Na podstawie art. 106 ust. 3 ustawy z dnia 30 listopada 2016 r. o organizacji i trybie postępowania przed Trybunałem Konstytucyjnym (Dz. U. z 2019 r. poz. 2393; dalej: u.o.t.p.TK lub ustawa o organizacji TK) składam zdanie odrębne do uzasadnienia postanowienia Trybunału Konstytucyjnego z 3 lipca 2025 r., sygn. K 19/20. Uważam, że postępowanie w tej sprawie powinno zostać umorzone z powodu przekroczenia przez Prezesa Krajowej Rady Komorniczej (dalej: Prezes KRK) granic umocowania udzielonego w uchwale przez Krajową Radę Komorniczą (dalej także: KRK) i – w konsekwencji – braku umocowania radcy prawnego do sporządzenia i wniesienia wniosku KRK do Trybunału Konstytucyjnego.

1. Krajowa Rada Komornicza, w świetle utrwalonego orzecznictwa Trybunału Konstytucyjnego, jest podmiotem, o którym mowa w art. 191 ust. 1 pkt 4 Konstytucji, tj. podmiotem o ograniczonej legitymacji do inicjowania postępowania przed Trybunałem. Znaczy to, że może wystąpić z wnioskiem do Trybunału, jeżeli akt normatywny dotyczy spraw objętych zakresem jej działania (art. 191 ust. 2 Konstytucji). Warunkiem sine qua non skierowania wniosku do Trybunału jest podjęcie przez KRK uchwały, stanowiącej upoważnienie i podstawę do dokonania tej czynności (zob. art. 48 ust. 2 pkt 1 u.o.t.p.TK). Uchwała determinuje skorzystanie przez podmioty, o których mowa w art. 191 ust. 1 pkt 3-5 Konstytucji, z prawa określonego w art. 191 Konstytucji, a złożenie wniosku jest czynnością podjętą w celu jego wykonania. Złożenie wniosku musi być zatem poprzedzone podjęciem stosownej uchwały, udzielającej także właściwego umocowania do sporządzenia wniosku oraz reprezentowania wnioskodawcy przed Trybunałem (zob. postanowienie TK z 15 lipca 2020 r., sygn. U 2/19, OTK ZU A/2020, poz. 37).

2. W niniejszej sprawie KRK podjęła 25 października 2019 r. uchwałę nr 2222/VI, w której postanowiła skierować do Trybunału wniosek o stwierdzenie niezgodności z Konstytucją przepisów ustawy z dnia 28 lutego 2018 r. o kosztach komorniczych (Dz. U. z 2024 r. poz. 377). W § 1 uchwały wskazano zakwestionowane przepisy oraz wzorce kontroli. W § 2 uchwały postanowiono: „Upoważnić Prezesa Krajowej Rady Komorniczej do udzielenia pełnomocnictwa do reprezentowania Krajowej Rady Komorniczej przed Trybunałem Konstytucyjnym i zobowiązać do złożenia sprawozdania z przebiegu postępowania w sprawie, na następnym posiedzeniu Krajowej Rady Komorniczej”. Na tej podstawie Prezes KRK upoważnił radcę prawnego „do sporządzenia wniosku, jego skierowania do Trybunału Konstytucyjnego oraz reprezentowania Krajowej Rady Komorniczej przed Trybunałem Konstytucyjnym (…)”. Pełnomocnictwo datowane jest na październik 2019 r. bez wskazania daty dziennej. Na jego mocy wskazany w nim radca prawny sporządził i podpisał 12 grudnia 2019 r. wniosek KRK do Trybunału.

