prowadziłby do pełniejszej klarowności i precyzji,
a tym samym realizacji konstytucyjnej reguły określoności regulacji prawnokarnych.
Podsumowując, wnioskodawca uznał, że ogólnikowe wskazanie, umożliwiające daleko idącą swobodę interpretacji znamion czynu
zabronionego czy pewnego typu kategorii zachowań, nie może być traktowane jako spełniające wymóg określoności z art. 42 ust.
1 Konstytucji.
1.4. Wnioskodawca uzasadnił swoją legitymację do złożenia wniosku do Trybunału w niniejszej sprawie wskazując, że kwestionowane
przepisy prawa o zgromadzeniach dotyczą spraw objętych zakresem działania związków zawodowych z uwagi na fakt, że organizowanie
zgromadzeń publicznych w różnego rodzaju formach przez związki zawodowe stanowi jedną z podstawowych form obrony praw, interesów
zawodowych i socjalnych ludzi pracy.
2. Prokurator Generalny w piśmie z 30 maja 2014 r. zajął stanowisko, że:
– art. 7 ust. 1 u.p.z. w zakresie, w jakim wprowadza termin trzech dni roboczych do skutecznego zawiadomienia organów gminy
przez organizatora zgromadzenia, jest zgodny z art. 57 Konstytucji;
– art. 7a w związku z art. 6 ust. 2b i art. 8 ust. 2 u.p.z. w zakresie, w jakim ich stosowanie prowadzi do wyłączenia możliwości
zorganizowana zgromadzenia publicznego – w sytuacji, gdy organowi gminy zgłoszone zostały dwa lub więcej zgromadzenia mające
się odbyć w tym samym czasie, w miejscach lub na trasach przejścia, które są tożsame lub w części się pokrywają – tylko z
powodu jego późniejszego zgłoszenia i niewskazania przez organizatora innego czasu lub miejsca zgromadzenia, są niezgodne
z art. 57 w związku z art. 31 ust. 3 Konstytucji;
– art. 13a u.p.z. w zakresie, w jakim odwołuje się do art. 10 ust. 4 u.p.z., w części obejmującej słowa „swoim zachowaniem
narusza przepisy ustawy”, jest zgodny z art. 2 i art. 42 ust. 1 Konstytucji;
– w pozostałym zakresie postępowanie podlega umorzeniu, na podstawie art. 39 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 1 sierpnia 1997 r.
o Trybunale Konstytucyjnym (Dz. U. Nr 102, poz. 643, ze zm.; dalej: ustawa o TK), ze względu na niedopuszczalność orzekania.
2.1. Prokurator Generalny przypominał, że głównym celem notyfikacji zgromadzenia jest umożliwienie organom administracji realizacji
zadań w zakresie ochrony porządku społecznego, zagwarantowanie pokojowego przebiegu zgromadzenia i ochrona jego uczestników
przed ewentualnymi atakami osób trzecich. Realizacja tego obowiązku wymaga rozsądnego czasu na podjęcie przez właściwe służby
odpowiednich działań, na przykład związanych z koniecznością stworzenia w otoczeniu miejsca zgromadzenia wolnej przestrzeni,
zapewniającej możliwość swobodnego poruszania się innym osobom.
W ocenie Prokuratora Generalnego, wprowadzenie terminu powiadomienia organu gminy o zgromadzeniu najpóźniej na trzy dni robocze
przed planowanym terminem jego odbycia się umożliwia jedynie w szerszym stopniu ochronę innych, konstytucyjnych dóbr, nie
ograniczając nadmiernie prawa każdego do organizowania zgromadzeń i uczestnictwa w nich.
Jednocześnie wnioskodawca nie uzasadnił zarzutu naruszenia przez art. 9 u.p.z. art. 57 Konstytucji, w związku z czym postępowanie
w tym zakresie powinno być umorzone.
2.2. Zdaniem Prokuratora Generalnego, „za niedopuszczalną należy ocenić możliwość wydania przez organ władzy publicznej zakazu
odbycia zgłoszonego zgromadzenia (bądź – zgromadzeń), jeżeli jedyny powód tego zakazu stanowi uznanie, iż powinno odbyć się
ono w odmiennym terminie lub miejscu niż zgłoszone temu organowi inne zgromadzenie, a w konsekwencji – stwierdzenie niemożności
oddzielenia tych zgromadzeń lub zapewnienia odbycia ich w taki sposób, aby ich przebieg nie zagrażał życiu lub zdrowiu ludzi
albo mieniu w znacznych rozmiarach”.
W ocenie Prokuratora Generalnego, jeżeli po notyfikacji zgromadzenia dojdzie do zgłoszenia kolejnego zgromadzenia w tym samym
miejscu i czasie, uruchamiana jest procedura z art. 7a u.p.z., w ramach której organizator zgromadzenia zgłoszonego później
jest zobowiązany do wskazania innego miejsce bądź czasu zgromadzenia. Rozwiązanie to zakłada, że zagrożenie dla życia lub
zdrowia ludzi albo mienia w znacznych rozmiarach występuje tylko ze strony zgromadzeń zgłoszonych później. Regulacja ta w
istocie zdejmuje z władzy publicznej odpowiedzialność za odbycie zgromadzenia. Tymczasem jest ona zobowiązana do usunięcia
przeszkód w zakresie korzystania ze sfery wolności zgromadzeń.
Zdaniem Prokuratora Generalnego, organy władzy publicznej powinny mieć kompetencje jedynie w zakresie regulowania sposobu
rozdzielenia i zabezpieczenia zgromadzeń równoległych, natomiast nie powinny mieć uprawnień do zakazywania organizacji kolejnego
zgromadzenia tylko z powodu zaplanowania go przez organizatora w tożsamym miejscu i czasie z innym zgromadzeniem. W opinii
Prokuratora Generalnego, ustawodawca wyraźnie określił, że zgromadzenie zgłoszone jako pierwsze ma wyłączne prawo do danego
miejsca, co stwarza zachętę do zajmowania miejsca zgromadzenia w złej wierze na zasadzie pierwszeństwa.
