W skardze konstytucyjnej złożonej do Trybunału Konstytucyjnego 25 lipca 2006 r. wniesiono o zbadanie zgodności z Konstytucją następujących przepisów ustawy z dnia 17 maja 1989 r. o izbach lekarskich (Dz. U. Nr 30, poz. 158, ze zm.): art. 51 ust. 4 (przepis przewidujący pięcioletni termin przedawnienia karalności przewinienia w sprawach dotyczących odpowiedzialności zawodowej lekarza), art. 52 wskazujący że oskarżycielem w postępowaniu dotyczącym odpowiedzialności zawodowej lekarza jest rzecznik odpowiedzialności zawodowej) w zw. z art. 23 pkt 6 i art. 33 pkt 6 (zasady wybory rzeczników odpowiedzialności zawodowej) oraz art. 57 ust. 2 (upoważnienie MZiOS do wydania rozporządzenia o organizacji, składzie sądów lekarskich oraz trybie postępowania przed nimi). Ponadto, skarżąca wniosła o zbadanie zgodności § 5 ust. 1 (jawność postępowania przed sądem lekarskim dla członków samorządu lekarskiego), § 42 ust. (ogłoszenie orzeczenia po zamknięciu rozprawy i naradzie sądu lekarskiego) oraz § 1 pkt 8 w powiązaniu z § 18 ust. 1 i 2 (status pokrzywdzonego w postępowaniu przed sądem lekarskim) rozporządzenia MZiOS z dnia 26 września 1990 r. w sprawie postępowania w przedmiocie odpowiedzialności zawodowej lekarzy (Dz. U. Nr 69, poz. 406, ze zm.). Jako wzorce konstytucyjne w skardze wskazano z art. 45 ust. 1 (prawo do sądu) w zw. z art. 2 (zasada państwa prawa) w zw. z art. 17 ust. 1 (status samorządów zawodowych)w zw. z art. 32 ust. 1 (równość wobec prawa) Konstytucji.

Skarga została wniesiona w oparciu o następujący stan faktyczny i prawny. W 1999 r. skarżąca skierowała skargę do Rzecznika Odpowiedzialności Zawodowej OIL w Białymstoku, której przedmiotem była odmowa skierowania skarżącej na badania prenatalne. Skarżąca miała już jedne dziecko, urodzone z poważną wadą genetyczną. Dlatego była szczególnie zainteresowana przeprowadzeniem badań prenatalnych, ponieważ od ich wyniku zależała jej decyzja o kontynuowaniu ciąży. W efekcie odmowy skierowania skarżąca nie dysponowała informacjami pochodzącymi z badań prenatalnych. Jej drugie dziecko urodziło się z takimi samymi wadami wrodzonymi jak pierwsze.

Postanowieniem z 24 maja 2000 r. (RO-15/2000) Rzecznik Odpowiedzialności Zawodowej w Białymstoku odmówił wszczęcia postępowania wyjaśniającego. Powyższe orzeczenie zostało utrzymane w mocy przez Naczelnego Rzecznika Odpowiedzialności Zawodowej w dniu 17 stycznia 2001 r. W odpowiedzi na wniesioną skargę Naczelny Rzecznik Odpowiedzialności Zawodowej postanowił przejąć sprawę do dalszego prowadzenia i 28 marca 2001 r. wydał postanowienie o wszczęciu postępowania wyjaśniającego. Postanowieniem z 30 października 2002 r. (sygn. akt SK-NIL 217/00) postępowanie to zostało jednak umorzone. Orzeczenie to zostało uchylone postanowieniem Naczelnego Sądu Lekarskiego z dnia 28 lutego 2003 r. (sygn. akt Rep. I/23/02). Po raz kolejny postępowanie wyjaśniające zostało umorzone postanowieniem z dnia 28 kwietnia 2003 r. Następnie zostało ono uchylone przez Naczelny Sąd Lekarski postanowieniem z dnia 13 lutego 2004 r. (sygn. akt Rep. I/5/03). W dniu 26 stycznia 2005 r. Naczelny Rzecznik Odpowiedzialności Zawodowej wydał kolejne postanowienie w kwestii umorzenia postępowania wyjaśniającego, ze względu na upływ pięcioletniego terminu przedawnienia. Zażalenie złożone na powyższe postanowienia zostało oddalone ostatecznym postanowieniem Naczelnego Sądu Lekarskiego z dnia 13 października 2005 r. (sygn. akt Rep. I/12/05), doręczonym skarżącej 25 kwietnia 2006 r. Skarżąca zwraca uwagę, że pomiędzy 13 lutego 2004 r. a 26 stycznia 2005 r. Naczelny Rzecznik Odpowiedzialności Zawodowej nie ustosunkował się w żaden sposób do zarzutów przedstawionych przez Naczelny Sąd Lekarski.

Prawem, którego ochrony skarżąca chciałaby dochodzić w trybie skargi konstytucyjnej jest prawo do sądu (art. 45 ust. 1 Konstytucji). Uzasadniając niekonstytucyjność art. 51 ust. 4, przewidującego pięcioletni termin przedawnienia w sprawach lekarskich, skarżąca wskazuje na pozorność prowadzonego postępowania dyscyplinarnego oraz podnosi wątpliwości co do rzetelności oraz staranności postępowania prowadzonego przez Naczelnego Rzecznika Dyscyplinarnego. Uzasadniając zarzut niekonstytucyjności przepisu, skarżąca odwołuje się do konstrukcji art. 51, który rozumiany zgodnie z wykładnią systemową prowadzi do wniosku (wyprowadzanego w skardze), iż możliwe jest przedawnienie karalności po upływie pięciu lat nawet w sytuacji, w której mamy do czynienia z przestępstwem. Taką wykładnię – pomimo postulatów zgłaszanych w doktrynie i w orzecznictwie – zastosowały też organy orzekające w sprawie. Skarżąca wskazuje także, że w sprawie, w związku z którą wniesiono skargę konstytucyjną, było prowadzone śledztwo, które zostało umorzone postanowieniem Prokuratury Rejonowej w Łomży z dnia 28 czerwca 2002 r., utrzymanym w mocy przez Sąd Rejonowy postanowieniem z dnia 5 listopada 2002 r. (sygn. akt Ko 203/02). Jak podnosi skarżąca: „Nie sposób jednak stwierdzić, czy rzetelny proces przed Naczelnym Rzecznikiem Odpowiedzialności Zawodowej oraz Naczelnym Sądem Lekarskim nie doprowadziłby do podjęcia umorzonego śledztwa”. Kwestionując określony w ustawie termin przedawnienia, skarżąca powołuje się m.in. na specyfikę postępowań związanych z błędami lekarskimi, których skutki ujawniają się w terminie przekraczającym okres pięcioletni.