3. Powołana wyżej treść § 2 uchwały KRK z 25 października 2019 r. nie pozostawia wątpliwości, że Prezes KRK został upoważniony przez KRK jedynie do udzielenia pełnomocnictwa do reprezentowania jej w postępowaniu przed Trybunałem. Reprezentowanie zaś, w świetle ugruntowanego orzecznictwa Trybunału, dotyczy „etapu postępowania po złożeniu wniosku i nie obejmuje jego sporządzenia i podpisania” (postanowienie TK z 13 stycznia 2020 r., sygn. Tw 14/19, OTK ZU B/2020, poz. 243, zob. także postanowienie z 23 kwietnia 2013 r., sygn. Tw 46/12, OTK ZU nr 3/B/2013, poz. 218). To, że sporządzenie wniosku, jego wniesienie i reprezentowanie inicjatora postępowania przed Trybunałem Konstytucyjnym są trzema oddzielnymi czynnościami, wymagającymi stosownego umocowania, wynika jednoznacznie z treści art. 44 ust. 1 u.o.t.p.TK, regulującego zasady zastępstwa procesowego skarżącego wnoszącego skargę konstytucyjną. Wymogi ustawowe w tym zakresie są jednoznaczne i nie ma żadnego uzasadnienia, aby inaczej traktować pełnomocnictwo udzielone przez podmiot inicjujący postępowanie przed Trybunałem w niniejszej sprawie. Umocowanie Prezesa KRK nie obejmowało sporządzenia i złożenia wniosku do Trybunału, zatem upoważniając radcę prawnego także do tych czynności, działał on poza granicami udzielonego pełnomocnictwa. Wniosek KRK, sporządzony i złożony przez radcę prawnego, pochodzi zatem od podmiotu nieuprawnionego z uwagi na brak umocowania do jego sporządzenia i wniesienia do Trybunału, co niewątpliwie potwierdza także dotychczasowe orzecznictwo Trybunału (zob. np. postanowienia z: 29 lipca 2003 r., sygn. Tw 13/03, OTK ZU nr 3/B/2003, poz. 166; 22 czerwca 2010 r., sygn. Tw 12/10, OTK ZU nr 5/B/2010, poz. 315; 30 czerwca 2011 r., sygn. Tw 8/11, OTK ZU nr IIB/2014, poz. 651; sygn. Tw 46/12; sygn. U 2/19). Wady tej nie można było zarazem uznać za brak formalny, który podlega usunięciu w trybie art. 61 ust. 3 u.o.t.p.TK (por. postanowienie z 24 listopada 2003 r., sygn. Tw 30/03, OTK ZU nr 4/B/2003, poz. 209). Z tego właśnie powodu postępowanie należało umorzyć na podstawie art. 59 ust. 1 pkt 2 u.o.t.p.TK ze względu na niedopuszczalność wydania wyroku.