Nie można zgromadzenia konkurencyjnego zgłoszonego później uznawać ex ante za zagrażające życiu lub zdrowiu ludzi albo mieniu w znacznych rozmiarach. Przesłanką zwiększonego zagrożenia dla tych wartości
nie jest również sama tylko kolizja zgłoszonych zgromadzeń. Analiza notyfikacji w toku postępowania administracyjnego powinna
dotyczyć wszystkich zgłoszonych zgromadzeń jednoczesnych, zaś przesłanki wydania decyzji zakazującej organizacji zgromadzenia
muszą być zawsze takie same.
W ocenie Prokuratora Generalnego, organ władzy publicznej powinien podejmować dodatkowe negocjacje z organizatorami konkurencyjnych
zgromadzeń, aby zapewnić realizację praw obywatelskich.
2.3. Prokurator Generalny zwrócił uwagę, że ustawodawca w art. 7a ust. 1 i art. 8 ust. 2 u.p.z. posługuje się wyrażeniem (w
odniesieniu do zgromadzenia publicznego) „zgłoszonego później”, które nie spełnia kryterium precyzyjności oraz jasności unormowania,
bo nie zostały określone przesłanki ustalania kolejności zgłoszonych zgromadzeń. Wskazał na problemy związane z ustaleniem
relewantnego momentu dokonania zgłoszenia, na przykładzie zgłoszeń dokonywanych drogą elektroniczną i pocztową. W jego ocenie,
niejasność art. 7a ust. 1 i art. 8 ust. 2 u.p.z. prowadzi do nieproporcjonalnego ograniczenia wolności zgromadzeń.
2.4. Zdaniem Prokuratora Generalnego, art.13a u.p.z., zawierający odesłanie do przepisu tej samej ustawy wskazującego obowiązki
przewodniczącego zgromadzenia, jest dopuszczalną oraz zgodną z zasadami techniki legislacyjnej metodą redagowania norm represyjnych.
W art. 10 ust. 4 i 5 u.p.z. zostały ponadto wyraźnie sprecyzowane obowiązki określonego działania przez przewodniczącego zgromadzenia.
Jednocześnie art. 13a u.p.z. penalizuje jedynie umyślne niepodejmowanie przez przewodniczącego zgromadzenia środków przewidzianych
ustawą.
3. Marszałek Sejmu w piśmie z 18 czerwca 2014 r. wniósł o stwierdzenie, że:
– art. 7 ust. 1 u.p.z. w zakresie, w jakim do skutecznego zawiadomienia organów gminy przez organizatora zgromadzenia przewiduje
minimalny termin 3 dni roboczych, jest zgodny z art. 57 w związku z art. 31 ust. 3 Konstytucji;
– art. 7a ust. 1 i art. 8 ust. 2 u.p.z. w zakresie, w jakim nie określają zasad ustalania pierwszeństwa zgłoszenia zgromadzenia,
są niezgodne z zasadą określoności przepisów prawa wywodzoną z art. 2 Konstytucji;
– art. 7a w związku z art. 6 ust. 2b oraz art. 8 ust. 2 u.p.z. są zgodne z art. 57 w związku z art. 31 ust. 3 Konstytucji;
– art. 13a w związku z art. 10 ust. 4 u.p.z. w zakresie, w jakim odwołuje się do znamienia „swoim zachowaniem narusza przepisy
ustawy”, jest zgodny z art. 42 ust. 1 Konstytucji;
– w pozostałym zakresie postępowanie podlega umorzeniu, na podstawie art. 39 ust. 1 pkt 1 ustawy o TK, ze względu na niedopuszczalność
wydania wyroku.
3.1. Marszałek Sejmu wskazał, że chociaż w petitum wniosku jako przedmiot kontroli wskazany został art. 7 ust. 1 w związku z art. 9 u.p.z., to z uzasadnienia wniosku wynika,
że wnioskodawca formułuje zarzut niezgodności z Konstytucją jedynie względem art. 7 ust. 1 u.p.z. W związku z tym postępowanie
w zakresie kontroli art. 9 u.p.z. powinno zostać umorzone ze względu na niedopuszczalność wydania wyroku.
Wnioskodawca kwestionuje art. 7a w związku z art. 6 ust. 2b oraz art. 8 ust. 2 u.p.z. „w zakresie, w jakim reguluje kwestię
organizacji zgromadzeń przez dwóch lub większą liczbę organizatorów”, zaś tak skonstruowane ramy zaskarżenia obejmują pełną
treść normatywną przywołanych przepisów, w związku z czym nie ma potrzeby korzystania z zakresowej formuły wniosku, a w konsekwencji
także wyroku.
Marszałek Sejmu zauważył również, że wnioskodawca wskazał jako przedmiot kontroli z punktu widzenia zasady określoności przepisów
prawa art. 7a w związku z art. 6 ust. 2b oraz art. 8 ust. 2 u.p.z., podnosząc nieprecyzyjność sformułowań „zgromadzenie zgłoszone
wcześniej” oraz „zgromadzenie zgłoszone później”, niemniej ustawodawca posłużył się ww. pojęciami jedynie w art. 7a ust. 1
oraz art. 8 ust. 2 u.p.z. W związku z tym postępowanie w zakresie kontroli art. 7a ust. 2-3 oraz art. 6 ust. 2b u.p.z. z zasadą
określoności przepisów prawa winno zostać umorzone ze względu na niedopuszczalność wydania wyroku.
3.2. Marszałek Sejmu uznał, że zaskarżone przepisy dotyczące mechanizmu notyfikacji zgromadzenia publicznego, zasad organizowania
kilku zgromadzeń w tym samym miejscu i czasie oraz podstaw odpowiedzialności przewodniczącego zgromadzenia mieszczą się w
sferze objętej zakresem działania wnioskodawcy.
