15 września 1997 r. do Trybunału Konstytucyjnego wpłynął wniosek sześćdziesięciu posłów na Sejm Rzeczypospolitej Polskiej II kadencji o stwierdzenie, że § 1 pkt 3 i 4 lit.a i c oraz pkt 8 i załącznik nr 2 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 25 lipca 1997 r. zmieniającego rozporządzenie w sprawie zasad przeprowadzania wywiadu rodzinnego (środowiskowego) oraz wzoru kwestionariusza (Dz.U. Nr 93, poz. 571), zwanego dalej “rozporządzeniem”, są niezgodne z art. 1 przepisów konstytucyjnych oraz z art. 36 ust. 2 i art. 43 ust. 3 ustawy z 29 listopada 1990 r. o pomocy (dalej: ustawa o pomocy społecznej), a nadto, że § 1 pkt 2 powołanego wyżej rozporządzenia jest sprzeczny z art. 1 ust. 1, art. 2 ust. 1 i 2 oraz art. art. 10 i 11 powołanej ustawy o pomocy społecznej.

Wnioskodawcy podnieśli, że zaskarżone przepisy stwarzają dla osób poszkodowanych przez powódź lipcową 1997 r. trudniejsze warunki dostępu do pomocy społecznej, od tych, jakie określa ustawa o pomocy społecznej dla osób i rodzin poszkodowanych wskutek klęsk żywiołowych, co pozostaje w sprzeczności z zasadą państwa prawnego urzeczywistniającego zasadę sprawiedliwości społecznej wynikającą z art. 1 przepisów konstytucyjnych. Zdaniem wnioskodawców – zaskarżone przepisy rozporządzenia uzależniają udzielenie pomocy społecznej osobom dotkniętym przez powódź lipcową 1997 r. od wielkości szacunkowej poniesionych strat oraz od stanu majątkowego, natomiast powołana ustawa o pomocy społecznej uprawnia osoby i rodziny poszkodowane wskutek klęsk żywiołowych do zasiłku celowego dla zaspokojenia niezbędnych potrzeb życiowych oraz umożliwienia im bytowania w warunkach odpowiadających godności człowieka, który to zasiłek może być udzielony niezależnie od wielkości poniesionych strat oraz niezależnie od stanu majątkowego poszkodowanych.

Wnioskodawcy zarzucili też, że zaskarżone przepisy rozporządzenia wykraczają poza upoważnienie ustawowe przez to, że regulują – poprzez rozszerzenie kręgu uprawnionych do przeprowadzania wywiadów środowiskowych wśród osób i rodzin poszkodowanych przez powódź lipcową 1997 r. oraz ustanowienie obowiązku złożenia przez obywateli oświadczeń majątkowych – materię zastrzeżoną dla przepisów rangi ustawy.

Prokurator Generalny ustosunkowując się do wniosku w piśmie, które wpłynęło do Trybunału Konstytucyjnego 17 października 1997 r., stwierdził, że posłowie zaskarżając przepisy rozporządzenia nie uwzględnili szczególnej sytuacji faktycznej i prawnej mającej wpływ na sposób załatwienia sprawy osób i rodzin poszkodowanych przez powódź lipcową 1997 r. Prokurator Generalny stwierdził ponadto, że ze względów proceduralnych nie jest możliwe rozpoznanie przez Trybunał Konstytucyjny przedmiotowej sprawy przed 20 października 1997 r., w związku z czym podlega ona umorzeniu, bowiem 19 października 1997 r. wygasają mandaty poselskie posłów Sejmu II kadencji i z tym dniem wnioskodawcy, jako posłowie tej kadencji, utracą legitymację do występowania w sprawie przed Trybunałem Konstytucyjnym.

19 października 1997 r. upłynęła II Kadencja Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej, na skutek czego wygasły mandaty posłów tej kadencji, m.in. wnioskodawców. Zgodnie z utrwalonym w orzecznictwie Trybunału Konstytucyjnego stanowiskiem (K. 3/91, OTK w 1992 r., cz. I, poz. 1; K. 2/93, OTK w 1993 r., cz. II, poz. 30; K. 3/93, OTK w 1993 r., cz. II, poz. 26), powoduje to utratę legitymacji do występowania przed Trybunałem Konstytucyjnym w charakterze wnioskodawcy.

Zgodnie z art. 90 ustawy z dnia 1 sierpnia 1997 r. o Trybunale Konstytucyjnym (Dz.U. Nr 102, poz. 643) do postępowania wszczętego przed wejściem w życie Konstytucji RP, tj. przed dniem 17 października 1997 r., mają zastosowanie przepisy obowiązujące w dniu wszczęcia postępowania. Jednakże zarówno obowiązujące wówczas przepisy, a w szczególności art. 26 ust. 1 ustawy z dnia 29 kwietnia 1985 r. o Trybunale Konstytucyjnym (tekst jednolity z 1991 r. Dz.U. Nr 109, poz. 470 ze zm.) oraz art. 10 ust. 2 uchwały Sejmu z dnia 31 maja 1985 r. w sprawie szczegółowego trybu postępowania przed Trybunałem Konstytucyjnym (Dz.U. Nr 39, poz. 184 ze zm.), jak i przepisy ustawy o Trybunale Konstytucyjnym z 1997 r., art. 39 ust. 1 pkt 1 w związku z art. 31 ust. 1, prowadzą do wniosku, że utrata legitymacji czynnej przez wnioskodawcę nie pozwala na merytoryczne rozpoznanie sprawy i dlatego zachodzi konieczność umorzenia postępowania.

Z tych względów Trybunał postanowił jak w sentencji.