W dniu 28 stycznia 2009 r. wpłynął do Trybunału Konstytucyjnego wniosek Rady Miejskiej Wodzisławia Śląskiego o zbadanie zgodności: po pierwsze, § 5 ust. 3 i 4 w zw. z § 4 pkt 2 rozporządzenia Ministra Gospodarki, Pracy i Polityki Społecznej z dnia 29 sierpnia 2003 r. w sprawie szczegółowych zasad obliczania i trybu przekazywania gminom dotacji celowej ze środków Państwowego Funduszu Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych (Dz. U. Nr 166, poz. 1616, ze zm.; dalej: rozporządzenie w sprawie dotacji celowej) z art. 47 ust. 7 ustawy z dnia 27 sierpnia 1997 r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych (Dz. U. z 2008 r. Nr 14, poz. 92, ze zm.; dalej: ustawa o rehabilitacji) oraz art. 92 ust. 1 Konstytucji; po drugie, § 5 ust. 3 i 4 w zw. z § 3 ust. 1 pkt 2 rozporządzenia w sprawie dotacji celowej z art. 21, art. 68, art. 70, art. 81, art. 241, art. 243, art. 245, art. 247-249, art. 254 i art. 256 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2005 r. Nr 8, poz. 60, ze zm.; dalej: ordynacja podatkowa) oraz art. 6 ustawy z dnia 12 stycznia 1991 r. o podatkach i opłatach lokalnych (Dz. U. z 2006 r. Nr 121, poz. 844, ze zm.; dalej: ustawa o podatkach i opłatach lokalnych); po trzecie, § 5 ust. 3 i 4 w zw. z ust. 5 rozporządzenia w sprawie dotacji celowej z art. 32 Konstytucji.

Zarządzeniem sędziego Trybunału Konstytucyjnego z 18 lutego 2009 r. wezwano pełnomocnika wnioskodawcy do usunięcia, w terminie 7 dni od daty doręczenia zarządzenia, braków formalnych wniosku przez: powołanie przepisu prawa, wskazującego, że kwestionowane przepisy rozporządzenia w sprawie szczegółowych zasad dotyczą spraw objętych zakresem działania wnioskodawcy; uzasadnienie, w jaki sposób § 5 ust. 3 i 4 w zw. z § 4 pkt 2 rozporządzenia w sprawie dotacji celowej naruszają – zdaniem wnioskodawcy – art. 92 ust. 1 Konstytucji; uzasadnienie, w jaki sposób § 5 ust. 3 i 4 w zw. z § 3 ust. 1 pkt 2 rozporządzenia w sprawie dotacji celowej naruszają – zdaniem wnioskodawcy – art. 21, art. 68, art. 70, art. 81, art. 241, art. 243, art. 245, art. 247-249, art. 254 i art. 256 ordynacji podatkowej oraz art. 6 ustawy o podatkach i opłatach lokalnych; uzasadnienie, w jaki sposób § 5 ust. 3 i 4 w zw. z ust. 5 rozporządzenia w sprawie dotacji celowej naruszają – w stosunku do wnioskodawcy – art. 32 Konstytucji; doręczenie oryginału oraz trzech odpisów uchwały Rady Miejskiej Wodzisławia Śląskiego nr XXVIII/277/08 z 30 października 2008 r. oraz dwóch kopii wniosku.

W piśmie z 2 marca 2009 r. pełnomocnik Rady Miejskiej Wodzisławia Śląskiego odniósł się do stwierdzonych przez Trybunał Konstytucyjny braków formalnych wniosku.

