W skardze konstytucyjnej wniesionej do Trybunału Konstytucyjnego 10 czerwca 2016 r. (data nadania) M.S. (dalej: skarżący) wystąpił o stwierdzenie, że art. 98 § 2 zdanie drugie ustawy z dnia 17 listopada 1964 r. – Kodeks postępowania cywilnego (Dz.U.2014.101, ze zm.; dalej: kpc) w zakresie, w jakim „ogranicza zwrot niezbędnych kosztów procesu stronie wygrywającej proces, a niereprezentowanej przez adwokata lub radcę prawnego, do wynagrodzenia jednego adwokata wykonującego zawód w siedzibie sądu procesowego”, jest niezgodny z art. 32 ust. 1 i art. 45 ust. 1 w związku z art. 2 Konstytucji.

Skarga konstytucyjna została wniesiona w związku z następującą sprawą. Wyrokiem z 6 listopada 2015 r. (sprawa […]) Sąd Rejonowy w O. – IX Wydział Cywilny (dalej: Sąd Rejonowy w O.), uwzględniwszy powództwo, zasądził od pozwanego na rzecz skarżącego żądaną przez niego kwotę, tj. 8727,00 zł. Tytułem zwrotu kosztów postępowania Sąd Rejonowy w O. przyznał mu 1310,00 zł, oddalił natomiast wniosek co do pozostałej żądanej przez skarżącego kwoty. W uzasadnieniu Sąd Rejonowy w O. wskazał, że skarżący, który nie był reprezentowany przez zawodowego pełnomocnika, przedłożył spis kosztów obejmujący 8-krotny przejazd skarżącego samochodem osobowym o pojemności silnika 1998 cm3 na trasie K. – O. i z powrotem, wyliczony zgodnie z rozporządzeniem Ministra Infrastruktury z dnia 25 marca 2002 r. w sprawie warunków ustalania oraz sposobu dokonywania zwrotu kosztów używania do celów służbowych samochodów osobowych, motocykli i motorowerów niebędących własnością pracodawcy (Dz.U.27.271, ze zm.), na łączną kwotę 3036,00 zł. Tymczasem – jak zauważył Sąd Rejonowy w O. – zgodnie z art. 98 § 2 kpc, do niezbędnych kosztów procesu prowadzonego przez stronę osobiście lub przez pełnomocnika, który nie jest adwokatem, radcą prawnym lub rzecznikiem patentowym, zalicza się poniesione przez nią koszty sądowe, koszty przejazdów do sądu strony lub jej pełnomocnika oraz równowartość zarobku utraconego wskutek stawiennictwa w sądzie. Suma kosztów przejazdów i równowartość utraconego zarobku nie może – jak podkreślił – przekraczać wynagrodzenia jednego adwokata wykonującego zawód w siedzibie sądu procesowego, tj. w wypadku rozpatrywanej sprawy 1200,00 zł (art. 98 § 2 kpc w związku z § 6 pkt 4 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu, Dz.U.2013.461, ze zm.). Postanowieniem z 22 lutego 2016 r. (sprawa […]) Sąd Okręgowy w O. – II Wydział Cywilny Odwoławczy (dalej: Sąd Okręgowy w O.) oddalił zażalenie, które skarżący wniósł na rozstrzygnięcie Sądu Rejonowego w O. w zakresie kosztów postępowania. W uzasadnieniu sąd wskazał, że zaskarżone orzeczenie jest zgodne z prawem, nie dopatrzył się także – podnoszonej przez skarżącego – niezgodności art. 98 § 2 zdanie drugie kpc z art. 45 ust. 1, art. 32 i art. 64 ust. 2 Konstytucji. Postanowienie Sądu Okręgowego w O. wraz z uzasadnieniem, zostało doręczone skarżącemu 10 marca 2016 r.

Zdaniem skarżącego zakwestionowany w skardze przepis narusza prawo do równego traktowania (art. 32 ust. 1 Konstytucji) i sprawiedliwego rozpatrzenia sprawy przez sąd (art. 45 ust. 1 Konstytucji), a także zasady zaufania do organów państwa i prawidłowej legislacji. Bez żadnego racjonalnego uzasadnienia ustanawia on bowiem, dla stron niereprezentowanych przez profesjonalnego pełnomocnika, górną granicę zwrotu kosztów niezbędnych do celowego dochodzenia praw i celowej obrony.