Skarżąca zarzuca sprzeczność z art. 45 Konstytucji przepisów regulujących tryb powoływania Rzecznika Odpowiedzialności Zawodowej. Powoływany jest on przez zjazdy lekarzy spośród lekarzy – członków samorządu lekarskiego. Ta regulacja w powiązaniu z przepisami rozporządzenia w sprawie postępowania w przedmiocie odpowiedzialności zawodowej lekarzy, które np. teoretycznie zezwalają na nieograniczone i wielokrotne przedłużanie trzymiesięcznego terminu do zakończenia postępowania wyjaśniającego, narusza w ocenie skarżącej zasadę rzetelności postępowania wyjaśniającego (przygotowawczego w rozumieniu k.p.k.), która jest elementem prawa do sądu i rzetelnego procesu w rozumieniu art. 45 ust. 1 Konstytucji.

Następnie skarżąca uzasadnia niekonstytucyjność przepisu zawierającego delegację ustawową (art. 57 ust. 2 ustawy o izbach lekarskich), zgodnie z którym „Minister Zdrowia i Opieki Społecznej, w porozumieniu z Ministrem Sprawiedliwości, w uzgodnieniu z Naczelną Radą Lekarską, określa w drodze rozporządzenia szczegółowe przepisy o organizacji i składzie sądów lekarskich, trybie postępowania w przedmiocie odpowiedzialności zawodowej, prawach i obowiązkach stron i świadków, trybie wykonywania kar oraz o kosztach postępowania”. Niekonstytucyjność tej regulacji Skarżąca upatruje w fakcie uregulowania zagadnień wykraczających poza delegację ustawową, np. kwestii jawności rozprawy, w akcie wykonawczym wydanym na podstawie tej delegacji zawartej w kwestionowanym przepisie. Skarżąca wskazuje także na szereg zagadnień, których regulacji brak w ustawie o izbach lekarskich, takich jak prawa strony, pozycja pokrzywdzonego itp. Uregulowanie ich w rozporządzeniu, na mocy delegacji, która wprawdzie przewiduje upoważnienie do uregulowania np. praw i obowiązków stron, ale nie wskazuje kierunku i zasady unormowania danej kwestii w akcie wykonawczym, narusza także art. 92 ust. 1 Konstytucji. W przyznaniu pokrzywdzonemu ograniczonego zakresu praw w tym postępowaniu, skarżąca upatruje przede wszystkim naruszenia art. 31 ust. 3 Konstytucji; jak podnosi skarżąca: „ograniczony charakter uprawnień procesowych i brak statusu strony postępowania to zagadnienia odnoszące się bezpośrednio do praw jednostki i ochrony jej interesów, co tym bardziej uzasadnia konieczność ich uregulowania w ustawie”.

W drugiej części skargi skarżąca kwestionuje wybrane przepisy rozporządzenia w sprawie postępowania w przedmiocie odpowiedzialności zawodowej lekarzy. Zarzuca im naruszenie zasady demokratycznego państwa prawnego, która wymaga, aby w postępowaniu przed sądami dyscyplinarnymi miały zastosowanie wszelkie gwarancje przewidziane w rozdziale II Konstytucji, w tym wynikająca z art. 45 Konstytucji zasada jawnego i sprawiedliwego rozpatrzenia sprawy bez nieuzasadnionej zwłoki. W naruszeniu tych gwarancji procesowych skarżąca upatruje sprzeczności z Konstytucją § 5 zaskarżonego rozporządzenia. Przepis ten wprowadza zasadę, zgodnie z którą rozprawa przed lekarskimi sądami dyscyplinarnymi jest jawna jedynie dla członków samorządu lekarskiego (a nie dla pokrzywdzonego). W uzasadnieniu swojej tezy skarżąca odwołuje się do wykształconego w doktrynie i orzecznictwie podziału na „jawność zewnętrzną” i „jawność wewnętrzną”. Jawność zewnętrzna daje społeczeństwu możliwość kontroli nad wymiarem sprawiedliwości (w rozumieniu przedmiotowym są nim również sądy dyscyplinarne), wpływa na podniesienie jego poziomu, zwiększając rzetelność postępowania, wzmacniając niezawisłość sędziowską itp. Zdaniem skarżącej, jawność zewnętrzna postępowania konieczna jest także ze względu na dobro publiczne – ułatwiałaby sprawowanie samorządowi lekarskiemu kontroli nad prawidłowym wykonywaniem zawodu lekarza. Podobne zarzuty w zakresie naruszenia art. 45 ust. 1 w zw. z art. 2 Konstytucji wysuwa skarżąca przeciwko § 42 ust. 1 zaskarżonego rozporządzenia, według którego orzeczenie sądu lekarskiego jest ogłaszane po zamknięciu rozprawy wyłącznie stronom postępowania. Dodatkowo wskazano tylko, iż wymóg publicznego ogłaszania wyroku przewidziany w Konstytucji ma charakter bezwzględny.

Niekonstytucyjności § 1 pkt 8 w zw. art. 18 ust. 1 i 2 rozporządzenia upatruje skarżąca w pierwszej kolejności, w zbyt wąskim zdefiniowaniu terminu ‘pokrzywdzony’ – jest nim osoba, której dobra zostały bezpośrednio zagrożone działaniem lub zaniechaniem lekarza i która jednocześnie wniosła skargę na działanie lub zaniechanie lekarza do rzecznika odpowiedzialności zawodowej. Główny zarzut skierowany jest jednak przeciwko bardzo ograniczonemu zakresowi uprawnień przysługujących pokrzywdzonemu w postępowaniu dyscyplinarnym, który nie jest w nim traktowany jako strona. Zróżnicowanie pozycji strony oraz pozycji pokrzywdzonego prowadzi – w ocenie skarżącej – do naruszenia jej prawa do rzetelnego procesu sądowego. Skarżąca wskazała, że w swojej sprawie dochodzi także odpowiedzialności przed sądami cywilnoprawnymi. Ta sprawa jest już rozstrzygnięta.

Postanowieniem z dnia 30 maja 2007 r. Trybunał Konstytucyjny odmówił nadania dalszego biegu wniesionej skardze konstytucyjnej w zakresie art. 51 ust. 4, art. 52 w zw. z art. 23 pkt 6 i art. 33 pkt 6, art. 57 ust. 2 ustawy dnia 17 maja 1989 r. o izbach lekarskich oraz § 1 pkt 8 rozporządzenia MZiOS z dnia 26 września 1990 r. w sprawie postępowania w przedmiocie odpowiedzialności zawodowej lekarzy. Uzasadnieniem odmowy nadania dalszego biegu skardze w zakresie § 1 pkt 8 rozporządzenia była okoliczność uzyskania przez skarżącą statusu pokrzywdzonego. W tej sytuacji brak było podstaw konstruowania zarzutu, że przesłanki warunkujące uzyskanie tego statusu są zbyt rygorystyczne, skoro uzyskanie tego statusu w wypadku Skarżącej nastąpiło. W wypadku skargi konstytucyjnej nie można wywodzić naruszenia przysługujących skarżącemu praw konstytucyjnych, skoro chodzi o naruszenie hipotetyczne, co wynika z faktu uzyskania statusu pokrzywdzonej przez Skarżącą. W zakresie pozostałych przepisów Trybunał podniósł, że nie zrealizowała się jedna z przesłanek wymaganych przez art. 79 Konstytucji, a mianowicie nie zostało wskazane prawo konstytucyjne, które miałoby doznać naruszenia w wyniku wydania ostatecznego rozstrzygnięcia. Postępowanie dyscyplinarne, będące odmianą postępowania o charakterze administracyjnym, charakteryzuje się także elementami represyjności, nie jest jednak postępowaniem przed sądem w rozumieniu art. 45 ust. 1 Konstytucji. Trybunał wskazał też, że szereg argumentów wskazujących na niekonstytucyjność zaskarżonych przepisów (szczególnie art. 52 ustawy o izbach lekarskich) odnosi się do praktyki stosowania prawa, która nie podlega kontroli konstytucyjności w ramach skargi konstytucyjnej i w ogólności kognicji Trybunału Konstytucyjnego.

