W skardze konstytucyjnej z 6 października 2010 r. Wyższa Szkoła Handlu i Finansów Międzynarodowych im. F. Skarbka w Warszawie (dalej: skarżąca) wniosła o stwierdzenie niezgodności: po pierwsze, art. 52 ust. 2 ustawy z dnia 27 lipca 2005 r. – Prawo o szkolnictwie wyższym (Dz. U. Nr 164, poz. 1365, ze zm.) w brzmieniu obowiązującym do 30 września 2011 r. (dalej: prawo o szkolnictwie wyższym) „w zakresie, w jakim art. 52 ust. 2 rozumiany jest jako niestanowiący podstawy prawnej do rozstrzygania o prawach i obowiązkach strony w postępowaniu administracyjnym”, z art. 2, art. 7, art. 31 ust. 3 oraz art. 45 Konstytucji; po drugie, art. 52 ust. 3 prawa o szkolnictwie wyższym z art. 2 oraz art. 78 Konstytucji; po trzecie, art. 53 ust. 1 prawa o szkolnictwie wyższym „w zakresie, w jakim tryb działania pozostawia do uregulowania statutowi uchwalanemu przez Państwową Komisję Akredytacyjną tryb działania Państwowej Komisji Akredytacyjnej, szczegółowe kompetencje jej organów oraz tryb dokonywania ocen, o których mowa w art. 49 ust. 1 pkt 2 i ust. 3 ustawy Prawo o szkolnictwie wyższym”, z art. 2, art. 7 oraz art. 31 ust. 3 Konstytucji; po czwarte, art. 49 ust. 1 w związku z art. 11 ust. 6 prawa o szkolnictwie wyższym „w zakresie, w jakim wydane przez Państwową Komisję Akredytacyjną oceny, o których mowa w art. 49 ust. 1 ustawy Prawo o szkolnictwie wyższym mają charakter wiążący organ administracji publicznej nakładając na Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego obowiązek cofnięcia lub zawieszenia uprawnień do prowadzenia kształcenia na określonym kierunku studiów”, z art. 2, art. 7, art. 45 oraz art. 78 Konstytucji; po piąte, art. 49 ust. 2 w związku z art. 53 ust. 2 prawa o szkolnictwie wyższym „w zakresie w jakim nakłada na stronę obowiązek poddania się wizytacji i udostępnienia informacji o swojej działalności, w zakresie wyznaczonym statutem Państwowej Komisji Akredytacyjnej”, z art. 31 ust. 3 Konstytucji.

Postanowieniem z 21 czerwca 2012 r. Trybunał Konstytucyjny odmówił nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej w zakresie badania zgodności: po pierwsze, art. 52 ust. 2 prawa o szkolnictwie wyższym z art. 2, art. 7, art. 31 ust. 3 oraz art. 45 Konstytucji; po drugie, art. 52 ust. 3 prawa o szkolnictwie wyższym z art. 2 Konstytucji; po trzecie, art. 53 ust. 1 prawa o szkolnictwie wyższym z art. 2, art. 7 oraz art. 31 ust. 3 Konstytucji; po czwarte, art. 49 ust. 1 w związku z art. 11 ust. 6 prawa o szkolnictwie wyższym z art. 2, art. 7, art. 45 oraz art. 78 Konstytucji; po piąte, art. 49 ust. 2 w związku z art. 53 ust. 2 prawa o szkolnictwie wyższym z art. 31 ust. 3 Konstytucji.

