1. W dniu 18 maja 2015 r. do Trybunału Konstytucyjnego wpłynął wniosek Rady Miasta Zakopane (dalej: Rada Miasta) o zbadanie zgodności: po pierwsze, art. 2 pkt 1 ustawy z dnia 29 lipca 2005 r. o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie (Dz.U.2005.180.1493, ze zm.; dalej: ustawa o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie, ustawa) z art. 2 i art. 18 Konstytucji; po drugie, art. 2 pkt 2 ustawy o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie z art. 2 i art. 48 ust. 1 Konstytucji; po trzecie, art. 2 ustawy o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie w zakresie, w jakim nie definiuje osoby stosującej przemoc w rodzinie, z art. 2 Konstytucji; po czwarte, art. 6 ust. 2 pkt 1 ustawy o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie w zakresie, w jakim używa nieostrego i niezdefiniowanego pojęcia ofiary przemocy w rodzinie, art. 6 ust. 2 pkt 2 ustawy o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie w zakresie, w jakim używa nieostrego i niezdefiniowanego pojęcia rodziny zagrożonej przemocą w rodzinie, art. 6 ust. 2 pkt 3 ustawy o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie w zakresie, w jakim używa nieostrego i niezdefiniowanego pojęcia osoby dotkniętej przemocą w rodzinie, z art. 2 Konstytucji; po piąte, art. 6 ust. 2 ustawy o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie z art. 16 ust. 2, art. 166 ust. 1, art. 18, art. 71 ust. 1 i art. 31 ust. 1 Konstytucji; po szóste, art. 9a ust. 3 pkt 3-6, ust. 4 i 5 oraz ust. 11 pkt 3-5 ustawy o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie w zakresie, w jakim wskazane przepisy zezwalają na wykonywanie zadań gminy przez osoby, które nie podlegają służbowo organom gminy, z art. 16 ust. 2 zdanie drugie i art. 2 Konstytucji; po siódme, art. 9a ust. 10 ustawy o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie z art. 16 ust. 2 zdanie drugie i art. 2 Konstytucji; po ósme, art. 9c ust. 1 ustawy o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie z art. 2 i art. 51 ust. 2 Konstytucji; po dziewiąte, art. 12a ust. 1 i 3 ustawy o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie z art. 2, art. 45 ust. 1 i art. 175 Konstytucji.

2. Postanowieniem z 27 stycznia 2016 r. Trybunał Konstytucyjny odmówił nadania dalszego biegu wnioskowi Rady Miasta Zakopane w zakresie zbadania zgodności art. 2 pkt 1 ustawy o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie z art. 2 i art. 18 Konstytucji; art. 2 pkt 2 ustawy o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie z art. 2 i art. 48 ust. 1 Konstytucji; art. 2 ustawy o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie z art. 2 Konstytucji; art. 6 ust. 2 pkt 1-3 ustawy o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie z art. 2 Konstytucji; art. 6 ust. 2 ustawy o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie z art. 18, art. 71 ust. 1 i art. 31 ust. 1 Konstytucji; art. 9a ust. 3 pkt 3-6, ust. 4 i 5 oraz ust. 11 pkt 3-5 ustawy o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie z art. 16 ust. 2 zdanie drugie i art. 2 Konstytucji; art. 9a ust. 10 ustawy o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie z art. 16 ust. 2 zdanie drugie i art. 2 Konstytucji; art. 9c ust. 1 ustawy o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie z art. 2 i art. 51 ust. 2 Konstytucji; art. 12a ust. 1 i 3 ustawy o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie z art. 2, art. 45 ust. 1 i art. 175 Konstytucji. W pozostałym zakresie wniosek podlegał przekazaniu do merytorycznego rozpoznania.

2.1. Trybunał stwierdził, że zarzuty niezgodności art. 2 ustawy oraz art. 6 ust. 2 pkt 1-3 ustawy o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie z zasadą przyzwoitej legislacji wywodzonej z art. 2 Konstytucji są oczywiście bezzasadne. W ocenie Trybunału wnioskodawca nie wykazał tego, aby sposób sformułowania kwestionowanych przepisów prowadził do takich trudności interpretacyjnych, których nie można rozwiązać w sposób racjonalny przy pomocy odpowiednich metod wykładni. Trybunał podkreślił, że dopiero stwierdzenie kwalifikowanego charakteru wadliwości kwestionowanego przepisu uzasadnia jego ocenę w świetle art. 2 Konstytucji.

