1. W dniu 3 lipca 2013 r. wpłynął do Trybunału Konstytucyjnego wniosek Naczelnej Rady Adwokackiej (dalej: NRA) o zbadanie zgodności: po pierwsze, § 11 ust. 1 pkt 25 w zw. z § 2 ust. 1 i 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu (Dz. U. z 2013 r. poz. 461; dalej: rozporządzenie z 2002 r.) z art. 45 ust. 1 w zw. z art. 31 ust. 3 w zw. z art. 32 ust. 1 Konstytucji w zw. z art. 6 ust. 1 Konwencji o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności, sporządzonej w Rzymie dnia 4 listopada 1950 r. (Dz. U. z 1993 r. Nr 61, poz. 284, ze zm.; dalej: Konwencja), art. 64 ust. 1 w zw. z art. 64 ust. 3 i w zw. z art. 31 ust. 3 Konstytucji oraz art. 16 ust. 2 i 3 ustawy z dnia 26 maja 1982 r. – Prawo o adwokaturze (Dz. U. z 2009 r. Nr 146, poz. 1188, ze zm.; dalej: prawo o adwokaturze); po drugie, § 11 ust. 1 pkt 25 w zw. z § 19 pkt 1 rozporządzenia z 2002 r. z art. 16 ust. 2 oraz art. 29 ust. 1 i 2 prawa o adwokaturze; po trzecie, § 13 ust. 6 w zw. z § 2 ust. 1 i 2 rozporządzenia z 2002 r. z art. 45 ust. 1 w zw. z art. 31 ust. 3 w zw. z art. 32 ust. 1 Konstytucji w zw. z art. 6 ust. 1 Konwencji, art. 64 ust. 1 w zw. z art. 64 ust. 3 i w zw. z art. 31 ust. 3 Konstytucji oraz art. 16 ust. 2 i 3 prawa o adwokaturze; po czwarte, § 13 ust. 6 w zw. z § 19 pkt 1 rozporządzenia z 2002 r. z art. 16 ust. 2 oraz art. 29 ust. 1 i 2 prawa o adwokaturze; po piąte, § 14 ust. 6 w zw. z § 2 ust. 1 i 2 rozporządzenia z 2002 r. z art. 42 ust. 2 i art. 45 ust. 1 w zw. z art. 31 ust. 3 w zw. z art. 32 ust. 1 Konstytucji w zw. z art. 6 ust. 1 Konwencji, art. 64 ust. 1 w zw. z art. 64 ust. 3 i w zw. z art. 31 ust. 3 Konstytucji oraz art. 16 ust. 2 i 3 prawa o adwokaturze; po szóste, § 14 ust. 6 w zw. z § 19 pkt 1 rozporządzenia z 2002 r. z art. 16 ust. 2 oraz art. 29 ust. 1 i 2 prawa o adwokaturze.

2. Zarządzeniem sędziego Trybunału Konstytucyjnego z 20 lutego 2014 r. wnioskodawca został wezwany do usunięcia, w terminie 7 dni od daty doręczenia zarządzenia, braków formalnych wniosku przez: doręczenie oryginału oraz 4 (czterech) kopii wyciągu z protokołu posiedzenia Naczelnej Rady Adwokackiej, na którym podjęto uchwałę nr 101/2013 w sprawie skierowania wniosku do Trybunału Konstytucyjnego, wraz z listą obecności; uzasadnienie, w jaki sposób w sprawach, w których strony korzystają z usług pełnomocnika z wyboru, a jego wynagrodzenie określa umowa, § 11 ust. 1 pkt 25 w zw. z § 2 ust. 1 i 2, § 13 ust. 6 w zw. § 2 ust. 1 i 2, § 14 ust. 6 w zw. z § 2 ust. 1 i 2 rozporządzenia z 2002 r. naruszają art. 42 ust. 2, art. 45 ust. 1 w zw. z art. 31 ust. 3 w zw. z art. 32 ust. 1 Konstytucji w zw. z art. 6 ust. 1 Konwencji, art. 64 ust. 1 w zw. z art. 64 ust. 3 Konstytucji, art. 16 ust. 2 i 3 prawa o adwokaturze – w odniesieniu do członków samorządu adwokackiego.

