1. W dniu 25 października 2007 r. wpłynął do Trybunału Konstytucyjnego wniosek Krajowej Rady Komorniczej w sprawie zgodności art. 1 pkt 2 ustawy z dnia 24 maja 2007 r. o zmianie ustawy o komornikach sądowych i egzekucji oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. Nr 112, poz. 769; dalej: ustawa o zmianie ustawy o komornikach albo nowelizacja z dnia 24 maja 2007 r.) w odniesieniu do art. 3 ust. 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. o komornikach sądowych i egzekucji (Dz. U. z 2006 r. Nr 167, poz. 1191, ze zm.; dalej: ustawa o komornikach) z art. 2, art. 7 oraz art. 45 ust. 1 Konstytucji; art. 1 pkt 5 ustawy o zmianie ustawy o komornikach w odniesieniu do art. 8 ust. 2 ustawy o komornikach z art. 2 Konstytucji; art. 1 pkt 5 ustawy o zmianie ustawy o komornikach w odniesieniu do art. 8 ust. 5 ustawy o komornikach z art. 2, art. 32 ust. 1 oraz art. 45 Konstytucji; art. 1 pkt 5 ustawy o zmianie ustawy o komornikach w odniesieniu do art. 8 ust. 7 ustawy o komornikach z art. 2 Konstytucji; art. 1 pkt 24 ustawy o zmianie ustawy o komornikach w odniesieniu do art. 29 ust. 3 ustawy o komornikach z art. 2 Konstytucji; art. 1 pkt 24 ustawy o zmianie ustawy o komornikach w odniesieniu do art. 29 ust. 5 ustawy o komornikach z art. 2 oraz art. 17 ust. 1 Konstytucji; art. 1 pkt 29 ustawy o zmianie ustawy o komornikach w odniesieniu do art. 32 ust. 6 zd. 1 ustawy o komornikach z art. 2 Konstytucji; art. 1 pkt 29 ustawy o zmianie ustawy o komornikach w odniesieniu do art. 32 ust. 7 ustawy o komornikach z art. 2 oraz art. 17 ust. 1 Konstytucji; art. 1 pkt 37 ustawy o zmianie ustawy o komornikach w odniesieniu do art. 40 ust. 2 ustawy o komornikach z art. 2, art. 32 ust. 1 oraz art. 64 ust. 2 Konstytucji; art. 1 pkt 41 ustawy o zmianie ustawy o komornikach w odniesieniu do art. 45 ust. 2 ustawy o komornikach z art. 2, art. 32 ust. 1 oraz art. 64 ust. 2 Konstytucji; art. 1 pkt 46 ustawy o zmianie ustawy o komornikach w odniesieniu do art. 49a ust. 3 ustawy o komornikach z art. 2, art. 32 ust. 1 oraz art. 64 ust. 2 Konstytucji.

2. Zarządzeniem sędziego Trybunału Konstytucyjnego z dnia 8 października 2007 r. wezwano wnioskodawcę do uzupełnienia braków formalnych wniosku przez: wskazanie podstawy prawnej do wystąpienia przez Krajową Radę Komorniczą z wnioskiem do Trybunału Konstytucyjnego, w szczególności, czy – zgodnie z art. 82 ustawy o komornikach sądowych – działa ona na podstawie uchwały Krajowego Zjazdu Komorników; uzasadnienie zarzutu niezgodności art. 1 pkt 5 ustawy o zmianie ustawy o komornikach w odniesieniu do art. 8 ust. 5 ustawy o komornikach z art. 32 ust. 1 Konstytucji; uzasadnienie zarzutu niezgodności art. 1 pkt 46 ustawy o zmianie ustawy o komornikach w odniesieniu do art. 49a ust. 3 ustawy o komornikach z art. 32 ust. 1 Konstytucji; wyjaśnienie, czy na stronie 67 wniosku, w pkt 2, w ostatnim zdaniu jako wzorzec kontroli powołano art. 45 ust. 2 czy art. 64 ust. 2 Konstytucji.

3. W piśmie z 25 października 2007 r. Krajowa Rada Komornicza odniosła się do stwierdzonych braków formalnych wniosku.

4. Postanowieniem z dnia 5 marca 2008 r. Trybunał Konstytucyjny odmówił nadania dalszego biegu wnioskowi w zakresie badania zgodności art. 1 pkt 2 ustawy o zmianie ustawy o komornikach w odniesieniu do art. 3 ust. 1 ustawy o komornikach z art. 45 ust. 1 Konstytucji; art. 1 pkt 5 ustawy o zmianie ustawy o komornikach sądowych w odniesieniu do art. 8 ust. 2 ustawy o komornikach z art. 2 Konstytucji; art. 1 pkt 5 ustawy o zmianie ustawy o komornikach w odniesieniu do art. 8 ust. 5 ustawy o komornikach z art. 32 ust. 1 oraz art. 45 ust. 1 Konstytucji; art. 1 pkt 5 ustawy o zmianie ustawy o komornikach w odniesieniu do art. 8 ust. 7 ustawy o komornikach sądowych z art. 2 Konstytucji.