2.2. Zarzuty niezgodności art. 9a ust. 3 pkt 3-6, ust. 4 i 5, ust. 10 oraz ust. 11 pkt 3-5 ustawy o przeciwdziałaniu przemocy z art. 16 ust. 2 zdanie drugie i art. 2 Konstytucji Trybunał ocenił również jako oczywiście bezzasadne. Jak bowiem ustalił, gmina zobowiązana jest do współdziałania z podmiotami niezależnymi od jej organów, które działają w zakresie swoich kompetencji także na rzecz zwalczania przemocy w rodzinie.

2.3. Zdaniem Trybunału twierdzenia wnioskodawcy, zgodnie z którymi „treść art. 12a ust. 1 ustawy pozostaje w sprzeczności z definicją zawartą w art. 2 pkt 1 ustawy”, są oczywiście bezzasadne.

3. Jednocześnie Trybunał uznał niedopuszczalność wydania orzeczenia w zakresie badania zgodności: art. 2 pkt 1 i 2 ustawy o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie z art. 18 i art. 48 ust. 1 Konstytucji, art. 6 ust. 2 ustawy o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie z art. 18, art. 71 ust. 1 i art. 31 ust. 1 Konstytucji, a także art. 9c ust. 1 ustawy o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie z art. 2 i art. 51 ust. 2 Konstytucji oraz art. 12a ust. 1 i 3 ustawy o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie z art. 2, art. 45 ust. 1 i art. 175 Konstytucji. Trybunał podkreślił, że sposób sformułowania zarzutów niezgodności tych przepisów ze wskazanymi wzorcami kontroli świadczy o tym, że Rada Miasta występuje w celu ochrony interesów ogólnospołecznych. Wskazane przepisy Konstytucji mają bowiem charakter gwarancyjny w stosunku do obywatela. Trybunał przypomniał przy tym, że występowanie w interesie ogólnospołecznym wskazuje na generalny charakter legitymacji (art. 191 ust. 1 pkt 1 Konstytucji), która nie przysługuje Radzie Miasta.

4. W zażaleniu z 9 lutego 2016 r. Rada Miasta Zakopane wnosi o „uchylenie zaskarżonego postanowienia w całości, nadanie dalszego biegu wnioskowi i skierowanie sprawy do rozpoznania na rozprawie”.

1. Na podstawie art. 138 w zw. z art. 139 ustawy z dnia 25 czerwca 2015 r. o Trybunale Konstytucyjnym (Dz.U.2016.293; dalej: ustawa o TK z 2015 r.) z dniem 30 sierpnia 2015 r. utraciła moc ustawa z dnia 1 sierpnia 1997 r. o Trybunale Konstytucyjnym (Dz.U.102.643, ze zm.; dalej: ustawa o TK z 1997 r.). Zgodnie z art. 134 pkt 1 ustawy o TK z 2015 r. w sprawach wszczętych i niezakończonych przed dniem wejścia w życie ustawy w postępowaniu przed Trybunałem w zakresie dotyczącym wstępnego rozpoznania stosuje się przepisy dotychczasowe, tzn. przepisy ustawy o TK z 1997 r. Rozpatrywany wniosek został wniesiony przed dniem wejścia w życie ustawy o TK z 2015 r., dlatego do wstępnej kontroli tego wniosku mają zastosowanie przepisy ustawy o TK z 1997 r.

2. W myśl art. 36 ust. 4 ustawy o TK wnioskodawcy przysługuje prawo wniesienia zażalenia na postanowienie Trybunału Konstytucyjnego o odmowie nadania wnioskowi dalszego biegu. Trybunał, w składzie trzech sędziów, rozpatruje zażalenie na posiedzeniu niejawnym (art. 25 ust. 1 pkt 3 lit. b w zw. z art. 36 ust. 6 i 7 ustawy o TK). Trybunał Konstytucyjny bada w szczególności, czy wydając zaskarżone postanowienie, prawidłowo stwierdził istnienie przesłanek odmowy nadania wnioskowi dalszego biegu. Oznacza to, że na etapie rozpoznania zażalenia Trybunał analizuje przede wszystkim te zarzuty, które mogą podważyć trafność ustaleń przyjętych za podstawę zaskarżonego rozstrzygnięcia.

3. Rada Miasta kwestionuje w całości rozstrzygnięcie Trybunału zaprezentowane w postanowieniu o odmowie nadania dalszego biegu wnioskowi we wskazanym zakresie.

Trybunał stwierdza, że ponowna analiza sprawy, w kontekście zarzutów sformułowanych w zażaleniu prowadzi do wniosku że ich ocena wykracza poza zakres wstępnej kontroli wniosku.

