1. Do Trybunału Konstytucyjnego wpłynęły cztery skargi konstytucyjne spółki „Dandys” s.c. Andrzej Zajdler, Stanisław Stencelewicz, Jan Stencelewicz, wszystkie z 16 grudnia 2004 r. Przedmiot zaskarżenia wskazany w skargach jest identyczny. Skarżąca wniosła o stwierdzenie, że art. 219 § 2 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. – Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. Nr 153, poz. 1270 ze zm.; dalej: p.p.s.a.) w części, w której wyłącza możliwość dokonywania opłat sądowych znakami opłaty sądowej, jest niezgodny z art. 2 i art. 7 Konstytucji.

Z uwagi na zbieżność przedmiotową skarg konstytucyjnych, Prezes Trybunału Konstytucyjnego zarządził łączne ich rozpoznanie pod wspólną sygnaturą Ts 216/04 (zarządzenie z 16 marca 2005 r.).

Wszystkie wniesione skargi opierają się na podobnym stanie faktycznym.

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Szczecinie, Wydział I (dalej: WSA w Szczecinie) zarządzeniami z 15 lipca 2004 r. (sygn. akt SA/Sz 659/02, sygn. akt SA/Sz 1213/02, sygn. akt SA/Sz 658/02) oraz z 18 sierpnia 2004 r. (sygn. akt SA/Sz 2445/02) wezwał skarżącą do uiszczenia opłaty kancelaryjnej za wydanie odpisu orzeczeń Naczelnego Sądu Administracyjnego wraz z uzasadnieniem, poprzez wpłatę należnej opłaty na konto sądu lub w kasie Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w terminie 7 dni. Jednocześnie WSA w Szczecinie zwrócił znaki opłaty sądowej wniesione przez skarżącą. Naczelny Sąd Administracyjny postanowieniami z 10 listopada 2004 r. (sygn. akt GZ 89/04, sygn. akt GZ 85/04, sygn. akt GZ 88/04) oraz z 20 października 2004 r. (sygn. akt GZ 84/04) oddalił zażalenia pełnomocnika skarżącej na zarządzenia WSA w Szczecinie.

Zakwestionowany w skardze art. 219 § 2 p.p.s.a. statuuje obowiązek wniesienia opłaty sądowej gotówką do kasy właściwego sądu administracyjnego lub na rachunek bankowy właściwego sądu, wyłączając tym samym możliwość uiszczenia opłaty znakami opłaty sądowej. Przewidziane w zaskarżonym przepisie ograniczenie sposobów dokonywania opłat sądowych, w postępowaniu przed sądami administracyjnymi, skarżąca postrzega jako naruszenie wywodzonych z zasady demokratycznego państwa prawnego oraz zasady legalności działania organów władzy państwowej – prawa do sądu i prawa do dwuinstancyjności postępowania. Art. 45 ust. 1 i art. 77 ust. 2 Konstytucji zostały wskazane jako wzorce kontroli w uzasadnieniu skargi, natomiast nie zostały powołane w jej petitum.

Szczególny akcent w skardze położono na płynące dla strony utrudnienia związane z koniecznością wniesienia opłaty sądowej w postępowaniu administracyjnym bezpośrednio w kasie właściwego sądu lub w formie przekazu na rachunek bankowy (jako takie utrudnienia skarżąca uznaje konieczność dotarcia do kasy sądu lub udania się do banku oraz dodatkowe koszty z tym związane).

Postanowieniem z 9 maja 2005 r. Trybunał Konstytucyjny odmówił nadania skardze dalszego biegu. Odwołując się do ugruntowanego orzecznictwa, Trybunał Konstytucyjny przypomniał znaczenie i treść art. 2 i art. 7 Konstytucji. Jednocześnie podkreślił, że „skarżąca nie wskazała na żadne inne przepisy Konstytucji, które mogłyby być wykorzystane jako wzorce oceny zgodności zaskarżonych przepisów z Konstytucją”.

Zażalenie na postanowienie Trybunału Konstytucyjnego wniósł pełnomocnik skarżącej. Trybunał Konstytucyjny postanowieniem z 4 kwietnia 2006 r. uwzględnił zażalenie.

Trybunał Konstytucyjny zważył, co następuje:

Wyrokiem z 7 marca 2006 r. w sprawie o sygn. SK 11/05 (OTK ZU nr 3/A/2006, poz. 27) Trybunał Konstytucyjny orzekł, że art. 219 § 2 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. – Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. Nr 153, poz. 1270 ze zm.) jest zgodny z art. 45 ust. 1 oraz nie jest niezgodny z art. 77 ust. 2 Konstytucji.

W uzasadnieniu wspomnianego wyroku, Trybunał Konstytucyjny nie podzielił poglądu skarżących, że wyeliminowanie w postępowaniu przed sądami administracyjnymi jednej z trzech form opłat sądowych – opłaty znakami sądowymi – jest takim utrudnieniem dostępu do sądu, że skutkować miałoby naruszeniem art. 45 ust. 1, jak też art. 77 ust. 2 Konstytucji. Opłata znakami sądowymi była powszechnie uznawana za uciążliwą organizacyjnie, technicznie i z punktu widzenia kosztów wymiaru sprawiedliwości formę opłaty sądowej, nieodpowiadającą postępowi organizacyjnemu, szczególnie w sferze bankowości i obrotu bezgotówkowego. Trybunał wykazał, że uprawnienie do uiszczenia opłaty sądowej nie tylko w formie gotówkowej bezpośrednio w kasie sądu, ale także w każdym czasie (przez całą dobę) w formie bezgotówkowej przekazu bankowego (zlecenie telefoniczne, zlecenie internetowe) na konto sądu umożliwia terminowe i odpowiednio udokumentowane dokonanie tej opłaty. Trybunał Konstytucyjny nie znalazł podstaw do uznania sprzeczności art. 219 § 2 p.p.s.a. z art. 45 ust. 1 i art. 77 ust. 2 Konstytucji.