Niemniej w ocenie Marszałka Sejmu wątpliwości budzi dopuszczalność badania zgodności art. 13a w związku z art. 10 ust. 4 u.p.z.
z art. 2 Konstytucji, bo wnioskodawca nie wyjaśnił, na czym miałaby polegać owa niezgodność. W związku z tym postępowanie
w zakresie kontroli art. 13a w związku z art. 10 ust. 4 u.p.z. z art. 2 Konstytucji powinno zostać umorzone ze względu na
niedopuszczalność wydania wyroku.
3.3. W kwestii terminu minimalnego 3 dni roboczych zgłoszenia zgromadzenia Marszałek Sejmu wskazał, że ratio legis takiej konstrukcji jest zapewnienie organom gminy dostatecznego czasu na przeanalizowanie dokumentacji dołączonej do zgłoszenia
zgromadzenia. Celem zgłoszenia jest umożliwienie organom administracji publicznej podjęcia stosownych działań, które z jednej
strony będą zapobiegały organizacji zgromadzeń, których cele są sprzeczne z ustawą, zaś z drugiej strony będą zapewniały ochronę
uczestników pokojowych zgromadzeń. Zwrócił jednocześnie uwagę, że oczekiwanie, że organy gminy będą przyjmowały zgłoszenia
zgromadzeń 7 dni w tygodniu, jest nierealne z perspektywy ekonomicznej.
Marszałek Sejmu zajął stanowisko, że organizację większości zgromadzeń można zaplanować i zgłosić z odpowiednim wyprzedzeniem,
zaś tzw. zgromadzenia spontaniczne nie stanowią przeważającej części demonstracji. Zwrócił uwagę na konieczność rozwiązania
kolizji dwóch wartości, którymi są z jednej strony krótki, 3-dniowy termin notyfikacji zgromadzenia, pozwalający na stosunkowo
szybką reakcję obywateli na bieżące wydarzenia, zaś z drugiej strony efektywność postępowania odwoławczego, którego wynik
byłby znany jeszcze przed terminem zgromadzenia. Termin 3 dni roboczych zdaje się odpowiednio wyważać interesy obywateli korzystających
z wolności zgromadzeń i obowiązek władzy publicznej zagwarantowania bezpieczeństwa i porządku publicznego.
Przywołany został również przykład ustawodawstwa niemieckiego, które przewiduje obowiązek zgłoszenia zgromadzenia mającego
się odbyć w przestrzeni publicznej najpóźniej 48 godzin przed publicznym ogłoszeniem o organizacji zgromadzenia, a nie przed
jego przeprowadzeniem, a to znaczy, że czas pomiędzy zgłoszeniem zgromadzenia a terminem jego odbycia będzie dłuższy niż 3
dni.
3.4. W kwestii kolizji dwóch (lub więcej) zgromadzeń mających się odbyć w tym samym miejscu i czasie Marszałek Sejmu zwrócił
uwagę, że art. 7a u.p.z. nie stanowi nowej regulacji, ale jest jedynie rozwinięciem dotychczasowych unormowań. Procedura z
art. 8 ust. 1 u.p.z. nakazująca ustalić, czy cel lub odbycie zgromadzenia są zgodne z ustawą oraz czy jego odbycie nie zagraża
życiu lub zdrowiu ludzi albo mieniu w znacznych rozmiarach, znajdowała zastosowanie również w stosunku do zgłoszenia kontrmanifestacji.
Niemniej art. 7a u.p.z. nie może zostać uznany za proste powtórzenie wcześniejszej regulacji z art. 8 ust. 1 u.p.z. Skutkiem
zastosowania procedury z art. 8 ust. 1 u.p.z. był bowiem bezwzględny zakaz organizacji zgromadzenia zgłoszonego później, zaś
na gruncie art. 7a u.p.z. skutek ten nie ma charakteru automatycznego, ze względu na wcześniejsze wezwanie organizatora do
zmiany miejsca lub czasu odbycia zgromadzenia.
Marszałek Sejmu zajął stanowisko, że przesłanki wydania zakazu organizacji zgromadzenia znajdują uzasadnienie w art. 31 ust.
3 Konstytucji. Niekiedy bowiem zakaz odbycia zgromadzenia stanowi jedyny środek eliminacji zagrożenia dla porządku publicznego
oraz zdrowia i życia ludzi. Dotychczasowe negatywne doświadczenia związane z występowaniem tego typu zagrożeń utwierdzają
w przekonaniu, że działania władzy publicznej powinny mieć charakter prewencyjny, a ponadto przemawiały za poddaniem tej materii
szczególnej regulacji prawnej.
W ocenie Marszałka Sejmu, granicą realizacji prawa do kontrmanifestacji jest wymóg, aby jej odbycie nie zakłócało realizacji
wolności zgromadzeń przysługującej osobom, przeciwko którym organizowana jest kontrmanifestacja. W niniejszej sprawie dochodzi
do ograniczenia prawa pewnej grupy ze względu na możliwość realizacji wolności zgromadzeń przez inną grupę obywateli. W związku
z tym wolność organizowania kontrmanifestacji nie zawsze obejmuje w sposób bezwzględny swobodę dowolnego określenia czasu
i miejsca odbycia zgromadzenia w sytuacji, gdy w tym samym czasie i miejscu zostało już wcześniej zaplanowane inne zgromadzenie.
Marszałek Sejmu podkreślił, że zakaz przeprowadzenia zgromadzenia zgłoszonego później powinien stanowić środek ultima ratio i mieć charakter wyjątkowy. W związku z tym jego wydanie jest możliwe tylko wówczas, gdy zastosowanie innych środków jest
niewystarczające, w szczególności gdy siły porządkowe nie są w stanie zapewnić pokojowego przebiegu zgromadzeń odbywających
się równolegle.