W części dotyczącej badania zgodności art. 52 ust. 2 prawa o szkolnictwie wyższym z art. 2, art. 7 oraz art. 31 ust. 3 Konstytucji, art. 52 ust. 3 prawa o szkolnictwie wyższym z art. 2 Konstytucji, art. 53 ust. 1 prawa o szkolnictwie wyższym z art. 2, art. 7 oraz art. 31 ust. 3 Konstytucji, art. 49 ust. 1 w związku z art. 11 ust. 6 prawa o szkolnictwie wyższym z art. 2 i art. 7 Konstytucji, a także art. 49 ust. 2 w związku z art. 53 ust. 2 prawa o szkolnictwie wyższym z art. 31 ust. 3 Konstytucji powodem odmowy nadania skardze konstytucyjnej dalszego biegu było ustalenie, że powołane przez skarżącą jako wzorce kontroli przepisy (art. 2, art. 7 oraz art. 31 ust. 3 Konstytucji) nie przybierają postaci konstytucyjnych wolności lub praw podmiotowych, a tym samym nie mogą stanowić samodzielnych wzorców kontroli w postępowaniu inicjowanym wniesieniem skargi konstytucyjnej. W zakresie badania zgodności art. 49 ust. 1 w związku z art. 11 ust. 6 prawa o szkolnictwie wyższym z powołanymi przez skarżącą wzorcami kontroli podstawą wydania takiego rozstrzygnięcia było uznanie, że skarżąca nie dysponuje ostatecznym orzeczeniem wydanym na podstawie zaskarżonych przepisów. Skarżąca kwestionowała bowiem zgodność z Konstytucją unormowania nakładającego na Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego obowiązek cofnięcia lub zawieszenia uprawnień do prowadzenia kształcenia na kierunku studiów objętym negatywną opinią Państwowej Komisji Akredytacyjnej. Nie przedstawiła jednak żadnego ostatecznego rozstrzygnięcia, którego przedmiotem byłoby cofnięcie lub zawieszenie jej uprawnień do kształcenia. W odniesieniu do zarzutu naruszenia art. 45 ust. 1 Konstytucji przez to, że na uchwały Państwowej Komisji Akredytacyjnej nie przysługuje skarga do sądu administracyjnego (wiązanego przez skarżącą zarówno z art. 52 ust. 2, jak i art. 49 ust. 1 w związku z art. 11 ust. 6 prawa o szkolnictwie wyższym), Trybunał odmówił nadania skardze dalszego biegu z uwagi na niespełnienie wymogu wyczerpania drogi prawnej. Skarżąca nie złożyła bowiem skargi kasacyjnej od postanowień wojewódzkiego sądu administracyjnego o odrzuceniu wniesionych przez nią skarg na uchwały Państwowej Komisji Akredytacyjnej.

W zażaleniu na powyższe postanowienie pełnomocnik skarżącej zarzucił, że Trybunał nie zbadał prawidłowo wszystkich okoliczności sprawy i niesłusznie przyjął, że skarżąca nie uzyskała ostatecznego rozstrzygnięcia wydanego na podstawie zaskarżonych przepisów. Wskazał, że podstawowe zarzuty skargi konstytucyjnej dotyczyły niezgodnej z prawem działalności Państwowej Komisji Akredytacyjnej oraz braku potraktowania Państwowej Komisji Akredytacyjnej jako organu, do którego zastosowanie mają przepisy o postępowaniu administracyjnym i – w konsekwencji – od którego rozstrzygnięć przysługuje skarga do sądu administracyjnego. Stwierdził także, że uchwały Państwowej Komisji Akredytacyjnej wywierają „ewidentny i niepodważalny wpływ” na decyzje wydawane przez Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego. W jego ocenie Trybunał nieprawidłowo przyjął, że skarżąca nie wykorzystała drogi sądowej w swojej sprawie, wniosła ona bowiem do wojewódzkiego sądu administracyjnego skargi na uchwały Państwowej Komisji Akredytacyjnej i uzyskała rozstrzygnięcie o odrzuceniu tych skarg z uwagi na to, że ich rozpoznanie nie należy do kognicji sądów administracyjnych. Wniesienie skargi kasacyjnej w tych sprawach nie miało więc, w ocenie skarżącej, podstaw prawnych. Zdaniem pełnomocnika skarżącej Trybunał powinien był w toku wstępnego rozpoznania skargi konstytucyjnej zauważyć, że niezasadność wniesienia skargi kasacyjnej w sprawach skarżącej wynikała wprost z zaskarżonych przepisów. Ponadto pełnomocnik skarżącej stwierdził, że Trybunał nie odniósł się do zarzutu braku jednoznacznego uregulowania charakteru prawnego Państwowej Komisji Akredytacyjnej, co – jako zaniechanie legislacyjne – mogłoby, zdaniem skarżącej, być przedmiotem kontroli Trybunału.

Trybunał Konstytucyjny zważył, co następuje:

Zaskarżone postanowienie jest prawidłowe, a zarzuty podniesione w zażaleniu nie podważają dokonanych w nim ustaleń i nie zasługują na uwzględnienie.

