Trybunał Konstytucyjny zważył, co następuje:
1. Zgodnie z art. 36 ustawy z dnia 1 sierpnia 1997 r. o Trybunale Konstytucyjnym (Dz. U. Nr 102, poz. 643, ze zm.; dalej:
ustawa o TK) wniosek pochodzący od ogólnokrajowego organu związku zawodowego podlega wstępnemu rozpoznaniu na posiedzeniu
niejawnym. W postępowaniu tym Trybunał Konstytucyjny bada, czy wniosek odpowiada warunkom formalnym (art. 32 ust. 2 ustawy
o TK), czy nie jest oczywiście bezzasadny (art. 36 ust. 3 ustawy o TK), a w szczególności, czy pochodzi od uprawnionego podmiotu
(art. 191 ust. 1 pkt 4 w związku z ust. 2 Konstytucji).
2. Wnioskodawca kwestionuje zgodność art. 92 ust. 3 ustawy o SG w brzmieniu: „miejscowością pobliską, o której mowa w ust.
1 (tzn. miejscowością, w której funkcjonariuszowi w służbie czynnej przysługuje prawo do lokalu mieszkalnego), jest miejscowość, od której granic administracyjnych najkrótsza odległość drogą publiczną do granic administracyjnych miejscowości
pełnienia służby nie przekracza 30 km”.
Wnioskodawca twierdzi, że zaskarżony przepis narusza zasadę poprawnej legislacji (art. 2 Konstytucji), gdyż, po pierwsze,
„nie spełnia wymogu precyzji”, tzn. nie określa praw i obowiązków funkcjonariuszy SG w razie zmiany 30-kilometrowej odległości
(w następstwie rozbudowy infrastruktury drogowej lub modyfikacji granic administracyjnych miejscowości), po drugie, „nie spełnia
wymogu jasności”, tzn. nie uwzględnia skorzystania przez funkcjonariusza SG z innego środka transportu publicznego (kolei),
co oznacza, że faktycznie przebyta droga z (i do) miejscowości pobliskiej może być dłuższa niż odległość 30 km, przewidziana
w art. 92 ust. 3 ustawy o SG.
Zdaniem Trybunału Konstytucyjnego powyższe argumenty nie zasługują na uwzględnienie. Trybunał przypomina, iż w zakresie jego
działania nie mieści się ocena celowości przyjętych przez ustawodawcę rozwiązań prawnych. W konsekwencji Trybunał nie może
rozstrzygać, czy określone dla definicji „miejscowości pobliskiej” kryterium 30-kilometrowej odległości wyznaczonej drogą
publiczną jest trafne, czy też – jak sugeruje wnioskodawca – winno uwzględniać inne odległości np. wyznaczone drogą kolejową.
W odniesieniu do zarzutu braku „precyzji” art. 92 ust. 3 ustawy o SG Trybunał przypomina, że dłuższa niż 30-kilometrowa odległość
wyznaczona drogą publiczną do „miejscowości pobliskiej” wyłącza korzystanie – przez funkcjonariusza SG w służbie stałej –
z prawa do lokalu mieszkalnego w tej miejscowości (wniosek a contrario z art. 92 ust. 1 w zw. z ust. 3). Natomiast zwiększenie ustawowej odległości od miejscowości pełnienia służby do miejscowości,
która kiedyś miała status „miejscowości pobliskiej”, nie pozbawia funkcjonariusza prawa do lokalu mieszkalnego w miejscowości,
w której pełni służbę albo prawa do tymczasowej kwatery w tej miejscowości (art. 92 ust. 1 i 2).
3. Wnioskodawca kwestionuje zgodność art. 37 ust. 3a zdanie pierwsze ustawy o SG w brzmieniu: „przepisu ust. 3 nie stosuje
się do funkcjonariusza uprawnionego do dodatku funkcyjnego” (ust. 3 rozstrzyga, że w zamian za czas służby przekraczający
normę określoną w ust. 2, tzn. 40 godzin tygodniowo w okresie rozliczeniowym nieprzekraczającym 3 miesięcy, funkcjonariuszowi
przysługuje czas wolny od służby w tym samym wymiarze).
3.1. Wnioskodawca twierdzi, że zaskarżony przepis narusza art. 31 ust. 3 w związku z art. 32 Konstytucji. Podkreślając relewantność
stosunku służbowego funkcjonariuszy SG, Policji, Państwowej Straży Pożarnej i Służby Więziennej, wyraża pogląd, iż funkcjonariusze
Policji i SW „bez względu na zajmowane stanowisko mają prawo do czasu wolnego jako ekwiwalentu za pełnienie służby ponad przewidziany
wymiar czasu służby”.