4.1. Uzasadniając odmowę nadania biegu wnioskowi w zakresie badania zgodności art. 1 pkt 2 ustawy o zmianie ustawy o komornikach w odniesieniu do art. 3 ust. 1 ustawy o komornikach z art. 45 ust. 1 Konstytucji oraz art. 1 pkt 5 ustawy o zmianie ustawy o komornikach w odniesieniu do art. 8 ust. 5 ustawy o komornikach z art. 32 ust. 1 oraz art. 45 ust. 1 Konstytucji, Trybunał Konstytucyjny uznał, że Krajowa Rada Komornicza, zarzucając naruszenie konstytucyjnego prawa do sądu oraz zasady równości wobec prawa, występuje w obronie interesu dłużników lub wierzycieli, nie zaś interesu członków korporacji zawodowej, w imieniu których wszczęła postępowanie przed sądem konstytucyjnym. Trybunał stwierdził zatem, że w rozumieniu art. 191 ust. 2 Konstytucji, wskazany wyżej przedmiot oraz wzorzec kontroli nie spełniają wymogów stawianych „sprawie”, która należąc do zakresu działania Krajowej Rady Komorniczej, legitymowałaby tę władzę organizacji zawodowej (art. 191 ust. 1 pkt 4 Konstytucji) do zainicjowania abstrakcyjnej kontroli norm.

4.2. Uzasadniając odmowę nadania biegu wnioskowi w zakresie badania zgodności art. 1 pkt 5 ustawy o zmianie ustawy o komornikach w odniesieniu do art. 8 ust. 2 ustawy o komornikach z art. 2 Konstytucji, Trybunał Konstytucyjny uznał, że kwestionowany przepis w brzmieniu „w rewirze komorniczym może działać więcej niż jeden komornik”, nie narusza – jak twierdzi wnioskodawca – „dyrektywy ładu i porządku publicznego” oraz „zasady poprawnej legislacji”, wywiedzionych z art. 2 Konstytucji.

4.3. Uzasadniając odmowę nadania biegu wnioskowi w zakresie badania zgodności art. 1 pkt 5 ustawy o zmianie ustawy o komornikach w odniesieniu do art. 8 ust. 7 ustawy o komornikach z art. 2 Konstytucji, Trybunał Konstytucyjny uznał oczywistą bezzasadność zarzutu wnioskodawcy, iż kwestionowany przepis w brzmieniu „komornik wybrany przez wierzyciela nie może odmówić przyjęcia wniosku o wszczęcie egzekucji, dokonania zabezpieczenia lub podjęcia innych czynności egzekucyjnych wchodzących w zakres jego ustawowych zadań” narusza „dyrektywę poprawnej legislacji”, wynikającą z art. 2 Konstytucji.

5. W zażaleniu z dnia 17 marca 2008 r. Krajowa Rada Komornicza wniosła „o uchylenie zaskarżonego postanowienia i nadanie dalszego biegu wnioskowi z dnia 21 sierpnia 2007 r. w takiej postaci, w jakiej został sformułowany przez wnioskodawcę”.

Trybunał Konstytucyjny zważył, co następuje:

1. Zgodnie z art. 36 ust. 4 ustawy z dnia 1 sierpnia 1997 r. o Trybunale Konstytucyjnym (Dz. U. Nr 102, poz. 643, ze zm.; dalej: ustawa o TK), wnioskodawcy przysługuje prawo wniesienia zażalenia na postanowienie Trybunału Konstytucyjnego o odmowie nadania wnioskowi dalszego biegu. Trybunał, w składzie trzech sędziów, rozpatruje skutecznie wniesione zażalenie na posiedzeniu niejawnym (art. 25 ust. 3 lit. b w zw. z art. 36 ust. 6-7 ustawy o TK).

Należy zauważyć, iż na etapie postępowania zażaleniowego, Trybunałowi nie przysługuje możliwość uchylenia postanowienia wydanego w składzie jednego sędziego w toku wstępnego rozpoznania wniosku (art. 36 ust. 1 ustawy o TK). Wykluczona jest zatem możliwość ewentualnego spełnienia żądania Krajowej Rady Komorniczej w taki sposób, w jaki zostało ono sformułowane w zażaleniu. Trybunał Konstytucyjny przyjmuje jednak, że w niniejszej sprawie organizacja zawodowa wnosi o uwzględnienie zażalenia oraz nadanie dalszego biegu wnioskowi w całości.