Skardze nadano bieg w zakresie zaskarżenia przepisów odnoszących się do jawności postępowania przed sądami lekarskimi (§ 5 ust. 1 ) i postępowania przed tymi sądami (§ 42 ust.1) rozporządzenia MZiOS z dnia 26 września 1990 r. w sprawie postępowania w przedmiocie odpowiedzialności zawodowej lekarzy. Natomiast postanowieniem Trybunału z 30 maja 2007 r. odmówiono nadania biegu w pozostałym zakresie.

W zażaleniu złożonym na powyższe postanowienie skarżąca zakwestionowała odmowę nadania skardze dalszego biegu w zakresie dotyczącym art. 51 ust. 4 oraz art. 52 w zw. z art. 23 pkt 6 i art. 33 pkt 6, stawiając zarzut błędnej wykładni art. 45 Konstytucji.

W uzasadnieniu zażalenia skarżąca w pierwszej kolejności ustosunkowała się do przyjmowanej w doktrynie interpretacji zwrotu „oczywista bezzasadność”, a następnie – odwołując się do orzecznictwa Trybunału Konstytucyjnego – odniosła się do zakresu unormowania i funkcji ustrojowych „prawa do sądu” wynikającego z art. 45 ust. 1 Konstytucji w zakresie postępowania dyscyplinarnego. Skarżąca podniosła, że z orzecznictwa TK wynika jednoznacznie, iż prawem do sądu objąć należy jak najszerszy zakres spraw, Konstytucja wprowadza domniemanie drogi sądowej, zaś wszelkie ograniczenia sądowej ochrony interesów muszą wynikać z ustawy zasadniczej. Skarżąca odwołała się do tezy, iż w postępowaniu dyscyplinarnym powinny znaleźć zastosowanie gwarancje wynikające z rozdziału II Konstytucji, w tym z art. 45 i art. 78, a także wskazała na obowiązek sprawowania przez sądy kontroli nad rozstrzygnięciami organów quasi-sądowych. W konkluzji skarżąca stwierdziła, że w świetle przytoczonej linii orzeczniczej nie ulega wątpliwości, że wskazanie art. 45 ust. 1 jako normatywnego punktu odniesienia dla oceny poprawności przepisów o postępowaniu dyscyplinarnym samorządu ma podstawy faktyczne i prawne – „Trybunał Konstytucyjny wielokrotnie kontrolował regulacje postępowań dyscyplinarnych w kontekście art. 45 Konstytucji. I nawet jeżeli ostatecznie nie znajdował potwierdzenia konstytucyjności zaskarżonych przepisów, nie podważał celowości i trafności konfrontowania ich treści z przepisami ustawy zasadniczej, kształtującymi standard prawa do sądu w demokratycznym państwie prawnym”. Skarżąca przywołała także sprawę dotyczącą zasad prowadzenia postępowania dyscyplinarnego w stosunku do adwokatów (SK 10/07), którą przekazano do merytorycznego postępowania, przyjąwszy art. 45 Konstytucji za wzorzec kontroli.

Trybunał Konstytucyjny zważył, co następuje:

Skarżąca we wniesionym zażaleniu domaga się przekazania do merytorycznego rozpoznania wniesionej skargi konstytucyjnej także w zakresie art. 51 ust. 4 oraz art. 52 w zw. z art. 23 pkt 6 oraz z art. 33 pkt 6 ustawy z dnia 17 maja 1989 r. o izbach lekarskich. Podstawą odmowy nadania skardze dalszego biegu w zaskarżonym postanowieniu było stwierdzenie, że skarżąca nie uprawdopodobniła, iż zastosowanie kwestionowanych przepisów doprowadziło do naruszenia przysługującego jej prawa konstytucyjnego o charakterze podmiotowym lub konstytucyjnej wolności.

Zgodnie z pierwszym ze wskazanych przepisów karalność przewinienia dyscyplinarnego ustaje, jeżeli od czasu jego popełnienia upłynęło pięć lat. Zdaniem skarżącej przepis ten – obejmujący także przypadki, w których zachowanie sprawcy realizuje znamiona przestępstwa – narusza przysługujące jej prawo do sądu (art. 45 Konstytucji).

W pierwszej kolejności podkreślić należy, że postępowanie przygotowawcze prowadzone w sprawie zachowania, które w ocenie skarżącej stanowiło przewinienie dyscyplinarne, zostało umorzone. Brak jest zatem podstaw do przyjęcia, iż zachowanie to zawierało w sobie znamiona przestępstwa, co – jak wywodzi skarżąca – uzasadniałoby przyjęcie dłuższego niż pięcioletni terminu przedawnienia jego karalności. W sprawie skarżącej nie miała także miejsca sytuacja – wskazana we wniesionej skardze konstytucyjnej – w której skutki błędu lekarskiego ujawniłyby się po upływie pięciu lat od dnia popełnienia deliktu dyscyplinarnego. Także więc ten argument nie może uzasadniać przyjęcia tezy, że wydanie rozstrzygnięcia na podstawie zakwestionowanego przepisu narusza przysługujące skarżącej prawo do sądu. Analiza uzasadnienia skargi konstytucyjnej prowadzi do wniosku, że skarżąca kwestionuje opieszały sposób działania organów prowadzących postępowanie dyscyplinarne, który spowodował, iż przewidziany w zaskarżonym przepisie pięcioletni termin przedawnienia karalności okazał się zbyt krótki. Tak sformułowany zarzut jest zarzutem skierowanym de facto przeciwko stosowaniu prawa, którego rozpatrzenie w trybie skargi konstytucyjnej nie jest możliwe. Skarga konstytucyjna musi bowiem dotyczyć treści przepisu, będącej przyczyną niekonstytucyjnego skutku. Tymczasem kwestionowana przez Skarżącą sytuacja: kiedy to umorzono postępowanie wyjaśniające w sprawie odpowiedzialności zawodowej lekarza, z uwagi upływ pięcioletniego terminu karalności – jest skargą na wadliwe stosowanie prawa. Pięcioletni termin przedawnienia nie jest przesadnie krótki, bywa też stosowany w innych wypadkach odpowiedzialności, a jego uchybienie w konkretnym wypadku było konsekwencją opieszałości organów prowadzących postępowanie. Kontrola konstytucyjności inicjowana skargą konstytucyjną (skarga „na przepis”) nie obejmuje (z uwagi na przesłanki sformułowane w art. 79 Konstytucji) „skargi na stosowanie przepisu”.