4. Trybunał Konstytucyjny w postanowieniu, do którego składam zdanie odrębne, słusznie stwierdził, powołując się na swoje dotychczasowe orzecznictwo, że „«zarówno podmiot udzielający pełnomocnictwa, jak i ustanowiony w tym trybie pełnomocnik wnioskodawcy, są zobowiązani do działania w granicach i zakresie, które wyznacza wola organu konstytucyjnie legitymowanego do wszczęcia postępowania w sprawie hierarchicznej kontroli norm»” (pkt 1.3, II cz. uzasadnienia). Nie mogę zgodzić się jednak z dokonaną przez Trybunał – w wyniku analizy treści uchwały KRK z 25 października 2019 r. i zawartego w niej umocowania dla Prezesa KRK, pełnomocnictwa udzielonego radcy prawnemu przez Prezesa KRK, a także uchwały KRK z 14 maja 2018 r. w sprawie uchwalenia regulaminu działania Krajowej Rady Komorniczej – oceną, iż „upoważnienie dla Prezesa KRK do udzielenia pełnomocnictwa do reprezentowania KRK przed Trybunałem Konstytucyjnym należy rozumieć szeroko jako obejmujące sporządzenie i podpisanie wniosku, a także występowanie w roli pełnomocnika KRK przed Trybunałem Konstytucyjnym w postępowaniu sądowokonstytucyjnym” (pkt 1.4, II cz. uzasadnienia). Zdaniem Trybunału, ocena ta znajdowała potwierdzenie w treści dokumentów złożonych w niniejszej sprawie, podczas gdy, moim zdaniem, z treści uchwały KRK z 25 października 2019 r. wynikało jednoznacznie, że Prezes KRK został upoważniony jedynie do udzielenia pełnomocnictwa do reprezentowania KRK przed Trybunałem Konstytucyjnym. W świetle wiedzy i doświadczenia zawodowego oraz powołanego przeze mnie wyżej orzecznictwa Trybunału wynika zaś, że „reprezentowanie” dotyczy etapu postępowania po złożeniu wniosku i nie obejmuje jego sporządzenia i podpisania. Nie ma zatem podstaw do przyjętego przez Trybunał w niniejszej sprawie „szerokiego rozumienia” pełnomocnictwa do reprezentowania jako obejmującego także sporządzenie i podpisanie wniosku, gdyż takie rozumienie jest wprost sprzeczne z orzecznictwem Trybunału. Nie uważam również, że dosłowne odczytanie treści umocowania udzielonego przez KRK jej Prezesowi w uchwale z 25 października 2019 r. miałoby stanowić „przejaw skrajnego formalizmu”. Przypomnieć bowiem należy, że inicjowanie postępowania przed Trybunałem, w szczególności przez podmioty o ograniczonej legitymacji wnioskowej, zostało obwarowane licznymi warunkami formalnymi, których spełnienie jest conditio sine qua non skutecznego złożenia wniosku i na każdym etapie postępowania podlega kontroli przez Trybunał Konstytucyjny, a niespełnienie któregokolwiek z wymagań formalnych obliguje Trybunał do umorzenia postępowania ze względu na jego niedopuszczalność. Jednym z takich warunków jest udzielenie właściwego pełnomocnictwa w zakresie sporządzenia wniosku, jego wniesienia i reprezentowania inicjatora postępowania przed Trybunałem. Jest to szczególnie istotne w wypadku tych podmiotów, u których uchwała sama w sobie nie jest wnioskiem do Trybunału (na co zresztą słusznie zwrócił uwagę Trybunał w niniejszej sprawie), lecz jest podstawą do sporządzenia stosownego pisma inicjującego postępowanie, spełniającego określone wymagania formalne. Skoro, jak stwierdził Trybunał w niniejszej sprawie, „dla ustalenia, czy wniosek pochodzi od ogólnokrajowej władzy organizacji zawodowej, a nie od osoby fizycznej, która go sporządziła lub podpisała, potrzebny jest dowód, że został on wniesiony na podstawie uchwały uprawnionej władzy” (ibidem), to obejmuje on również prawidłowo udzielone umocowanie do sporządzenia i wniesienia wniosku. Nie zgadzam się również z argumentem, że „nie można uznać za trafne w rozpatrywanej sprawie odwołania do art. 44 u.o.t.p.TK, regulującego zasady zastępstwa procesowego skarżącego wnoszącego skargę konstytucyjną” (ibidem). Po pierwsze, stwierdzenie to nie zostało w żaden sposób przez Trybunał uzasadnione. Po drugie, jak już wskazałem wyżej, nie ma żadnych podstaw na gruncie ustawy o organizacji TK, aby inaczej rozumieć wymagania odnośnie do treści pełnomocnictwa w zależności od tego, kto inicjuje postępowanie przed Trybunałem. W mojej ocenie, większość argumentów przytoczonych przez Trybunał na poparcie tezy o prawidłowo udzielonym umocowaniu dla Prezesa KRK do udzielenia pełnomocnictwa do sporządzenia i wniesienia wniosku do Trybunału nie dotyczyła tej kwestii formalnej. Okoliczności (nota bene niekwestionowane przeze mnie w niniejszej sprawie), że intencja KRK skierowania do Trybunału wniosku o określonej treści była czytelna, powierzenie wykonania tej uchwały Prezesowi KRK było zgodne z uchwałą KRK z 14 maja 2018 r. w sprawie uchwalenia regulaminu działania Krajowej Rady Komorniczej oraz zakres zaskarżenia i wzorce kontroli wskazane w uchwale z 25 października 2019 r. i wniosku są takie same (w pełnomocnictwie, wbrew twierdzeniom Trybunału w niniejszej sprawie, przedmiot kontroli i wzorce nie zostały wskazane), nie wpływają na odczytanie treści umocowania Prezesa KRK ani nie sanują wady formalnej udzielonego przez niego pełnomocnictwa.