2. W ocenie Trybunału Konstytucyjnego treść dwóch przepisów kwestionowanej ustawy, wobec których zaskarżone postanowienie Trybunału rozstrzygnęło o odmowie nadania dalszego biegu, pozwala uznać, że zainicjowanie abstrakcyjnej kontroli z wniosku Krajowej Rady Komorniczej ma na celu ochronę interesów immanentnie związanych z wykonywaniem zawodu przez członków tejże korporacji.

Zasadność powyższego stanowiska potwierdza brzmienie tak art. 1 pkt 5 ustawy o zmianie ustawy o komornikach (art. 8 ust. 2 ustawy o komornikach) „w rewirze komorniczym może działać więcej niż jeden komornik”, jak i art. 1 pkt 5 ustawy o zmianie ustawy o komornikach (art. 8 ust. 7 ustawy o komornikach) „komornik wybrany przez wierzyciela nie może odmówić przyjęcia wniosku o wszczęcie egzekucji, dokonania zabezpieczenia lub podjęcia innych czynności wchodzących w zakres jego ustawowych zadań”.

Stąd Trybunał Konstytucyjny w obecnym składzie postanowił uwzględnić zażalenie w zakresie kontroli zgodności art. 1 pkt 5 ustawy o zmianie ustawy o komornikach (art. 8 ust. 2 oraz art. 8 ust. 7 ustawy o komornikach) z art. 2 Konstytucji, poddając zbadaniu zarzut naruszenia zasad poprawnej legislacji oraz zasad odnoszących się do kompetencji organów państwa w kontekście osiągnięcia celów, które zakładano w trakcie nowelizacji tych przepisów.

3. Trybunał Konstytucyjny nie podziela natomiast poglądu wnioskodawcy, który twierdzi, że „zakresu działania samorządów zawodowych, o których mowa w art. 17 ust. 1 Konstytucji, w tym również Krajowej Rady Komorniczej, nie można ograniczać wyłącznie do reprezentacji interesów członków samorządu”, dowodząc, że „[...] kwestie legislacji dotyczącej postępowania egzekucyjnego wyraźnie zostały zaliczone do zakresu działania komorników sądowych” (art. 85 ust. 1 pkt 2-5 ustawy o komornikach).

3.1. Należy zatem przypomnieć, że zgodnie z utrwaloną linią orzeczniczą Trybunału, wyrażenie „sprawy objęte zakresem działania”, użyte w treści art. 191 ust. 2 Konstytucji, powinno być wykładane w sposób ścisły. Przysługujące podmiotom, o których mowa w art. 191 ust. 1 pkt 3-5 Konstytucji, prawo inicjowania postępowania przed Trybunałem nie ma bowiem charakteru ogólnego, ale jest wyjątkowym uprawnieniem, przyznanym w związku ze szczególnym charakterem działalności prowadzonej przez dany podmiot. Interpretacja, która rozszerzałaby zakres tego uprawnienia, jest zatem niedopuszczalna.

3.2. Trybunał Konstytucyjny wyjaśnia, że termin „sprawa” ma – na gruncie art. 191 ust. 2 ustawy zasadniczej – znaczenie autonomiczne. Wykładnia tego pojęcia jest immanentnie związana z charakterem postępowania przed Trybunałem Konstytucyjnym. Badaniu Trybunału podlega zawsze zgodność aktu normatywnego (lub jego części) z aktem o wyższej mocy prawnej (jego normą lub normami). Zestawienie przedmiotu z wzorcem kontroli, do którego ma on być odniesiony, stawia skarżony przepis w pewnym kontekście, będącym jedynie wycinkiem możliwych zastosowań tego przepisu. Skonfrontowanie kwestionowanej normy z normą wyższego rzędu umożliwia ocenę jego hierarchicznej zgodności. Pojęcie „sprawa” należy właśnie utożsamiać z problemem zgodności aktu normatywnego (lub jego części) z normą aktu o wyższej mocy prawnej niż akt kontrolowany. Sam skarżony przepis może być bowiem przedmiotem wielu „spraw”, które wyznacza powołany wzorzec kontroli. Aby zatem rozstrzygnąć, czy w danej „sprawie” podmiotowi legitymowanemu szczegółowo przysługuje prawo wnioskowania do Trybunału Konstytucyjnego, trzeba dokonać dwóch zabiegów. Po pierwsze, na podstawie norm konstytucyjnych określić zakres działania podmiotu, na gruncie art. 191 ust. 2 Konstytucji, po drugie zaś zbadać, czy kwestionowana przezeń „sprawa” – tzn. zagadnienie zgodności przedmiotu wniosku z powołanymi wzorcami kontroli – jest objęta uprzednio wyznaczonym jego zakresem działania. Może się bowiem zdarzyć, że w świetle art. 191 ust. 2 Konstytucji podmiot tak określa zakres zaskarżenia (przedmiot i wzorce), że wyznaczona w nim „sprawa” mieści się w zakresie działania tego podmiotu, choć równoczesne powołanie drugiego wzorca kontroli tego samego przepisu oznacza, że tak określony zakres zaskarżenia wyznacza „sprawę”, która nie mieści się w jego zakresie działania. W konsekwencji należy podkreślić, że również ocena, czy wskazane wzorce kontroli cechuje adekwatność (materialna i kompetencyjna), rozstrzyga o zdolności wnioskowej podmiotów legitymowanych szczegółowo do inicjowania postępowania przed Trybunałem Konstytucyjnym (por. postanowienia TK z: 17 listopada 2004 r., Tw 41/04, OTK ZU nr 5/B/2004, poz. 274; 24 maja 2005 r., Tw 38/04, OTK ZU nr 3/B/2005, poz. 97; 19 kwietnia i 28 listopada 2005 r., Tw 56/04, OTK ZU nr 6/B/2005, poz. 206 i 207).

