1. Postanowieniem z 28 stycznia 2013 r. (sygn. akt V GC 886/12) Sąd Rejonowy w Gorzowie Wielkopolskim przedstawił Trybunałowi Konstytucyjnemu pytanie prawne czy art. 95 ust. 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Prawo bankowe (Dz. U. z 2012 r. poz. 1376 ze zm.; dalej: prawo bankowe) w związku z art. 244 § 1 i art. 252 ustawy z dnia 17 listopada 1964 r. – Kodeks postępowania cywilnego (Dz. U. Nr 43, poz. 296, ze zm.; dalej: k.p.c.) w części, w jakiej nadaje moc prawną dokumentu urzędowego wyciągom z ksiąg rachunkowych banku w odniesieniu do praw i obowiązków wynikających z czynności bankowych w postępowaniu cywilnym prowadzonym wobec przedsiębiorców, jest zgodny z art. 2, art. 20, art. 32 ust. 1 zdanie pierwsze Konstytucji.

Pytanie prawne zostało sformułowane w związku z następującym stanem faktycznym:

Bank BPH SA w Warszawie wniósł 22 lutego 2012 r. pozew przeciwko Sławomirowi K., prowadzącemu działalność gospodarczą o zapłatę w postępowaniu nakazowym kwoty 41 836,99 zł. W uzasadnieniu bank wskazał, że dochodzona wierzytelność pozwanego wobec osoby trzeciej – spółki z ograniczoną odpowiedzialnością pod firmą P. została przelana na rzecz banku na podstawie umowy o świadczeniu usługi transfinancing. Jako dowód istnienia zadłużenia bank przedstawił umowę dotyczącą wykupu wierzytelności oraz dwa wyciągi z własnych ksiąg rachunkowych ze wskazaniem jako tytułu zadłużenia określonych faktur.

Na podstawie pozwu 26 czerwca 2012 r. wydany został nakaz zapłaty, od którego zarzuty złożył pozwany, domagając się uchylenia nakazu oraz oddalenia powództwa. Nie kwestionując istnienia ani ważności umowy transfinancingu pozwany podniósł, że bank nie wykazał skutecznego nabycia i posiadania wierzytelności. Na skutek wniesienia zarzutów sprawa została skierowana do rozpoznania w postępowaniu zwykłym, a następnie przez sąd gospodarczy, ponieważ dotyczy stosunku cywilnego pomiędzy przedsiębiorcami w związku z prowadzoną działalnością. W toku postępowania pozwany przesłuchany w charakterze strony wskazał, że nie zna podstawy dochodzonych pozwem wierzytelności. Ze spółką P. utrzymywał kontakty handlowe od 12 lat, nie dokumentuje dowodów zapłaty, a rachunkowość prowadził w systemie komputerowym i nie ma możliwości sprawdzenia na jaką kwotę były wystawiane faktury oraz czy były opłacone.

Opierając się na powyższym stanie faktycznym, sąd powziął wątpliwość co do zgodności ze wskazanymi przepisami Konstytucji art. 95 ust. 1 prawa bankowego w związku z art. 244 § 1 i art. 252 k.p.c. w zakresie, w jakim przepis ten nadaje wyciągom z ksiąg rachunkowych banków moc prawną dokumentu urzędowego w postępowaniu cywilnym. Dokument wystawiony przez bank korzysta z domniemania prawidłowości tego, co zostało w nim stwierdzone. Sąd pytający wykazał, że w istocie podstawę powództwa w zawisłej przed nim sprawie stanowią wyciągi z ksiąg rachunkowych banku. Dlatego odpowiedź na pytanie prawne dotyczące mocy dowodowej dokumentów bankowych będzie przesądzająca dla wyniku procesu, który toczy się przed sądem pytającym.