Mając na względzie powyższe wyjaśnienia, Trybunał Konstytucyjny przywołuje brzmienie art. 33 ust. 4 ustawy z dnia 6 kwietnia
1990 r. o Policji (Dz. U. z 2007 r. Nr 43, poz. 277, ze zm.; dalej: ustawa o Policji), zgodnie z którym „przepisu ust. 3 nie
stosuje się do policjanta uprawnionego do dodatku funkcyjnego” (ust. 3 stanowi o udzielaniu policjantowi czasu wolnego od
służby w tym samym wymiarze, o jaki została przekroczona norma określona w ust. 2, tzn. 40 godzin tygodniowo w 3-miesięcznym
okresie rozliczeniowym).
Podobnie, § 7 ust. 3 zarządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 5 września 1997 r. w sprawie zasad ustalania rozkładu czasu
służby funkcjonariuszy Służby Więziennej (Dz. Urz. M.S. Nr 4, poz. 39) stanowi, że „przepisów ust. 2 nie stosuje się wobec
kierowników jednostek i ich zastępców oraz kierowników oddziałów, działów i służb w jednostkach organizacyjnych i ich zastępców”
(ust. 2 rozstrzyga, że w zamian za służbę pełnioną poza rozkładem czasu służby funkcjonariuszowi udziela się w tym samym wymiarze
czasu wolnego od pracy).
W tym stanie rzeczy Trybunał Konstytucyjny stwierdza oczywistą bezzasadność zarzutu niezgodności art. 37 ust. 3a zdanie pierwsze
ustawy o SG z art. 31 ust. 3 w zw. z art. 32 Konstytucji, co uzasadnia odmowę nadania dalszego biegu wnioskowi w tym zakresie.
3.2. Wnioskodawca dowodzi również, że zaskarżony przepis narusza zasadę praw słusznie nabytych (art. 2 Konstytucji) w rezultacie
pozbawienia funkcjonariuszy – otrzymujących dodatek funkcyjny – prawa do czasu wolnego w zamian za czas pełnienia służby ponad
wymiar czasu służby. Z uwagi na często przywoływaną we wniosku relewantność stosunku służbowego policjantów, strażników więziennych
i strażników granicznych, można jedynie stwierdzić, że kwestionowany przepis doprowadził do jednakowego (równego) traktowania
wszystkich funkcjonariuszy na stanowiskach kierowniczych w tych służbach mundurowych, w zakresie wyłączenia prawa do czasu
wolnego za ponadwymiarowy czas służby.
3.3. Trybunał Konstytucyjny przywołuje na koniec brzmienie art. 108 ust. 1 pkt 3 ustawy o SG, zgodnie z którym dodatek funkcyjny
przysługuje funkcjonariuszom „na stanowisku kierowniczym lub samodzielnym”. Wbrew twierdzeniu wnioskodawcy, stanowiska kierownicze
i samodzielne zostały wymienione w Załączniku Nr 5 do rozporządzenia Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 18
kwietnia 2007 r. w sprawie uposażenia zasadniczego oraz dodatków do uposażenia funkcjonariuszy Straży Granicznej (Dz. U. Nr
74, poz. 491). Można zatem odróżnić funkcjonariuszy, którym przysługuje dodatek służbowy (nazwany funkcyjnym) od tych, którym
przysługuje dodatek (sensu stricto) służbowy, co uzasadnia stwierdzenie oczywistej bezzasadności zarzutu naruszenia zasady równości funkcjonariuszy SG (art.
32 ust. 1 w związku z art. 31 ust. 3) i odmowę nadania dalszego biegu wnioskowi w tym zakresie.
4. Wnioskodawca kwestionuje zgodność art. 45 ust. 2 pkt 11 ustawy o SG w brzmieniu: „funkcjonariusza można zwolnić ze służby
w przypadku upływu 12 miesięcy zawieszenia w czynnościach służbowych, jeżeli nie ustały przyczyny będące podstawą zawieszenia”.
