1. Komisja Krajowa NSZZ “Solidarność” (dalej: KK NSZZ “S”), powołując się na art. 191 ust. 1 pkt 4 Konstytucji RP, ustawę z dnia 1 sierpnia 1997 r. o Trybunale Konstytucyjnym (Dz.U. Nr 102, poz. 643 ze zm.; dalej: ustawa o TK), w związku z art. 1 ust. 1 ustawy z dnia 23 maja 1991 r. o związkach zawodowych (Dz.U. Nr 55, poz. 234 ze zm.), wniosła o zbadanie zgodności z Konstytucją art. 6 ustawy z dnia 9 maja 1997 r. o zmianie ustawy o związkach zawodowych oraz o zmianie niektórych innych ustaw (Dz.U. Nr 82, poz. 518; dalej: ustawa zmieniająca), zarzucając temu przepisowi “naruszenie konstytucyjnych zasad demokratycznego państwa prawnego urzeczywistniającego zasady sprawiedliwości społecznej określone w art. 2 przepisów konstytucyjnych”.

2. Na mocy art. 6 ust. 1 ustawy zmieniającej środki pieniężne Zrzeszenia Związków Zawodowych przekazane na zasadach i w trybie określonym w przepisach wydanych na podstawie ustawy, o której mowa w art. 48 ust. 1 ustawy wymienionej w art. 1 (na podstawie art. 61 ust. 1 ustawy z dnia 8 października 1982 r. o związkach zawodowych (tekst jednolity z 1985 r. Dz.U. Nr 54, poz. 227 ze zm.), podlegają waloryzacji, o której mowa w art. 3 ust. 1 ustawy wymienionej w art. 2 (waloryzacji określonej w art. 3 ust. 1 ustawy z dnia 25 października 1990 r. o zwrocie majątku utraconego przez związki zawodowe i inne organizacje społeczne w wyniku wprowadzenia stanu wojennego; tekst jednolity z 1996 r. Dz.U. Nr 143, poz. 661 ze zm.), z tym, że waloryzacji dokonuje się za okres do dnia wydania decyzji, o której mowa w ust. 2. W art. 6 ust. 2 ustawy zmieniającej Minister Pracy i Polityki Socjalnej został zobowiązany do dokonania rozliczenia wynikającego z waloryzacji, o której mowa w ust. 1 tegoż artykułu, w drodze decyzji.

W oparciu o art. 6 ustawy zmieniającej waloryzacji podlegały środki pieniężne przekazane Ogólnopolskiemu Porozumieniu Związków Zawodowych, w trybie przepisów wydanych na podstawie art. 54 ustawy z 8 października 1982 r. o związkach zawodowych, tj. rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 30 kwietnia 1985 r. w sprawie majątku byłych związków zawodowych (Dz.U. Nr 25, poz. 107) i obejmowały okres od 12 grudnia 1981 r. do dnia wydania decyzji przez Ministra Pracy i Polityki Socjalnej. Sprawa waloryzacji środków pieniężnych NSZZ “Solidarność” została uregulowana przez przepisy art. 3 ustawy z dnia 25 października 1990 r. o zwrocie majątku utraconego przez związki zawodowe i organizacje społeczne w wyniku wprowadzenia stanu wojennego (tekst jednolity z 1996 r. Dz.U. Nr 143, poz. 661 ze zm.).

3. KK NSZZ “S” podniosła, że ustawodawca nie określił adresata decyzji o której mowa w art. 6 ust. 2 ustawy zmieniającej. Stwierdziła, że określenie adresata normy prawnej należy do materii ustawowej i nie może podlegać dowolnej interpretacji. Taka regulacja nie odpowiada zasadom dobrej legislacji, przez co narusza art. 2 Konstytucji.

Wnioskodawca podniósł także, że zasady demokratycznego państwa prawnego wymagają, aby nie były kreowane zobowiązania Skarbu Państwa tam, gdzie nie ma należytego uzasadnienia i w drodze dowolnej interpretacji. Waloryzacja jest wyjątkiem od zasady nominalizmu, musi więc być uzasadniona wyjątkowymi okolicznościami. Oczywiste jest także, że może być czyniona tylko na rzecz podmiotu uprawnionego, tj. tego który nie uzyskał odpowiedniego świadczenia (lub nie mógł korzystać ze swego mienia z przyczyn od siebie niezależnych).

Zdaniem wnioskodawcy takim podmiotem z pewnością nie jest OPZZ, który nic nie utracił. Powstał 12 kwietnia 1985 r. i natychmiast otrzymał pokaźny majątek, w tym środki pieniężne, którymi nieprzerwanie dysponował. Czerpał także pożytki z przekazanego majątku przez długie lata. OPZZ władało środkami pieniężnymi niemal od chwili powstania, to jest od 1985 roku. Nie można stosować żadnych analogii do NSZZ “Solidarność”, która w 1981 roku utraciła własny majątek, w tym środki pieniężne które podlegają waloryzacji na mocy ustawy z 25 października 1990 r. o zwrocie majątku utraconego przez związki zawodowe i organizacje społeczne w wyniku wprowadzenia stanu wojennego. Zastosowanie takiego samego mechanizmu waloryzacji do środków pieniężnych, które otrzymała OPZZ jest nieuprawnione. Nie ma także żadnego uzasadnienia – stwierdził wnioskodawca – by waloryzacja obejmowała okres od 12 grudnia 1981 r. do dnia wydania decyzji lub okres od 1985 r. do dnia wydania decyzji. OPZZ nie może być postrzegane jako podmiot pokrzywdzony faktem braku możliwości korzystania z “własnych” środków pieniężnych.