Skarżąca nie podważyła w szczególności prawidłowości ustalenia, że w momencie wniesienia skargi konstytucyjnej nie dysponowała ostatecznym rozstrzygnięciem dotyczącym cofnięcia lub zawieszenia uprawnień do prowadzenia kształcenia na kierunku studiów, względem którego Państwowa Komisja Akredytacyjna wydała negatywną opinię, a więc rozstrzygnięciem, którego podstawą prawną byłby art. 49 ust. 1 w związku z art. 11 ust. 6 prawa o szkolnictwie wyższym. Skarżąca jako ostateczne rozstrzygnięcia wydane w jej sprawie na podstawie art. 49 ust. 1 w związku z art. 11 ust. 6 prawa o szkolnictwie wyższym wskazała uchwały Państwowej Komisji Akredytacyjnej, w następstwie których – zgodnie z zaskarżonymi przepisami – miałyby być wydane decyzje Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego o zawieszeniu lub cofnięciu uprawnień do kształcenia. We wniesionym w niniejszej sprawie zażaleniu podkreśliła również, że zgodnie z powołanymi przepisami wpływ wskazanych uchwał na późniejsze decyzje Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego ma charakter „ewidentny i niepodważalny”. Jak jednak słusznie uznał Trybunał w postanowieniu z 21 czerwca 2012 r. nie oznacza to, iż uchwały Państwowej Komisji Akredytacyjnej można uznać za wydane na podstawie zaskarżonych przepisów. Takimi rozstrzygnięciami byłyby bowiem dopiero decyzje Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego, których treść determinują – zdaniem skarżącej – zaskarżone art. 49 ust. 1 w związku z art. 11 ust. 6 prawa o szkolnictwie wyższym. W tym kontekście Trybunał Konstytucyjny przypomina, że w myśl art. 79 ust. 1 Konstytucji przedmiotem skargi konstytucyjnej może być ustawa lub inny akt normatywny, na podstawie którego sąd lub organ administracji publicznej orzekł ostatecznie o wolnościach lub prawach albo obowiązkach skarżącej, co doprowadziło do naruszenia jej wolności lub praw. Nie może nim być przepis, co do którego skarżąca dopiero spodziewa się, że zostanie zastosowany w jej sprawie i doprowadzi do naruszenia przysługujących jej konstytucyjnych praw i wolności, nawet jeśli zdaniem skarżącej takie naruszenie ma charakter nieuchronny.

Niezasadne jest także twierdzenie skarżącej, że Trybunał niesłusznie przyjął w zaskarżonym postanowieniu, iż nie wyczerpała ona drogi prawnej w zakresie zarzutów związanych z brakiem możliwości zaskarżenia uchwał Państwowej Komisji Akredytacyjnej do sądu administracyjnego. Jak wskazano wyżej, przyjęta w art. 79 ust. 1 Konstytucji oraz ustawie z dnia 1 sierpnia 1997 r. o Trybunale Konstytucyjnym (Dz. U. Nr 102, poz. 643, ze zm.; dalej: ustawa o TK) konstrukcja skargi konstytucyjnej wymaga uzyskania przez skarżącą ostatecznego orzeczenia opartego na zaskarżonym przepisie, którego wydanie doprowadziło do aktualizacji (konkretyzacji) naruszenia przysługujących skarżącej konstytucyjnych wolności lub praw. Oznacza to, że w wypadku kwestionowania zgodności z Konstytucją unormowania wyłączającego możliwość zaskarżenia danego rozstrzygnięcia sądu lub innego organu konieczne jest uzyskanie orzeczenia w sprawie odrzucenia niedopuszczalnego z mocy prawa środka zaskarżenia – w tym wypadku skargi do wojewódzkiego sądu administracyjnego (zob. np. postanowienie TK z 15 grudnia 2009 r., Ts 173/08, OTK ZU nr 1/B/2010, poz. 25). W konsekwencji wymóg wyczerpania drogi prawnej, o którym mowa w art. 46 ust. 1 ustawy o TK, dotyczy również konieczności wykorzystania środków zaskarżenia przysługujących od postanowienia o odrzuceniu takiej skargi. Skarżąca, mimo prawidłowego pouczenia o możliwości wniesienia skarg kasacyjnych od wydanych w jej sprawie postanowień Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie, zaniechała jednak wniesienia takich skarg. Nie wyczerpała więc drogi prawnej w sprawach, które legły u podstaw wniesienia skargi konstytucyjnej w tym zakresie.