3.3. Zdaniem Trybunału Konstytucyjnego, przedstawiona w zażaleniu argumentacja koncentruje się na uzasadnieniu poglądu, zgodnie z którym zaskarżony art. 1 pkt 2 ustawy o zmianie ustawy o komornikach (art. 3 ust. 1 ustawy o komornikach), w brzmieniu: „przy wykonywaniu czynności komornik podlega orzeczeniom sądu i prezesowi sądu rejonowego, przy którym działa” narusza konstytucyjne prawo wierzycieli i dłużników (prawo do sądu – art. 45 ust. 1), zaś zaskarżony art. 1 pkt 5 ustawy o zmianie ustawy o komornikach (art. 8 ust. 5 ustawy o komornikach), w brzmieniu: „wierzyciel ma prawo wyboru komornika na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, z wyjątkiem spraw o egzekucję z nieruchomości oraz spraw, w których przepisy o egzekucji z nieruchomości stosuje się odpowiednio. [...]” narusza, obok powołanego wyżej prawa do sądu, także konstytucyjną zasadę równości wszystkich wobec prawa (art. 32 ust. 1), której adresatami są wierzyciele i dłużnicy.

Odnosząc się do powyższego stanowiska, Trybunał Konstytucyjny stwierdza, że tak wyznaczony zakres zaskarżenia nie jest „sprawą”, która mieściłaby się w zakresie działania Krajowej Rady Komorników, a tym samym legitymowała ten podmiot do wszczęcia postępowania przed Trybunałem. Powołane wzorce kontroli wyraźnie wskazują, że samorząd komorników zmierza do ochrony interesu ogólnospołecznego, abstrahując od ochrony interesów bezpośrednio związanych z wykonywaniem zawodu przez członków zrzeszonych w korporacji.

W konsekwencji Trybunał Konstytucyjny postanowił nie uwzględnić zażalenia w odniesieniu do merytorycznego zbadania zgodności art. 1 pkt 2 ustawy o zmianie ustawy o komornikach (art. 3 ust. 1 ustawy o komornikach) z art. 45 ust. 1 Konstytucji oraz art. 1 pkt 5 ustawy o zmianie ustawy o komornikach (art. 8 ust. 5 ustawy o komornikach) z art. 32 ust. 1 i art. 45 ust. 1 Konstytucji.

W tym stanie rzeczy należało orzec jak w sentencji.

W dniu 25 października 2007 r. wpłynął do Trybunału Konstytucyjnego wniosek Krajowej Rady Komorniczej w sprawie zgodności art. 1 pkt 2 ustawy z dnia 24 maja 2007 r. o zmianie ustawy o komornikach sądowych i egzekucji oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. Nr 112, poz. 769; dalej: ustawa o zmianie ustawy o komornikach albo nowelizacja z dnia 24 maja 2007 r.) w odniesieniu do art. 3 ust. 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. o komornikach sądowych i egzekucji (Dz. U. z 2006 r. Nr 167, poz. 1191, ze zm.; dalej: ustawa o komornikach) z art. 2, art. 7 oraz art. 45 ust. 1 Konstytucji; art. 1 pkt 5 ustawy o zmianie ustawy o komornikach w odniesieniu do art. 8 ust. 2 ustawy o komornikach z art. 2 Konstytucji; art. 1 pkt 5 ustawy o zmianie ustawy o komornikach w odniesieniu do art. 8 ust. 5 ustawy o komornikach z art. 2, art. 32 ust. 1 oraz art. 45 Konstytucji; art. 1 pkt 5 ustawy o zmianie ustawy o komornikach w odniesieniu do art. 8 ust. 7 ustawy o komornikach z art. 2 Konstytucji; art. 1 pkt 24 ustawy o zmianie ustawy o komornikach w odniesieniu do art. 29 ust. 3 ustawy o komornikach z art. 2 Konstytucji; art. 1 pkt 24 ustawy o zmianie ustawy o komornikach w odniesieniu do art. 29 ust. 5 ustawy o komornikach z art. 2 oraz art. 17 ust. 1 Konstytucji; art. 1 pkt 29 ustawy o zmianie ustawy o komornikach w odniesieniu do art. 32 ust. 6 zd. 1 ustawy o komornikach z art. 2 Konstytucji; art. 1 pkt 29 ustawy o zmianie ustawy o komornikach w odniesieniu do art. 32 ust. 7 ustawy o komornikach z art. 2 oraz art. 17 ust. 1 Konstytucji; art. 1 pkt 37 ustawy o zmianie ustawy o komornikach w odniesieniu do art. 40 ust. 2 ustawy o komornikach z art. 2, art. 32 ust. 1 oraz art. 64 ust. 2 Konstytucji; art. 1 pkt 41 ustawy o zmianie ustawy o komornikach w odniesieniu do art. 45 ust. 2 ustawy o komornikach z art. 2, art. 32 ust. 1 oraz art. 64 ust. 2 Konstytucji; art. 1 pkt 46 ustawy o zmianie ustawy o komornikach w odniesieniu do art. 49a ust. 3 ustawy o komornikach z art. 2, art. 32 ust. 1 oraz art. 64 ust. 2 Konstytucji.