3.5. Problem ustalania kolejności zgłoszeń organizacji zgromadzeń aktualizuje się w sytuacji, gdy zgłoszenia wpłynęły w tym
samym dniu i dotyczą zamiaru odbycia zgromadzeń w tym samym miejscu i czasie. Z punktu widzenia ustawy z dnia 14 czerwca 1960
r. – Kodeks postępowania administracyjnego (Dz. U. z 2013 r. poz. 267, ze zm.) zgłoszenia takie można traktować jako wniesione
równocześnie, bo ustawa nie reguluje sytuacji, w której o skuteczności wniesionego do organu żądania rozstrzygałaby mniejsza
niż dzień jednostka czasu (godzina, minuta).
Marszałek Sejmu zajął stanowisko, że kwestia określenia momentu wniesienia zgłoszenia organizacji zgromadzenia nie może być
pozostawiona wyłącznie praktyce działania organów władzy publicznej. Wskazał na problemy związane z ustalaniem kolejności
zgłoszeń, występujące na przykład w razie wniesienia zawiadomienia o organizacji zgromadzenia drogą pocztową lub związane
z sytuacją, gdy zawiadomienie dotyczy trzeciego lub jeszcze kolejnego zgromadzenia planowanego w tym samym miejscu i czasie.
Podsumowując, Marszałek Sejmu stwierdził, że brak regulacji dotyczących wyznaczania momentu wniesienia zgłoszenia organizacji
zgromadzenia, uwzględniwszy wolnościowy charakter ocenianej regulacji, prowadzi do naruszenia zasady określoności przepisów
prawnych z art. 2 Konstytucji.
3.6. W ocenie Marszałka Sejmu, konstrukcja art. 13a u.p.z. i otoczenie normatywne tego przepisu pozwalają twierdzić, że spełnia
ona wymagania zasady określoności czynów zabronionych wynikającej z art. 42 ust. 1 Konstytucji. Ustawodawca, posługując się
słowem „ustawa”, ma na myśli przepisy prawa o zgromadzeniach, w związku z czym dookreślony jest zakres przepisów potencjalnie
naruszanych przez uczestnika zgromadzenia, względem którego przewodniczący winien zastosować środek z art. 10 ust. 4 u.p.z.
Bardziej szczegółowe i precyzyjne określenie wypadków naruszenia ustawy przez uczestnika zgromadzenia jest oczekiwaniem nieuzasadnionym
– prowadziłoby bowiem do nadmiernego rozbudowania przepisów karnych i jednocześnie mogłoby skutkować niepełnością regulacji
wszystkich stanów faktycznych.
Marszałek Sejmu zwrócił uwagę, że w wypadku zgromadzeń o charakterze masowym pojedyncze wypadki niedochowania obowiązków przez
przewodniczącego muszą zostać skonfrontowane z okolicznościami zdarzenia i faktyczną możliwością podjęcia przez niego działań.
Brak takiej możliwości będzie wyłączał możliwość przypisania winy za czyn z art. 13a u.p.z.
Trybunał Konstytucyjny zważył, co następuje:
1. Komisja Krajowa Niezależnego Samorządnego Związku Zawodowego „Solidarność” (dalej: wnioskodawca) wystąpiła 17 grudnia 2012
r. z wnioskiem o stwierdzenie niezgodności:
a) art. 7 ust. 1 w związku z art. 9 ustawy z dnia 5 lipca 1990 r. – Prawo o zgromadzeniach (Dz. U. z 2013 r. poz. 397, ze
zm.; dalej: prawo o zgromadzeniach lub u.p.z.) w zakresie, w jakim wprowadza nowy termin minimalny skutecznego zawiadomienia
przez organizatora zgromadzenia organów gminy w postaci 3 dni roboczych, z art. 57 Konstytucji,
b) art. 7a w związku z art. 6 ust. 2b oraz art. 8 ust. 2 u.p.z. w zakresie, w jakim reguluje zagadnienie organizacji zgromadzeń
przez dwóch lub większą liczbę organizatorów, z art. 31 ust. 3 i art. 57 Konstytucji,
c) art. 13a w związku z art. 10 ust. 4 u.p.z. w zakresie, w jakim odwołuje się do znamienia „swoim zachowaniem narusza przepisy
ustawy”, jako nieprecyzujący w niezbędnym zakresie znamion czynu zabronionego, z art. 42 ust. 1 i art. 2 Konstytucji.
Stosownie do art. 191 ust. 1 pkt 4 i ust. 2 Konstytucji z wnioskiem do Trybunału Konstytucyjnego o zbadanie zgodności ustawy
z Konstytucją lub ratyfikowaną umową międzynarodową mogą wystąpić ogólnokrajowe organy związków zawodowych oraz ogólnokrajowe
władze organizacji pracodawców i organizacji zawodowych, jeżeli akt normatywny dotyczy spraw objętych ich zakresem działania.
Wnioskodawcą w niniejszym postępowaniu jest ogólnokrajowy organ władzy wykonawczej Niezależnego Samorządnego Związku Zawodowego
„Solidarność” (dalej: NSZZ „Solidarność” lub Związek), stosownie do § 34 ust. 3 pkt 6 statutu NSZZ „Solidarność”. Z kolei
z § 2 ust. 1 statutu wynika, że terenem działania tego Związku jest obszar Rzeczypospolitej Polskiej, z czego wynika, że jest
to związek zawodowy o charakterze ogólnokrajowym.