Trybunał zauważa jednocześnie, że wnioskodawca twierdzi w zażaleniu, iż Trybunał nie ustosunkował się do jego argumentacji dotyczącej niezgodności art. 6 ust. 2 ustawy o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie z art. 16 ust. 2 i art. 166 ust. 1 Konstytucji. Trybunał stwierdza, że zarzut ten wynika z niezrozumienia postanowienia Trybunału. Trybunał odmówił nadania dalszego biegu wnioskowi wyłącznie w zakresie wskazanym w sentencji postanowienia. Wniosek o zbadanie zgodności art. 6 ust. 2 ustawy o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie z art. 16 ust. 2 i art. 166 ust. 1 Konstytucji podlegał zaś przekazaniu do merytorycznego rozpoznania.

4. Biorąc pod uwagę powyższe okoliczności, Trybunał uwzględnił zażalenie wniesione na postanowienie Trybunału Konstytucyjnego o odmowie nadania wnioskowi dalszego biegu w zakresie zbadania zgodności: art. 2 pkt 1, art. 2 pkt 2, art. 2, art. 6 ust. 2 pkt 1-3, art. 6 ust. 2, art. 9a ust. 3 pkt 3-6, ust. 4 i 5 oraz ust. 11 pkt 3-5, art. 9a ust. 10, art. 9c ust. 1, art. 12a ust. 1 i 3 ustawy o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie ze wskazanymi wzorcami kontroli.

W tym stanie rzeczy Trybunał postanowił jak w sentencji.

W dniu 18 maja 2015 r. do Trybunału Konstytucyjnego wpłynął wniosek Rady Miasta Zakopane (dalej: Rada Miasta) o zbadanie zgodności: po pierwsze, art. 2 pkt 1 ustawy z dnia 29 lipca 2005 r. o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie (Dz. U. z 2005 r. Nr 180, poz. 1493, ze zm.; dalej: ustawa o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie, ustawa) z art. 2 i art. 18 Konstytucji; po drugie, art. 2 pkt 2 ustawy o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie z art. 2 i art. 48 ust. 1 Konstytucji; po trzecie, art. 2 ustawy o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie, w zakresie w jakim nie definiuje osoby stosującej przemoc w rodzinie, z art. 2 Konstytucji; po czwarte, art. 6 ust. 2 pkt 1 ustawy o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie w zakresie w jakim, używa nieostrego i niezdefiniowanego pojęcia „ofiara przemocy w rodzinie”, art. 6 ust. 2 pkt 2 ustawy o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie w zakresie, w jakim używa nieostrego i niezdefiniowanego pojęcia „rodzina zagrożona przemocą w rodzinie”, art. 6 ust. 2 pkt 3 ustawy o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie w zakresie, w jakim używa nieostrego i niezdefiniowanego pojęcia „osoba dotknięta przemocą w rodzinie” – z art. 2 Konstytucji; po piąte, art. 6 ust. 2 ustawy o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie z art. 16 ust. 2, art. 166 ust. 1, art. 18, art. 71 ust. 1 i art. 31 ust. 1 Konstytucji; po szóste art. 9a ust. 3 pkt 3-6, ust. 4 i 5 oraz ust. 11 pkt 3-5 ustawy o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie w zakresie, w jakim wskazane przepisy zezwalają na wykonywanie zadań gminy przez osoby, które nie podlegają służbowo organom gminy z art. 16 ust. 2 zdanie 2 i art. 2 Konstytucji; po siódme, art. 9a ust. 10 ustawy o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie z art. 16 ust. 2 zdanie 2 i art. 2 Konstytucji; po ósme, art. 9c ust. 1 ustawy o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie z art. 2 i art. 51 ust. 2 Konstytucji; po dziewiąte, art. 12a ust. 1 i 3 ustawy o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie z art. 2, art. 45 ust. 1 i art. 175 Konstytucji.

Trybunał Konstytucyjny zważył, co następuje:

1. Na podstawie art. 138 w zw. z art. 139 ustawy z dnia 25 czerwca 2015 r. o Trybunale Konstytucyjnym (Dz. U. poz. 1064; dalej: ustawa o TK z 2015 r.) z dniem 30 sierpnia 2015 r. utraciła moc ustawa z dnia 1 sierpnia 1997 r. o Trybunale Konstytucyjnym (Dz. U. Nr 102, poz. 643, ze zm.; dalej: ustawa o TK). Zgodnie z art. 134 pkt 1 ustawy o TK z 2015 r. w sprawach wszczętych i niezakończonych przed dniem wejścia w życie ustawy w postępowaniu przed Trybunałem w zakresie dotyczącym wstępnego rozpoznania stosuje się przepisy dotychczasowe, tzn. przepisy ustawy o TK. Rozpatrywany wniosek został wniesiony przed dniem wejścia w życie ustawy o TK z 2015 r., dlatego do wstępnej kontroli tegoż wniosku zastosowanie mają przepisy ustawy o TK.