Kolejne ze wskazanych w zaskarżonym postanowieniu przepisów, tj. art. 52 w zw. z art. 23 pkt 6 oraz z art. 33 pkt 6 ustawy z dnia 17 maja 1989 r. o izbach lekarskich normują tryb powołania rzecznika odpowiedzialności zawodowej. Zdaniem skarżącej fakt, że rzecznicy powoływani są odpowiednio przez okręgowy zjazd lekarzy (okręgowy rzecznik odpowiedzialności zawodowej), jak i przez Krajowy Zjazd Lekarzy (Naczelny Rzecznik Odpowiedzialności Zawodowej) oznacza, że nie mogą być oni „zewnętrznie niezależni”. Biorąc pod uwagę, iż rzecznik odpowiedzialności zawodowej podejmuje czynności w ramach odpowiedniej izby lekarskiej, w ramach której działa właściwy sąd lekarski, istnieje prawdopodobieństwo – w przekonaniu skarżącej – „wyraźnego zachwiania równowagi i faktycznego braku rozdzielenia funkcji dochodzeniowo-wyjaśniającej od orzeczniczej – ostatecznie wszystkie czynności są podejmowane w ramach tej samej struktury – odpowiedniej izby lekarskiej”.

W ocenie Trybunału Konstytucyjnego przytoczone powyżej zarzuty uznać należy za oczywiście bezzasadne. Nawet bowiem przyjąwszy, że skarżącej przysługiwałoby – wynikające bezpośrednio z art. 45 Konstytucji – prawo do zachowania w trakcie przeprowadzanego postępowania dyscyplinarnego określonych gwarancji procesowych, to nie wynika stąd, że wszystkie gwarancje prawidłowości postępowania muszą być w postępowaniu dyscyplinarnym identyczne wobec analogicznych gwarancji wymaganych w postępowaniu przed sądem. Nie wszystkie więc gwarancje wynikające z art. 45 Konstytucji znajdują zastosowanie w sprawach z postępowania dyscyplinarnego. W szczególności w postępowaniu dyscyplinarnym postępowanie może toczyć się przed organami nie będącymi sądami, np. komisjami dyscyplinarnymi (por. wyrok Trybunału z dnia 27 lutego 2001 r., K 22/00, OTK ZU nr 3/2001, poz. 48). W podobny sposób ujmują sprawę standardy ochrony praw człowieka. Istnienie sądów (komisji dyscyplinarnych) nie jest samo przez się sprzeczne ze standardami rzetelnej procedury. Powoływanie członków takich komisji (i rzeczników odpowiedzialności zawodowej) należy do samych korporacji zawodowych (działających w ramach prawa). Innymi słowy: zadanie „dyscyplinowania” członków korporacji zawodowych ciąży na samych korporacjach. Z istoty zatem samego postępowania dyscyplinarnego wynika, że organy prowadzące to postępowanie nie mogą być – jak zdaje domagać się tego skarżąca – „zewnętrznie niezależne”. Oznacza to, iż wysunięte w skardze zarzuty skierowane przeciwko trybowi powoływania rzeczników odpowiedzialności zawodowej oraz innym zasadom dotyczącym sposobu kształtowania składu osobowego komisji należy uznać za oczywiście bezzasadne, jako nie pozostające w związku z naruszeniem konstytucyjnego prawa Skarżącej.

Artykuł 79 Konstytucji wymaga, aby skarga konstytucyjna, niezależnie od wskazania naruszonego konkretnego prawa lub wolności, ostatecznego orzeczenia, którym to prawo naruszono, wykazywała również istnienie związku między naruszeniem prawa podmiotowego a przepisem, który był wykorzystany przy wydaniu ostatecznego orzeczenia i w którego istnieniu Skarżący upatruje przyczynę dotykającej go niekonstytucyjności. W rozpatrywanej sprawie nie występuje właśnie związek między zaskarżonymi przepisami o powoływaniu sądów odpowiedzialności zawodowej i rzeczników odpowiedzialności a wydaniem ostatecznego orzeczenia umarzającego postępowanie wyjaśniające.

Biorąc powyższe pod uwagę, Trybunał Konstytucyjny uznał za uzasadnioną odmowę nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej w zakresie wskazanym w postanowieniem z dnia 30 maja 2007 r. i nie uwzględnił zażalenia złożonego na postanowienie.

W skardze konstytucyjnej złożonej do Trybunału Konstytucyjnego 25 lipca 2006 r. wniesiono o zbadanie zgodności z Konstytucją Rzeczypospolitej Polskiej następujących przepisów ustawy z dnia 17 maja 1989 r. o izbach lekarskich (Dz. U. Nr 30, poz. 158, ze zm.): art.51 ust. 4, art. 52 w zw. z art. 23 pkt 6 i art. 33 pkt 6 oraz art. 57 ust. 2. Ponadto skarżąca wnosi o zbadanie zgodności § 5 ust. 1, § 42 ust. 1 oraz § 1 pkt 8 w powiązaniu z § 18 ust. 1 i 2 rozporządzenia MZiOS z dnia 26 września 1990 r. w sprawie postępowania w przedmiocie odpowiedzialności zawodowej lekarzy (Dz. U. Nr 69, poz. 406, ze zm.) z przede wszystkim art. 45 ust. 1 w zw. z art. 2 w zw. z art. 17 ust. 1 w zw. z art. 32 ust. 1 Konstytucji.