1.1. Trybunał w swoim orzecznictwie podkreśla, że Konstytucja z 1997 r. rozszerzyła, w stosunku do przepisów poprzednio obowiązujących,
krąg podmiotów mających prawo występowania do Trybunału z wnioskiem o zbadanie zgodności aktu prawnego niższego rzędu z aktem
prawnym wyższego rzędu, w szczególności poprzez wprowadzenie instytucji skargi konstytucyjnej oraz przyznanie każdemu sądowi
upoważnienia do przedstawienia pytania prawnego. W związku z tym uprawnienie do składania wniosków przez podmioty określone
w art. 191 ust. 1 pkt 3-5 Konstytucji w zakresie określonym przez art. 191 ust. 2 Konstytucji, a zatem przez podmioty o ograniczonej
zdolności wnioskowej, należy traktować jako wyjątek od ogólnej zasady, w myśl której podmioty te nie mają kompetencji w zakresie
inicjowania postępowania przed Trybunałem. Prawo to powinno być zatem traktowane jako uprawnienie szczególne ww. podmiotów,
zaś jego zakres nie może być interpretowany rozszerzająco (por. postanowienia TK z: 30 maja 2000 r., sygn. U 5/99, OTK ZU
nr 4/2000, poz. 114; 21 listopada 2001 r., sygn. K 31/01, OTK ZU nr 8/2001, poz. 264 oraz 28 stycznia 2004 r., sygn. Tw 74/02,
OTK ZU nr 1/B/2004, poz. 2).
Trybunał wielokrotnie dokonywał wykładni sformułowania „sprawy objęte zakresem działania”, przyjmując, że chodzi tu o sprawy
bezpośrednio związane z zakresem działania danego podmiotu, wyznaczonym przez przepisy Konstytucji lub ustawy, a w wypadku
podmiotów prywatnoprawnych – także przez statut. Nie jest zatem wystarczające, że kwestionowany przepis może mieć, a nawet
że w rzeczywistości miał zastosowanie w stosunku do wnioskodawcy. Konieczne jest ustalenie, że dany przepis dotyczy bezpośrednio
działalności stanowiącej realizację konstytucyjnie, ustawowo lub ewentualnie statutowo określonych zadań wnioskodawcy (por.
postanowienia TK z: 21 listopada 2001 r., sygn. K 31/01; 20 marca 2002 r., sygn. K 42/01, OTK ZU nr 2/A/2002, poz. 21; 9 października
2002 r., sygn. Tw 33/02, OTK ZU nr 4/B/2002, poz. 233 oraz 28 stycznia 2004 r., sygn. Tw 74/02).
Trybunał przypomina, że pojęcie „spraw objętych ich zakresem działania”, zawarte w art. 191 ust. 2 Konstytucji, zakreślające
dopuszczalne przedmiotowo granice wniosku organizacji o ograniczonej zdolności wnioskowej, nie może być interpretowane w sposób
rozszerzający. „[W] konstrukcji przyjętej przez ustrojodawcę legitymacja formalna do inicjowania przez te podmioty postępowań
przed Trybunałem Konstytucyjnym związana jest nierozerwalnie z zakresem (treścią) wniosku. Innymi słowy legitymacja ta przysługuje
jedynie w odniesieniu do wyraźnie określonej, wąskiej kategorii aktów prawnych ściśle związanych z przedmiotem działalności
podmiotu legitymowanego”. W związku z tym „wniosek złożony do Trybunału musi być bezpośrednio związany z interesem prawnym
danej organizacji jako takiej lub interesem prawnym członków tej organizacji, do którego reprezentowania organizacja została
powołana” (postanowienie TK z 28 czerwca 2000 r., sygn. U 1/00, OTK ZU nr 5/2000, poz. 148).
1.2. Zaskarżone przepisy prawa o zgromadzeniach dotyczą terminu zgłoszenia zgromadzenia publicznego do właściwego organu gminy,
sposobu rozwiązania kolizji dwóch lub więcej zgromadzeń publicznych mających się odbyć w tym samym miejscu i czasie oraz kwestii
odpowiedzialności karnej przewodniczącego zgromadzenia.
Zgodnie z art. 25 ust. 1 ustawy z dnia 23 maja 1991 r. o rozwiązywaniu sporów zbiorowych (Dz. U. Nr 55, poz. 236, ze zm.)
związki zawodowe mogą stosować, po spełnieniu dalszych przesłanek, inne niż strajk formy akcji protestacyjnej, niezagrażające
życiu lub zdrowiu ludzkiemu, bez przerywania pracy, z zastrzeżeniem przestrzegania obowiązującego porządku prawnego. Jedną
z dopuszczalnych akcji protestacyjnych jest organizacja zgromadzeń publicznych, przybierających formę wieców czy też demonstracji
(por. K. W. Baran, teza 5.5 do art. 25, [w:] Zbiorowe prawo pracy. Komentarz, Warszawa 2010). Równocześnie z § 7 pkt 3 statutu NSZZ „Solidarność” wynika, że Związek realizuje swoje statutowe cele, do
których należy obrona godności, praw i interesów pracowniczych (zawodowych i socjalnych) członków Związku, m.in. przez organizowanie
akcji protestacyjnych i kierowanie nimi.
W ocenie Komitetu Wolności Związkowej Międzynarodowej Organizacji Pracy prawo do organizacji publicznych zgromadzeń i demonstracji
jest istotnym aspektem działalności związków zawodowych (Freedom of Association. Digest of decisions and principles of the Freedom of Association Committee of the Governing Body of
the ILO, Genewa 2006, s. 31-33).
1.3. Trybunał uznał, że zaskarżone przepisy odnoszące się do terminu zgłoszenia zgromadzenia publicznego do właściwego organu
gminy, sposobu rozwiązania kolizji dwóch lub więcej zgromadzeń publicznych mających się odbyć w tym samym miejscu i czasie,
odpowiedzialności karnej przewodniczącego zgromadzenia dotyczą bezpośrednio przedmiotowej działalności wnioskodawcy, stanowiącej
realizację ustawowo i statutowo określonych zadań, jaką jest prowadzenie akcji protestacyjnych m.in. w formie organizacji
zgromadzeń publicznych. Prawo do organizacji zgromadzeń publicznych jest elementem realizacji celu NSZZ „Solidarność”, jakim
jest obrona godności, praw i interesów pracowniczych (zawodowych i socjalnych) członków Związku, realizowanego przez różnego
rodzaju akcje protestacyjne. W związku z powyższym zaskarżone przepisy dotyczą „spraw objętych (…) zakresem działania” wnioskodawcy,
czyli Komisji Krajowej NSZZ „Solidarność”, w rozumieniu art. 191 ust. 2 Konstytucji.