Zarządzeniem sędziego Trybunału Konstytucyjnego z 20 czerwca 2016 r. (doręczonym skarżącemu 24 czerwca 2016 r.) skarżący został wezwany do usunięcia braków formalnych skargi, tj. do wskazania, jakie wolności lub prawa skarżącego wyrażone w art. 32 ust. 1 i art. 45 ust. 1 w związku z art. 2 Konstytucji – i w jaki sposób – zostały naruszone, doręczenie odpisu i pięciu kopii ostatecznego orzeczenia w rozumieniu art. 79 ust. 1 Konstytucji oraz orzeczeń potwierdzających wyczerpanie drogi prawnej, o której mowa w art. 64 ustawy z dnia 25 czerwca 2015 r. o Trybunale Konstytucyjnym (Dz.U.2016.293; dalej: ustawa o TK), kopii dokumentu potwierdzającego uprawnienia skarżącego do samodzielnego sporządzenia skargi konstytucyjnej, pięciu kopii skargi konstytucyjnej. Skarżący został także zobowiązany do udokumentowania daty doręczenia ostatecznego orzeczenia.

W piśmie procesowym wniesionym do Trybunału Konstytucyjnego 1 lipca 2016 r. (data nadania) skarżący odniósł się do zarządzenia. Dołączył do niego brakujące dokumenty.

Trybunał Konstytucyjny zważył, co następuje:

1. Zgodnie z art. 79 ust. 1 Konstytucji przedmiotem skargi konstytucyjnej jest ustawa lub inny akt normatywny, na podstawie którego sąd lub organ administracji publicznej orzekły ostatecznie o wolnościach lub prawach albo o obowiązkach skarżącego określonych w Konstytucji. Na etapie wstępnej kontroli Trybunał Konstytucyjny bada, czy skarga spełnia przesłanki, o których mowa w przywołanym przepisie Konstytucji oraz wymagania wskazane w art. 60 i art. 64-66 ustawy o TK, a także, czy nie zachodzą okoliczności przewidziane w art. 77 ust. 3 tej ustawy.

2. Skargę konstytucyjną sporządził i wniósł skarżący osobiście. Wraz z pismem nadesłanym w celu uzupełnienia jej braków przedstawił kopię dokumentu potwierdzającego uprawnienia do wykonywania zawodu radcy prawnego.

3. Skarżący wyczerpał przysługującą mu drogę prawną, ponieważ postanowienie Sądu Okręgowego w O. z 22 lutego 2016 r. (sprawa […]) jest prawomocne i nie przysługują od niego żadne zwyczajne środki zaskarżenia.

4. Trybunał stwierdza, że skarżący dochował trzymiesięcznego terminu do wniesienia skargi zastrzeżonego w art. 64 ustawy o TK. Postanowienie Sądu Okręgowego w O. z 22 lutego 2016 r. (sprawa […]) zostało doręczone skarżącemu 10 marca 2016 r., a skarga została złożona 10 czerwca 2016 r.

5. Zakwestionowanemu w skardze art. 98 § 2 zdanie drugie kpc – w zakresie, w jakim „ogranicza zwrot niezbędnych kosztów procesu stronie wygrywającej proces, a niereprezentowanej przez adwokata lub radcę prawnego, do wynagrodzenia jednego adwokata wykonującego zawód w siedzibie sądu procesowego” – skarżący zarzucił naruszenie prawa do sądu przez nierówne traktowanie stron, co do zasad rozdziału kosztów postępowania (art. 45 ust. 1 w związku z art. 2 i art. 32 ust. 1 Konstytucji).

6. W ocenie Trybunału skarżący prawidłowo określił przedmiot kontroli (art. 65 ust. 1 pkt 1 ustawy o TK), wskazał, jakie przysługujące mu konstytucyjne prawa i w jaki sposób zostały – jego zdaniem – naruszone (art. 65 ust. 1 pkt 2 ustawy o TK), a także należycie uzasadnił sformułowane w skardze zarzuty (art. 65 ust. 1 pkt 3 ustawy o TK).

Skoro złożona skarga spełnia wymagania przewidziane w ustawie o TK, a nie zachodzą okoliczności określone w art. 77 ust. 3 ustawy o TK, to – na podstawie art. 77 ust. 5 tej ustawy – zasadne było nadanie jej dalszego biegu.