3. W piśmie z 4 marca 2014 r. NRA odniosła się do zarządzenia sędziego. Do pisma dołączyła wyciąg z protokołu posiedzenia wraz z 4 kopiami i listą obecności.

4. Postanowieniem z 9 maja 2014 r. Trybunał Konstytucyjny odmówił nadania dalszego biegu wnioskowi w zakresie badania zgodności: § 11 ust. 1 pkt 25 w zw. z § 2 ust. 1 i 2 rozporządzenia z 2002 r. z art. 45 ust. 1 w zw. z art. 31 ust. 3 w zw. z art. 32 ust. 1 Konstytucji w zw. z art. 6 ust. 1 Konwencji, art. 64 ust. 1 w zw. z art. 64 ust. 3 i w zw. z art. 31 ust. 3 Konstytucji; § 13 ust. 6 w zw. z § 2 ust. 1 i 2 rozporządzenia z 2002 r. z art. 45 ust. 1 w zw. z art. 31 ust. 3 w zw. z art. 32 ust. 1 Konstytucji w zw. z art. 6 ust. 1 Konwencji, art. 64 ust. 1 w zw. z art. 64 ust. 3 i w zw. z art. 31 ust. 3 Konstytucji; § 14 ust. 6 w zw. z § 2 ust. 1 i 2 rozporządzenia z 2002 r. z art. 42 ust. 2 i art. 45 ust. 1 w zw. z art. 31 ust. 3 w zw. z art. 32 ust. 1 Konstytucji w zw. z art. 6 ust. 1 Konwencji, art. 64 ust. 1 w zw. z art. 64 ust. 3 i w zw. z art. 31 ust. 3 Konstytucji.

4.1. Trybunał stwierdził, że badanie zgodności § 11 ust. 1 pkt 25 w zw. z § 2 ust. 1 i 2 rozporządzenia z 2002 r.; § 13 ust. 6 w zw. z § 2 ust. 1 i 2 rozporządzenia z 2002 r. oraz § 14 ust. 6 w zw. z § 2 ust. 1 i 2 rozporządzenia z 2002 r. ze wskazanymi wyżej wzorcami kontroli i w świetle przedstawionego uzasadnienia wykracza poza ograniczoną rzeczowo legitymację wnioskową (art. 191 ust. 1 pkt 4 w zw. z art. 191 ust. 2 Konstytucji), „konsumując” cechy wniosku, który mogą złożyć jedynie podmioty legitymowane generalnie (art. 191 ust. 1 pkt 1 Konstytucji).

5. Postanowieniem z 17 czerwca 2014 r. Trybunał Konstytucyjny sprostował oczywistą omyłkę pisarską w formule sentencji postanowienia z 9 maja 2014 r. w ten sposób, że zwrot „odmówić nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej” zastąpił zwrotem „odmówić nadania dalszego biegu wnioskowi”.

6. W zażaleniu z 15 maja 2014 r. wnioskodawca domaga się uchylenia zaskarżonego postanowienia i skierowania sprawy do rozpoznania na rozprawie „w pełnym zakresie objętym wnioskiem”.

Trybunał Konstytucyjny zważył, co następuje:

1. Zgodnie z art. 36 ust. 4 ustawy z dnia 1 sierpnia 1997 r. o Trybunale Konstytucyjnym (Dz. U. Nr 102, poz. 643, ze zm.; dalej: ustawa o TK) wnioskodawcy przysługuje prawo wniesienia zażalenia na postanowienie Trybunału Konstytucyjnego o odmowie nadania wnioskowi dalszego biegu. Trybunał, w składzie trzech sędziów, rozpatruje zażalenie na posiedzeniu niejawnym (art. 25 ust. 3 lit. b w zw. z art. 36 ust. 6-7 ustawy o TK). Trybunał Konstytucyjny bada w szczególności, czy wydając zaskarżone postanowienie, prawidłowo stwierdził istnienie przesłanek odmowy nadania wnioskowi dalszego biegu. Oznacza to, że na etapie rozpoznania zażalenia Trybunał analizuje przede wszystkim te zarzuty, które mogą podważyć trafność ustaleń przyjętych za podstawę zaskarżonego postanowienia.