Zakres pytania prawnego jest ograniczony do postępowań cywilnych prowadzonych wobec przedsiębiorców. Wynika to z faktu, że Trybunał Konstytucyjny w wyroku z 15 marca 2011 r., sygn. P 7/09 (OTK ZU nr 2/A/2011, poz. 10) orzekł o niekonstytucyjności art. 95 ust. 1 prawa bankowego w zakresie mocy dokumentu urzędowego ksiąg rachunkowych banków wykorzystywanych w postępowaniach cywilnych prowadzonych wobec konsumentów. Ponadto pytanie prawne jako forma konkretnej kontroli konstytucyjności prawa wymaga powiązania zakresu pytania ze sprawą, na kanwie której zostało sformułowane. Sprawa zawisła przed sądem pytającym toczy się pomiędzy bankiem a przedsiębiorcą.

Sąd pytający wskazał także, że uprzednie rozstrzygnięcie Trybunału Konstytucyjnego o sygn. P 7/09 nie stanowi przeszkody do rozpoznania niniejszej sprawy, ponieważ kontroli podlegał inny zakres art. 95 ust. 1 prawa bankowego.

Zdaniem sądu pytającego istotne znaczenie ma okoliczność, że konsekwencje art. 95 ust. 1 prawa bankowego mogą dotyczyć przedsiębiorców, którzy nie byli bezpośrednimi klientami banku, ze względu na szeroki katalog czynności bankowych. W tym kontekście sąd pytający przywołał również wyrok Trybunału z 11 lipca 2011 r. o sygn. P 1/10 (OTK ZU nr 6/A/2011, poz. 53) w którym uznano, że art. 194 ustawy z dnia 27 maja 2004 r. o funduszach inwestycyjnych (Dz. U. Nr 146, poz. 1546, ze zm.) w części, w jakiej nadaje moc prawną dokumentu urzędowego księgom rachunkowym i wyciągom z ksiąg rachunkowych funduszu sekurytyzacyjnego w postępowaniu cywilnym prowadzonym wobec konsumenta, jest niezgodny z art. 2, art. 32 ust. 1 zdanie pierwsze i art. 76 Konstytucji. W wypadku funduszu sekurytyzacyjnego zasadą jest nabycie wierzytelności od osób trzecich, co powoduje, że nabywca wierzytelności ma lepszą sytuację procesową jej dochodzenia niż zbywca. Analogiczna sytuacja ma miejsce w wypadku gdy nabywcą wierzytelności jest bank, co dopuszcza prawo bankowe.

Przyznanie wyciągom z ksiąg rachunkowych banku mocy dokumentu urzędowego jest zdaniem sądu pytającego nieuzasadnione i sprzeczne z art. 2 w związku z art. 32 ust. 1 zdanie pierwsze Konstytucji, ponieważ powoduje nierówne traktowanie podmiotów prawa prywatnego w postępowaniu cywilnym. Spory cywilnoprawne powinny być rozpatrywane w procedurze opartej na zasadzie równości, którą narusza przyznanie dokumentom bankowym mocy urzędowej. Sąd pytający wskazał, że przyznanie tego przywileju bankom jest także niezgodne z zasadą sprawiedliwości społecznej.

W stanie prawnym ukształtowanym przez wyrok Trybunału Konstytucyjnego o sygn. P 7/09 występuje również nieuzasadnione różnicowanie przeciwnika procesowego banku w postępowaniu cywilnym. W stosunku do konsumentów nie obowiązuje szczególna moc prawna ksiąg rachunkowych banku i wyciągów z tych ksiąg. Przywilej ten ma jednak nadal zastosowanie w stosunku do przedsiębiorców.

Sąd pytający wskazał, że zdecydowana większość przedsiębiorców to osoby fizyczne, często pracujące w ramach tzw. samozatrudnienia albo prowadzące jednoosobowe przedsiębiorstwa handlowe czy usługowe. Zgodnie z ustawą z dnia 29 września 1994 r. o rachunkowości (Dz. U. z 2009 r. Nr 152, poz. 1223 ze zm.; dalej: ustawa o rachunkowości) osoby fizyczne, ich spółki cywilne, spółki jawne osób fizycznych, spółki partnerskie są zobowiązane do stosowania przepisów o rachunkowości, jeżeli ich przychody netto za poprzedni rok obrotowy wyniosły co najmniej równowartość w złotych 1 200 000 euro. To znaczy, że znaczna część przedsiębiorców nie ma obowiązku prowadzenia pełnej rachunkowości. Natomiast jej formy uproszczone, takie jak karta podatkowa czy ryczałt od przychodów ewidencjonowanych, nie wymagają prowadzenia ewidencji kosztów, co oznacza trudność w udowodnieniu spełnienia dochodzonego świadczenia.

