W skardze konstytucyjnej Romana M. sporządzonej 4 maja 1998 r. zarzucono, iż art. 1 ust. 2 pkt 1 ustawy z dnia 31 maja 1996 r. o świadczeniu pieniężnym przysługującym osobom deportowanym do pracy przymusowej oraz osadzonym w obozach pracy przez III Rzeszę i Związek Socjalistycznych Republik Radzieckich (Dz.U. Nr 87, poz. 395) jest niezgodny z art. 67 ust. 1 Konstytucji Rzeczpospolitej Polskiej. Zdaniem skarżącego, zakwestionowany przepis naruszył jego prawo do zabezpieczenia społecznego po osiągnięciu wieku emerytalnego poprzez pozbawienie go świadczenia pieniężnego przysługującego osobom deportowanym do pracy przymusowej, jako osoby mającej ustalone prawo do dodatku kombatanckiego.

Skarżący wskazał, iż stosując zakwestionowany przepis Zakład Ubezpieczeń Społecznych - Oddział w W. decyzją z 20 stycznia 1997 r. odmówił skarżącemu prawa do świadczenia pieniężnego z tytułu pracy przymusowej na rzecz III Rzeszy w okresie od października 1944 r. do maja 1945 r. Odwołanie skarżącego od tej decyzji zostało oddalone wyrokiem Sądu Wojewódzkiego - Sądu Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w W. z 17 kwietnia 1997 r. Podobnie apelacja skarżącego od tego wyroku została oddalona przez Sąd Apelacyjny w W. wyrokiem z 30 grudnia 1997 roku.

Trybunał Konstytucyjny zważył co następuje:

Zgodnie z art. 79 ust. 1 Konstytucji Rzeczpospolitej Polskiej warunkiem merytorycznego rozpoznania skargi konstytucyjnej jest naruszenie przysługujących skarżącemu praw lub wolności konstytucyjnych przez orzeczenie sądu lub organu administracji publicznej. Niezależnie od tego warunku skarżący zobligowany jest do sformułowania w skardze konstytucyjnej zarzutu niezgodności z konstytucją konkretnych regulacji normatywnych, które stanowiły podstawę wydania rozstrzygnięcia o prawach lub wolnościach skarżącego.

W przedstawionej skardze konstytucyjnej stwierdzono, iż odmowa przyznania skarżącemu świadczenia pieniężnego za pracę przymusową naruszyło konstytucyjne prawo skarżącego do zabezpieczenia społecznego, wynikające z art. 67 ust. 1 Konstytucji RP. Twierdzenie to uznać należy za oczywiście bezzasadne.

Ustawa z 31 maja 1996 r. o świadczeniu pieniężnym przysługującym osobom deportowanym do pracy przymusowej oraz osadzonym w obozach pracy przez III Rzeszę i Związek Socjalistycznych Republik Radzieckich nie daje żadnych podstaw do wyprowadzenia z niej wniosku, iżby świadczenie to miało charakter uprawnienia emerytalno-rentowego, a więc nosiło znamiona zabezpieczenia społecznego po osiągnięciu wieku emerytalnego. Świadczenie przyznawane jest decyzją Kierownika Urzędu do Spraw Kombatantów i Osób Represjonowanych, nie jest ono związane z ustalonym prawem do renty lub emerytury, jego wysokość uzależniono od wysokości przeciętnego wynagrodzenia, a finansowane jest bezpośrednio ze środków budżetu państwa, a jedynie jego wypłacanie powierzono właściwym organom emerytalno-rentowym.

Świadczenie pieniężne przysługujące za pracę przymusową ma charakter rekompensacyjny, zaś prawo do niego wynika wyłącznie z ustawy, a nie z konstytucji. Ustawodawca przyznając przywilej otrzymywania świadczenia pieniężnego określonej kategorii osób, nie mógł przez to naruszać prawa do tego świadczenia. Nie ograniczył też w żaden sposób praw emerytalno-rentowych osób, które nie uzyskały prawa do świadczenia pieniężnego za pracę przymusową.

Z tych powodów Trybunał Konstytucyjny doszedł do przekonania, iż określone przez skarżącego w skardze konstytucyjnej prawo, które jego zdaniem zostało naruszone przez ostateczne orzeczenie Zakładu Ubezpieczeń Społecznych i wyroki sądowe, nie ma charakteru konstytucyjnego. Ponieważ zaś zgodnie z art. 79 ust. 1 Konstytucji RP naruszenie takiego prawa lub wolności stanowi warunek merytorycznego rozpoznania skargi konstytucyjnej, należało odmówić nadania jej dalszego biegu jako oczywiście bezzasadnej.