2. Postanowieniu z 9 maja 2014 r. Naczelna Rada Adwokacka zarzuca naruszenie art. 191 ust. 1 pkt 4 w zw. z art. 191 ust. 2 Konstytucji „poprzez ich błędną wykładnię i wadliwe przyjęcie, iż NRA wskazując wzorzec złożony z art. 45 ust. 1, art. 32 ust. 1, art. 64 ust. 1 i ust. 3 oraz art. 31 ust. 3, a także z art. 6 Europejskiej konwencji o ochronie praw człowieka podstawowych wolności, musi wykazać, iż doszło do naruszenia konstytucyjnych praw członków samorządu adwokackiego określonych we wskazanych wzorcach konstytucyjnych w sytuacji, gdy z przytoczonych przepisów Konstytucji wynika, iż NRA, jako podmiot posiadający szczególną kompetencją wnioskową, musi wykazać jedynie, iż zaskarżony akt normatywny »dotyczy spraw objętych jej zakresem działania«”.

2.1. Główny zarzut sformułowany w zażaleniu sprowadza się do polemiki z ugruntowanym orzecznictwem Trybunału, zgodnie z którym z ograniczonej legitymacji wnioskowej wynika nie tylko wymóg, by kwestionowane przepisy dotyczyły spraw objętych zakresem działania podmiotu legitymowanego do złożenia wniosku, lecz także wymóg, by wskazane we wniosku wzorce kontroli dotyczyły spraw objętych zakresem działania wnioskodawcy. W związku z powyższym podmiot o ograniczonej rzeczowo zdolności wnioskowej nie może dowolnie wskazywać wzorców kontroli zaskarżonego przepisu (zob. postanowienia TK z: 17 stycznia 2011 r., Tw 26/10, OTK ZU nr 1/B/2011, poz. 5; 25 stycznia 2011 r. i 9 czerwca 2011 r., Tw 31/10, OTK ZU nr 3/B/2011, poz. 189 i 190; 26 lipca 2012 r. i 22 marca 2013 r., Tw 16/12, OTK ZU nr 2/B/2013, poz. 125 i 126; 6 czerwca 2012 r. i 21 listopada 2012 r., Tw 18/12, OTK ZU nr 6/B/2012, poz. 475 i 476; 5 czerwca 2012 r. i 6 listopada 2012 r., Tw 19/12, OTK ZU nr 6/B/2012, poz. 477 i 478).

2.2. Trybunał stwierdza, że Naczelna Rada Adwokacka nie może przez powoływanie takich wzorców, jak: art. 42 ust. 2 i art. 45 ust. 1 w zw. z art. 31 ust. 3 w zw. z art. 32 ust. 1 Konstytucji w zw. z art. 6 ust. 1 Konwencji, art. 64 ust. 1 w zw. z art. 64 ust. 3 i w zw. z art. 31 ust. 3 Konstytucji, występować w obronie „gwarancji procesowych każdego człowieka”. Na konstatację tę nie wpływa okoliczność, że może istnieć pośredni związek między określonym we wniosku sposobem naruszenia wskazanych wzorców kontroli a interesami majątkowymi adwokatów, skutkujący – jak to określa wnioskodawca – „redukcją prawa do wynagrodzenia oraz prawa do klienteli członków samorządu adwokackiego”. Treść wniosku i zażalenia nie pozostawia bowiem wątpliwości co do tego, że w pierwszej kolejności wnioskodawca kwestionuje system zwrotu kosztów, w którym „klient adwokata, mimo wygrania sprawy, ponosi przeważający ciężar kosztów swojej reprezentacji lub obrony, a Skarb Państwa w niewielkim jedynie stopniu rekompensuje mu ten wydatek”. Powyższe świadczy o wystąpieniu przez NRA z wnioskiem w interesie ogólnospołecznym.