Nie znajduje również uzasadnienia sformułowany w zażaleniu zarzut, że Trybunał niesłusznie nie odniósł się do podniesionej w skardze konstytucyjnej kwestii braku unormowania prawnego, które przesądzałoby za jaki organ należy uznawać Państwową Komisję Akredytacyjną. Problem ten jest bowiem w skardze podniesiony jako element argumentacji dotyczącej braku możliwości zaskarżenia do sądu administracyjnego uchwał Państwowej Komisji Akredytacyjnej z uwagi na to, że Komisja ta nie mieści się w katalogu organów administracji publicznej, od których rozstrzygnięć przysługuje skarga do takiego sądu. Wobec braku wyczerpania przez skarżącą drogi prawnej w tym zakresie, podniesione przez nią zarzuty nie mogły być przedmiotem rozpoznania przez Trybunał.

Ponadto Trybunał zauważa, że we wniesionym zażaleniu skarżąca nie zakwestionowała ustalenia o braku możliwości powołania art. 2, art. 7 oraz art. 31 ust. 3 Konstytucji jako samodzielnych wzorców kontroli w niniejszej sprawie. Nie przedstawiła żadnych argumentów podważających prawidłowość odmowy nadania skardze konstytucyjnej dalszego biegu w zakresie kontroli zaskarżonych przepisów z tymi unormowaniami Konstytucji. Trybunał w obecnym składzie stwierdza, że również w tym zakresie zaskarżone postanowienie jest prawidłowe.

Mając powyższe na uwadze, Trybunał Konstytucyjny nie uwzględnił zażalenia wniesionego na postanowienie o odmowie nadania skardze konstytucyjnej dalszego biegu w zakresie określonym w tym postanowieniu.

W skardze konstytucyjnej z 6 października 2010 r. Wyższa Szkoła Handlu i Finansów Międzynarodowych im. F. Skarbka w Warszawie (dalej: skarżąca) zarzuciła niezgodność: po pierwsze, art. 52 ust. 2 ustawy z dnia 27 lipca 2005 r. – Prawo o szkolnictwie wyższym (Dz. U. Nr 164, poz. 1365, ze zm.) w brzmieniu obowiązującym do 30 września 2011 r. (dalej: prawo o szkolnictwie wyższym) „w zakresie, w jakim art. 52 ust. 2 rozumiany jest jako niestanowiący podstawy prawnej do rozstrzygania o prawach i obowiązkach strony w postępowaniu administracyjnym”, z art. 2, art. 7, art. 31 ust. 3 oraz art. 45 Konstytucji; po drugie, art. 52 ust. 3 prawa o szkolnictwie wyższym z art. 2 oraz art. 78 Konstytucji; po trzecie, art. 53 ust. 1 prawa o szkolnictwie wyższym „w zakresie, w jakim tryb działania pozostawia do uregulowania statutowi uchwalanemu przez Państwową Komisję Akredytacyjną tryb działania Państwowej Komisji Akredytacyjnej, szczegółowe kompetencje jej organów oraz tryb dokonywania ocen, o których mowa w art. 49 ust. 1 pkt 2 i ust. 3 ustawy – Prawo o szkolnictwie wyższym”, z art. 2, art. 7 oraz art. 31 ust. 3 Konstytucji; po czwarte, art. 49 ust. 1 w związku z art. 11 ust. 6 prawa o szkolnictwie wyższym „w zakresie, w jakim wydane przez Państwową Komisję Akredytacyjną oceny, o których mowa w art. 49 ust. 1 ustawy – Prawo o szkolnictwie wyższym mają charakter wiążący organ administracji publicznej nakładając na Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego obowiązek cofnięcia lub zawieszenia uprawnień do prowadzenia kształcenia na określonym kierunku studiów”, z art. 2, art. 7, art. 45 oraz art. 78 Konstytucji; po piąte, art. 49 ust. 2 w związku z art. 53 ust. 2 prawa o szkolnictwie wyższym „w zakresie w jakim nakłada na stronę obowiązek poddania się wizytacji i udostępnienia informacji o swojej działalności, w zakresie wyznaczonym statutem Państwowej Komisji Akredytacyjnej”, z art. 31 ust. 3 Konstytucji.