Trybunał Konstytucyjny zważył, co następuje:

1. Zgodnie z art. 36 ustawy z dnia 1 sierpnia 1997 r. o Trybunale Konstytucyjnym (Dz. U. Nr 102, poz. 643, ze zm.; dalej: ustawa o TK) wniosek przedstawiony przez organ stanowiący jednostki samorządu terytorialnego podlega wstępnemu rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym. W postępowaniu tym Trybunał Konstytucyjny w składzie jednego sędziego bada, czy wniosek odpowiada wymogom formalnym (art. 32 ust. 1 i 2 ustawy o TK), czy nie jest oczywiście bezzasadny (art. 36 ust. 3 ustawy o TK), a w szczególności, czy pochodzi od uprawnionego podmiotu (art. 191 ust. 1 pkt 3 w zw. z art. 191 ust. 2 Konstytucji).

2. Rozpoznanie niniejszej sprawy Trybunał Konstytucyjny rozpoczął od zbadania, czy wnioskodawca skutecznie wykonał zarządzenie sędziego Trybunału Konstytucyjnego z 18 lutego 2009 r. wzywające do usunięcia braków formalnych złożonego wniosku.

2.1. Trybunał Konstytucyjny ocenił zatem, czy wnioskodawca uzasadnił, w jaki sposób § 5 ust. 3 i 4 w zw. z ust. 5 rozporządzenia w sprawie dotacji celowej naruszają – w stosunku do wnioskodawcy – art. 32 Konstytucji.

Zgodnie z utrwalonym poglądem Trybunału, konstytucyjna zasada równości wszystkich wobec prawa (art. 32) odnosi się do procesu stanowienia prawa, nakładając na prawodawcę obowiązek nadawania prawu takich treści, które czynią zadość nakazowi jednakowego traktowania podmiotów (sytuacji) podobnych. Z odstępstwem od zasady równości mamy do czynienia wtedy, gdy kontrolowana norma traktuje odmiennie adresatów, którzy charakteryzują się wspólną cechą istotną (por. wyrok TK z 24 lutego 1999 r., SK 4/98, OTK ZU nr 2/1999, poz. 24).

Wnioskodawca twierdzi, że „przyjęta przez ministra pod kątem § 5 ust. 3 i 4 w zw. z ust. 5 rozporządzenia relacja praw i obowiązków gminy względem Państwowego Funduszu Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych z pewnością jest rażąco niekorzystna dla gminy. W świetle art. 32 Konstytucji RP nie sposób przyjąć tak ukształtowanej przez ministra w kwestionowanym przepisie sytuacji po stronie gminy”.

Trybunał Konstytucyjny zwraca uwagę, że Państwowy Fundusz Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych (dalej: PFRON lub fundusz) i gmina (jednostka samorządu terytorialnego) nie należą do tej samej kategorii podmiotów. Z uwagi na odmienną rolę w łączącym je stosunku prawnym, ustawodawca przypisuje im różne kompetencje. Prezes Zarządu PFRON przekazuje dotacje celowe, które rekompensują gminie dochody utracone na skutek zwolnień określonych w art. 31 ust. 1 pkt 1 ustawy o rehabilitacji, zaś gmina jest podmiotem uprawnionym do uzyskania dotacji celowej, przekazywanej ze środków tego funduszu. Co oczywiste, Prezes PFRON i gmina nie są – z punktu widzenia zasady równości wobec prawa – „podmiotami podobnymi”. O podobieństwie decyduje bowiem cecha istotna, za którą, w rozpatrywanej sprawie, należy uznać bycie adresatem ustawowego prawa do dotacji (realizowanego przez złożenie wniosku o rekompensatę utraconych dochodów i ewentualnie jego korekty). Prezes PFRON przesłanki tej nie spełnia, gdyż nie jest podmiotem prawa legitymowanym do otrzymania przedmiotowej dotacji. W konsekwencji gmina i Prezes PFRON nie charakteryzują się wspólną cechą istotną (relewantną), która mogłaby podlegać ocenie ze względu na zarzut naruszenia konstytucyjnej zasady równości wszystkich wobec prawa (art. 32).