W przedmiotowej skardze Trybunał Konstytucyjny miał rozstrzygnąć o konstytucyjności tego samego przepisu, przy czym skarżąca powołała w petitum skargi jako wzorce kontroli art. 2 i art. 7 Konstytucji. Należy w związku z tym przypomnieć, że Trybunał Konstytucyjny nie jest związany wyliczeniem w petitum wniosku, pytania prawnego lub skargi konstytucyjnej przepisów prawnych powoływanych jako wzorce kontroli, ale musi wziąć pod uwagę treści normatywne, które podmiot inicjujący postępowanie wiąże z tymi przepisami (por. wyrok Trybunału Konstytucyjnego z 14 marca 2006 r., sygn. SK 4/05, OTK ZU nr 3/A/2006, poz. 29). Z uzasadnienia rozpoznawanej skargi wynika, że skarżąca naruszenie zasad zawartych w art. 2 i art. 7 Konstytucji wiąże z naruszeniem pozostałych, szczegółowych postanowień konstytucyjnych, tj. art. 45 ust. 1 oraz art. 77 ust. 2 (które stanowiły wzorce kontroli konstytucyjności w sprawie o sygn. SK 11/05). Ponadto skarżąca nie wyprowadza z art. 2 i art. 7 Konstytucji żadnych zasad i norm konstytucyjnych składających się na treść zasad wyrażonych w tych przepisach, które nie byłyby wyrażone w pozostałych wzorcach. Trybunał Konstytucyjny wielokrotnie wskazywał, że odwoływanie się do wzorców formułujących zasady ogólne jest uzasadnione tylko wówczas, jeśli nie istnieją normy konstytucyjne o większym stopniu szczegółowości, ściślej wiążące się z ocenianą regulacją (por. wyroki TK z: 2 czerwca 1999 r., sygn. K. 34/98, OTK ZU nr 5/1999, poz. 94; 18 kwietnia 2000 r., sygn. K. 23/99, OTK ZU nr 3/2000, poz. 89 oraz 14 listopada 2000 r., sygn. K 7/00, OTK ZU nr 7/2000, poz. 259). Nie są one bowiem źródłem ani wolności, ani praw konstytucyjnych (zob. uzasadnienia wyroków: z 13 stycznia 2004 r., sygn. SK 10/03, OTK ZU nr 1/A/2004, poz. 2 oraz z 26 kwietnia 2005 r., sygn. SK 36/03, OTK ZU nr 4/A/2005, poz. 40). Ponadto istotą regulacji art. 7 Konstytucji (zasada legalizmu) jest nakaz działania organów władzy publicznej w granicach wyznaczonych przez prawo, w którym powinna być zawarta zarówno podstawa działania, jak też zakreślone granice ich działania. Nie stanowi zatem wzorca oceny rozwiązania prawnego przyjętego w art. 219 § 2 p.p.s.a. w trybie skargi konstytucyjnej.

Zgodnie z art. 39 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 1 sierpnia 1997 r. o Trybunale Konstytucyjnym (Dz. U. Nr 102, poz. 643 ze zm.) Trybunał umarza na posiedzeniu niejawnym postępowanie, jeżeli wydanie orzeczenia jest zbędne lub niedopuszczalne. Taki stan rzeczy ma niewątpliwie miejsce, gdy zaskarżony przepis prawny był już przedmiotem kontroli jego zgodności z Konstytucją w innej sprawie (zob. postanowienia TK z: 3 października 2001 r., sygn. SK 3/01, OTK ZU nr 7/2001, poz. 218, s. 1114-1115; z 25 listopada 2002 r., sygn. SK 30/01, OTK ZU nr 6/A/2002, poz. 88, s. 1142 oraz 26 marca 2002 r., sygn. P 3/02, OTK ZU nr 2/A/2002, poz. 22, s. 298).

Z uwagi na fakt, że przedmiot sprawy jest zbieżny z materią ocenioną przez Trybunał Konstytucyjny w wyroku z 7 marca 2006 r., sygn. SK 11/05, jak również na fakt, że wzorce art. 2 i art. 7 Konstytucji zostały powołane przez pełnomocnika skarżącej wyłącznie w aspekcie naruszenia prawa do sądu oraz prawa do dwuinstancyjnego postępowania sądowego, wydanie wyroku w niniejszej sprawie jest zbędne ze względu na dokonaną już ocenę sformułowanych w skardze konstytucyjnej spółki „Dandys” s.c. Andrzej Zajdler, Stanisław Stencelewicz, Jan Stencelewicz zarzutów dotyczących konstytucyjności przepisu 219 § 2 p.p.s.a. (por. postanowienia TK z: 19 kwietnia 2006 r. sygn. SK 12/05, OTK ZU nr 4/A/2006, poz. 50 oraz 4 maja 2006 r., sygn. SK 53/05, OTK ZU nr 5/A/2006, poz. 60).

Z powyższych względów Trybunał Konstytucyjny postanowił jak w sentencji.