W skardze konstytucyjnej wniesionej do Trybunału Konstytucyjnego 14 marca 2012 r. Alicja W. (dalej: skarżąca) wystąpiła o stwierdzenie niezgodności art. 11 ustawy z dnia 17 listopada 1964 r. – Kodeks postępowania cywilnego (Dz. U. Nr 43, poz. 296, ze zm.; dalej: k.p.c.) z art. 31 ust. 3, art. 45 ust. 1 oraz art. 178 ust. 1 Konstytucji.

Skarga konstytucyjna została złożona w związku z następującym stanem faktycznym. Skarżąca została skazana przez Sąd Rejonowy w Żninie –Wydział V Grodzki wyrokiem z 20 marca 2006 r. (sygn. akt V K 41/06) za popełnienie przestępstwa z art. 157 § 3 ustawy z dnia 6 czerwca 1997 r. – Kodeks karny (Dz. U. Nr 88, poz. 553, ze zm.; dalej: k.k.). Jedna z osób pokrzywdzonych popełnionym przez skarżącą przestępstwem złożyła przeciwko niej powództwo o zadośćuczynienie, które Sąd Okręgowy w Bydgoszczy – Wydział I Cywilny w części uwzględnił (wyrok z 3 czerwca 2011 r., sygn. akt I C 550/09). Od tego wyroku skarżąca wniosła apelację, która została w zasadniczej części oddalona wyrokiem Sądu Apelacyjnego w Gdańsku – Wydział I Cywilny z 15 grudnia 2011 r. (sygn. akt I ACa 1215/11). Sądy okręgowy i apelacyjny uznały, że z uwagi na brzmienie art. 11 k.p.c. były związane ustaleniami prawomocnego wyroku Sądu Rejonowego w Żninie z 20 marca 2006 r. co do popełnienia przestępstwa przez skarżącą.

Zdaniem skarżącej kwestionowany przepis narusza przysługujące jej prawo do sądu, tj. prawo do sprawiedliwego i jawnego rozpatrzenia sprawy bez nieuzasadnionej zwłoki przez właściwy, niezależny, bezstronny i niezawisły sąd (art. 45 ust. 1 w zw. z art. 178 ust. 1 Konstytucji). Skarżąca podnosi, że ograniczenie swobody orzekania i oceny dowodów przez sąd cywilny czyni z tego sądu podmiot uzależniony orzeczniczo od innego sądu, który rozpatrywał sprawę karną i którego ustalenia mają decydujące znaczenie dla rozpoznania innej materialnie sprawy – sprawy cywilnej. Co więcej, podkreśla, że związanie sądu ustaleniami innego sądu w zakresie stanowiącym podstawę orzekania wyłącza autonomię i niezawisłość orzeczniczą, „czyniąc w istocie rozpoznanie sprawy iluzorycznym”. Prowadzi to – w przekonaniu skarżącej – do naruszenia istoty prawa do sądu w świetle art. 31 ust. 3 w zw. z art. 45 ust. 1 Konstytucji.

W związku ze złożeniem 13 marca 2012 r. przez skarżącą wniosku o wznowienie postępowania karnego Trybunał Konstytucyjny postanowieniem z 22 maja 2012 r. zawiesił postępowanie odnośnie do wstępnej kontroli badanej skargi konstytucyjnej.

Postanowieniem z 29 maja 2012 r. Sąd Okręgowy w Bydgoszczy – Wydział IV Karny Odwoławczy oddalił wniosek skarżącej (sygn. akt IV Ko 43/12). Na skutek złożonego zażalenia od postanowienia sądu okręgowego Sąd Apelacyjny w Gdańsku – Wydział II Karny postanowieniem z 18 lipca 2012 r. utrzymał w mocy zaskarżone orzeczenie (sygn. akt II AKz 482/12). Ze względu na powyższe skarżąca wystąpiła do Trybunału Konstytucyjnego z wnioskiem o podjęcie zawieszonego postępowania (pismo z 6 sierpnia 2012 r.).

Trybunał Konstytucyjny zważył, co następuje:

Skarga konstytucyjna jest środkiem prawnym o charakterze subsydiarnym i nadzwyczajnym. Zgodnie z utrwalonym orzecznictwem Trybunału zasada subsydiarności w korzystaniu z prawa do skargi konstytucyjnej wymaga wykorzystania przysługujących skarżącemu zwykłych środków prawnych przed wystąpieniem ze skargą konstytucyjną. Należy podkreślić, że dla spełnienia przesłanek skargi konstytucyjnej nie jest konieczne korzystanie ze środków o charakterze nadzwyczajnym, wnoszonych od orzeczenia, któremu przysługuje już przymiot prawomocności (art. 46 ust. 1 ustawy z dnia 1 sierpnia 1997 r. o Trybunale Konstytucyjnym, Dz. U. Nr 102, poz. 643, ze zm.; dalej: ustawa o TK). Jednakże w sytuacji, w której procedury tego rodzaju zostały zainicjowane i mogą mieć wpływ na ustalenie podstaw do wystąpienia ze skargą konstytucyjną, w szczególności mogą prowadzić do uchylenia ostatecznego orzeczenia w rozumieniu art. 79 ust. 1 Konstytucji i art. 46 ust. 1 ustawy o TK, uzasadnione staje się zawieszenie postępowania przed Trybunałem do czasu ich zakończenia.