2. W myśl art. 36 ust. 1 ustawy o TK wniosek przedstawiony przez organ stanowiący jednostki samorządu terytorialnego podlega wstępnemu rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym. W postępowaniu tym Trybunał Konstytucyjny w składzie jednego sędziego bada, czy wniosek odpowiada wymogom formalnym (art. 32 ust. 1 i 2 ustawy o TK), czy nie jest oczywiście bezzasadny (art. 36 ust. 3 ustawy o TK), a w szczególności czy pochodzi od uprawnionego podmiotu (art. 191 ust. 1 pkt 3 w zw. z art. 191 ust. 2 Konstytucji).

3. Trybunał Konstytucyjny przypomina, że zgodnie z art. 191 ust. 1 pkt 3 i art. 191 ust. 2 Konstytucji organy stanowiące jednostek samorządu terytorialnego są uprawnione do inicjowania abstrakcyjnej kontroli norm, jeżeli kwestionowany przez nie akt normatywny dotyczy spraw objętych zakresem ich działania. Zgodnie z utrwaloną linią orzeczniczą powyższą przesłankę należy wykładać ściśle. Podmioty określone w art. 191 ust. 1 pkt 3-5 Konstytucji nie są zatem uprawnione do występowania z wnioskami w sprawach ogólnopaństwowych lub ogólnospołecznych, które z natury rzeczy dotyczą interesu prawnego wszystkich obywateli lub grup o wiele szerszych niż te, które dany podmiot reprezentuje (zob. np. postanowienie TK z dnia 9 października 2002 r., Tw 33/02, OTK ZU nr 4/B/2002, poz. 233).

4. Na wstępie wymaga podkreślenia, że wnioskodawca występował już z wnioskiem do Trybunału Konstytucyjnego o zbadanie zgodności przepisów ustawy o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie – tj. art. 6 ust. 2, art. 9a, art. 9b, art. 9c, art. 9d ust. 2, art. 12a ust. 1 z art. 16 ust. 2 w zw. z art. 18, art. 47 i art. 71 ust. 1 oraz art. 166 ust. 1 Konstytucji (sprawa o sygn. akt K 42/12).

Rozpoznawszy sprawę K 42/12, Trybunał uznał, że wniosek Rady Miasta nie spełniał wymagań określonych w art. 32 ust. 1 pkt 3 i 4 ustawy o TK. Wnioskodawca nie sformułował bowiem żadnych zarzutów pod adresem zakwestionowanych regulacji bądź sformułował je i uzasadnił w sposób niepoprawny. W konsekwencji, postanowieniem z dnia 1 kwietnia 2014 r., Trybunał umorzył postępowanie ze względu na niedopuszczalność wydania orzeczenia (OTK ZU nr 4/A/2014, poz. 43).

5. Uzasadnienie legitymacji do wniesienia wniosku w sprawie kontroli konstytucyjności przepisów Rada Miasta upatruje w art. 6 ust. 2 ustawy o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie.

6. Wnioskodawca kwestionuje art. 2 ustawy o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie, który definiuje zwrot „członek rodziny” (pkt 1) oraz „przemoc w rodzinie” (pkt 2).

6.1. Wnioskodawca dowodzi, że „podstawowe pojęcia, na których opiera się [u]stawa o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie są nieprecyzyjne w tak znacznym stopniu, że wywołuje to wątpliwości co do zakresu stosowania [u]stawy (…) i godzi w zasadę pewności prawa”. Jak wskazuje, dotyczy to definicji „członka rodziny” oraz „przemocy w rodzinie” – zawartych w art. 2 pkt 1 i 2 ustawy. W przekonaniu wnioskodawcy „członkiem rodziny jest osoba najbliższa w rozumieniu art. 115 § 11 ustawy (…) kodeks karny, a także »inna osoba wspólnie zamieszkująca lub gospodarująca«, przy czym przepis ten nie określa, z kim i przez jak długi okres czasu osoba ta ma wspólnie zamieszkiwać lub gospodarować ani względem kogo ustalony jest stosunek »najbliższości«, o którym mowa w art. 115 § 11 [u]stawy kodeks karny”. Ponadto „[z]akres definicji [przemocy w rodzinie] budzi wątpliwości, skoro posługuje się ona zamiennie pojęciem „członków rodziny” i pojęciem „osób dotkniętych przemocą”, przy czym to drugie pojęcie (…) nie zostało w żaden sposób zdefiniowane”. Rada Miasta dowodzi również, że „nawet jednorazowe naruszenie w jakimkolwiek stopniu jakiegokolwiek dobra osobistego lub jakiegokolwiek, w tym – majątkowego, prawa jakiegokolwiek członka rodziny mieści się w definicji »przemocy w rodzinie«”. Rada Miasta twierdzi także, że art. 2 ustawy o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie nie definiuje w ogóle pojęcia „osoby stosującej przemoc w rodzinie”, co narusza zasadę pewności prawa.