Skarga konstytucyjna została wniesiona na tle następującego stanu faktycznego. Uchwałą nr 246/2010 z 25 marca 2010 r. Prezydium Państwowej Komisji Akredytacyjnej wydało w stosunku do skarżącej negatywną ocenę kształcenia na kierunku „zarządzanie” na poziomie studiów pierwszego stopnia, a uchwałą nr 248/2010 z 25 marca 2010 r. – negatywną ocenę kształcenia na kierunku „ekonomia” na poziomie studiów pierwszego i drugiego stopnia. W stosunku do obu uchwał skarżąca zwróciła się z wnioskiem o ponowne rozpoznanie sprawy. Uchwałami z 24 czerwca 2010 r. nr 21/8/2010 (w odniesieniu do oceny kształcenia na kierunku „zarządzanie”) oraz nr 23/8/2010 (w odniesieniu do oceny kształcenia na kierunku „ekonomia”), doręczonymi skarżącej 6 lipca 2010 r., Prezydium Państwowej Komisji Akredytacyjnej podtrzymało negatywną ocenę. Na powyższe uchwały skarżąca wniosła skargi do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie, który odrzucił je postanowieniami z 30 września 2010 r. (sygn. akt I SA/Wa 1837/10 oraz I SA/Wa 1838/10). Jednocześnie, w związku z wymienionymi uchwałami Państwowej Komisji Akredytacyjnej, Minister Nauki i Szkolnictwa Wyższego wszczął postępowanie, którego wynikiem – jak stwierdza skarżąca – „będzie wydanie decyzji o cofnięciu lub zawieszeniu uprawnień do prowadzenia kształcenia na kierunkach i poziomach, których dotyczą zaskarżone uchwały Prezydium Państwowej Komisji Akredytacyjnej”.

We wniesionej skardze skarżąca podnosi, że zaskarżone przepisy naruszają jej prawo do sądu (art. 45 ust. 1 Konstytucji), prawo do zaskarżenia orzeczeń i decyzji wydanych w I instancji (art. 78 Konstytucji), nakaz wprowadzania ograniczeń korzystania z konstytucyjnych wolności i praw w akcie rangi ustawowej (art. 31 ust. 3 Konstytucji), a także zasadę demokratycznego państwa prawnego (art. 2 Konstytucji) oraz zasadę praworządności (art. 7 Konstytucji). W ocenie skarżącej prawo do sądu w szczególności narusza to, że rozstrzygnięcia Państwowej Komisji Akredytacyjnej dotyczące oceny kształcenia w szkole wyższej nie podlegają zaskarżeniu do sądu administracyjnego, a wydanie negatywnej oceny zobowiązuje Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego do cofnięcia lub zawieszenia uprawnień na kierunku lub poziomie kształcenia, którego ta opinia dotyczy. Faktyczna decyzja o ograniczeniu praw skarżącej jest bowiem wydawana przez Państwową Komisję Akredytacyjną i nie podlega zaskarżeniu. W konsekwencji ani orzekający w sprawie organ administracji (Minister Nauki i Szkolnictwa Wyższego), ani sąd administracyjny nie mają pełnej jurysdykcji w zakresie oceny faktów i stosowania prawa, co powoduje, że procedura ta nie odpowiada wymogom demokratycznego państwa. Zdaniem skarżącej okoliczność, że procedura postępowania uregulowana wewnętrznymi aktami Państwowej Komisji Akredytacyjnej przewiduje tryb ponownego rozpatrzenia sprawy, pozostaje bez znaczenia, gdyż tryb ten nie jest związany z dokonaniem kontroli rozstrzygnięcia Komisji przez niezawisły podmiot.

Skarżąca podnosi również, że sama procedura ponownego rozpoznania sprawy w ramach postępowania przed Państwową Komisją Akredytacyjną nie spełnia wymogu zapewnienia prawa do wniesienia środka odwoławczego, gdyż uchwały wydane w wyniku rozpatrzenia takiego wniosku podejmowane są przez te same osoby, który wydały zaskarżoną uchwałę.

