W skardze konstytucyjnej złożonej do Trybunału Konstytucyjnego 30 kwietnia 2012 r. skarżąca zakwestionowała zgodność art. 21 ustawy z dnia 20 grudnia 1990 r. o ubezpieczeniu społecznym rolników (Dz. U. z 2008 r. Nr 50 poz. 291, ze zm.; dalej: ustawa o ubezpieczeniu rolników) z art. 2, art. 32 w zw. z art. 67 Konstytucji.

Skarga konstytucyjna została wniesiona w związku z następującą sprawą. Prezes Kasy Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego – Placówka Terenowa w Tarnowie decyzją z 29 września 2010 r. (nr GI 0209975/20) odmówił skarżącej prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy, wskazując, że nie jest ona osobą całkowicie niezdolną do pracy w gospodarstwie rolnym. Wyrokiem z 30 czerwca 2011 r. (sygn. akt IV U 910/10) Sąd Okręgowy w Tarnowie – Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych oddalił odwołanie złożone od tej decyzji. Apelacja wniesiona od powyższego rozstrzygnięcia została oddalona wyrokiem Sądu Apelacyjnego w Krakowie – III Wydział, Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych z 14 grudnia 2011 r. (sygn. akt III AUa 1320/11).

Skarżąca wiąże uprawnienie do wniesienia skargi konstytucyjnej przede wszystkim z naruszeniem zasady równości w zakresie prawa do zabezpieczenia społecznego, do którego doszło w wyniku odmowy przyznania jej prawa do renty rolniczej ze względu na stwierdzony brak całkowitej niezdolności do pracy. Jak wywodzi skarżąca we wniesionej skardze konstytucyjnej, spośród osób cierpiących na te same schorzenia, skutkujące utratą częściowej zdolności do wykonywanej pracy, prawo do renty przysługuje jedynie tym osobom, które podlegają ubezpieczeniu na podstawie ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. z 2009 r. Nr 153, poz. 1227, ze zm.), ponieważ ta ustawa przewiduje prawo do renty z tytułu częściowej niezdolności do pracy. Osoba podlegająca ubezpieczeniu rolniczemu, pomimo stwierdzonej częściowej niezdolności do pracy, nie uzyska świadczenia rentowego, gdyż zaskarżony przepis przyznaje tylko prawo do renty z tytułu całkowitej niezdolności do pracy. W tym rozróżnieniu skarżąca upatruje naruszenie zasady równości w zakresie prawa do zabezpieczenia społecznego.

Trybunał Konstytucyjny zważył, co następuje:

Skarga konstytucyjna jest środkiem ochrony konstytucyjnych praw i wolności, którego wniesienie zostało uzależnione od spełnienia licznych warunków wynikających bezpośrednio z art. 79 ust. 1 Konstytucji, a doprecyzowanych w przepisach ustawy z dnia 1 sierpnia 1997 r. o Trybunale Konstytucyjnym (Dz. U. Nr 102, poz. 643, ze zm.; dalej: ustawa o TK). Zgodnie z art. 79 ust. 1 Konstytucji wymogiem, którego spełnienie warunkuje merytoryczne rozpatrzenie skargi konstytucyjnej, jest naruszenie konstytucyjnego prawa podmiotowego lub konstytucyjnej wolności wskutek wydania rozstrzygnięcia na podstawie kwestionowanej regulacji. Oznacza to niemożność badania w trybie skargi konstytucyjnej przepisów, które stanowiły podstawę wydania wskazanego w skardze jako ostateczne rozstrzygnięcia, ale w których treści nie można upatrywać źródła naruszenia konstytucyjnych praw lub wolności.

Skarżąca twierdzi, że odmowa przyznania jej prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy doprowadziła do naruszenia przysługujących jej konstytucyjnych praw. Skarżąca nie została bowiem uznana za osobę całkowicie niezdolną do pracy, a zaskarżony przepis nie przewiduje możliwości przyznania renty osobom częściowo niezdolnym do pracy w gospodarstwie rolnym. O tym, że prawo do renty rolniczej przysługuje jedynie osobom całkowicie niezdolnym do pracy przesądza art. 21 ust. 1 pkt 2 ustawy o ubezpieczeniu rolników w brzmieniu: „Renta rolnicza z tytułu niezdolności do pracy przysługuje ubezpieczonemu, który łącznie spełnia następujące warunki: (…) jest trwale lub okresowo całkowicie niezdolny do pracy w gospodarstwie rolnym (…)”. W pozostałym zakresie art. 21 określa i definiuje inne przesłanki, od których spełnienia uzależnione jest przyznanie prawa do renty z tytułu całkowitej niezdolności do pracy. Skarżąca nie sformułowała jednak zarzutu ich niekonstytucyjności. Wprawdzie we wniesionej skardze powołała się na treść art. 21 ust. 5, który definiuje całkowitą niezdolność do pracy, jednakże trudno upatrywać w tej definicji naruszenia wskazanych w skardze praw. Oczywiście bezzasadny byłby bowiem zarzut, zgodnie z którym należy definiować całkowitą niezdolność do pracy w gospodarstwie rolnym w taki sposób, aby obejmowała ona także częściową niezdolność do pracy.

Mając powyższe na względzie, Trybunał Konstytucyjny – w zakresie zbadania zgodności art. 21 ust. 1 pkt 1 i 3 oraz ust. 2-8 ustawy o ubezpieczeniu rolników – na podstawie art. 49 w zw. z art. 36 ust. 3 i art. 47 ust. 1 pkt 1 ustawy o TK odmówił nadania skardze konstytucyjnej dalszego biegu.

W zakresie zarzutów sformułowanych względem art. 21 ust. 1 pkt 2 ustawy o ubezpieczeniu rolników skarga konstytucyjna została przekazana do merytorycznego rozpoznania.