Zarządzeniem sędziego Trybunału Konstytucyjnego z dnia 8 października 2007 r. wezwano wnioskodawcę do uzupełnienia braków formalnych wniosku przez: wskazanie podstawy prawnej do wystąpienia przez Krajową Radę Komorniczą z wnioskiem do Trybunału Konstytucyjnego, w szczególności, czy – zgodnie z art. 82 ustawy o komornikach sądowych – działa ona na podstawie uchwały Krajowego Zjazdu Komorników; uzasadnienie zarzutu niezgodności art. 1 pkt 5 ustawy o zmianie ustawy o komornikach w odniesieniu do art. 8 ust. 5 ustawy o komornikach z art. 32 ust. 1 Konstytucji; uzasadnienie zarzutu niezgodności art. 1 pkt 46 ustawy o zmianie ustawy o komornikach w odniesieniu do art. 49a ust. 3 ustawy o komornikach z art. 32 ust. 1 Konstytucji; wyjaśnienie, czy na stronie 67 wniosku, w pkt 2, w ostatnim zdaniu jako wzorzec kontroli powołano art. 45 ust. 2 czy art. 64 ust. 2 Konstytucji.

W piśmie z 25 października 2007 r. Krajowa Rada Komornicza odniosła się do stwierdzonych braków formalnych wniosku.

Trybunał Konstytucyjny zważył, co następuje:

1. Zgodnie z art. 31 ust. 1 ustawy z dnia 1 sierpnia 1997 r. o Trybunale Konstytucyjnym (Dz. U. Nr 102, poz. 643, ze zm.; dalej: ustawa o TK) wszczęcie postępowania przed Trybunałem Konstytucyjnym następuje na podstawie wniosku, pytania prawnego albo skargi konstytucyjnej „uprawnionego podmiotu”. Podmioty, które mogą wystąpić z wnioskiem w sprawie hierarchicznej kontroli norm wskazuje art. 191 ust. 1 Konstytucji. Natomiast podmiotom wymienionym w art. 191 ust. 1 pkt 3-5 Konstytucji ustrojodawca przyznaje tzw. ograniczoną zdolność wnioskowania (legitymację szczegółową), obligując je do wykazania, że kwestionowany akt normatywny dotyczy spraw objętych ich zakresem działania (art. 191 ust. 2 Konstytucji). Wniosek pochodzący od podmiotu legitymowanego szczegółowo powinien zatem nie tylko odpowiadać wymaganiom dotyczącym pism procesowych oraz zawierać treść określoną w art. 32 ust. 1 pkt 1-4 ustawy o TK, ale nadto powoływać przepis prawa lub statutu wskazujący, że kwestionowana ustawa lub inny akt normatywny dotyczy spraw objętych zakresem działania danego organu lub organizacji (art. 32 ust. 2 ustawy o TK). Konsekwencją tych uregulowań jest art. 36 ustawy o TK, zgodnie z którym wniosek pochodzący od organu lub organizacji wymienionych w art. 191 ust. 1 pkt 3-5 Konstytucji jest kierowany do sędziego Trybunału Konstytucyjnego w celu wstępnego rozpoznania. Instytucja ta zapobiega nadaniu biegu wnioskowi w sytuacji, gdy postępowanie wszczęte przed Trybunałem Konstytucyjnym podlegałoby umorzeniu z powodu niedopuszczalności wydania orzeczenia (art. 39 ust. 1 pkt 1 ustawy o TK), spowodowanej brakiem podmiotu uprawnionego do złożenia wniosku. Tym samym, wstępne rozpoznanie umożliwia – już w początkowej fazie postępowania – eliminację spraw, które nie mogą być przedmiotem merytorycznego rozpoznania. Przyjąć zatem należy, że w trakcie wstępnego rozpoznania badaniu podlega nie tylko realizacja wymagań stawianych pismom procesowym, ale także – a nawet przede wszystkim – kwestia, czy podmiot występujący z wnioskiem spełnia kryteria uzasadniające zakwalifikowanie go do kręgu organów lub organizacji wskazanych w art. 191 ust. 1 pkt 3-5 Konstytucji oraz czy wskazane przez ten podmiot przepisy prawa lub postanowienia statutu rzeczywiście uzasadniają związek między zakresem działania danego podmiotu a kwestionowanym we wniosku aktem normatywnym (art. 191 ust. 2 Konstytucji). Ponadto, zgodnie z art. 36 ust. 3 ustawy o TK, wstępne rozpoznanie służy eliminacji wniosków „oczywiście bezzasadnych”. Dopiero spełnienie wszystkich wyżej wskazanych przesłanek uzasadnia nadanie dalszego biegu wnioskowi złożonemu przez podmiot legitymowany szczegółowo.