Skarżąca wskazuje ponadto, że postępowanie przed Państwową Komisją Akredytacyjną odbywa się na podstawie uchwalanego przez nią Statutu, nie zaś norm ustawowych, co narusza zasadę praworządności oraz zasadę wyłączności ustawy w zakresie ograniczania konstytucyjnych praw i wolności. Naruszenie tych samych zasad zarzuca również unormowaniu nakazującemu uczelni poddanie się wizytacji i udostępnienie informacji o swojej działalności w zakresie wyznaczonym statutem Państwowej Komisji Akredytacyjnej.

Ponadto w skardze zaznaczono, że wydane w stosunku do skarżącej uchwały Państwowej Komisji Akredytacyjnej mają charakter ostatecznych rozstrzygnięć w jej sprawie. Zgodnie ze stanowiskiem Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego, wyrażonym w postanowieniach wydanych w sprawie skarżącej oraz potwierdzonych orzecznictwem Naczelnego Sądu Administracyjnego, na uchwały Państwowej Komisji Akredytacyjnej nie przysługuje bowiem skarga do sądu administracyjnego.

W dniu 7 lipca 2011 r. (data nadania) skarżąca wniosła do Trybunału Konstytucyjnego pismo uzupełniające do skargi konstytucyjnej. Odniosła się w nim do wpływu nowelizacji prawa o szkolnictwie wyższym, dokonanej ustawą z dnia 18 marca 2011 r. o zmianie ustawy – Prawo o szkolnictwie wyższym, ustawy o stopniach naukowych i tytule naukowym oraz o stopniach i tytule w zakresie sztuki oraz o zmianie niektórych innych ustaw (Dz. U. Nr 84, poz. 455), która weszła w życie 1 października 2011 r., na aktualność sformułowanych w skardze zarzutów. Zdaniem skarżącej dokonane w zaskarżonych przepisach zmiany nie modyfikują rozwiązań, którym skarżąca zarzuca niezgodność z Konstytucją, nie mają więc wpływu na aktualność postawionych zarzutów.

Trybunał Konstytucyjny zważył, co następuje:

W myśl art. 79 ust. 1 Konstytucji każdy, czyje konstytucyjne wolności lub prawa zostały naruszone, ma prawo, na zasadach określonych w ustawie, zakwestionować zgodność z Konstytucją przepisów ustawy lub innego aktu normatywnego, na podstawie których sąd lub organ administracji publicznej orzekł ostatecznie o jego prawach lub wolnościach albo obowiązkach określonych w Konstytucji. Przesłanką rozpoznania skargi konstytucyjnej nie może być więc wskazanie dowolnego przepisu ustawy lub innego aktu normatywnego, ale tylko takiego, który w konkretnej sprawie stanowił podstawę ostatecznego rozstrzygnięcia, a zarazem doprowadził do naruszenia wskazanych jako podstawa skargi konstytucyjnych wolności lub praw. W związku z tym obowiązkiem skarżącego jest dołączenie do skargi konstytucyjnej orzeczenia, które wykazuje powyższą, złożoną kwalifikację, tzn. zostało wydane na podstawie przepisów stanowiących przedmiot wniesionej skargi i prowadzi do niedozwolonej ingerencji w sferę konstytucyjnie chronionych praw podmiotowych. Zasady, na jakich dopuszczalne jest korzystanie ze skargi konstytucyjnej, precyzuje ustawa z dnia 1 sierpnia 1997 r. o Trybunale Konstytucyjnym (Dz. U. Nr 102, poz. 643, ze zm.; dalej: ustawa o TK). Zgodnie z art. 46 ust. 1 tej ustawy skarga konstytucyjna może być wniesiona po wyczerpaniu drogi prawnej, o ile droga ta jest przewidziana, w ciągu 3 miesięcy od doręczenia skarżącemu prawomocnego wyroku, ostatecznej decyzji lub innego ostatecznego rozstrzygnięcia wydanego na podstawie zaskarżonych przepisów.

W pierwszej kolejności Trybunał Konstytucyjny stwierdza, że w stosunku do niektórych spośród zaskarżonych przepisów skarżąca formułuje zarzut niezgodności z przepisami Konstytucji, które nie mogą stanowić samodzielnych wzorców kontroli w postępowaniu inicjowanym wniesieniem skargi konstytucyjnej. Nie przybierają bowiem postaci konstytucyjnych wolności lub praw podmiotowych, których ochronie służy – w myśl art. 79 ust. 1 Konstytucji – skarga konstytucyjna.