5. Za poważny błąd metodologiczny uważam także ocenę dotychczasowej praktyki wnioskodawcy w zakresie ukształtowania pełnomocnictwa (pkt 1.5, II cz. uzasadnienia) i wysnuty na jej podstawie wniosek o prawidłowości działania KRK w niniejszej sprawie. Ocena ta doprowadziła Trybunał do konkluzji, że: po pierwsze – skoro KRK w kilku sprawach w tożsamy sposób, jak w niniejszej sprawie, sformułowała umocowanie dla Prezesa KRK, a tenże na jego podstawie udzielał następnie pełnomocnictwa do sporządzenia i wniesienia wniosku do Trybunału, Trybunał zaś wydawał w tych sprawach wyroki, to znaczy, że uznawał takie umocowanie za wystarczające; po drugie – nie ma podstaw, aby obecnie, na gruncie ustawy o organizacji TK (powołane w uzasadnieniu wyroki zostały wydane pod rządami ustawy z dnia 1 sierpnia 1997 r. o Trybunale Konstytucyjnym, Dz. U. Nr 102, poz. 643), zmieniać dotychczasową praktykę, albowiem w ustawie o organizacji TK nie ma „przepisu, który nakazywałby odejście od dotychczasowego postrzegania kwestii umocowania wyrażonego w uchwale”.

Nie mogę zgodzić się z tak sformułowanymi wnioskami, ponieważ niedopuszczalne jest, moim zdaniem, ocenianie formalnej poprawności udzielonego umocowania i jego skuteczności w postępowaniu przed Trybunałem przez pryzmat praktyki wnioskodawcy. Jedyne kryterium w tym zakresie stanowią przepisy prawa, do interpretacji i stosowania których uprawniony jest wyłącznie Trybunał. Stanowi to gwarancję, że względem wszystkich podmiotów uprawnionych do inicjowania postępowania przed Trybunałem Konstytucyjnym stosowane będą jednakowe reguły. Rezygnacja przez Trybunał z tej wyłącznej kompetencji, nosząca wszelkie cechy dowolności, może pociągnąć za sobą poważne konsekwencje. Prowadzi ona bowiem do sytuacji, w której nie tylko podmioty inicjujące postępowanie będą mogły powoływać się na precedens odejścia przez Trybunał od weryfikacji spełnienia warunków formalnych składanych wniosków lub skarg, lecz także pod znakiem zapytania stanie reguła równego traktowania wszystkich wnioskodawców (skarżących).

Niczego w zakresie tych obaw nie zmienia przywołanie przez Trybunał argumentu (jedynego), że wskazane sprawy, w których umocowanie KRK przedstawiało się tak jak w sprawie niniejszej, zakończyły się wydaniem przez Trybunał wyroków. Należy bowiem zwrócić uwagę, że w powołanych wyrokach Trybunał nie odnosił się w ogóle do kwestii pełnomocnictwa, wobec czego w ogóle nie wiadomo, czy zagadnienie to analizował. W tym świetle tym bardziej niezrozumiały jest brak wyraźnej oceny kwestii prawidłowości umocowania w niniejszej sprawie.