2. Trybunał Konstytucyjny wielokrotnie wyjaśniał znaczenie pojęcia „spraw objętych zakresem działania”, użytego w art. 191 ust. 2 Konstytucji w przypadku organizacji zawodowej (zob. postanowienia TK z: 12 lutego 2003 r., Tw 59/02, OTK ZU nr 1/B/2003, poz. 8; 26 marca 2003 r., Tw 60/02, OTK ZU nr 1/B/2003, poz. 10 oraz postanowienie pełnego składu TK z 28 stycznia 2004 r., Tw 74/02, OTK ZU nr 1/B/2004, poz. 2 dotyczące podmiotów legitymowanych szczegółowo). W zakresie tak rozumianych „spraw” mieszczą się jedynie te, które odnoszą się do interesów bezpośrednio związanych z wykonywaniem zawodu. W przypadku organizacji zawodowej konieczne jest również zbadanie przez Trybunał Konstytucyjny, czy powołane wzorce kontroli należą do uprzednio wyznaczonego zakresu działania podmiotu wszczynającego postępowanie. Może się bowiem zdarzyć, że – na gruncie art. 191 ust. 2 Konstytucji – wnioskodawca ma zdolność kwestionowania danego przepisu, natomiast powołane przezeń wzorce kontroli nie mieszczą się w jego zakresie działania. W tym znaczeniu zestawienie przedmiotu i wzorców kontroli oznacza, że „sprawa” nie należy do zakresu działania wnioskodawcy i z tego powodu należy odmówić nadania wnioskowi dalszego biegu (zob. postanowienie TK z 12 listopada 2003 r., Tw 14/03, OTK ZU nr 4/B/2003, poz. 205).

3. Krajowa Rada Komornicza kwestionuje zgodność art. 1 pkt 2 ustawy o zmianie ustawy o komornikach w odniesieniu do art. 3 ust. 1 ustawy komornikach z art. 45 ust. 1 Konstytucji. Wnioskodawca dowodzi, iż poddanie czynności egzekucyjnych nadzorowi prezesa sądu rejonowego może prowadzić do wyłączenia czynności komornika spod jurysdykcji sądu. W konsekwencji, „wierzyciel bądź dłużnik mogą zostać pozbawieni prawa do rozpatrzenia ich sprawy przez właściwy, niezależny, bezstronny i niezawisły sąd”. Z wyjaśnień powyższych wynika jednoznacznie, że Krajowa Rada Komornicza zarzucając naruszenie konstytucyjnego prawa do sądu, występuje w obronie interesu dłużników lub wierzycieli, nie zaś interesu członków korporacji zawodowej, w imieniu których wszczęła postępowanie przed Trybunałem.

Trybunał Konstytucyjny stwierdza, że w rozumieniu art. 191 ust. 2 Konstytucji, wskazany wyżej przedmiot oraz wzorzec kontroli nie spełniają wymogów stawianych „sprawie”, która należąc do zakresu działania Krajowej Rady Komorniczej, legitymowałaby tę władzę organizacji zawodowej (art. 191 ust. 1 pkt 4 Konstytucji) do zainicjowania abstrakcyjnej kontroli norm. Okoliczność ta, zgodnie z art. 39 ust. 1 pkt 1 ustawy o TK, uzasadnia odmowę nadania dalszego biegu wnioskowi, w zakresie badania zgodności art. 1 pkt 2 ustawy o zmianie ustawy o komornikach w odniesieniu do art. 3 ust. 1 ustawy o komornikach z art. 45 ust. 1 Konstytucji.