Gdyby przyjąć – stwierdził wnioskodawca – iż intencją ustawodawcy jest waloryzacja środków pieniężnych przekazanych z konta byłego Zrzeszenia Związków Zawodowych na rzecz jednej organizacji związkowej, to takie rozumienie przepisu kłóci się także z art. 2 przepisów konstytucyjnych, to jest z zasadą demokratycznego państwa prawnego urzeczywistniającego zasady sprawiedliwości społecznej. Zasada sprawiedliwości społecznej zakazuje bowiem faworyzowania i uprzywilejowania jednego tylko związku w stosunku do innego o podobnej pozycji i znaczeniu. Skoro obok OPZZ istnieją inne związki o porównywalnej pozycji i znaczeniu, to nie można bez odpowiedniego uzasadnienia konstytucyjnego wyróżniać tylko tej organizacji związkowej – bo to oznaczałoby jej faworyzowanie.

4. Prokurator Generalny w piśmie z 8 grudnia 2000 r. odnosząc się do wniosku KK NSZZ “S” podniósł, że legitymacja procesowa wnioskodawcy budzi wątpliwości.

Wprawdzie spełnia on warunki podmiotowe określone w art. 191 ust. 2 w związku z ust. 1 pkt 4 Konstytucji, ponieważ jest ogólnokrajową organizacją związkową, a wniosek został złożony przez jej organ uprawniony i dotyczy przepisu zawartego w ustawie “związkowej”, to jednak wydaje się, że treść zaskarżonego przepisu nie pozostaje w związku ze sprawami, które w bezpośredni sposób dotyczą uprawnień czy zakresu działalności NSZZ “Solidarność”.

Legitymacja organizacji związków zawodowych do skierowania sprawy do Trybunału Konstytucyjnego uwarunkowana jest istnieniem interesu prawnego związanego ze statusem pracowniczym członków związku lub interesem samego związku. Związek ten musi być bezpośredni, gdyż powiązanie sprawy wnoszonej do Trybunału z określonym ustawowo zakresem działania wnioskodawcy należy interpretować w sposób ścisły.

Podzielając – co do zasady – poglądy wyrażone we wniosku KK NSZZ “S” o niekonstytucyjności art. 6 ustawy zmieniającej Prokurator Generalny, na podstawie art. 191 ust. 1 pkt 1 w związku z art. 188 pkt 1 Konstytucji RP, wniósł we własnym imieniu o stwierdzenie, że przepis art. 6 ust. 1 i 2 ustawy zmieniającej jest niezgodny z art. 2 Konstytucji RP.

Pismem z 9 listopada 2001 r. Prokurator Generalny podtrzymując stanowisko zawarte w piśmie z 8 grudnia 2000 r., że KK NSZZ “S” nie posiada legitymacji prawnej do występowania z wnioskiem do Trybunału Konstytucyjnego w sprawie niezgodności art. 6 ust. 1 i 2 ustawy zmieniającej – po ponownej analizie przepisu art. 6 ust. 1 i 2 ww. ustawy stwierdził, że brak jest dostatecznych argumentów pozwalających na obalenie domniemania konstytucyjności tego przepisu i wycofał wniosek o stwierdzenie jego niekonstytucyjności.

5. KK NSZZ “S” pismem z 23 listopada 2001 r. wycofała wniosek o zbadanie zgodności z Konstytucją art. 6 ustawy zmieniającej i wniosła o umorzenie postępowania z uwagi na to, że ustawą z dnia 6 lipca 2001 r. o Trójstronnej Komisji do Spraw Społeczno-Gospodarczych i wojewódzkich komisjach dialogu społecznego (Dz.U. Nr 100, poz. 1080) nadano nowe brzmienie zaskarżonemu art. 6, w związku z czym wniosek stał się bezprzedmiotowy.

Trybunał Konstytucyjny zważył, co następuje:

Postępowanie przed Trybunałem Konstytucyjnym oparte jest na zasadzie dyspozycyjności. Przejawem tej zasady jest możliwość wycofania wniosku do rozpoczęcia rozprawy (art. 31 ust. 2 ustawy o TK). W razie wycofania wniosku niedopuszczalne jest merytoryczne rozpoznanie sprawy, a wszczęte postępowanie podlega umorzeniu.

Zważywszy, że w niniejszej sprawie ma miejsce wycofanie wniosków zarówno przez KK NSZZ “S” jak i Prokuratora Generalnego, Trybunał Konstytucyjny na podstawie i w trybie art. 39 ust. 1 pkt 2 ustawy o TK postanowił jak w sentencji.