Trybunał przypomina, że zwroty (pojęcia) niedookreślone i nieostre istnieją w każdym systemie prawnym. Nie jest bowiem możliwe skonstruowanie przepisów, które wykluczałyby jakąkolwiek swobodę orzekania. Jak wskazywał już Trybunał w postanowieniu z dnia 27 kwietnia 2004 r.: „każdy akt prawny (czy konkretny przepis prawny) zawiera pojęcia o mniejszym lub większym stopniu niedookreśloności. Nieostrość czy niedookreśloność pojęć prawnych sprzyja uelastycznieniu porządku prawnego (...). Nie każda więc, ale jedynie kwalifikowana – tj. niedająca się usunąć w drodze uznanych metod wykładni – nieostrość czy niejasność przepisu może stanowić podstawę stwierdzenia jego niekonstytucyjności” (zob. postanowienie z dnia 27 kwietnia 2004 r., P 16/03, OTK ZU nr 4/A/2004, poz. 36). Zwroty (pojęcia) niedookreślone występują we wszystkich systemach prawa europejskiego, także tych państw, które charakteryzują się wysoką kulturą prawną i niewątpliwie są zaliczane do państw prawa. Zwroty te przesuwają obowiązek konkretyzacji normy na etap stosowania prawa i w związku z tym dają sądom (czy organom administracji) pewną swobodę decyzyjną. Nie można jej jednak utożsamiać z dowolnością i wolnością od zewnętrznej kontroli.

Z kolei brak definicji takich pojęć spowodowany jest zazwyczaj tym, że aby dokonać konkretnych ocen, należy wziąć pod uwagę wiele okoliczności, które różnić się będą w zależności od sprawy, a ujęcie ich w sposób ogólny i wyczerpujący w jednym katalogu byłoby niemożliwe, czy wręcz – wszelkie próby w tym zakresie prowadziłyby do nadmiernej kazuistyki przepisów prawa, co w istocie zaprzeczałoby ich abstrakcyjnemu charakterowi.

W ocenie Trybunału dowody przedstawione przez wnioskodawcę trudno zatem uznać za podważające konstytucyjność kwestionowanych przepisów. Twierdzenia Rady – że „przepis ten nie określa, z kim przez jak długi okres czasu osoba ta [wspólnie zamieszkująca lub gospodarująca] ma wspólnie zamieszkiwać lub gospodarować ani względem kogo ustalony jest stosunek »najbliższości«”, czy też „nawet jednorazowe naruszenie w jakikolwiek stopniu jakiegokolwiek dobra (…) mieści się w definicji »przemocy w rodzinie«” – w istocie odnoszą się do sfery stosowania prawa. Trybunał zwraca jednocześnie uwagę, że pojęcia zawarte w ustawie o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie występują również w innych aktach prawnych (np. zwrot „członek rodziny” występuje w ustawie z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa, ustawie z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych, ustawie z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych; „przemoc domowa” – w konwencji Rady Europy z dnia 11 maja 2011 r. w sprawie zapobiegania i zwalczania przemocy wobec kobiet i przemocy domowej), zaś wykładnia tych zwrotów w orzecznictwie sądowym i doktrynie nie nastręcza trudności. Wnioskodawca nie wykazał zatem, tego aby sposób sformułowania kwestionowanego przepisu prowadził do takich trudności interpretacyjnych, których nie można rozwiązać w sposób racjonalny przy pomocy jakiejkolwiek z metod wykładni. Natomiast dopiero stwierdzenie kwalifikowanego charakteru wadliwości kwestionowanego przepisu uzasadnia jego ocenę z punktu widzenia zasady przyzwoitej legislacji wynikającej z art. 2 Konstytucji.

W związku z powyższym Trybunał stwierdza, że zarzuty niezgodności zakwestionowanego przepisu z art. 2 Konstytucji cechuje oczywista bezzasadność.