4. Krajowa Rada Komornicza kwestionuje zgodność art. 1 pkt 5 ustawy o zmianie ustawy o komornikach w odniesieniu do art. 8 ust. 2 ustawy o komornikach, w brzmieniu: „w rewirze komorniczym może działać więcej niż jeden komornik”. Wnioskodawca, powołując art. 2 Konstytucji jako wzorzec kontroli, dowodzi, iż z zasady demokratycznego państwa prawnego wynika dyrektywa ładu i porządku w działaniu organów państwa. Krajowa Rada Komornicza kwestionuje celowość przyjętego rozwiązania i twierdzi, że w przypadku komorników, będących organami państwa stosującymi przymus publiczny, ustawodawca nie możne wprowadzać działania opartego na konkurencji tych podmiotów.

W kontekście podniesionych zarzutów Trybunał Konstytucyjny przypomina, że specyficzny charakter instytucji komornika sądowego był przedmiotem rozważań Trybunału Konstytucyjnego w wyroku z dnia 24 lutego 2003 r., o sygnaturze K 28/02 (OTK ZU nr 2/A/2003, poz. 13). Trybunał w przywołanym orzeczeniu podkreślił, że w ustawie z dnia 18 września 2001 r. o zmianie ustawy o komornikach sądowych i egzekucji oraz o zmianie niektórych innych ustaw (Dz. U. Nr 130, poz. 1452) nastąpiło odejście od pracowniczego charakteru stosunku łączącego komornika z prezesem sądu rejonowego. Dzięki temu, status prawny komornika zbliża się do statusu przedstawicieli tzw. wolnych zawodów, ale zarazem zachowuje przymiot funkcjonariusza państwowego. Takie rozwiązanie, zdaniem Trybunału Konstytucyjnego, miało umożliwić tworzenie nowych kancelarii komorniczych z uwzględnieniem potrzeb obrotu prawnego, bez względu na możliwości finansowe resortu sprawiedliwości. Miało też doprowadzić do zwiększenia konkurencyjności, a tym samym i efektywności egzekucji sądowej.

Z tego względu za chybiony trzeba uznać zarzut Krajowej Rady Komorniczej, iż komornik jako funkcjonariusz administracji publicznej nie może podlegać regułom konkurencyjności. W konsekwencji, na gruncie art. 36 ust. 3 ustawy o TK, należało odmówić nadania dalszego biegu wnioskowi w zakresie badania zgodności art. 1 pkt 5 ustawy o zmianie ustawy o komornikach w odniesieniu do art. 8 ust. 2 ustawy o komornikach z art. 2 Konstytucji.

5. Krajowa Rada Komornicza kwestionuje zgodność art. 1 pkt 5 ustawy o zmianie ustawy o komornikach w odniesieniu do art. 8 ust. 5 ustawy o komornikach, w brzmieniu: „wierzyciel ma prawo wyboru komornika na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, z wyjątkiem spraw o egzekucję z nieruchomości oraz spraw, w których przepisy o egzekucji z nieruchomości stosuje się odpowiednio. W przypadku wyboru komornik działa poza obszarem swojego rewiru komorniczego”. Wnioskodawca, powołując art. 32 ust. 1 Konstytucji jako wzorzec kontroli, dowodzi, iż znowelizowane przepisy ustawy o komornikach, dając wierzycielowi możliwość wyboru komornika na całym terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, uprzywilejowują „wyłącznie silnych gospodarczo wierzycieli”. Zdaniem Krajowej Rady Komorniczej, sytuacja taka prowadzi do naruszenia zasady równości, gdyż nie stwarza wszystkim wierzycielom równego dostępu do wyboru komornika. Wnioskodawca zarzuca także, że w wypadku prowadzenia egzekucji przez komornika, którego kancelaria znajduje się w odległości kilkuset kilometrów od miejsca zamieszkania dłużnika, ten ostatni „nie będzie miał swobodnego dostępu do akt w celu odpowiedniego przygotowania skargi na czynności komornika. Prowadzić to będzie do ograniczenia konstytucyjnego prawa do sądu, o którym mowa w art. 45 ust. 1 Konstytucji”.

Trybunał Konstytucyjny stwierdza, że argumentacja naruszenia art. 32 ust. 1 i art. 45 Konstytucji wskazuje jednoznacznie na cel działania Krajowej Rady Komorniczej, którym jest obrona interesu dłużników i wierzycieli. Okoliczność ta pozwala uznać, że powyższa „sprawa” nie należy do zakresu działania wnioskodawcy (art. 191 ust. 1 pkt 4 w zw. z art. 191 ust. 2 Konstytucji), co w konsekwencji, zgodnie z art. 39 ust. 1 pkt 1 ustawy o TK, rozstrzyga o odmowie nadania dalszego biegu wnioskowi w zakresie badania zgodności art. 1 pkt 5 ustawy o zmianie ustawy o komornikach w odniesieniu do art. 8 ust. 5 ustawy o komornikach z art. 32 ust. 1 oraz art. 45 Konstytucji.