Sąd pytający wskazał, że art. 95 ust. 1 prawa bankowego w zaskarżonym zakresie jest również niezgodny z art. 20 Konstytucji, wyrażającym zasadę społecznej gospodarki rynkowej. Zdaniem sądu pytającego szczególne uprawnienie banków, które ma źródło w odmiennych realiach ustrojowych i gospodarczych narusza właśnie istotę społecznego charakteru gospodarki rynkowej. Moc dokumentów urzędowych przysługuje co do zasady przy wykonywaniu władzy publicznej. Przyznanie jej bankom, w zakresie objętym pytaniem prawnym, powoduje nierówne traktowanie prywatnych podmiotów prowadzących działalność gospodarczą, co godzi w wolność działalności gospodarczej.

2. Prokurator Generalny w piśmie z 28 maja 2013 r. przedstawił stanowisko, że art. 95 ust. 1 prawa bankowego w związku z art. 244 § 1 i art. 252 k.p.c. w części, w jakiej nadaje moc prawną dokumentu urzędowego księgom rachunkowym i wyciągom z ksiąg rachunkowych banku w odniesieniu do praw i obowiązków wynikających z czynności bankowych w postępowaniu cywilnym prowadzonym wobec przedsiębiorców, jest niezgodny z art. 2, art. 20 i art. 32 ust. 1 zdanie pierwsze Konstytucji.

Zdaniem Prokuratora Generalnego przedstawione Trybunałowi pytanie prawne spełnia wymogi dopuszczalności określone w art. 193 Konstytucji. Nie zachodzą również przesłanki umorzenia postępowania ze względu na wyrok z 15 marca 2011 r. o sygn. P 7/09. Jakkolwiek wyrok ten dotyczył przepisu stanowiącego przedmiot pytania prawnego w niniejszej sprawie (art. 95 ust. 1 prawa bankowego w związku z art. 244 § 1 i art. 252 k.p.c.) to jednak miał charakter zakresowy, ponieważ obejmował postępowania cywilne z udziałem konsumentów. Aktualny problem konstytucyjny dotyczy innego kręgu podmiotów od rozpatrywanego w sprawie o sygn. P 7/09. Zdaniem Prokuratora Generalnego okoliczności te powodują, że nie można przyjąć wystąpienia negatywnej przesłanki procesowej w postaci ne bis in idem. Do umorzenia postępowania konieczne jest bowiem wystąpienie zarówno tożsamości zaskarżonych przepisów, wzorców konstytucyjnych jak i zarzutów.

Prokurator Generalny wskazał na istotne znaczenie dla rozstrzygnięcia pytania prawnego wyroku o sygn. P 7/09, ponieważ Trybunał Konstytucyjny dokonał w nim oceny nadania szczególnej mocy prawnej dokumentu urzędowego księgom rachunkowym banku i wyciągom z tych ksiąg. Odnosząc się do tego wyroku, w którym Trybunał stwierdził niekonstytucyjność art. 95 ust. 1 prawa bankowego w odniesieniu do postępowań cywilnych z udziałem konsumentów, Prokurator Generalny wskazał, że w kategorii przedsiębiorców, zgodnie z legalną definicją zawarta w art. 431 k.c., mieszczą się również osoby fizyczne prowadzące działalność zawodową, a więc m.in. wykonujące wolne zawody. Osoby takie trudno traktować jako posiadające profesjonalną wiedzę prawniczą, konieczną do obrony swoich praw w postępowaniu cywilnym, a ich pozycja nie różni się istotnie od sytuacji konsumentów.