3. W świetle przedstawionych uwag nie są uzasadnione twierdzenia NRA, jakoby Trybunał przyjął, że była ona zobowiązana do wskazania, jakie konstytucyjne wolności lub prawa i w jaki sposób zostały naruszone (stosownie do art. 47 ust. 1 pkt 2 ustawy o TK). Trybunał podkreśla, że ograniczenie możliwości wskazania dowolnych wzorców kontroli w rozpatrywanej sprawie nie wynika z zastosowania przepisów dotyczących przesłanek dopuszczalności skargi konstytucyjnej, lecz z ograniczonej rzeczowo legitymacji wnioskodawcy (art. 191 ust. 1 pkt 4 w zw. z art. 191 ust. 2 Konstytucji). W rozpatrywanej sprawie nie miało miejsca zarzucane w zażaleniu „stosowanie w drodze analogii regulacji mającej zastosowanie w przypadku skarg konstytucyjnych”.

4. W zażaleniu wnioskodawca wskazuje również na naruszenie art. 39 ust. 1 pkt 1 ustawy o TK w zw. z art. 191 ust. 1 pkt 4 w zw. z art. 191 ust. 2 Konstytucji „poprzez błędne przyjęcie, iż wnioskodawca nie wykazał, aby zaskarżone przepisy rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z 28 października 2002 roku dotyczyły spraw objętych zakresem działania Naczelnej Rady Adwokackiej (tak co do przedmiotu zaskarżenia, jak i wzorca)”.

4.1. W odniesieniu do przytoczonego zarzutu Trybunał stwierdza, że świadczy on o niezrozumieniu istoty zakwestionowanego orzeczenia. Postanowienie o odmowie nadania wnioskowi dalszego biegu dotyczyło tylko części wzorców kontroli. Podstawą wydanego postanowienia nie było to, że kwestionowane przepisy nie dotyczą spraw objętych zakresem działania wnioskodawcy. Trybunał nie odmówił nadania biegu wnioskowi w zakresie zbadania zgodności § 11 ust. 1 pkt 25 w zw. z § 2 ust. 1 i 2, § 13 ust. 6 w zw. z § 2 ust. 1 i 2 oraz § 14 ust. 6 w zw. z § 2 ust. 1 i 2 rozporządzenia z 2002 r. z art. 16 ust. 2 i 3 prawa o adwokaturze.

5. Trybunał stwierdza, że w zakresie objętym postanowieniem o odmowie nadania wnioskowi dalszego biegu NRA wystąpiła w interesie ogólnospołecznym, czym przekroczyła zakres ograniczonej rzeczowo legitymacji wnioskowej (art. 191 ust. 1 pkt 4 w zw. z art. 191 ust. 2 Konstytucji).

W tym stanie rzeczy Trybunał postanowił jak na wstępie.

W dniu 3 lipca 2013 r. wpłynął do Trybunału Konstytucyjnego wniosek Naczelnej Rady Adwokackiej (dalej: NRA) o zbadanie zgodności: po pierwsze, § 11 ust. 1 pkt 25 w zw. z § 2 ust. 1 i 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu (Dz. U. z 2013 r. poz. 461; dalej: rozporządzenie z 2002 r.) z art. 45 ust. 1 w zw. z art. 31 ust. 3 w zw. z art. 32 ust. 1 Konstytucji w zw. z art. 6 ust. 1 Konwencji o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności, sporządzonej w Rzymie dnia 4 listopada 1950 r. (Dz. U. z 1993 r. Nr 61, poz. 284, ze zm.; dalej: Konwencja), art. 64 ust. 1 w zw. z art. 64 ust. 3 i w zw. z art. 31 ust. 3 Konstytucji oraz art. 16 ust. 2 i 3 ustawy z dnia 26 maja 1982 r. – Prawo o adwokaturze (Dz. U. z 2009 r. Nr 146, poz. 1188, ze zm.; dalej: prawo o adwokaturze); po drugie, § 11 ust. 1 pkt 25 w zw. z § 19 pkt 1 rozporządzenia z 2002 r. z art. 16 ust. 2 oraz art. 29 ust. 1 i 2 prawa o adwokaturze; po trzecie, § 13 ust. 6 w zw. z § 2 ust. 1 i 2 rozporządzenia z 2002 r. z art. 45 ust. 1 w zw. z art. 31 ust. 3 w zw. z art. 32 ust. 1 Konstytucji w zw. z art. 6 ust. 1 Konwencji, art. 64 ust. 1 w zw. z art. 64 ust. 3 i w zw. z art. 31 ust. 3 Konstytucji oraz art. 16 ust. 2 i 3 prawa o adwokaturze; po czwarte, § 13 ust. 6 w zw. z § 19 pkt 1 rozporządzenia z 2002 r. z art. 16 ust. 2 oraz art. 29 ust. 1 i 2 prawa o adwokaturze; po piąte, § 14 ust. 6 w zw. z § 2 ust. 1 i 2 rozporządzenia z 2002 r. z art. 42 ust. 2 i art. 45 ust. 1 w zw. z art. 31 ust. 3 w zw. z art. 32 ust. 1 Konstytucji w zw. z art. 6 ust. 1 Konwencji, art. 64 ust. 1 w zw. z art. 64 ust. 3 i w zw. z art. 31 ust. 3 Konstytucji oraz art. 16 ust. 2 i 3 prawa o adwokaturze; po szóste, § 14 ust. 6 w zw. z § 19 pkt 1 rozporządzenia z 2002 r. z art. 16 ust. 2 oraz art. 29 ust. 1 i 2 prawa o adwokaturze.

