W skardze konstytucyjnej Barbary Świkszcz złożonej w Trybunale Konstytucyjnym 24 lipca 2002 r. zarzucono, iż:

a) art. 393 ustawy z dnia 17 listopada 1964 r. – Kodeks postępowania cywilnego (Dz. U. Nr 43, poz. 296 ze zm.) jest niezgodny z art. 45 ust. 1 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej;

b) art. 5 ust. 2 ustawy z dnia 24 maja 2000 r. o zmianie ustawy – Kodeks postępowania cywilnego, ustawy o zastawie rejestrowym i rejestrze zastawów, ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych oraz ustawy o komornikach sądowych i egzekucji (Dz. U. Nr 48, poz. 554) jest niezgodny z art. 2 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej;

c) art. 223 § 1 ustawy z dnia 16 września 1982 r. – Prawo spółdzielcze (tekst jednolity Dz. U. z 1995 r. Nr 54, poz. 228 ze zm.) jest niezgodny z art. 45 ust. 1 oraz art. 64 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej.

Skarżąca zarzuciła ponadto, iż uchwała Sądu Najwyższego z 17 stycznia 2001 r. (sygn. akt III CZP 49/00) narusza art. 45 ust. 1 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej.

Skarżąca wskazała, iż postanowieniem z 11 grudnia 2001 r. (sygn. akt I CKN 856/00) Sąd Najwyższy odmówił przyjęcia do rozpoznania wniesionej przez nią przed 1 lipca 2000 r. kasacji od wyroku Sądu Apelacyjnego w Warszawie z 8 grudnia 1999 r. (sygn. akt I Aca 721/99).

Zdaniem skarżącej postanowienie Sądu Najwyższego prowadzi do naruszenia przysługującego jej prawa do sprawiedliwego i jawnego rozpatrzenia sprawy przez sąd poprzez retroaktywne zastosowanie nowego prawa, zmieniającego warunki merytorycznego rozpoznania kasacji przez ten sąd.

Ponadto skarżąca podniosła, iż ustawa z 16 września 1982 r. – Prawo spółdzielcze nie zawiera przepisu dopuszczającego roszczenie o uchylenie uchwały zarządu spółdzielni, naruszającej prawa wynikające z ograniczonego prawa rzeczowego na zasadach ogólnych na drodze sądowej bez konieczności wyczerpania postępowania wewnątrzspółdzielczego.

Trybunał Konstytucyjny postanowieniem z 12 grudnia 2002 r. odmówił nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej stwierdzając, iż przyjęte za podstawę skargi konstytucyjnej postanowienie Sądu Najwyższego z 11 grudnia 2001 r. nie zostało wydane w oparciu o zakwestionowany art. 223 § 1 prawa spółdzielczego. Trybunał Konstytucyjny wskazał także, iż z uwagi na oczywistą treść art. 79 ust. 1 Konstytucji RP, nie może stanowić samodzielnego przedmiotu skargi konstytucyjnej uchwała Sądu Najwyższego, bowiem nie ma ona charakteru aktu normatywnego.

Na postanowienie Trybunału Konstytucyjnego skarżąca wniosła zażalenie, wskazując, iż poza art. 223 § 1 prawa spółdzielczego przedmiotem skargi konstytucyjnej był także art. 393 ustawy z 17 listopada 1964 r. – Kodeks postępowania cywilnego oraz art. 5 ust. 2 ustawy z dnia 24 maja 2000 r. o zmianie ustawy – Kodeks postępowania cywilnego, ustawy o zastawie rejestrowym i rejestrze zastawów, ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych oraz ustawy o komornikach sądowych i egzekucji (Dz. U. Nr 48, poz. 554). Zdaniem skarżącej niezasadna jest odmowa nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej także w tym zakresie.

Trybunał Konstytucyjny zważył, co następuje:

Jak wynika z treści zażalenia, oparte jest ono na błędnym przekonaniu, iż postanowieniem z 12 grudnia 2002 r. Trybunał Konstytucyjny odmówił nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej także w zakresie art. art. 393 ustawy z 17 listopada 1964 r. – Kodeks postępowania cywilnego oraz art. 5 ust. 2 ustawy z 24 maja 2000 r. o zmianie ustawy – Kodeks postępowania cywilnego, ustawy o zastawie rejestrowym i rejestrze zastawów, ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych oraz ustawy o komornikach sądowych i egzekucji (Dz. U. Nr 48, poz. 554). Tymczasem z wyraźnej treści zaskarżonego postanowienia wynika, iż odnosi się ono wyłącznie do zarzutu niezgodności z Konstytucją art. 223 § 1 prawa spółdzielczego z uwagi na to, iż nie zostały spełnione przesłanki dopuszczalności jego merytorycznego rozpoznania, w szczególności zaś regulacja ta nie stanowiła podstawy wydania ostatecznego orzeczenia przyjętego za podstawę skargi konstytucyjnej. Ustaleń tych zresztą skarżąca nie kwestionuje.

Zaskarżone postanowienie o odmowie nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej nie odnosi się natomiast do pozostałych zarzutów podniesionych w skardze konstytucyjnej. W tym zakresie skarga konstytucyjna jest przedmiotem dalszego postępowania przez Trybunałem Konstytucyjnym.