Ponadto Prokurator Generalny zwrócił uwagę na istotną zmianę kontekstu normatywnego, jaką stanowi likwidacja z dniem 3 maja 2012 r. postępowania odrębnego w sprawach gospodarczych toczonych pomiędzy przedsiębiorcami (dział IVa księgi pierwszej k.p.c.) dokonana ustawą z dnia 16 września 2011 r. o zmianie ustawy – Kodeks postępowania cywilnego oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. Nr 233, poz. 1381).

Utrudnieniem w przedstawieniu dowodu przeciwieństwa, który jest konieczny do zanegowania prawdziwości ksiąg rachunkowych banków lub wyciągów z tych ksiąg przedstawionych jako dowody w postępowaniu cywilnym, jest również fakt, że znaczna część drobnych przedsiębiorców jest, zgodnie z art. 2 ustawy o rachunkowości, zwolniona z obowiązku prowadzenia ksiąg rachunkowych.

W konsekwencji powyższych okoliczności Prokurator Generalny wskazał, że istnienie ocenianego przywileju bankowego prowadzi do pogorszenia sytuacji prawnej przedsiębiorców, z których znaczna część nie jest profesjonalistami w zakresie prawa bankowego. Prokurator Generalny, odwołując się do uzasadnienia wyroku Trybunału Konstytucyjnego o sygn. P 7/09 potwierdził, że brak jest konstytucyjnie istotnych podstaw do uznania zgodności szczególnego uprawnienia procesowego przysługującego bankom w stosunku do przedsiębiorców z zasadą równości (art. 32 ust. 1 zdanie pierwsze Konstytucji) i sprawiedliwości społecznej (art. 2 Konstytucji).

Odnosząc się do problemu niezgodności art. 95 ust. 1 prawa bankowego w zakwestionowanym zakresie z art. 20 Konstytucji Prokurator Generalny wskazał, że przyjęte rozwiązanie nie łagodzi społecznych skutków funkcjonowania praw rynku, ale powoduje dodatkowe zwiększenie dysproporcji pomiędzy bankiem a innym przedsiębiorcą w trakcie postępowania cywilnego. Prowadzi to do naruszenia przez zaskarżony przepis również art. 20 Konstytucji.

3. Marszałek Sejmu pismem z dnia 26 lipca 2013 r. przedstawił stanowisko, że postępowanie w sprawie pytania prawnego powinno zostać umorzone ze względu na niedopuszczalność wydania wyroku.

Marszałek Sejmu wskazał, że art. 95 prawa bankowego został znowelizowany ustawą z 19 kwietnia 2013 r. o zmianie ustawy Prawo bankowe oraz ustawy o funduszach inwestycyjnych (Dz. U. poz. 777; dalej: ustawa zmieniająca z 2013 r.). Dodany do art. 95 ust. 1a ograniczył moc dowodową dokumentów bankowych w postępowaniu cywilnym.

Ponieważ ustawa zmieniająca z 2013 r. nie zawiera unormowań intertemporalnych, to zgodnie z zasadą natychmiastowej skuteczności nowych przepisów procesowych znajdzie zastosowanie również w sprawie rozpoznawanej przez sąd pytający. W konsekwencji zmiany stanu prawnego nastąpił brak przesłanki funkcjonalnej pytania prawnego. Rozstrzygnięcie przez Trybunał Konstytucyjny kwestii zgodności z Konstytucją wskazanego zakresu art. 95 ust. 1 prawa bankowego nie jest już konieczne do rozpoznania sprawy przez sąd pytający. W tym stanie rzeczy zachodzi przesłanka umorzenia postępowania ze względu na niedopuszczalność wydania wyroku.