Zarządzeniem sędziego Trybunału Konstytucyjnego z 20 lutego 2014 r. wezwano wnioskodawcę do usunięcia, w terminie 7 dni od daty doręczenia zarządzenia, braków formalnych wniosku przez: doręczenie oryginału oraz 4 (czterech) kopii wyciągu z protokołu posiedzenia Naczelnej Rady Adwokackiej, na którym podjęto uchwałę nr 101/2013 w sprawie skierowania wniosku do Trybunału Konstytucyjnego, wraz z listą obecności; uzasadnienie, w jaki sposób w sprawach, w których strony korzystają z usług pełnomocnika z wyboru, a jego wynagrodzenie określa umowa, § 11 ust. 1 pkt 25 w zw. z § 2 ust. 1 i 2, § 13 ust. 6 w zw. § 2 ust. 1 i 2, § 14 ust. 6 w zw. z § 2 ust. 1 i 2 rozporządzenia z 2002 r. naruszają art. 42 ust. 2, art. 45 ust. 1 w zw. z art. 31 ust. 3 w zw. z art. 32 ust. 1 Konstytucji w zw. z art. 6 ust. 1 Konwencji, art. 64 ust. 1 w zw. z art. 64 ust. 3 Konstytucji, art. 16 ust. 2 i 3 prawa o adwokaturze – w odniesieniu do członków samorządu adwokackiego.

W piśmie z 4 marca 2014 r. NRA odniosła się do zarządzenia sędziego. Do pisma dołączyła wyciąg z protokołu posiedzenia wraz z 4 kopiami i listą obecności oraz wskazała, że zaskarżone przez nią przepisy dotyczą sytuacji, w której stroną przegrywającą jest Skarb Państwa, który uprzednio dopuścił się naruszenia podstawowych praw człowieka i obywatela. Zdaniem wnioskodawcy stawki określone w tych przepisach zniechęcają do korzystania z fachowej pomocy prawnej w tego rodzaju sprawach oraz utraty przez adwokatów prawa do wynagrodzenia i prawa do klienteli. NRA stwierdziła, że prawo do klienteli jest prawem majątkowym, wchodzącym w skład przedsiębiorstwa i podlega ochronie na podstawie art. 64 ust. 1 w zw. z art. 64 ust. 3 i w zw. z art. 31 ust. 3 Konstytucji. Podkreśliła też, że w związku z ustaleniem bardzo niskich stawek minimalnych w zaskarżonych przepisach (w wysokości 120 lub 240 zł) ustawodawca godzi się na to, że wynagrodzenie będzie przewyższać te stawki. W ocenie wnioskodawcy zaskarżony system zasądzania kosztów skutkuje tym, że klient adwokata (a pośrednio sam adwokat) mimo wygrania sprawy ponosi przeważający ciężar kosztów swojej reprezentacji lub obrony, a Skarb Państwa (przegrywający) ponosi je jedynie w niewielkim stopniu. Zdaniem NRA taki stan rzeczy rażąco narusza prawo do sądu (w sprawach karnych prawa do obrony), w szczególności zasadę równości broni, a w rezultacie zniechęca obywatela do korzystania z pomocy prawnej fachowego pełnomocnika, prowadząc do utraty przez adwokatów ich wynagrodzenia oraz klienteli.