Skarga została wniesiona w oparciu o następujący stan faktyczny i prawny. W 1999 r. skarżąca skierowała skargę do Rzecznika Odpowiedzialności Zawodowej OIL w Białymstoku, której przedmiotem była odmowa skierowania jej na badania prenatalne. W efekcie nie była w stanie podjąć decyzji co do kontynuowania ciąży i jej dziecko urodziło się z takimi samymi wadami wrodzonymi jak pierwsze. Postanowieniem z 24 maja 2000 r. (RO-15/2000) Rzecznik Odpowiedzialności Zawodowej w Białymstoku odmówił wszczęcia postępowania wyjaśniającego. Zostało one utrzymane w mocy przez Naczelnego Rzecznika Odpowiedzialności Zawodowej 17 stycznia 2001 r. W odpowiedzi na wniesioną skargę Naczelny Rzecznik Odpowiedzialności Zawodowej postanowił przejąć sprawę do dalszego prowadzenia i 28 marca 2001 r. wydał postanowienie o wszczęciu postępowania wyjaśniającego. Postanowieniem z 30 października 2002 r. (sygn. akt SK-NIL 217/00) postępowanie to zostało jednak umorzone. Orzeczenie to zostało uchylone postanowieniem Naczelnego Sądu Lekarskiego z 28 lutego 2003 r. (sygn. akt Rep. I/23/02). Po raz kolejny postępowanie wyjaśniające zostało umorzone postanowieniem z 28 kwietnia 2003 r. Zostało ono uchylone przez Naczelny Sąd Lekarski postanowieniem z 13 lutego 2004 r. (sygn. akt Rep. I/5/03). W dniu 26 stycznia 2005 r. Naczelny Rzecznik Odpowiedzialności Zawodowej wydał kolejne postanowienie w kwestii umorzenia postępowania wyjaśniającego, ze względu na upływ pięcioletniego terminu przedawnienia. Zażalenie złożone na powyższe postanowienia zostało oddalone ostatecznym postanowieniem Naczelnego Sądu Lekarskiego z 13 października 2005 r. (sygn. akt Rep. I/12/05), doręczonym skarżącej 25 kwietnia 2006 r. Skarżąca zawraca uwagę, iż pomiędzy 13 lutym 2004 r. a 26 stycznia 2005 r. Naczelny Rzecznik Odpowiedzialności Zawodowej nie ustosunkował się w żaden sposób do zarzutów przedstawionych przez Naczelny Sąd Lekarski.

Prawem, którego ochrony skarżąca chciałaby dochodzić w trybie skargi konstytucyjnej jest prawo do sądu (art. 45 ust. 1 Konstytucji). Uzasadniając niekonstytucyjność art. 51 ust. 4, przewidującego pięcioletni termin przedawnienia w sprawach lekarskich skarżąca wskazuje na pozorność prowadzonego postępowania dyscyplinarnego oraz podnosi wątpliwości co do rzetelności oraz staranności postępowania prowadzonego przez Naczelnego Rzecznika Dyscyplinarnego. W uzasadnieniu niekonstytycyjności przepisu skarżąca odwołuje się do konstrukcji art. 52, który rozumiany zgodnie z wykładnią systemową prowadzi do wniosku, iż możliwa jest karalność przedawnienia po upływie pięciu lat nawet w sytuacji, w której mamy do czynienia z przestępstwem. Taką wykładnię – pomimo postulatów zgłaszanych w doktrynie i w orzecznictwie – zastosowały też organy orzekające w sprawie. Skarżąca wskazuje także, iż w sprawie, w związku z którą wniesiono skargę konstytucyjną było prowadzone śledztwo, które zostało umorzone postanowieniem Prokuratury Rejonowej w Łomży z 28 czerwca 2002 r., utrzymanym w mocy przez Sąd Rejonowy postanowieniem z 5 listopada 2002 r. (sygn. akt Ko 203/02). Ale jak podnosi skarżąca: „Nie sposób jednak stwierdzić, czy rzetelny proces przed Naczelnym Rzecznikiem Odpowiedzialności Zawodowej oraz Naczelnym Sądem Lekarskim nie doprowadziłby do podjęcia umorzonego śledztwa”. Kwestionując określony w ustawie termin przedawnienia, skarżąca powołuje się m.in. na specyfikę postępowań związanych z błędami lekarskimi, których skutki ujawniają się po dłuższym okresie, nawet pięcioletnim.

W dalszej części uzasadnienia skarżąca wykazuje sprzeczność z art. 45 Konstytucji przepisów regulujących tryb powoływania Rzecznika Odpowiedzialności Zawodowej. Powoływany jest on przez zjazdy lekarzy spośród lekarzy – członków samorządu lekarskiego. Ta regulacja w powiązaniu z przepisami rozporządzenia w sprawie postępowania w przedmiocie odpowiedzialności zawodowej lekarzy, które np. teoretycznie zezwalają na nieograniczone i wielokrotne przedłużania trzymiesięcznego terminu do zakończenia postępowania wyjaśniającego, narusza w ocenie skarżącej zasadę rzetelności postępowania wyjaśniającego (przygotowawczego w rozumieniu k.p.k.), która jest elementem prawa do sądu i rzetelnego procesu w rozumieniu art. 45 ust. 1 Konstytucji.

W dalszej części skarżąca uzasadnia niekonstytucyjność przepisu zawierającego delegację ustawową (art. 57 ust. 2 ustawy o izbach lekarskich), zgodnie z którym „Minister Zdrowia i Opieki Społecznej, w porozumieniu z Ministrem Sprawiedliwości, w uzgodnieniu z Naczelną Radą Lekarską, określa w drodze rozporządzenia szczegółowe przepisy o organizacji i składzie sądów lekarskich, trybie postępowania w przedmiocie odpowiedzialności zawodowej, prawach i obowiązkach stron i świadków, trybie wykonywania kar oraz o kosztach postępowania”. Niekonstytucyjności tej regulacji zdaje się skarżąca upatrywać przede wszystkim w fakcie uregulowania w akcie wykonawczym wydanym na podstawie kwestionowanego przepisu zagadnień wykraczających poza delegację ustawową np. kwestii jawności rozprawy. Skarżąca wskazuje także na szereg zagadnień, które nie zostały uregulowane w ustawie o izbach lekarskich, takich jak prawa strony, pozycja pokrzywdzonego itp. Uregulowanie ich w rozporządzeniu, na mocy delegacji, która wprawdzie przewiduje upoważnienie do uregulowania np. praw i obowiązków stron, ale nie wskazuje kierunku i zasady unormowania danej kwestii w akcie wykonawczym narusza także art. 92 ust. 1 Konstytucji. W przyznaniu przez rozporządzenie pokrzywdzonemu ograniczonego zakresu praw w tym postępowaniu skarżąca upatruje przede wszystkim naruszenia art. 31 ust. 3 Konstytucji. „Ograniczony charakter uprawnień procesowych i brak statusu strony postępowania to zagadnienia odnoszące się bezpośrednio do praw jednostki i ochrony jej interesów, co tym bardziej uzasadnia konieczność ich uregulowania w ustawie”.