Przedmiotem rozpoznania w trybie skargowym nie może być w szczególności zarzut naruszenia – jedynie ogólnie przywołanej przez skarżącą – zasady demokratycznego państwa prawnego oraz wynikającej z niej zasady zaufania do państwa i stanowionego przez nie prawa (art. 2 Konstytucji), a także zasady praworządności (art. 7 Konstytucji). Zgodnie z utrwalonym orzecznictwem Trybunału, żadna z tych zasad nie stanowi bowiem źródła wolności i praw konstytucyjnych, a więc nie może być samodzielnym wzorcem w postępowaniu skargowym (zob. np. postanowienie TK z 19 kwietnia 2006 r., SK 12/05, OTK ZU nr 4/A/2006, poz. 50; wyroki TK z 26 kwietnia 2005 r., SK 36/03, OTK ZU nr 4/A/2005, poz. 40 oraz 3 kwietnia 2006 r., SK 46/05, OTK ZU nr 4/A/2006, poz. 39 i cytowane tam orzecznictwo). Jak podkreślił Trybunał w wyroku z 13 stycznia 2004 r., art. 7 Konstytucji w sposób oczywisty nie może być wzorcem kontroli w postępowaniu skargowym. Dotyczy on bowiem funkcjonowania organów państwa, nie zaś praw podmiotowych jednostki (SK 10/03, OTK ZU nr 1/A/2004, poz. 2, zob. także wyrok TK z 26 kwietnia 2005 r., SK 36/03). W odniesieniu do art. 2 Konstytucji, Trybunał wielokrotnie podkreślał natomiast, że przepis ten może stanowić w postępowaniu skargowym jedynie pomocniczy wzorzec kontroli, pod warunkiem jednoczesnego wskazania innej naruszonej normy konstytucyjnej statuującej wolność lub prawo (zob. wyrok TK z 26 kwietnia 2005 r., SK 36/03). Zarzut niezgodności z zasadami ustrojowymi wynikającymi z art. 2 Konstytucji mógłby być więc rozpatrywany wyłącznie w ramach oceny sposobu naruszenia konstytucyjnych wolności i praw (zob. postanowienie TK z 26 czerwca 2002 r., SK 1/02, OTK ZU nr 4/A/2002, poz. 53 oraz wyrok TK z 13 stycznia 2004 r., SK 10/03). Sytuacja taka nie ma jednak miejsca w niniejszej sprawie. Skarżąca nie wskazuje bowiem, aby zarzucane przez nią naruszenie zasady demokratycznego państwa prawnego miało związek z naruszeniem innego przepisu Konstytucji gwarantującego prawa lub wolności jednostki.

Podobnie, samodzielną podstawą skargi konstytucyjnej nie może być art. 31 ust. 3 Konstytucji. Również ten przepis nie jest bowiem źródłem praw ani wolności (zob. wyrok TK z 22 listopada 2004 r., SK 64/03, OTK ZU nr 10/A/2004, poz. 107), a jedynie wyznacza zasady ograniczania praw i wolności gwarantowanych w innych przepisach Konstytucji. Odwołanie się do zasady proporcjonalności wyrażonej w art. 31 ust. 3 Konstytucji może więc tylko towarzyszyć innej podstawie prawnej skargi i służyć wykazaniu, że ograniczenie danego prawa lub wolności było nadmierne; żeby stosować ten przepis, trzeba więc najpierw wykazać istnienie konstytucyjnego prawa lub wolności. W niniejszej sprawie skarżąca powołuje art. 31 ust. 3 Konstytucji jako samodzielny wzorzec kontroli art. 52 ust. 2, art. 53 ust. 1 oraz art. 49 ust. 2 w związku z art. 53 ust. 2 prawa o szkolnictwie wyższym. W takim kształcie zarzut ten nie może być rozpoznany w postępowaniu inicjowanym wniesieniem skargi konstytucyjnej.