Trybunał Konstytucyjny zważył, co następuje:

1. Niniejsza sprawa została zainicjowana pytaniem sądu. Kontrola konstytucyjności w trybie pytania prawnego musi odpowiadać warunkom określonym w art. 193 Konstytucji, a także w ustawie z dnia 1 sierpnia 1997 r. o Trybunale Konstytucyjnym (Dz. U. Nr 102, poz. 643, ze zm.; dalej: ustawa o TK). Z przepisów tych wynikają trzy istotne przesłanki dopuszczalności pytania prawnego: a) podmiotowa – pytanie może przedstawić jedynie sąd, rozumiany jako państwowy organ wymiaru sprawiedliwości; b) przedmiotowa – pytanie prawne może dotyczyć wyłącznie oceny zgodności aktu normatywnego z Konstytucją, ratyfikowanymi umowami międzynarodowymi lub ustawami; c) funkcjonalna – wystąpienie z pytaniem jest uzasadnione tylko wtedy, gdy od odpowiedzi na nie zależy rozstrzygnięcie konkretnej sprawy toczącej się przed sądem pytającym (szerzej zob.: postanowienie TK z 6 lutego 2007 r., sygn. P 33/06, OTK ZU nr 2/A/2007, poz. 14 i powołane tam orzeczenia). Jak wskazano w wyroku Trybunału Konstytucyjnego z 12 marca 2002 r., sygn. P 9/01, OTK ZU nr 2/A/2002, poz. 14, przedmiotem pytania prawnego mogą być wszystkie przepisy, których zgodność lub niezgodność z Konstytucją wpłynie na treść rozstrzygnięcia sądu pytającego. Nie muszą one stanowić podstawy rozstrzygnięcia, jak w wypadku skargi konstytucyjnej, co wynika z porównania treści art. 79 i art. 193 Konstytucji.

W niniejszej sprawie spełnione zostały przesłanki podmiotowa i przedmiotowa. Pytanie prawne zostało sformułowane przez sąd powszechny w trakcie rozpoznawania sprawy cywilnej o zapłatę pomiędzy bankiem a przedsiębiorcą.

2. Kwestia spełnienia przesłanki funkcjonalnej wymaga analizy. Sąd pytający zwrócił się o ocenę zgodności części art. 95 ust. 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Prawo bankowe (Dz. U. z 2012 r. poz. 1376, ze zm.; dalej: prawo bankowe) w związku z art. 244 § 1 i art. 252 ustawy z dnia 17 listopada 1964 r. – Kodeks postępowania cywilnego (Dz. U. Nr 43, poz. 296, ze zm., dalej: k.p.c.) ze wskazanymi wzorcami konstytucyjnymi.

Art. 95 ust. 1 prawa bankowego stanowi: „Księgi rachunkowe banków i sporządzone na ich podstawie wyciągi oraz inne oświadczenia podpisane przez osoby upoważnione do składania oświadczeń w zakresie praw i obowiązków majątkowych banków i opatrzone pieczęcią banku, jak również sporządzone w ten sposób pokwitowania odbioru należności mają moc prawną dokumentów urzędowych w odniesieniu do praw i obowiązków wynikających z czynności bankowych oraz ustanowionych na rzecz banku zabezpieczeń i mogą stanowić podstawę do dokonania wpisów w księgach wieczystych”.

Art. 95 ust. 1 prawa bankowego zrównuje m.in. księgi rachunkowe banku oraz wyciągi z nich z dokumentami urzędowymi w odniesieniu do praw i obowiązków wynikających z czynności bankowych oraz zabezpieczeń ustanowionych na rzecz banku. Przepis ten nie wskazuje jednak jakie znaczenie wiąże się z mocą dokumentu urzędowego. Konsekwencje art. 95 ust. 1 prawa bankowego wynikają z rozwiązań prawnych przewidzianych w poszczególnych procedurach i dziedzinach prawa. Wskazane przez sąd pytający przepisy kodeksu postępowania cywilnego określają znaczenie dokumentów urzędowych przedstawianych sądowi jako dowody w postępowaniu cywilnym. Art. 244 § 1 k.p.c. stanowi: „Dokumenty urzędowe, sporządzone w przepisanej formie przez powołane do tego organy władzy publicznej i inne organy państwowe w zakresie ich działania, stanowią dowód tego, co zostało w nich urzędowo zaświadczone”. Przepis ten określa warunki formalne, jakie musi spełniać dokument urzędowy (sporządzenie w przepisanej formie przez powołane do tego organy władzy publicznej i inne organy państwowe w zakresie ich działania), w tym zakresie nie znajduje on zastosowania do dokumentów bankowych. Równocześnie jednak art. 244 § 1 k.p.c. wprowadza domniemanie autentyczności i prawdziwości treści dokumentu urzędowego. To znaczy, że po pierwsze, w postępowaniu przed sądem cywilnym dokument urzędowy jest uznawany za wydany przez podmiot, który został oznaczony jako wystawca dokumentu. Po drugie, mamy do czynienia z domniemaniem zgodności z prawdą tego, co zostało w dokumencie urzędowo stwierdzone, a samo jego przedstawienie sądowi jest wystarczającym dowodem w tym zakresie. Natomiast art. 252 k.p.c. stanowi: „Strona, która zaprzecza prawdziwości dokumentu urzędowego albo twierdzi, że zawarte w nim oświadczenia organu, od którego dokument ten pochodzi, są niezgodne z prawdą, powinna okoliczności te udowodnić”. Strona kwestionująca autentyczność dokumentu urzędowego albo prawdziwość zawartej w nim treści ma więc możliwość udowodnienia tych okoliczności, poprzez przedstawienie dowodu przeciwieństwa.