2. Wnioskodawca wskazał jako przedmiot kontroli m.in. art. 7 ust. 1 w związku z art. 9 u.p.z. w zakresie, w jakim wprowadza
nowy termin minimalny skutecznego zawiadomienia przez organizatora zgromadzenia organów gminy w postaci 3 dni roboczych.
Trybunał zwrócił uwagę, że zagadnienie terminów zawiadomienia organu gminy o zgromadzeniu publicznym regulowane jest wyłącznie
w art. 7 ust. 1 u.p.z., zgodnie z którym „Organizator zgromadzenia publicznego zawiadamia organ gminy w taki sposób, aby wiadomość
o zgromadzeniu dotarła nie później niż na 3 dni robocze, a najwcześniej 30 dni przed datą zgromadzenia”. Art. 9 u.p.z. reguluje
z kolei termin doręczenia organizatorowi zgromadzenia decyzji o zakazie jego organizacji (ust. 1) oraz procedurę odwoławczą
od tej decyzji (ust. 2-5). Jednocześnie przepis ten nie służy do zdekodowania normy prawnej określającej termin minimalny
zawiadomienia organu gminy o zgromadzeniu, bo kompletna regulacja prawna w tym zakresie została zawarta przez ustawodawcę
w art. 7 ust. 1 u.p.z.
Analiza petitutm wniosku oraz uzasadnienia wskazuje, że wnioskodawca kwestionuje z perspektywy wzorca kontroli, jakim jest art. 57 Konstytucji,
zasadność wydłużenia terminu minimalnego zawiadomienia organu gminy o zgromadzeniu z 3 dni do 3 dni roboczych. Wnioskodawca
nie formułuje zarzutów niezgodności z Konstytucją regulacji określających termin doręczenia decyzji o zakazie organizacji
zgromadzenia publicznego, a także trybu odwoławczego od tej decyzji. Tym samym jako przedmiot kontroli wnioskodawca wskazuje
art. 7 ust. 1 u.p.z. w odpowiednim zakresie, nie czyniąc przedmiotem kontroli treści art. 9 u.p.z.
W konsekwencji Trybunał uznał, że przedmiotem postępowania w niniejszej sprawie może być jedynie badanie zgodności art. 7
ust. 1 u.p.z. w zakresie, w jakim wprowadza nowy termin minimalny skutecznego zawiadomienia przez organizatora zgromadzenia
organów gminy w postaci 3 dni roboczych, z art. 57 Konstytucji.
3. Kwestionowany przez wnioskodawcę art. 7 ust. 1 u.p.z. był już przedmiotem analizy Trybunału w wyroku z 18 września 2014
r. (sygn. K 44/12, OTK ZU nr 8/A/2014, poz. 92). Trybunał uznał m.in., że art. 7 ust. 1 u.p.z. w zakresie, w jakim określa
obowiązek zawiadomienia organu gminy o zgromadzeniu nie później niż na 3 dni robocze przed datą zgromadzenia, jest niezgodny
z art. 57 w związku z art. 31 ust. 3 Konstytucji, oraz orzekł, że przepis ten we wskazanym zakresie traci moc obowiązującą
z upływem dwunastu miesięcy od dnia ogłoszenia wyroku w Dzienniku Ustaw.
Trybunał umarza postępowanie na podstawie art. 39 ust. l pkt l ustawy z dnia 1 sierpnia 1997 r. o Trybunale Konstytucyjnym
(Dz. U. Nr 102, poz. 643; dalej: ustawa o TK), jeżeli wydanie orzeczenia jest zbędne lub niedopuszczalne. Taki stan rzeczy
ma miejsce m.in. wówczas, gdy zaskarżony przepis prawny był już przedmiotem kontroli jego zgodności z Konstytucją w innej
sprawie (por. postanowienia TK z: 3 października 2001 r., sygn. SK 3/01, OTK ZU nr 7/2001, poz. 218; 25 listopada 2002 r.,
sygn. SK 30/01, OTK ZU nr 6/A/2002, poz. 88; 26 marca 2002 r., sygn. P 3/02, OTK ZU nr 2/A/2002, poz. 22; 4 maja 2006 r.,
sygn. SK 53/05, OTK ZU nr 5/A/2006, poz. 60 oraz 27 czerwca 2007 r., sygn. SK 47/06, OTK ZU nr 6/A/2007, poz. 71). Skoro Trybunał
badał już zgodność art. 7 ust. 1 u.p.z. z art. 57 w związku z art. 31 ust. 3 Konstytucji, ponowne rozpoznawanie tej samej
kwestii czyni niewątpliwie postępowanie zbędnym. Jednocześnie powyższej oceny nie zmienia okoliczność, że skutkiem wyroku
stwierdzającego niekonstytucyjność przepisu aktu normatywnego z odroczoną utratą mocy przepisu jest formalne obowiązywanie
przepisu do chwili upływu czasu wskazanego w orzeczeniu Trybunału. Zastosowanie znajduje bowiem zasada ne bis in idem, która wyraża zakaz orzekania o zgodności tego samego przedmiotu z tym samym wzorcem kontroli.
W związku z tym Trybunał, na podstawie art. 39 ust. 1 pkt 1 ustawy o TK, umorzył postępowanie w sprawie badania zgodności
z Konstytucją art. 7 ust. 1 u.p.z. ze względu na zbędność wydania wyroku.