W drugiej części skargi skarżącą kwestionuje wybrane przepisy rozporządzenia w sprawie postępowania w przedmiocie odpowiedzialności zawodowej lekarzy. Zarzuca im naruszenie zasady demokratycznego państwa prawnego, która wymaga, aby w postępowaniu przed sądami dyscyplinarnymi miały zastosowanie wszelkie gwarancje przewidziane w rozdziale II Konstytucji, w tym wynikająca z art. 45 Konstytucji zasada jawnego i sprawiedliwego rozpatrzenia sprawy bez nieuzasadnionej zwłoki. W naruszeniu tych gwarancji procesowych upatruje skarżąca sprzeczności z Konstytucją § 5 zaskarżonego rozporządzenia, który wprowadza zasadę, iż rozprawa przed lekarskimi sądami dyscyplinarnymi jest jawna jedynie dla członków samorządu lekarskiego. W uzasadnieniu swojej tezy skarżąca odwołuje się do wykształconego w doktrynie i orzecznictwie podziału na „jawność zewnętrzną” i „jawność wewnętrzną”. Jawność zewnętrzna daje społeczeństwu możliwość kontroli nad wymiarem sprawiedliwości (w rozumieniu przedmiotowym są nim również sądy dyscyplinarne), wpływa na podniesienie jego poziomu, zwiększając rzetelność postępowania, wzmacniając niezawisłość sędziowską itp. Zdaniem skarżącej, jawność zewnętrzna postępowania konieczna jest także ze względu na dobro publiczne – ułatwiałaby sprawowanie samorządowi lekarskiemu kontroli nad prawidłowym wykonywaniem zawodu lekarza. Podobne zarzuty w zakresie naruszenia art. 45 ust. 1 w zw. z art. 2 Konstytucji wysuwa skarżąca przeciwko § 42 ust. 1 zaskarżonego rozporządzenia, według którego orzeczenie sądu lekarskiego jest ogłaszane po zamknięciu rozprawy wyłącznie stronom postępowania. Dodatkowo wskazano tylko, iż wymóg publicznego ogłaszania wyroku przewidziany w Konstytucji ma charakter bezwzględny.

Niekonstytucyjności § 1 pkt 8 w zw. art. 18 ust. 1 i 2 rozporządzenia upatruje skarżąca w pierwszej kolejności, w zbyt wąskim zdefiniowaniu terminu pokrzywdzony – jest nim osoba, której dobra zostały bezpośrednio zagrożone działaniem lub zaniechaniem lekarza i która jednocześnie wniosła skargę na działanie lub zaniechanie lekarza do rzecznika odpowiedzialności zawodowej. Główny zarzut skierowany jest jednak przeciwko bardzo ograniczonemu zakresowi uprawnień przysługujących pokrzywdzonemu w postępowaniu dyscyplinarnym, który nie jest w nim traktowany jako strona. Zróżnicowanie pozycji strony oraz pozycji pokrzywdzonego prowadzi w ocenie skarżącej do naruszenia jej prawa do rzetelnego procesu sądowego.

Zarządzeniem sędziego Trybunału Konstytucyjnego z 6 września 2006 r. wezwano skarżącą do uzupełnienia braków skargi konstytucyjnej poprzez wyjaśnienie, czy w przedmiocie odmowy skierowania skarżącej na badania prenatalne toczy się lub toczyło postępowanie przed sądami powszechnymi oraz – w przypadku twierdzącej odpowiedzi – o nadesłanie wydanych w toku tego postępowania rozstrzygnięć.

W piśmie procesowym z 19 września 2006 r. skarżąca wskazała, iż w swojej sprawie dochodzi także odpowiedzialności przed sądami cywilnoprawnymi. Częściowo sprawa została już prawomocnie rozstrzygnięta.

Trybunał Konstytucyjny zważył, co następuje:

W świetle art. 79 ust. 1 Konstytucji skarga konstytucyjna przysługuje wyłącznie podmiotom, których konstytucyjne wolności lub prawa o charakterze podmiotowym zostały naruszone na skutek wydania ostatecznego rozstrzygnięcia opartego na przepisie, którego konstytucyjność się kwestionuje. Badanie w trybie skargi konstytucyjnej zgodności z Konstytucją określonego przepisu dopuszczalne jest zatem tylko w takiej sytuacji, w której z jednej strony przepis ten będzie stanowił podstawę rozstrzygnięcia, z którego wydaniem wiąże skarżący naruszenie przysługujących mu praw konstytucyjnych, a z drugiej jego treść normatywna stanowić będzie źródło tego naruszenia, determinując w tym zakresie wydane na jego podstawie rozstrzygnięcie.

Zarzut niekonstytucyjności kieruje skarżąca przeciwko kilku przepisom ustawy z 17 maja 1989 r. o izbach lekarskich: art. 51 ust. 4, art. 52 w zw. z art. 23 pkt 6 i art. 33 pkt 6 oraz art. 57 ust. 2, a także przeciwko § 5 ust. 1, § 42 oraz § 1 pkt 8 w powiązaniu z § 18 ust. 1 i 2 rozporządzenia MZiOS z 26 września 1990 r. w sprawie postępowania w przedmiocie odpowiedzialności zawodowej lekarzy.

W pierwszej kolejności podnieść należy, iż zastosowanie ostatniego ze wskazanych przepisów rozporządzenia, tj. § 1 pkt 8, nie mogło naruszyć wskazanych w skardze konstytucyjnych praw. Uzasadniając niekonstytucyjność kwestionowanej regulacji, skarżąca odwołuje się do zawartych w tym przepisie przesłanek, których spełnienie warunkuje przyznanie statusu pokrzywdzonego, a które – w jej ocenie – są zbyt rygorystyczne, co prowadzić ma do naruszenia prawa do sądu. Nie rozstrzygając zasadności wysuniętych przez skarżącą zarzutów, stwierdzić należy, iż skarżąca spełniając zawarte w kwestionowanym przepisie przesłanki, uzyskała status pokrzywdzonego, co oznacza, że nie doszło do naruszenia przysługujących jej praw. Innymi słowy: przedstawiony w skardze stan faktyczny nie daje podstaw do stwierdzenia, iż zastosowanie tego przepisu w jakimkolwiek stopniu ograniczyło konstytucyjne prawo do sądu, a konkretniej wynikających z niego gwarancji, których zastosowania w postępowaniu dyscyplinarnym wymaga zasada demokratycznego państwa prawa.