Porównanie treści zakwestionowanego przez sąd pytający art. 95 ust. 1 prawa bankowego oraz przywołanych jako przepisy związkowe art. 244 § 1 i art. 252 k.p.c. wskazuje, że pytanie prawne koncentruje się na konsekwencjach nadania przez ustawodawcę mocy prawnej dokumentów urzędowych księgom rachunkowym banku i wyciągom z tych ksiąg występujących w postępowaniu cywilnym. Natomiast sąd pytający nie kwestionuje wynikających ze wskazanych jako związkowe przepisów k.p.c. domniemań prawnych, związanych z wykorzystaniem dokumentów urzędowych w postępowaniu cywilnym, ani zasad rozkładu ciężaru dowodu przy obalaniu powyższych domniemań.

W sprawie rozpatrywanej przez sąd pytający konsekwencje zastosowania art. 95 ust. 1 prawa bankowego w związku z art. 244 § 1 i art. 252 k.p.c. mają wpływ na rozstrzygnięcie, ponieważ wyciąg z księgi rachunkowej banku stanowi dowód zarówno istnienia jak i wysokości dochodzonej przez bank wierzytelności.

Decydujące znaczenie dla oceny przesłanki funkcjonalnej ma jednak zmiana stanu prawnego, jaka nastąpiła po wniesieniu pytania prawnego. W następstwie wyroków TK z 15 marca 2011 r., sygn. P 7/09 (OTK ZU nr 2/A/2011, poz. 10) oraz z 11 lipca 2011 r., sygn. P 1/10 (OTK ZU nr 6/A/2011, poz. 53) uchwalona została ustawa z dnia 19 kwietnia 2013 r. o zmianie ustawy – Prawo bankowe oraz ustawy o funduszach inwestycyjnych (Dz. U. poz. 777; dalej: ustawa zmieniająca z 2013 r.). W wyroku z 15 marca 2011 r. Trybunał oceniając nadanie mocy dowodowej dokumentu urzędowego księgom rachunkowym banku oraz wyciągom z tych ksiąg jednoznacznie wskazał, że brak jest konstytucyjnie wartościowych argumentów przemawiających za utrzymywaniem szczególnego przywileju procesowego dla banków, który stanowi jeden z reliktów gospodarki uspołecznionej, gdy większość banków należało do państwa. Zdaniem Trybunału nie można również upatrywać uzasadnienia dla utrzymywania tego przywileju w pozanormatywnym przymiocie instytucji zaufania publicznego. Wprowadzanie przez ustawodawcę rozwiązań, które pozwalają bankom uzyskiwać uprzywilejowaną pozycję w systemie gospodarczym nie jest konieczne dla ich sprawnego działania. Nie ulega wątpliwości, że dla zachowania bezpieczeństwa systemu bankowego ważne są m.in. odpowiednie wyposażenie banków w kapitały własne, zapewnienie wysokich kwalifikacji zawodowych oraz etycznych kadry zarządzającej, czy też obowiązkowy system gwarantowania wkładów.