4. Wnioskodawca wskazał również jako przedmiot kontroli art. 7a w związku z art. 6 ust. 2b oraz art. 8 ust. 2 u.p.z. w zakresie,
w jakim reguluje zagadnienie organizacji zgromadzeń przez dwóch lub większą liczbę organizatorów, zaś jako wzorce kontroli
– art. 31 ust. 3 i art. 57 Konstytucji.
4.1. Kwestionowane przez wnioskodawcę art. 6 ust. 2b i art. 7a u.p.z. były już przedmiotem kontroli Trybunału z punktu widzenia
zgodności z art. 31 ust. 3 i art. 57 Konstytucji, w wyroku z 18 września 2014 r. (sygn. K 44/12). Trybunał uznał m.in., że
art. 6 ust. 2b oraz art. 7a u.p.z. są zgodne z art. 32, art. 57 w związku z art. 31 ust. 3 i art. 78 Konstytucji, art. 11
i art. 13 Konwencji o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności, sporządzonej w Rzymie dnia 4 listopada 1950 r. (Dz.
U. z 1993 r. Nr 61, poz. 284, ze zm.; dalej: Konwencja) oraz art. 21 Międzynarodowego Paktu Praw Obywatelskich i Politycznych,
otwartego do podpisu w Nowym Jorku dnia 19 grudnia 1966 r. (Dz. U. z 1977 r. Nr 38, poz. 167; dalej: Pakt).
Trybunał umarza postępowanie na podstawie art. 39 ust. l pkt l ustawy o TK, jeżeli wydanie orzeczenia jest zbędne lub niedopuszczalne.
Taki stan rzeczy ma miejsce m.in. wówczas, gdy zaskarżony przepis prawny był już przedmiotem kontroli jego zgodności z Konstytucją
w innej sprawie. Skoro Trybunał badał już zgodność art. 6 ust. 2b i art. 7a u.p.z. z art. 57 w związku z art. 31 ust. 3 Konstytucji,
ponowne rozpoznawanie tej samej kwestii czyni niewątpliwie postępowanie zbędnym.
W związku z tym Trybunał, na podstawie art. 39 ust. 1 pkt 1 ustawy o TK, umorzył postępowanie w sprawie badania zgodności
z Konstytucją art. 6 ust. 2b i art. 7a u.p.z. ze względu na zbędność wydania wyroku.
4.2. Kwestionowany przez wnioskodawcę art. 8 ust. 2 u.p.z. był także przedmiotem kontroli Trybunału w wyroku z 18 września
2014 r. (sygn. K 44/12). Trybunał uznał m.in., że art. 8 ust. 2 u.p.z. jest niezgodny z art. 2 Konstytucji. Trybunał stwierdził,
że ustawodawca użył w powyższym przepisie nieprecyzyjnych sformułowań „zgłoszonego później” oraz „wcześniej zgłoszonego”,
niezgodnych z wymogami określoności prawa wynikającymi z art. 2 Konstytucji.
Trybunał zauważa, że w niniejszej sprawie jako wzorzec kontroli został wskazany inny przepis Konstytucji, a mianowicie art.
31 ust. 3 i art. 57 Konstytucji. Niemniej skutkiem wyroku Trybunału z 18 września 2014 r. była utrata mocy obowiązującej art.
8 ust. 2 u.p.z. z dniem ogłoszenia sentencji wyroku w Dzienniku Ustaw, czyli z dniem 3 października 2014 r.
Zgodnie z art. 39 ust. 1 pkt 3 ustawy o TK postępowanie jest umarzane na posiedzeniu niejawnym, jeżeli akt normatywny w zakwestionowanym
zakresie utracił moc obowiązującą przed wydaniem orzeczenia przez Trybunał. Jednocześnie, stosownie do art. 39 ust. 3 ustawy
o TK, derogowany przepis może być wyjątkowo przedmiotem kontroli, jeżeli jest to konieczne dla ochrony konstytucyjnych wolności
i praw.
Trybunał przypomina, że warunkiem uzasadniającym kontrolę konstytucyjności przepisu na podstawie art. 39 ust. 3 ustawy o TK
jest związek pomiędzy daną regulacją a ochroną konstytucyjnych praw i wolności. Zachodzi on wówczas, gdy przepis będący przedmiotem
kontroli zawiera treści normatywne odnoszące się do sfery praw i wolności konstytucyjnie chronionych, nie istnieje alternatywny
instrument prawny, który mógłby spowodować zmianę sytuacji prawnej ukształtowanej definitywnie zanim przepis utracił moc obowiązującą
oraz ewentualna eliminacja danego przepisu z systemu prawnego stanowić będzie skuteczny środek przywrócenia ochrony praw naruszonych
obowiązywaniem kwestionowanej regulacji prawnej (por. wyrok TK z 16 marca 2011 r., sygn. K 35/08, OTK ZU nr 2/A/2011, poz.
11).
Trybunał stwierdza, że w warunkach niniejszej sprawy wskazane powyżej wymogi nie zostały spełnione i art. 39 ust. 3 ustawy
o TK nie znajdzie zastosowania. W związku z tym Trybunał, na podstawie art. 39 ust. 1 pkt 3 ustawy o TK, umorzył postępowanie
w sprawie badania zgodności z Konstytucją art. 8 ust. 2 u.p.z. ze względu na utratę mocy obowiązującej aktu normatywnego.
5. Wnioskodawca wskazał także jako przedmiot kontroli art. 13a w związku z art. 10 ust. 4 u.p.z. w zakresie, w jakim odwołuje
się do znamienia „swoim zachowaniem narusza przepisy ustawy”, jako nieprecyzujący w niezbędnym zakresie znamion czynu zabronionego,
z art. 42 ust. 1 i art. 2 Konstytucji.