Trybunał Konstytucyjny zważył, co następuje:

1. Zgodnie z art. 36 ustawy z dnia 1 sierpnia 1997 r. o Trybunale Konstytucyjnym (Dz. U. Nr 102, poz. 643, ze zm.; dalej: ustawa o TK) wnioski przedstawiane przez ogólnokrajowe władze organizacji zawodowych podlegają wstępnemu rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym. W postępowaniu tym Trybunał Konstytucyjny w składzie jednego sędziego bada, czy wniosek odpowiada wymogom formalnym (art. 32 ust. 1 i 2 ustawy o TK), czy nie jest oczywiście bezzasadny (art. 36 ust. 3 ustawy o TK), a w szczególności, czy pochodzi od uprawnionego podmiotu (art. 191 ust. 1 pkt 4 w zw. z art. 191 ust. 2 Konstytucji). Ponadto, wstępne rozpoznanie zapobiega nadaniu biegu wnioskowi w sytuacji, gdy postępowanie wszczęte przed Trybunałem Konstytucyjnym podlegałoby umorzeniu z powodu zbędności lub niedopuszczalności wydania orzeczenia (art. 39 ust. 1 pkt 1 ustawy o TK), a także gdy akt normatywny w zakwestionowanym zakresie utracił moc obowiązującą przed wydaniem orzeczenia (art. 39 ust. 1 pkt 3 ustawy o TK). Wstępne rozpoznanie służy bowiem wyeliminowaniu – już w początkowej fazie postępowania – spraw, które nie mogą być przedmiotem merytorycznego rozstrzygania.

2. Podmiot o ograniczonej rzeczowo legitymacji wnioskowej, który występuje do Trybunału Konstytucyjnego o zbadanie hierarchicznej zgodności norm prawnych, ma obowiązek wykazać, że posiada zdolność wnioskową, konieczną do wszczęcia postępowania przed Trybunałem. Musi zatem udowodnić, że jest jednym z podmiotów wymienionych w art. 191 ust. 1 pkt 3-5 Konstytucji, a ponadto uzasadnić, że kwestionowany akt normatywny (lub jego część) dotyczy spraw objętych zakresem działania wnioskodawcy (art. 191 ust. 2 Konstytucji). Trybunał Konstytucyjny przypomina, że zrzeszenia przedstawicieli określonego zawodu (np. zaufania publicznego) mogą domagać się kontroli wyłącznie tych aktów normatywnych, które są bezpośrednio związane z wykonywaniem danej profesji (art. 191 ust. 2 w zw. z art. 191 ust. 1 pkt 4 Konstytucji). To zatem konieczność obrony celów ściśle zawodowych uzasadnia przyznanie ogólnokrajowym władzom tychże organizacji legitymacji ograniczonej rzeczowo, pozostawiając podmiotom legitymowanym generalnie (art. 191 ust. 1 pkt 1 Konstytucji) inicjowanie kontroli norm mające na celu ochronę interesu ogólnospołecznego.

3. Trybunał zwraca uwagę, że przedmiotem wniosku NRA są stawki adwokackie określone w przepisach rozporządzenia z 2002 r., tj. § 11 ust. 1 pkt 25 (w sprawach o odszkodowanie lub o zadośćuczynienie związane z warunkami wykonywania kary pozbawienia wolności lub tymczasowego aresztowania – 120 zł), § 13 ust. 6 (za sporządzenie i wniesienie skargi konstytucyjnej oraz za stawiennictwo na rozprawie – 240 zł; a za sporządzenie i wniesienie skargi konstytucyjnej oraz za sporządzenie opinii o braku podstaw do wniesienia tej skargi – 120 zł) i § 14 ust. 6 (za prowadzenie spraw o odszkodowanie za niesłuszne skazanie lub ukaranie, aresztowanie lub zatrzymanie, w tym spraw wynikających z przepisów o uznanie za nieważne orzeczeń wydanych wobec osób represjonowanych za działalność na rzecz niepodległego bytu Państwa Polskiego – 120 zł), obowiązujące zarówno w stosunku do pełnomocników z wyboru, jak i pełnomocników z urzędu.