Dopuszczalność merytorycznej kontroli kwestionowanych w trybie skargi konstytucyjnej przepisów prawa warunkowana jest w pierwszej kolejności wskazaniem prawa konstytucyjnego, do którego naruszenia doszło poprzez ich zastosowanie przez orzekające w sprawie organy. W przypadku zaskarżonych przepisów ustawy z 17 maja 1989 r. o izbach lekarskich, spośród przytoczonych w skardze wzorców konstytucyjnych, tylko jeden z nich stanowi źródło konstytucyjnego prawa, którego naruszenie mogłoby uprawniać do wniesienia skargi konstytucyjnej, tj. art. 45 Konstytucji. Nie budzi najmniejszych wątpliwości Trybunału Konstytucyjnego, iż nie można przyjąć za źródło naruszonych praw, o charakterze podmiotowym art. 17 ust. 1 Konstytucji, zgodnie z którym „w drodze ustawy można tworzyć samorządy zawodowe, reprezentujące osoby wykonujące zawody zaufania publicznego i sprawujące pieczę nad należytym wykonywaniem tych zawodów w granicach interesu publicznego i dla jego ochrony”. Nie tworzy ono bowiem po stronie żadnego podmiotu roszczenia o określone zachowanie się na jego rzecz, do którego wyegzekwowania służyłyby mu środki prawne – brak jest bowiem podstaw do uznania, iż istnieje roszczenie o sprawowanie pieczy nad wykonywaniem zawodu zaufania publicznego w granicach interesu publicznego i dla jego ochrony. Wskazany przepis Konstytucji zawiera jedynie upoważnienie do tworzenia samorządów zawodowych osób wykonujących zawód zaufania publicznego, oraz określa cele działalności tych samorządów. Nie potrzeba także szerszego uzasadnienia dla tezy, iż art. 92 ust. 1 Konstytucji, określający cechy, jakimi charakteryzować się winna delegacja ustawowa nie statuuje prawa konstytucyjnego o charakterze podmiotowym. W takim samym stopniu oczywistym jest, iż za źródło konstytucyjnego prawa podmiotowego uznać należy art. 45 Konstytucji statuujący prawo do sądu. Kwestia relacji pomiędzy art. 45 Konstytucji a przepisami normującymi postępowanie dyscyplinarne, oraz możliwości powoływania się w ramach tego postępowania na naruszenie prawa do sądu, była już przedmiotem rozważań Trybunału Konstytucyjnego. Nie budzi zatem wątpliwości represyjny charakter tego postępowania, zbliżony do karnego (wyrok z: 16 listopada 1999 r., sygn. SK 11/99, OTK ZU nr 7/1999, poz. 158; 8 grudnia 1998 r., sygn. K. 41/97, OTK ZU nr 7/1998, poz. 117; por. także orzeczenie z 26 kwietnia 1995 r., sygn. K. 11/94, OTK 1995, cz. I, s. 137). Trybunał Konstytucyjny przesądził już też o dopuszczalności dyscyplinowania członków korporacji zawodowej, którzy cieszą się przymiotem osób „zaufania publicznego” za zachowania uchybiające obowiązkowi lub godności wykonanego zawodu. Stwierdził także, iż sprawy z zakresu postępowania dyscyplinarnego nie należą do kategorii tzw. spraw sądowych, które od początku przekazane winny być do właściwości sądów (wyrok z 8 grudnia 1998 r., sygn. K. 41/97, OTK ZU nr 7/1998, poz. 117). Nie oznacza to jednak, iż ich rozstrzyganie dokonywać się winno poza wymiarem sprawiedliwości. Prawo do sądu, o którym mowa w art. 45 Konstytucji, rozumieć należy wąsko jako prawo do rozpoznania sprawy przez organ funkcjonujący w ramach władzy sądowniczej i sprawujący wymiar sprawiedliwości. Realizacja tego prawa jest warunkowana co najmniej możliwością sprawowania kontroli przez organ sądowy nad orzecznictwem organów quasi-sądowych, za jakie można uznać komisje czy sądy dyscyplinarne (zob. wyrok z 8 grudnia 1998 r., sygn. K. 41/97, OTK ZU nr 7/1998, poz. 117; postanowienie Trybunału Konstytucyjnego z 5 lutego 2007 r., sygn. Ts 21/06).

Przenosząc powyższe ustalenia na grunt sprawy, w związku z którą wniesiono skargę konstytucyjną, stwierdzić należy, iż kwestionowane przez skarżącą przepisy ustawy z 17 maja 1989 r. o izbach lekarskich, w tym określające przede wszystkim tryb powoływania organów prowadzących postępowanie w sytuacji, w której nie normują one postępowania prowadzonego przez organy funkcjonujące w ramach władzy sądowniczej i sprawujące wymiar sprawiedliwości, nie mogą stanowić przedmiotu kontroli z punktu widzenia prawa do sądu, o którym mowa w art. 45 ust. 1 Konstytucji. Podkreślić należy, iż postępowanie dyscyplinarne, będące odmianą postępowania o charakterze administracyjnym, charakteryzuje się także elementami represyjności, co – jak wskazano powyżej – uzasadnia przyjęcie tezy, iż wszelkie gwarancje odnoszące się do sposobu przeprowadzenia takiego postępowania oraz trybu powoływania uczestniczących w nim organów nie wynikają z art. 45 ust. 1 Konstytucji, tylko co najwyżej z zasady demokratycznego państwa prawnego. Podkreślić należy, iż w orzecznictwie Trybunału Konstytucyjnego prezentowane było kilkakrotnie stanowisko, iż z zasady demokratycznego państwa prawnego wynika konieczność respektowania w postępowaniu dyscyplinarnym gwarancji wynikających z art. 45 ust. 1 Konstytucji takich jak prawo do jawnego rozpatrzenia sprawy, prawo do rozpatrzenia sprawy przez bezstronny organ. Teza ta została wyrażona w wyroku TK z 11 września 2001 r. (sygn. SK 17/00, OTK ZU nr 6/2001, poz. 165) oraz z 8 grudnia 1998 r. (sygn. K. 41/97, OTK ZU nr 7/1998, poz. 117) i w z 16 listopada 1999 r. (sygn. SK 11/99, OTK ZU nr 7/1999, poz. 158). W tych ostatnich rozstrzygnięciach wskazano także wyraźnie, iż gwarancje, których przestrzeganie nakazuje zasada demokratycznego państwa prawnego określone zostały także w art. 45 i art. 78 Konstytucji. Podkreślić jednakże należy, iż nie oznacza to, iż naruszenie tych gwarancji stanowi naruszenie prawa do sądu określonego w art. 45 ust. 1 Konstytucji, tylko naruszenie zasady demokratycznego państwa prawnego. Przypomnieć należy, iż w wydanym postanowieniu z dnia 12 grudnia 2000 r. (sygn. Ts 105/00, OTK ZU nr 1/B/2002, poz. 59), do którego tez przychylił się Trybunał w wydanym w pełnym składzie postanowieniu z 23 stycznia 2002 r. (sygn. Ts 105/00, OTK ZU nr 1/B/2002, poz. 60), Trybunał Konstytucyjny przyjął, za dopuszczalne oparcie skargi konstytucyjnej na samoistnym zarzucie naruszenia art. 2 Konstytucji, w sytuacji, w której skarżący precyzyjnie określi prawa bądź wolności wywodzone z treści tego przepisu, których naruszenie podnoszone jest w skardze. Chodzi przy tym o wskazanie konstytucyjnych praw bądź wolności przyjmujących normatywną postać praw podmiotowych, w tym znaczeniu, że ich adresatem jest obywatel (bądź inny podmiot prawa), kształtują one jego sytuację prawną, zaś adresat ten ma możność wyboru zachowania się, tzn. spełnienia lub niespełnienia normy. Nie budzi wątpliwości, iż takie dookreślenie może nastąpić poprzez odwołanie się do gwarancji określonych w innym przepisie Konstytucji dla innego typu sytuacji. Podkreślenia jednakże wymaga, iż nakaz przestrzegania tych gwarancji wynika wtedy nie z tego przepisu, tylko z zasady demokratycznego państwa prawnego.