6.2. Ponadto, zdaniem wnioskodawcy, „szeroka definicja rodziny [wynikająca z art. 2 pkt 1 ustawy] wykraczająca, bez uzasadnionej przyczyny, poza jej zwyczajowe rozumienie sprzeczna jest z art. 18 Konstytucji, z którego wynika, że rodzina za podstawę swą ma małżeństwo oraz więzy oparte na macierzyństwie i rodzicielstwie”. Natomiast art. 2 pkt 2 ustawy „jako »przemoc w rodzinie« kwalifikuje zachowania mieszczące się w powszechnie akceptowanym standardzie działań wychowawczych”. Z tego powodu, w przekonaniu wnioskodawcy, art. 2 pkt 2 ustawy jest niezgodny z art. 48 ust. 1 Konstytucji.

W ocenie Trybunału argumenty wnioskodawcy świadczą o występowaniu przez Radę Miasta w celu ochrony interesów obywateli, tj. członków rodzin, w odniesieniu do których ma zastosowanie ustawa o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie. Stanowisko Trybunału potwierdzają wskazane jako wzorce kontroli art. 18, art. 48 ust. 1 Konstytucji – które mają charakter osobisty i przysługują wyłącznie obywatelom. Występowanie w interesie ogólnospołecznym wskazuje zaś na generalny charakter legitymacji (art. 191 ust. 1 pkt 1 Konstytucji), która – co oczywiste – nie przysługuje wnioskodawcy w niniejszej sprawie (art. 191 ust. 1 pkt 3 w zw. z art. 191 ust. 2 Konstytucji).

Z tego względu Trybunał stwierdza niedopuszczalność wydania orzeczenia w zakresie badania zgodności zakwestionowanych przepisów z art. 18 i art. 48 ust. 1 Konstytucji.

6.3. Okoliczności powyższe stanowią samoistną podstawę odmowy nadania wnioskowi dalszego biegu w zakresie zbadania zgodności art. 2 pkt 1 i 2 oraz art. 2 ustawy o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie z art. 2, art. 18 oraz art. 48 ust. 1 Konstytucji (art. 39 ust. 1 pkt 1 oraz art. 36 ust. 3 ustawy o TK).

7. Wnioskodawca kwestionuje także art. 6 ust. 2 ustawy o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie, który wskazuje zadania własne gminy w zakresie przeciwdziałania przemocy w rodzinie. Zgodnie z tym przepisem do zadań własnych gminy należy w szczególności tworzenie gminnego systemu przeciwdziałania przemocy w rodzinie, w tym: opracowanie i realizacja gminnego programu przeciwdziałania przemocy w rodzinie oraz ochrony ofiar przemocy w rodzinie; prowadzenie poradnictwa i interwencji w zakresie przeciwdziałania przemocy w rodzinie w szczególności przez działania edukacyjne służące wzmocnieniu opiekuńczych i wychowawczych kompetencji rodziców w rodzinach zagrożonych przemocą w rodzinie; zapewnienie osobom dotkniętym przemocą w rodzinie miejsc w ośrodkach wsparcia; tworzenie zespołów interdyscyplinarnych.

7.1. Rada Miasta twierdzi, że art. 6 ust. 2 pkt 1-3 ustawy o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie nie definiuje pojęć „ofiary przemocy w rodzinie”, „rodziny zagrożone przemocą w rodzinie”, „osoba dotknięta przemocą w rodzinie” co narusza zasadę pewności prawa.

Trybunał stwierdza, że w odniesieniu do tych zarzutów wnioskodawcy – tj. „niezdefiniowania” poszczególnych zwrotów zwartych w ustawie – aktualne pozostają ustalenia Trybunału dokonane w pkt 6.1 uzasadnienia. W ocenie Trybunału wnioskodawca nie wykazał, tego aby zwroty zawarte w art. 6 ust. 2 pkt 1-3 ustawy o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie nie dawały możliwości ustalenia ich znaczenia – przy użyciu ogólnie aprobowanych technik wykładni. Tym samym Trybunał uznaje, że zarzut niezgodności art. 6 ust. 2 pkt 1-3 ustawy o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie z art. 2 Konstytucji cechuje oczywista bezzasadność.

7.2. Ponadto, wnioskodawca dowodzi, że zakwestionowany przepis jest niezgodny ze wskazanymi wzorcami kontroli – tj. art. 18, art. 71 ust. 1 i art. 32 ust. 1 Konstytucji – gdyż „systemy przeciwdziałania przemocy w rodzinie w poszczególnych gminach różnią się od siebie, co skutkuje niejednolitym traktowaniem rodzin, w tym osób dotkniętych przemocą w rodzinie i osób ją stosujących”.