W skardze konstytucyjnej Barbary Świkszcz złożonej w Trybunale Konstytucyjnym 24 lipca 2002 r. zarzucono, iż:

a) art. 393 ustawy z dnia 17 listopada 1964 r. – Kodeks postępowania cywilnego (Dz. U. Nr 43, poz. 296 ze zm.) jest niezgodny z art. 45 ust. 1 Konstytucji;

b) art. 5 ust. 2 ustawy z dnia 24 maja 2000 r. o zmianie ustawy – Kodeks postępowania cywilnego, ustawy o zastawie rejestrowym i rejestrze zastawów, ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych oraz ustawy o komornikach sądowych i egzekucji (Dz. U. Nr 48, poz. 554) jest niezgodny z art. 2 Konstytucji Rzeczpospolitej Polskiej;

c) art. 223 § 1 ustawy z dnia 16 września 1982 r. – Prawo spółdzielcze (tekst jednolity Dz. U. z 1995 r. Nr 54, poz. 228 ze zm.) jest niezgodny z art. 45 ust. 1 oraz art. 64 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej.

Skarżąca zarzuciła ponadto, iż uchwała Sądu Najwyższego z 17 stycznia 2001 r. (sygn. akt III CZP 49/00) narusza art. 45 ust. 1 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej

Skarżąca wskazała, iż postanowieniem z 11 grudnia 2001 r. (sygn. akt I CKN 856/00) Sąd Najwyższy odmówił przyjęcia do rozpoznania wniesionej przez nią przed dniem 1 lipca 2000 r. kasacji od wyroku Sądu Apelacyjnego w Warszawie z 8 grudnia 1999 r. (sygn. akt I Aca 721/99).

Zdaniem skarżącej postanowienie Sądu Najwyższego prowadzi do naruszenia przysługującego jej prawa do sprawiedliwego i jawnego rozpatrzenia sprawy przez sąd poprzez retroaktywne zastosowanie nowego prawa, zmieniającego warunki merytorycznego rozpoznania kasacji przez ten sąd.

Ponadto skarżąca podniosła, iż ustawa z 16 września 1982 r. – Prawo spółdzielcze nie zawiera przepisu dopuszczającego roszczenie o uchylenie uchwały zarządu spółdzielni, naruszającej prawa wynikające z ograniczonego prawa rzeczowego na zasadach ogólnych na drodze sądowej bez konieczności wyczerpania postępowania wewnątrzspółdzielczego.

Trybunał Konstytucyjny zważył, co następuje:

Zgodnie z art. 79 ust. 1 Konstytucji RP przedmiotem skargi konstytucyjnej może być wyłącznie taki akt normatywny, który stanowił podstawę wydania przez organ władzy publicznej ostatecznego orzeczenia odnoszącego się do praw lub wolności konstytucyjnych skarżącego. Warunek ten jest spełniony wówczas, gdy w sensie normatywnym zakwestionowane w skardze konstytucyjnej regulacje prawne determinują treść rozstrzygnięcia organu władzy publicznej w tym zakresie, z którym skarżący łączy naruszenie przysługujących mu praw lub wolności konstytucyjnych.

Dokonując wstępnego rozpoznania skargi konstytucyjnej Trybunał Konstytucyjny związany jest jej granicami, określonymi przez samego skarżącego (art. 66 ustawy z dnia 1 sierpnia 1997 r. o Trybunale Konstytucyjnym, Dz. U. Nr 102, poz. 643 ze zm.). Dotyczy to zarówno przedmiotu, jak i podstaw skargi konstytucyjnej.

W sprawie będącej przedmiotem niniejszego rozpoznania za podstawę skargi konstytucyjnej przyjęto postanowienie Sądu Najwyższego z 11 grudnia 2001 r., co wynika zarówno z treści samej skargi, jak też pisma skarżącej z 23 września 2002 r. w przedmiocie uzupełnienia braków formalnych skargi.

Wskazane przez skarżącą orzeczenie sądowe nie zostało wszakże wydane na podstawie zakwestionowanego przez nią przepisu Prawa spółdzielczego. Wyłącznym powodem odmowy przyjęcia do rozpoznania kasacji skarżącej były przesłanki natury procesowej, związane z treścią art. 393 kodeksu postępowania cywilnego. Art. 223 § 1 prawa spółdzielczego w żadnym zakresie nie determinował w sensie normatywnym treści tego rozstrzygnięcia.

Niezależnie od powyższej okoliczności należy podkreślić, iż precyzując zarzut naruszenia przez regulacje prawa spółdzielczego Konstytucji RP skarżąca stwierdziła, iż brak jest w tej ustawie przepisów, które w dostateczny sposób chroniłyby jej prawa. Tak sformułowany zarzut nie może być przedmiotem skargi konstytucyjnej, bowiem odnosić się może ona wyłącznie do obowiązujących regulacji prawnych, a nie ich braku.

Z uwagi na oczywistą treść art. 79 ust. 1 Konstytucji RP samodzielnym przedmiotem skargi konstytucyjnej nie może być także uchwała Sądu Najwyższego z 17 stycznia 2001 r. (sygn. akt III CZ 49/00), bowiem nie ma ona charakteru generalnego aktu normatywnego.

Biorąc pod uwagę powyższe okoliczności należało orzec jak w sentencji.