Trybunał Konstytucyjny stwierdza również, że Rada Miejska Wodzisławia Śląskiego nie wskazała podmiotu, którego sytuacja prawna związana z możliwością korekty wniosku o rekompensatę dotacji celowej jest ukształtowana w sposób bardziej uprzywilejowany, a tym samym dyskryminujący wnioskodawcę.

Skoro Rada Miejska Wodzisławia Śląskiego nie uzasadniła, w jaki sposób § 5 ust. 3 i 4 w zw. z ust. 5 rozporządzenia w sprawie dotacji celowej naruszają – w stosunku do niej – „konstytucyjną zasadę równości wobec prawa i równego traktowania przez władzę publiczną”, to tym samym nie doprowadziła do skutecznego usunięcia braku formalnego wniosku, wskazanego w zarządzeniu sędziego Trybunału Konstytucyjnego z 18 lutego 2009 r.

Okoliczność powyższa stanowi, zgodnie z art. 36 ust. 3 ustawy o TK, przesłankę odmowy nadania dalszego biegu wnioskowi w zakresie badania zgodności § 5 ust. 3 i 4 w zw. z ust. 5 rozporządzenia w sprawie dotacji celowej z art. 32 Konstytucji.

2.2. Rada Miejska Wodzisławia Śląskiego zarzuciła § 5 ust. 3 i 4 w zw. z § 3 ust. 1 pkt 2 rozporządzenia w sprawie dotacji celowej niespójność z art. 21, art. 68, art. 70, art. 81, art. 241, art. 243, art. 245, art. 247-249, art. 254 i art. 256 ordynacji podatkowej oraz z art. 6 ustawy o podatkach i opłatach lokalnych. Zdaniem wnioskodawcy, niespójność przejawia się tym, że po upływie terminów określonych w zaskarżonych przepisach, gmina nie ma możliwości zwiększenia kwoty rekompensującej w następstwie zarówno korekty deklaracji podatkowej złożonej przez podatnika, jak i wydania nowej decyzji przez organ podatkowy.

Trybunał Konstytucyjny zwraca uwagę na istotę powyższej argumentacji, która brak legalności kwestionowanego rozporządzenia uzasadnia niespójnością z powołanymi przepisami ustaw. Wymaga zatem przypomnienia, że Trybunał Konstytucyjny, orzekając o hierarchicznej zgodności aktu normatywnego, bada zarówno treść takiego aktu, jak też kompetencje oraz dochowanie trybu wymaganego przepisami prawa do wydania aktu (art. 42 ustawy o TK).

Poza kognicją Trybunału pozostaje natomiast orzekanie – w sposób wiążący – o stwierdzonych uchybieniach i lukach w prawie. W tym zakresie Trybunał może skierować postanowienie sygnalizacyjne do organu, który wydał kontrolowany akt normatywny. W swoim wystąpieniu Trybunał przedstawia uwagi o uchybieniu lub zaniechaniu prawodawczym, których usunięcie jest niezbędne dla zapewnienia spójności systemu prawnego Rzeczypospolitej Polskiej.

Postawienie zarzutu niespójności oznacza niedopuszczalność wydania orzeczenia, a w konsekwencji stanowi, zgodnie z art. 39 ust. 1 pkt 3 ustawy o TK, podstawę odmowy nadania dalszego biegu wnioskowi w zakresie zbadania zgodności § 5 ust. 3 i 4 w zw. z § 3 ust. 1 pkt 2 rozporządzenia w sprawie dotacji celowej z art. 21, art. 68, art. 70, art. 81, art. 241, art. 243, art. 245, art. 247-249, art. 254 i art. 256 ordynacji podatkowej oraz art. z 6 ustawy o podatkach i opłatach lokalnych.

Trybunał Konstytucyjny podkreśla jednocześnie, że stanowisko powyższe nie wyklucza wydania postanowienia sygnalizacyjnego na etapie merytorycznego rozpoznania wniosku.

Z tych względów Trybunał Konstytucyjny orzekł jak w sentencji.