Mając na uwadze powyższe twierdzenia Rady Miasta, Trybunał wskazuje, że wnioskodawca nie jest uprawniony do formułowania zarzutów niezgodności zakwestionowanych norm z art. 18, art. 71 ust. 1 i art. 32 ust. 1 Konstytucji, które mają charakter gwarancyjny w stosunku do obywatela. Tak sformułowane zarzuty świadczą o tym, że Rada Miasta w istocie występuje w interesie ogólnospołecznym – tj. członków rodzin, w odniesieniu do których znajduje zastosowanie ustawa o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie. Wnioskodawca wykracza zatem poza granice uprawnień przyznanych jednostce samorządu terytorialnego na podstawie art. 191 ust. 1 pkt 3 w zw. z art. 191 ust. 2 Konstytucji.

7.3. Okoliczności powyższe stanowią podstawę odmowy nadania wnioskowi dalszego biegu w zakresie zbadania zgodności art. 6 ust. 2 pkt 1-3 oraz art. 6 ust. 2 ustawy o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie z art. 2, art. 16 ust. 2, art. 166 ust. 1, art. 18, art. 71 ust. 1 i art. 32 ust. 1 Konstytucji (art. 39 ust. 1 pkt 1 oraz art. 36 ust. 3 ustawy o TK).

8. Wnioskodawca kwestionuje również konstytucyjność art. 9a ust. 3 pkt 3-6, ust. 4 i 5, ust. 10 oraz ust. 11 pkt 3-5 ustawy o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie. Zgodnie zakwestionowanymi przepisami w skład zespołu interdyscyplinarnego wchodzą przedstawiciele Policji, oświaty, ochrony zdrowia, organizacji pozarządowych (art. 9a ust. 3-5 ustawy), a także kuratorzy sądowi (art. 9a ust. 4 ustawy). Ponadto w skład zespołu mogą wchodzić prokuratorzy oraz przedstawiciele podmiotów innych niż określone w ust. 3, działających na rzecz przeciwdziałania przemocy w rodzinie (art. 9a ust. 5). W myśl art. 9a ust. 10 zespół interdyscyplinarny może tworzyć grupy robocze w celu rozwiązywania problemów związanych z wystąpieniem przemocy w rodzinie w indywidualnych przypadkach. W skład tych grup roboczych wchodzą przedstawiciele: Policji, oświaty, ochrony zdrowia (art. 9a ust. 11 pkt 3-5 ustawy).

8.1. Zdaniem wnioskodawcy zakwestionowane art. 9a ust. 3 pkt 3-6, ust. 4-5, ust. 11 pkt 3-5 ustawy o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie są niezgodne z art. 16 ust. 2 zdanie drugie i art. 2 Konstytucji „w zakresie, w jakim zezwalają na wykonywanie zadań gminy przez osoby, które nie podlegają służbowo organom gminy”. Ponadto art. 9a ust. 10 ustawy jest niezgodny z art. 16 ust. 2 zdanie 2 i art. 2 Konstytucji „w zakresie w jakim dopuszcza możliwość tworzenia grup roboczych przez podmioty inne niż gmina, mimo, że to gmina ponosi odpowiedzialność za działania i zaniechania tych grup”.

Odnosząc się do zarzutów Rady Miasta, Trybunał zwraca uwagę, że zgodnie z art. 9a ust. 8 ustawy o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie zespół interdyscyplinarny działa na podstawie porozumień zawartych między wójtem, burmistrzem albo prezydentem miasta a podmiotami, których przedstawiciele wchodzą w skład zespołu interdyscyplinarnego. W myśl natomiast art. 9a ust. 13 tejże ustawy członkowie zespołu interdyscyplinarnego oraz grup roboczych wykonują zadania w ramach obowiązków służbowych lub zawodowych. Gmina zobowiązana jest zatem do współdziałania z podmiotami niezależnymi od organów gminy, ale działającymi w zakresie swoich kompetencji także na rzecz zwalczania przemocy w rodzinie. Tym samym argumenty wnioskodawcy przemawiające za naruszeniem art. 16 ust. 2 zdanie drugie oraz art. 2 Konstytucji są oczywiście bezzasadne.

8.2. Okoliczność powyższa stanowi samoistną podstawę odmowy nadania wnioskowi dalszego biegu w zakresie zbadania zgodności art. 9a ust. 3 pkt 3-6, ust. 4-5, ust. 10 ust. 11 pkt 3-5 ustawy o przeciwdziałaniu przemocy z art. 16 ust. 2 zdanie drugie i art. 2 Konstytucji (art. 36 ust. 3 ustawy o TK).