Na marginesie powyższych rozważań Trybunał Konstytucyjny ustalił, iż Krajowa Rada Komornicza zarzuca w uzasadnieniu wniosku niezgodność art. 1 pkt 5 ustawy o zmianie ustawy o komornikach w odniesieniu do art. 8 ust. 5 ustawy komornikach również z art. 7 Konstytucji oraz art. 6 ust. 1 Europejskiej Konwencji Praw Człowieka i Podstawowych Wolności.

Należało zatem przypomnieć stanowisko utrwalone w orzecznictwie Trybunału Konstytucyjnego, który uznał, że uchwała organu lub władzy, wymienionych w art. 191 ust. 1 pkt 3-5 Konstytucji, w sprawie wystąpienia z wnioskiem o hierarchiczną kontrolę norm stanowi conditio sine qua non wszczęcia postępowania z wniosku tego organu lub władzy. Treść uchwały i wniosku musi być zbieżna, co oznacza m.in., że nie można we wniosku powoływać dodatkowych wzorców kontroli (por. postanowienia z: 7 września 2004 r., Tw 28/04, OTK ZU nr 5/B/2004, poz. 269; 8 sierpnia 2005 r., Tw 25/05, OTK ZU nr 1/B/2006, poz. 4; 21 lutego 2006 r., Tw 59/05, OTK ZU nr 2/B/2006, poz. 84). W analizowanym przypadku, z treści doręczonej uchwały Krajowej Rady Komorniczej z 5 lipca 2007 r. (nr 394/III) wynika, iż wzorcem kontroli dla art. 1 pkt 5 ustawy o zmianie ustawy o komornikach w odniesieniu do art. 8 ust. 5 ustawy o komornikach uczyniono wyłącznie art. 2, art. 32 ust. 1 oraz art. 45 Konstytucji. W konsekwencji należało stwierdzić niedopuszczalność orzekania o zgodności art. 1 pkt 5 ustawy o zmianie ustawy o komornikach w odniesieniu do art. 8 ust. 5 ustawy o komornikach z art. 7 Konstytucji oraz art. 6 ust. 1 Europejskiej Konwencji Praw Człowieka i Podstawowych Wolności.

6. Krajowa Rada Komornicza kwestionuje zgodność art. 1 pkt 5 ustawy o zmianie ustawy o komornikach w odniesieniu do art. 8 ust. 7 ustawy o komornikach z art. 2 Konstytucji. Zdaniem Krajowej Rady Komorniczej unormowanie, w brzmieniu: „komornik wybrany przez wierzyciela nie może odmówić przyjęcia wniosku o wszczęcie egzekucji, dokonania zabezpieczenia lub podjęcia innych czynności wchodzących w zakres jego ustawowych zadań” w zakresie, w jakim pozbawia komornika prawa odmowy przyjęcia wniosku o wszczęcie egzekucji, dokonanie zabezpieczenia lub podjęcie innych czynności wchodzących w zakres jego ustawowych zadań, jeśli czynności te miałyby być wykonywane poza jego rewirem komorniczym, spowoduje spadek skuteczności egzekucji i doprowadzi do dezorganizacji funkcjonowania kancelarii komorniczych.

Trybunał Konstytucyjny podkreśla, że zarzut wnioskodawcy cechuje bezzasadność w świetle treści art. 8 ust. 8 ustawy o komornikach, który stanowi: „komornik wybrany przez wierzyciela odmawia jednak wszczęcia egzekucji, dokonania zabezpieczenia lub podjęcia innych czynności wchodzących w zakres jego ustawowych zadań, jeżeli w zakresie prowadzonych przez niego egzekucji zaległość przekracza sześć miesięcy”. Z przepisu tego wynika zatem jednoznacznie, że komornik, będący w swoiście rozumianej zwłoce, ma obowiązek odmówić przeprowadzenia egzekucji (dokonania zabezpieczenia lub podjęcia innej czynności), co z kolei pozwoli zapobiec powstawaniu kolejnych zaległości w zakresie prowadzonych przez niego egzekucji.

Z powyższych względów, uznając zarzut wnioskodawcy za oczywiście bezzasadny, na podstawie art. 36 ust. 3 ustawy o TK, należało odmówić nadania dalszego biegu wnioskowi w zakresie badania zgodności art. 1 pkt 5 ustawy o zmianie ustawy o komornikach w odniesieniu do art. 8 ust. 7 ustawy o komornikach z art. 2 Konstytucji.

W tym stanie rzeczy, należało orzec jak w sentencji.