Uznanie przez Trybunał, że praktyka wnioskodawcy w niniejszej sprawie może być podstawą oceny prawidłowości umocowania jest nie do przyjęcia także z tego powodu, że praktyka ta nie jest jednolita. Tytułem przykładu można wskazać uchwałę KRK z 12 grudnia 2017 r., nr 1802/V, która zainicjowała sprawę o sygn. K 14/18; w tym wypadku doszło do upoważnienia Prezesa KRK do udzielenia pełnomocnictwa do sporządzenia wniosku, jego wniesienia oraz reprezentowania wnioskodawcy w postępowaniu przed Trybunałem. Przykład ten pokazuje, że KRK wie, jak należy poprawnie skonstruować umocowanie.

Wszystko to prowadzi do konstatacji, że ocena przez Trybunał kwestii prawidłowości pełnomocnictwa była konieczna, a jej wynik, moim zdaniem, powinien doprowadzić Trybunał do wniosku o konieczności umorzenia postępowania w niniejszej sprawie z powodu braku umocowania radcy prawnego do sporządzenia i wniesienia wniosku do Trybunału wskutek przekroczenia przez Prezesa KRK granic upoważnienia udzielonego mu przez KRK. Kwestia należytego umocowania i jego kontrola przez Trybunał ma bowiem znaczenie fundamentalne, gdyż niespełnienie wymogów formalnych w tym zakresie, stanowiące brak nieusuwalny w świetle art. 61 ust. 3 u.o.t.p.TK, definitywnie nie pozwala na poddanie wniosku merytorycznej kontroli.

6. Błędne przyjęcie szerokiego rozumienia upoważnienia Prezesa KRK do udzielenia pełnomocnictwa do reprezentowania KRK doprowadziło Trybunał do wniosku, że obejmuje ono również umocowanie dla pełnomocnika KRK do cofnięcia wniosku KRK, co nastąpiło w niniejszej sprawie. W związku z tym Trybunał uznał cofnięcie za skuteczne oraz dokonane w ustawowym terminie i umorzył postępowanie w sprawie na podstawie art. 59 ust. 1 pkt 1 u.o.t.p.TK.

Niezależnie od wyrażonego przeze mnie wyżej poglądu o sporządzeniu i wniesieniu wniosku KRK przez podmiot nieuprawniony i konieczności umorzenia postępowania z tego powodu, uważam, że w niniejszej sprawie wniosek nie został skutecznie cofnięty. Bez względu bowiem na treść umocowania reprezentującego KRK pełnomocnika, cofnięcie wniosku przez podmiot o ograniczonej legitymacji wnioskowej wymaga każdorazowo uchwały podjętej przez uprawniony w tym zakresie organ wnioskodawcy. Skoro, zgodnie z utrwaloną linią orzeczniczą Trybunału Konstytucyjnego, na którą powoływał się Trybunał również w niniejszej sprawie, uchwała ogólnokrajowej władzy organizacji zawodowej w sprawie wystąpienia z wnioskiem do Trybunału stanowi conditio sine qua non wszczęcia postępowania z wniosku tego podmiotu, to cofnięcie wniosku dla swej skuteczności wymaga takiej samej formy. Powyższe znajduje potwierdzenie w utrwalonej praktyce w postępowaniu przed Trybunałem (zob. np. postanowienia TK z: 11 kwietnia 2017 r., sygn. K 24/14, OTK ZU A/2017, poz. 26; 1 czerwca 2017 r., sygn. K 32/16, OTK ZU A/2017, poz. 47; 21 września 2017 r., sygn. K 27/16, OTK ZU A/2017, poz. 58).

Konkludując, w niniejszej sprawie Trybunał powinien był wezwać wnioskodawcę do usunięcia braku formalnego pisma procesowego o cofnięciu wniosku przez załączenie stosownej uchwały KRK o cofnięciu wniosku. Konsekwencją zaniechania w tym zakresie było zaś bezpodstawne umorzenie postępowania ze względu na nieskuteczne cofnięcie wniosku.

Z powyższych względów uznałem za konieczne złożenie zdania odrębnego w niniejszej sprawie.