9. Rada Miasta jako przedmiot kontroli wskazuje także art. 9c ustawy o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie. Zgodnie z zakwestionowanym przepisem członkowie zespołu interdyscyplinarnego oraz grup roboczych w zakresie niezbędnym do realizacji zadań zespołu interdyscyplinarnego oraz grup roboczych mogą przetwarzać dane osób dotkniętych przemocą w rodzinie i osób stosujących przemoc w rodzinie, dotyczące: stanu zdrowia, nałogów, skazań, orzeczeń o ukaraniu, a także innych orzeczeń wydanych w postępowaniu sądowym lub administracyjnym, bez zgody i wiedzy osób, których dane te dotyczą.

9.1. Zdaniem wnioskodawcy „[s]koro ustawa o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie, w tym art. 9c ust. 1, służyć ma ochronie tych osób, a więc – realizacji ich uprawnień – to nie powinna ich ograniczać, tym bardziej w zakresie najbardziej podstawowych, konstytucyjnych praw”. Jak twierdzi Rada Miasta, „art. 9c ust. 1 ustawy o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie jest niezgodny z art. 2 i art. 51 ust. 2 Konstytucji, gdyż pozwala na przetwarzanie danych osobowych bez ścisłego sprecyzowania zakresu podmiotowego i przedmiotowego dozwolonych działań i nie zawiera mechanizmów gwarantujących przetwarzanie tylko takich danych osobowych, jakie niezbędne są w demokratycznych państwie prawnym”.

W ocenie Trybunału postawione zarzuty przesądzają o tym, że wnioskodawca występuje w interesie obywateli, tj. osób, których dane są przetwarzane przez zespół interdyscyplinarny powołany na podstawie ustawy o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie. Świadczą o tym również powoływane jako wzorce kontroli art. 2 oraz art. 51 ust. 2 Konstytucji, które adresowane są do obywateli. Tak sformułowany zakres zaskarżenia wskazuje, że Rada Miasta wykracza poza zakres kompetencji przyznanej na podstawie art. 191 ust. 1 pkt 3 w zw. z art. 191 ust. 2 Konstytucji.

9.2. Okoliczność powyższa stanowi samoistną podstawę odmowy nadania wnioskowi dalszego biegu w zakresie zbadania zgodności art. 9c ustawy o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie z art. 2 i art. 51 ust. 2 Konstytucji (art. 39 ust. 1 pkt 1 ustawy o TK).

10.1. Zdaniem wnioskodawcy art. 12 ust. 1 i 3 ustawy są niezgodne z art. 2, art. 45 ust. 1 i art. 175 Konstytucji, „gdyż sprawowanie wymiaru sprawiedliwości powierzają podmiotom innym niż sąd, nie gwarantując niezależności, bezstronności i niezawisłości tych podmiotów, a nadto jawności postępowania”. Ponadto, jak twierdzi wnioskodawca, art. 12a ust. 1 ustawy definiuje rodzinę w sposób odbiegający od legalnej definicji członka rodziny, narusza zatem zasady poprawnej legislacji.

Trybunał stwierdza, że sposób sformułowania zarzutów świadczy o tym, że wnioskodawca występuje w interesie obywateli, tj. osób, którym odbierane jest dziecko na podstawie ustawy o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie. Zarzuty wnioskodawcy wskazują zatem na generalny charakter legitymacji (art. 191 ust. 1 pkt 1 Konstytucji). Rada Miasta wykracza tym samym poza zakres swoich kompetencji do inicjowania postępowania przed Trybunałem Konstytucyjnym.

Trybunał zwraca jednocześnie uwagę, że zakwestionowany przepis odsyła w zakresie definicji „osoby najbliższej” do art. 115 § 11 ustawy z dnia 6 czerwca 1997 r. – Kodeks karny (Dz. U. Nr 88, poz. 552, ze zm.), tak samo zresztą jak art. 2 pkt 1 ustawy o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie. Tym samym twierdzenia wnioskodawcy o tym, że „treść art. 12a ust. 1 ustawy pozostaje w sprzeczności z definicją zawartą w art. 2 pkt 1 ustawy”, są oczywiście bezzasadne.

10.2 Powyższe okoliczności stanowią samoistną podstawę odmowy nadania wnioskowi dalszego biegu w zakresie zbadania zgodności art. 12a ust. 1 i 3 ustawy o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie z art. 2, art. 45 ust. 1, art. 175 Konstytucji (art. 39 ust. 1 pkt 1 oraz art. 36 ust. 3 ustawy o TK).

W tym stanie rzeczy Trybunał postanowił jak w sentencji.