Kwestionowane przez wnioskodawcę art. 13a u.p.z., jak i art. 10 ust. 4 u.p.z. były już przedmiotem rozważań Trybunału w wyroku
z 18 września 2014 r. (sygn. K 44/12). Trybunał uznał m.in., że art. 13a u.p.z. jest zgodny z art. 2, art. 57 w związku z
art. 31 ust. 3 Konstytucji, art. 11 i art. 13 Konwencji oraz art. 21 Paktu, a także, że art. 10 ust. 4 u.p.z. jest zgodny
z art. 57 w związku z art. 31 ust. 3 Konstytucji, art. 11 i art. 13 Konwencji oraz art. 21 Paktu.
Trybunał w powyższym wyroku analizował zagadnienie określoności znamion czynu zabronionego z art. 13a u.p.z. celem odpowiedzi
na pytanie, czy przewodniczący zgromadzenia może określić, jakiego zachowania oczekuje od niego ustawodawca oraz w jakich
okolicznościach może ponosić odpowiedzialność karną. Trybunał dostrzegł, że ustawodawca w konstrukcji znamion czynu zabronionego
użył zwrotów niedookreślonych, m.in. wprowadzając przez odesłanie do art. 10 ust. 4 u.p.z. karalność zachowania przewodniczącego
polegającego na niepodjęciu stosownych działań, kiedy uczestnicy zgromadzenia „naruszają przepisy ustawy”. Niemniej w ocenie
Trybunału powyższa regulacja nie oznacza, że podstawą karalności jest naruszenie przez jakąkolwiek osobę bliżej niesprecyzowanych
przepisów różnych ustaw. Chodzi bowiem o zobligowanie przewodniczącego do podjęcia konkretnych działań zapewniających bezpieczeństwo
zgromadzenia publicznego, a więc zarówno jego uczestników, jak i osób trzecich, co nie podważa domniemania konstytucyjności
art. 13a u.p.z.
W niniejszej sprawie jako wzorzec kontroli został wskazany, poza art. 2 Konstytucji, również art. 42 ust. 1 Konstytucji, przy
czym wnioskodawca jako wzorzec kontroli określił wynikającą z obydwu przepisów zasadę określoności czynów zabronionych pod
groźbą kary.
5.1. Trybunał już w postanowieniu z 25 września 1991 r. (sygn. S 6/91, OTK w 1991 r., poz. 34) zauważył, że prawo karne w demokratycznym
państwie prawa musi być oparte przynajmniej na dwóch podstawowych zasadach: określoności czynów zabronionych pod groźbą kary
(nullum crimen, nulla poena sine lege) oraz na zakazie wstecznego działania ustawy wprowadzającej lub zaostrzającej odpowiedzialność karną (lex severior retro non agit), które składają się właśnie na zasadę demokratycznego państwa prawa (por. także wyrok TK z 26 listopada 2003 r., sygn. SK
22/02, OTK ZU nr 9/A/2003, poz. 97). W konsekwencji Trybunał zwracał uwagę, że nakaz określoności regulacji prawnej ma charakter
dyrektywy ogólnosystemowej, w związku z czym istnieje związek między nakazem ustawowej określoności czynów zabronionych, wynikającym
z art. 42 ust. 1 Konstytucji, a zasadą określoności przepisów prawnych, wynikającą z art. 2 Konstytucji. W ocenie Trybunału,
art. 42 ust. 1 Konstytucji nie zawiera żadnej dodatkowej treści normatywnej ponad treść wynikającą z art. 2 Konstytucji, ponieważ
wywodzona z art. 42 ust. 1 Konstytucji zasada określoności czynów zabronionych jest szczególną formułą ogólnej zasady określoności
przepisów prawnych wynikającej z art. 2 Konstytucji, odnoszoną do szeroko rozumianego prawa represyjnego (por. wyroki TK z:
22 czerwca 2010 r., sygn. SK 25/08, OTK ZU nr 5/A/2010, poz. 51 oraz 14 grudnia 2011 r., sygn. SK 42/09, OTK ZU nr 10/A/2011,
poz. 118).
Trybunał umarza postępowanie na podstawie art. 39 ust. l pkt l ustawy o TK, jeżeli wydanie orzeczenia jest zbędne lub niedopuszczalne.
Taki stan rzeczy ma miejsce m.in. wówczas, gdy zaskarżony przepis prawny był już przedmiotem kontroli jego zgodności z Konstytucją
w innej sprawie z tymi samymi wzorcami kontroli. Tożsamość wzorca kontroli nie zachodzi jedynie w wypadku przywołania przez
wnioskodawcę w kolejnej sprawie tego samego przepisu Konstytucji, ale także wówczas, gdy jako wzorzec kontroli został wskazany
inny przepis Konstytucji, niemniej wyrażający tę samą zasadę, prawo lub wolność konstytucyjną co w poprzedniej sprawie.
Trybunał w wyroku z 18 września 2014 r. (sygn. K 44/12) analizował zgodność art. 13a u.p.z. z wynikającą z art. 2 Konstytucji
zasadą określoności przepisów prawnych. W niniejszej sprawie jako dodatkowy wzorzec kontroli został przywołany art. 42 ust.
1 Konstytucji i wynikająca z niego zasada ustawowej określoności czynów zabronionych, stanowiąca szczególną formułę ogólnej
zasady określoności przepisów prawnych wynikającej z art. 2 Konstytucji. Skoro Trybunał badał już zgodność art. 13a u.p.z.
z zasadą określoności przepisów prawnych, w tym zasadą określoności czynów zabronionych, ponowne rozpoznawanie tej samej kwestii
czyni postępowanie zbędnym. W związku z tym Trybunał, na podstawie art. 39 ust. 1 pkt 1 ustawy o TK, umorzył postępowanie
w sprawie badania zgodności z Konstytucją art. 13a u.p.z. ze względu na zbędność wydania wyroku.
W związku z powyższym Trybunał Konstytucyjny postanowił jak w sentencji.
Strona korzysta z plików cookies w celu realizacji usług. Możesz określić warunki przechowywania lub dostępu do plików cookies w Twojej przeglądarce.