Nie można nie zauważyć, iż we wniesionej skardze konstytucyjnej skarżąca jako wzorce kontroli podaje albo art. 45 i wynikające z niego prawo do sądu, albo art. 45 w zw. z art. 2 – wskazując wyraźnie na zasadę demokratycznego państwa prawnego, która nakazuje w szczególnych przypadkach zachowywać szereg gwarancji zawartych w przepisach rozdz. II Konstytucji. Ponieważ zgodnie z art. 66 ustawy z dnia 1 sierpnia 1997 r. o Trybunale Konstytucyjnym (Dz. U. Nr 102, poz. 643, ze zm.) Trybunał Konstytucyjny związany jest granicami skargi, nie można zbagatelizować odmiennego ukształtowania wzorców kontroli konstytucyjności. Oznacza to, iż pomimo, że sama treść uprawnienia, do którego odwołuje się skarżąca może zdawać się tożsama (rzetelność i bezstronność prowadzonego postępowania), to w sytuacji, w której źródła tego uprawnienia – zarówno w sentencji skargi, jak i w jej uzasadnieniu – upatruje się wyłącznie w art. 45 ust. 1 Konstytucji, wysunięty w skardze zarzut naruszenia konstytucyjnego prawa uznać należy za oczywiście bezzasadny. Postępowanie dyscyplinarne nie jest bowiem postępowaniem przed sądem w rozumieniu art. 45 ust. 1 Konstytucji, tylko postępowaniem o charakterze quasi–administracyjnym, którego unormowania nie podlegają badaniu w kontekście naruszenia prawa do sądu.

Ustalenie, iż postępowanie dyscyplinarne nie mieści się w zakresie przedmiotowym prawa do sądu, o którym mowa w art. 45 ust. 1 Konstytucji, oznacza, iż skarżąca nie uprawdopodobniła, iż zastosowanie kwestionowanych w skardze przepisów ustawy z 17 maja 1989 r. o izbach lekarskich doprowadziło do naruszenia przysługującego jej prawa konstytucyjnego o charakterze podmiotowym lub konstytucyjnej wolności. Przypomnieć raz jeszcze należy, iż samo stwierdzenie, że w sprawie, w związku z którą wniesiono skargę konstytucyjną uprawdopodobniono, że doszło do naruszenia prawa podmiotowego mającego swoje źródło w zasadzie demokratycznego państwa prawnego, nie oznacza jeszcze, iż dopuszczalna jest kontrola w trybie skargi konstytucyjnej wszystkich przepisów stanowiących podstawę rozstrzygnięcia, z którego wydaniem wiąże się naruszenie tego prawa. Dla wyczerpania przesłanek skargi konstytucyjnej konieczne jest jeszcze określenie, w jaki sposób kwestionowana regulacja doprowadziła do naruszenia tego prawa, czego skarżąca – w zakresie przepisów ustawy z 17 maja 1989 r. o izbach lekarskich – nie uczyniła. Uzasadnia to odmowę nadania dalszego biegu wniesionej skardze konstytucyjnej w tym zakresie.

Zaznaczyć w tym miejscu należy, iż do merytorycznego rozpoznania została przekazana skarga konstytucyjna w zakresie przepisów: § 5 ust. 1, § 42 ust. 1 oraz § 18 ust. 1 i 2 rozporządzenia MZiOS z dnia 26 września 1990 r. w sprawie postępowania w przedmiocie odpowiedzialności zawodowej lekarzy (Dz. U. Nr 69, poz. 406, ze zm.), których niekonstytucyjności upatrywała skarżąca w naruszeniu zasady demokratycznego państwa prawnego, a precyzyjniej w naruszeniu gwarancji procesowych tożsamych z gwarancjami, o których mowa w art. 45 Konstytucji, których konieczność przestrzegania w sprawach dyscyplinarnych wywiedziona została z art. 2 Konstytucji.

Na marginesie zwrócić należy uwagę na jeszcze jedną okoliczność. Analiza wniesionej skargi konstytucyjnej może prowadzić do wniosku, iż naruszenia prawa do sądu skarżąca upatruje w odmowie wszczęcia postępowania o charakterze wprawdzie pozasądowym, które jednakże na pewnym etapie poddane jest kognicji sądów powszechnych. Uzasadniając powyższą tezę, skarżąca wywodzi: „Z konstytucyjnie zagwarantowanego prawa do sądu wynika przede wszystkim uprawnienie do żądania wszczęcia w każdej sprawie odpowiedniej procedury przed sądem”. Abstrahując od badania zasadności wyrażonej powyżej tezy, podkreślić należy, iż art. 45 Konstytucji nie statuuje prawa do rozpoznania sprawy przez sąd w każdej znanej prawu procedurze, tylko tzw. prawo do sądu właściwego. Zwrócić należy uwagę, iż sprawa, w związku z którą skarżąca domagała się wszczęcia postępowania dyscyplinarnego – odmowa skierowania jej przez lekarza na badania prenatalne – jest przedmiotem badania przed sądami cywilnymi, przed którymi postępowanie zostało zakończone częściowo prawomocnym rozstrzygnięciem. W sprawie tej zostało także wszczęte postępowanie karne, umorzone prawomocnym postanowieniem Prokuratury Rejonowej w Łomży z 28 czerwca 2002 r., ze względu na brak realizacji znamion typu czynu zabronionego. Skarżąca we wniesionej skardze nie wykazała, iż stosunek merytoryczny łączący ją z drugą stroną postępowania jest tego rodzaju, iż uprawnia przyznanie mu roszczenia o wszczęcie postępowania dyscyplinarnego. Niezależnie od powyższego wskazać należy, iż w sprawie skarżącej nie doszło jeszcze i tak do konkretnego naruszenia tak rozumianego prawa do sądu. W sprawie, w związku z którą wniesiono skargę konstytucyjną nie zostało jeszcze wydane rozstrzygnięcie przez organ sądowy, treścią którego byłaby odmowa rozpoznania sprawy przez sąd. W sytuacji, w której skarżąca takiego rozstrzygnięcia nie uzyskała można przyjąć, co najwyżej abstrakcyjne naruszenie przysługujących jej praw, które nie stanowi podstawy do wystąpienia ze skargą konstytucyjną.

Na koniec wskazać należy na jeszcze jedną okoliczność, relewantną z punktu widzenia dopuszczalności przekazania skargi do merytorycznego rozpoznania. W polskim prawie skarga konstytucyjna stanowi skargę na przepis prawa, nie na stosowanie tego przepisu. Tymczasem szereg argumentów wysuniętych w skardze przeciwko przepisom ustawy z 17 maja 1989 r. o izbach lekarskich odnosi się do praktyki stosowania tych przepisów, jaka miała miejsce w sprawie, w związku z którą wniesiono skargę konstytucyjną. Szczególnie widoczne jest to przy argumentacji mającej wykazać, iż pięcioletni termin przedawnienia karalności przewinienia dyscyplinarnego jest zbyt krótki, a która sprowadza się do wykazania nierzetelności prowadzonego postępowania dyscyplinarnego. Podkreślić należy, iż kontrola zasadności tego typu zarzutów w trybie skargi konstytucyjnej jest niedopuszczalna.

Mając powyższe na względzie, należało orzec jak na wstępie.