3.1. W odniesieniu do pełnomocników z urzędu wnioskodawca jako wzorce kontroli konstytucyjnej wskazał art. 16 ust. 2 oraz art. 29 ust. 1 i 2 prawa o adwokaturze, które nakładają na Skarb Państwa obowiązek ponoszenia kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu, a także określają kryteria, które powinien uwzględniać Minister Sprawiedliwości przy ustalaniu w drodze rozporządzenia wysokości opłat za udzieloną pomoc.

3.2. W odniesieniu do pełnomocników z wyboru wnioskodawca wskazał następujące wzorce kontroli: art. 42 ust. 2 (prawo do obrony – w sprawach karnych), art. 45 ust. 1 w zw. z art. 31 ust. 3 w zw. z art. 32 ust. 1 Konstytucji w zw. z art. 6 ust. 1 Konwencji (prawo do sądu w związku z zasadami równości i proporcjonalności), art. 64 ust. 1 w zw. z art. 64 ust. 3 i w zw. z art. 31 ust. 3 Konstytucji (prawo do ochrony praw majątkowych w związku z zasadami równości i proporcjonalności) oraz art. 16 ust. 2 i 3 prawa o adwokaturze (określające kryteria, które powinien uwzględniać Minister Sprawiedliwości przy określaniu w drodze rozporządzenia wysokości opłat za czynności adwokackie). Uzasadniając naruszenie wymienionych praw konstytucyjnych (i konwencyjnych) pełnomocników z wyboru, NRA stwierdziła, że przepisy będące przedmiotem wniosku powodują zniechęcenie obywateli do korzystania z pomocy prawnej fachowego pełnomocnika i naruszają prawo członków samorządu adwokackiego do wynagrodzenia, a także prawo do klienteli.

3.2.1. Trybunał stwierdza, że określony przez wnioskodawcę sposób naruszenia praw konstytucyjnych (i konwencyjnych) przez zaskarżone przepisy dotyczy bezpośrednio praw konstytucyjnych potencjalnych klientów adwokatów. Zgodnie z § 16 ust. 1 rozporządzenia z 2002 r. wynagrodzenie adwokata z wyboru określa umowa z klientem, a nie rozporządzenie. Uregulowana w zaskarżonych przepisach wysokość opłat za czynności adwokackie stanowi podstawę do zasądzenia przez sądy kosztów zastępstwa prawnego i kosztów adwokackich dla strony postępowania, a nie dla adwokata. Tak ustalona opłata za czynności adwokackie, zasądzana przez sąd na rzecz strony postępowania, nie prowadzi zatem – a przynajmniej nie bezpośrednio – do naruszenia prawa do sądu ani żadnego prawa majątkowego adwokatów. NRA nie może zaś występować z wnioskiem o zbadanie zgodności norm w interesie ogólnospołecznym (tzn. potencjalnych klientów adwokatów).

3.2.2 W świetle powyższych argumentów Trybunał stwierdza, że wnioskodawca nie wykazał, iż doszło do naruszenia konstytucyjnych praw członków samorządu adwokackiego określonych w art. 42 ust. 2 i art. 45 ust. 1 w zw. z art. 31 ust. 3 w zw. z art. 32 ust. 1 Konstytucji w zw. z art. 6 ust. 1 Konwencji, art. 64 ust. 1 w zw. z art. 64 ust. 3 i w zw. z art. 31 ust. 3 Konstytucji.

Okoliczność powyższa – ze względu na niedopuszczalność wydania orzeczenia (art. 39 ust. 1 pkt 1 ustawy o TK w zw. z art. 191 ust. 1 pkt 4 w zw. z art. 191 ust. 2 Konstytucji) – stanowi podstawę odmowy nadania biegu wnioskowi w zakresie wskazanym w petitum postanowienia.

W tym stanie rzeczy Trybunał postanowił jak na wstępie.