Jakkolwiek wyrok TK dotyczący art. 95 ust. 1 prawa bankowego w sprawie o sygn. P 7/09 dotyczył tylko postępowań cywilnych z udziałem konsumentów, to jednak ocena wyrażona w tym wyroku obejmowała całościowo szczególne uprawnienie w postaci nadania dokumentom bankowym mocy prawnej dokumentów urzędowych. Zakres wyroku był jedynie konsekwencją związania Trybunału treścią pytania prawnego.

W konsekwencji wyroku o sygn. P 7/09 oraz analogicznego rozstrzygnięcia w odniesieniu do ksiąg rachunkowych funduszy sekurytyzacyjnych (wyrok z 11 lipca 2011 r., sygn. P 1/10) ustawodawca zdecydował o istotnym ograniczeniu szczególnej mocy dowodowej dokumentów bankowych w postępowaniu cywilnym, niezależnie od tego jakie podmioty w nim uczestniczą. Ustawa zmieniająca z 2013 r. w art. 1 dodała do prawa bankowego art. 95 ust. 1a w brzmieniu: „Moc prawna dokumentów urzędowych, o której mowa w ust. 1, nie obowiązuje w odniesieniu do dokumentów wymienionych w tym przepisie w postępowaniu cywilnym”.

Wskazana nowelizacja odnosi się wprost do problemu konstytucyjnego, który został przedstawiony Trybunałowi w niniejszej sprawie. Przedmiotem pytania prawnego jest bowiem ocena konstytucyjności skutków, jakie w postępowaniu cywilnym prowadzonym wobec przedsiębiorców powoduje nadanie przez ustawodawcę księgom rachunkowym banku i wyciągom z tych ksiąg mocy dowodowej dokumentów urzędowych.

Jakkolwiek zakwestionowany art. 95 ust. 1 prawa bankowego, nie został uchylony ani zmieniony, to dodany ustawą zmieniającą z 2013 r. ust. 1a spowodował istotną modyfikację treści normy prawnej określającej charakter ksiąg rachunkowych banku i wyciągów z tych ksiąg. Jakkolwiek nadal, zgodnie z art. 95 ust. 1 prawa bankowego, mają one moc dokumentów urzędowych, to regulacja ta nie obejmuje postępowania cywilnego. W konsekwencji wyciągi z ksiąg rachunkowych banku przedstawione jako dowody w postępowaniu cywilnym należy traktować jako dokumenty prywatne. Ustawa nowelizująca weszła w życie po upływie 14 dniowego vacatio legis i nie zawiera przepisów przejściowych. Ponieważ kwestia oceny charakteru określonego dokumentu jest regulacją proceduralną, to dodany ust. 1a art. 95 prawa bankowego znajdzie zastosowanie we wszystkich toczących się w dniu wejścia w życie tego przepisu postępowaniach cywilnych, zgodnie z zasadą prawa intertemporalnego bezpośredniego działania nowej ustawy. Również sąd pytający w rozpatrywanej sprawie będzie zobowiązany do zastosowania tego przepisu, a nie art. 95 ust. 1, którego dotyczy pytanie prawne. To znaczy, że na skutek zmiany stanu prawnego księgi rachunkowe banku i wyciągi z tych ksiąg w postępowaniu cywilnym nie mają mocy prawnej dokumentów urzędowych. Przedstawiony przez sąd pytający problem konstytucyjny został zatem rozwiązany przez samego ustawodawcę.

W tej sytuacji nie została spełniona przesłanka funkcjonalna pytania prawnego, ponieważ rozstrzygnięcie sprawy przez sąd pytający nie jest uzależnione od orzeczenia Trybunału Konstytucyjnego. W konsekwencji postępowanie podlega umorzeniu ze względu na niedopuszczalność wydania wyroku, na podstawie art. 39 ust. 1 pkt 1 ustawy o TK.

Z powyższych względów Trybunał Konstytucyjny postanowił jak w sentencji.