Sformułowanie przez skarżącą zarzutów naruszenia przez zaskarżone unormowania przepisów, które nie mogą stanowić samodzielnych wzorców kontroli w postępowaniu skargowym, uzasadnia – na podstawie art. 49 w związku z art. 36 ust. 3 oraz art. 47 ust. 1 pkt 2 ustawy o TK – odmowę nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej w zakresie badania zgodności art. 52 ust. 2 prawa o szkolnictwie wyższym z art. 2, art. 7 oraz art. 31 ust. 3 Konstytucji, art. 52 ust. 3 prawa o szkolnictwie wyższym z art. 2 Konstytucji, art. 53 ust. 1 prawa o szkolnictwie wyższym z art. 2, art. 7 oraz art. 31 ust. 3 Konstytucji, art. 49 ust. 1 w związku z art. 11 ust. 6 prawa o szkolnictwie wyższym z art. 2 i art. 7 Konstytucji, a także art. 49 ust. 2 w związku z art. 53 ust. 2 prawa o szkolnictwie wyższym z art. 31 ust. 3 Konstytucji.

Skarga konstytucyjna nie spełnia również wymogów nadania jej dalszego biegu w zakresie zarzutów naruszenia prawa do sądu oraz prawa do zaskarżenia orzeczeń i decyzji wydanych w pierwszej instancji przez regulacje nakładające na Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego obowiązek zawieszenia lub cofnięcia uprawnień do kształcenia na kierunku i poziomie kształcenia, co do których Państwowa Komisja Akredytacyjna wyraziła negatywną opinię, oraz nieprzewidujące możliwości zaskarżenia uchwał Państwowej Komisji Akredytacyjnej do sądu administracyjnego. Skarżąca bowiem albo w ogóle nie dysponuje ostatecznym rozstrzygnięciem wydanym na podstawie zaskarżonej regulacji, albo też nie wyczerpała drogi prawnej. W wypadku obu tych zarzutów skarga konstytucyjna była więc złożona przedwcześnie.

Skarżąca w momencie złożenia skargi nie dysponowała rozstrzygnięciem, które byłoby wydane na podstawie art. 49 ust. 1 w związku z art. 11 ust. 6 prawa o szkolnictwie wyższym „w zakresie, w jakim wydane przez Państwową Komisję Akredytacyjną oceny, o których mowa w art. 49 ust. 1 ustawy – Prawo o szkolnictwie wyższym mają charakter wiążący organ administracji publicznej nakładając na Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego obowiązek cofnięcia lub zawieszenia uprawnień do prowadzenia kształcenia na określonym kierunku studiów”. W jej sprawie nie zostało wydane ostateczne rozstrzygnięcie, którego przedmiotem byłoby cofnięcie lub zawieszenie uprawnień do prowadzenia przez nią kształcenia. Skarżąca zaznaczyła jedynie, że w momencie złożenia skargi toczyło się postępowanie administracyjne, którego wynikiem – zdaniem skarżącej – miało być zawieszenie lub cofnięcie jej uprawnień do kształcenia na kierunkach studiów objętych uchwałami Państwowej Komisji Akredytacyjnej. Na podstawie art. 49 w związku z art. 36 ust. 3 oraz art. 47 ust. 1 pkt 1 ustawy o TK stanowi to podstawę odmowy nadania skardze konstytucyjnej dalszego biegu w zakresie badania zgodności art. 49 ust. 1 w związku z art. 11 ust. 6 prawa o szkolnictwie wyższym z powołanymi przez skarżącą wzorcami kontroli.

W zakresie zarzutu naruszenia prawa do sądu przez to, że od uchwał Państwowej Komisji Akredytacyjnej nie przysługuje skarga do sądu administracyjnego, wiązanego przez skarżącą – jak się wydaje – zarówno z zarzutem niezgodności art. 52 ust. 2, jak i art. 49 ust. 1 w związku z art. 11 ust. 6 prawa o szkolnictwie wyższym z art. 45 Konstytucji, skarżąca nie spełniła natomiast wymogu wyczerpania drogi prawnej. Kwestia dopuszczalności kontroli uchwał Państwowej Komisji Akredytacyjnej przez sądy administracyjne była bowiem przedmiotem postanowień Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego z 30 września 2010 r., od których skarżąca nie wniosła skarg kasacyjnych. Tym samym nie wyczerpała przysługującej jej w tej sprawie drogi prawnej, co zgodnie z art. 49 w związku z art. 36 ust. 3 i art. 46 ust. 1 ustawy o TK powoduje, że również w tym zakresie skardze konstytucyjnej należało odmówić nadania dalszego biegu.

Mając powyższe na uwadze, Trybunał Konstytucyjny postanowił odmówić nadania skardze konstytucyjnej dalszego biegu w zakresie wskazanym w sentencji.