Skoro wniosek skarżącej o wznowienie postępowania karnego został prawomocnie oddalony (postanowienie Sądu Apelacyjnego w Gdańsku z 18 lipca 2012 r., sygn. akt II AKz 482/12), zaistniała potrzeba podjęcia zawieszonego postępowania przed Trybunałem Konstytucyjnym.

Tym samym Trybunał – na podstawie art. 20 ustawy o TK w zw. z art. 180 § 1 pkt 4 k.p.c. – podjął zawieszone postępowanie w sprawie wstępnej kontroli skargi konstytucyjnej.

W skardze konstytucyjnej wniesionej do Trybunału Konstytucyjnego 14 marca 2012 r. Alicja W. (dalej: skarżąca) wystąpiła o stwierdzenie niezgodności art. 11 ustawy z dnia 17 listopada 1964 r. – Kodeks postępowania cywilnego (Dz. U. Nr 43, poz. 296, ze zm.; dalej: k.p.c.) z art. 31 ust. 3, art. 45 ust. 1 oraz art. 178 ust. 1 Konstytucji.

Skarga konstytucyjna została złożona w związku z następującym stanem faktycznym. Skarżąca została skazana wyrokiem Sądu Rejonowego w Żninie –Wydziału V Grodzkiego z 20 marca 2006 r. (sygn. akt V K 41/06) za popełnienie przestępstwa z art. 157 § 3 ustawy z dnia 6 czerwca 1997 r. – Kodeks karny (Dz. U. Nr 88, poz. 553, ze zm.). Jedna z osób pokrzywdzonych popełnionym przez skarżącą przestępstwem złożyła przeciwko niej powództwo o zadośćuczynienie, które zostało w części uwzględnione wyrokiem Sądu Okręgowego w Bydgoszczy – Wydziału I Cywilnego z 3 czerwca 2011 r. (sygn. akt I C 550/09). Od tego wyroku skarżąca wniosła apelację, która została w zasadniczej części oddalona wyrokiem Sądu Apelacyjnego w Gdańsku – Wydziału I Cywilnego z 15 grudnia 2011 r. (sygn. akt I ACa 1215/11). Sądy okręgowy i apelacyjny uznały, że z uwagi na brzmienie art. 11 k.p.c. były związane ustaleniami prawomocnego wyroku Sądu Rejonowego w Żninie z 20 marca 2006 r. co do popełnienia przestępstwa przez skarżącą.

Trybunał Konstytucyjny zważył, co następuje:

Skarga konstytucyjna jest środkiem prawnym o charakterze subsydiarnym i nadzwyczajnym. Zgodnie z utrwalonym orzecznictwem Trybunału Konstytucyjnego zasada subsydiarności w korzystaniu z prawa do skargi konstytucyjnej wymaga wykorzystania przysługujących skarżącemu zwykłych środków prawnych przed wystąpieniem ze skargą konstytucyjną do Trybunału Konstytucyjnego. Do rozstrzygania o sprawach indywidualnych są powołane przede wszystkim sądy i organy administracji publicznej, natomiast Trybunał może wkraczać dopiero wówczas, gdy stan naruszenia prawa podmiotowego nie może już zostać usunięty przy wykorzystaniu służących do tego celu instrumentów prawnych. Należy podkreślić przy tym, że dla spełnienia przesłanek skargi konstytucyjnej nie jest konieczne korzystanie ze środków o charakterze nadzwyczajnym, wnoszonych od orzeczenia, któremu przysługuje już przymiot prawomocności (zob. art. 46 ust. 1 ustawy z dnia 1 sierpnia 1997 r. o Trybunale Konstytucyjnym, Dz. U. Nr 102, poz. 643, ze zm.; dalej: ustawa o TK). Jednakże w sytuacji, w której procedury tego rodzaju zostały zainicjowane i mogą mieć wpływ na ustalenie podstaw do wystąpienia ze skargą konstytucyjną, w szczególności – mogą prowadzić do uchylenia ostatecznego orzeczenia w rozumieniu art. 79 ust. 1 Konstytucji i art. 46 ust. 1 ustawy o TK, uzasadnione staje się zawieszenie postępowania przed Trybunałem do czasu ich zakończenia.

Złożony przez skarżącą wniosek o wznowienie postępowania karnego może doprowadzić do uchylenia wydanego w jej sprawie wyroku Sądu Rejonowego w Żninie – Wydziału V Grodzkiego z 20 marca 2006 r. (sygn. akt V K 41/06). Okoliczność ta może następnie stanowić przyczynę wznowienia postępowania cywilnego i w konsekwencji pozbawić cechy ostateczności orzeczenia, z którym skarżąca wiąże naruszenie przysługujących jej konstytucyjnych praw podmiotowych.

Mając powyższe na względzie, Trybunał Konstytucyjny, na podstawie art. 20 ustawy o TK w zw. z art. 177 1 pkt 1 k.p.c., zawiesza postępowanie w sprawie wstępnej kontroli skargi konstytucyjnej do czasu zakończenia postępowania o wznowienie.