Jednocześnie, w myśl art. 43 ust. 1 ustawy o SG, „funkcjonariusza zawiesza się w czynnościach służbowych na okres nie dłuższy
niż 3 miesiące w razie jego tymczasowego aresztowania lub wszczęcia przeciwko niemu postępowania karnego w sprawie o przestępstwo
umyślne ścigane z oskarżenia publicznego lub przestępstwo skarbowe umyślne. Jeżeli okres tymczasowego aresztowania jest dłuższy
niż 3 miesiące, zawieszenie ulega z mocy prawa przedłużeniu do czasu zakończenia tymczasowego aresztowania”. Natomiast zgodnie
z art. 43 ust. 3 ustawy o SG „w szczególnie uzasadnionych przypadkach okres zawieszenia w czynnościach służbowych można przedłużyć
do czasu ukończenia postępowania karnego”. Zdaniem wnioskodawcy, możliwość zwolnienia funkcjonariusza ze służby po upływie
12 miesięcy zawieszenia w czynnościach służbowych − mimo tego, że z mocy prawa zawieszenie ulega przedłużeniu do czasu zakończenia
tymczasowego aresztowania lub może być przedłużone do czasu ukończenia postępowania karnego − oznacza nieproporcjonalne ograniczenie
zasady domniemania niewinności (art. 31 ust. 3 w zw. z art. 42 ust. 3 Konstytucji).
Trybunał Konstytucyjny przypomina, że w wyroku z 17 grudnia 2003 r., o sygn. SK 15/02 (OTK ZU nr 9/A/2003, poz. 103) jednoznacznie
stwierdził: „Konstytucyjna zasada domniemania niewinności musi być rozumiana jako wykluczająca uznanie winy i odpowiedzialności
karnej bez postępowania sądowego zakończonego prawomocnym wyrokiem karnym. Nie może być jednak rozumiana w taki sposób, który
wykluczałby wiązanie z samym faktem toczącego się postępowania karnego jakichkolwiek konsekwencji prawnych oddziałujących
na sytuację podejrzanego lub oskarżonego. Dopuszczalność takich konsekwencji powinna być ″ważona″ nie na płaszczyźnie domniemania
niewinności, ale na płaszczyźnie zasady proporcjonalności, wykluczającej zakres ingerencji w sferę praw i wolności. Ocena
dokonywana jest więc nie z perspektywy art. 42 Konstytucji, ale tych regulacji konstytucyjnych, które określają treść i zakres
praw i wolności, w obszarze których dochodzi do ingerencji”.
Stanowisko powyższe zostało podtrzymane w wyroku Trybunału Konstytucyjnego z 19 października 2004 r., o sygnaturze K 1/04
(OTK ZU nr 9/A/2004, poz. 93), w którym uznano, że „art. 42 ust. 3 w zw. z art. 2 Konstytucji nie są adekwatnymi wzorcami
kontroli. Ocena konstytucyjności zakwestionowanych przepisów nie może w niniejszej sprawie dokonywać się z punktu widzenia
zasady domniemania niewinności, ale tych regulacji Konstytucji, które ewentualnie dotyczyć mogą naruszanych przez nie – w
opinii podmiotu inicjującego postępowanie – konstytucyjnych wolności i praw oraz zasady proporcjonalności. Jako miarodajne
w analizowanym przypadku można byłoby wskazać inne wzorce kontroli, np. art. 24, art. 60, art. 65 ust. 1 czy też art. 67 ust.
2 Konstytucji”.
Podzielając ustabilizowaną linię orzeczniczą, dotyczącą art. 42 ust. 3 ustawy zasadniczej, Trybunał Konstytucyjny stwierdza,
że w rozpatrywanej sprawie wnioskodawca nie sformułował zarzutów o wskazanej wyżej treści. Okoliczność ta pozwala uznać art.
31 ust. 3 w zw. z art. 42 ust. 3 Konstytucji za nieadekwatne wzorce kontroli art. 45 ust. 2 pkt 11 ustawy o SG, co z kolei
uzasadnia odmowę nadania dalszego biegu wnioskowi w tym zakresie.
5. Kolejny zarzut wnioskodawcy dotyczy art. 45 ust. 3a ustawy o SG, rozstrzygającego, że w przypadku wszczęcia lub prowadzenia
postępowania dyscyplinarnego wobec funkcjonariusza (który pisemnie zgłosił wystąpienie ze służby) zwolnienie ze służby następuje
w terminie 6 miesięcy od dnia pisemnego zgłoszenia wystąpienia ze służby. Wnioskodawca twierdzi, że wydłużenie z 3 do 6 miesięcy
okresu rozwiązania stosunku służbowego funkcjonariusza SG narusza art. 32 ust. 1 w zw. z art. 31 ust. 3 Konstytucji, bowiem
funkcjonariusze Policji, Straży Pożarnej i Służby Więziennej są zwalniani ze służby w terminie 3 miesięcy od dnia pisemnego
zgłoszenia wystąpienia ze służby.
Trybunał Konstytucyjny po analizie przepisów ustawy o Policji stwierdza, że art. 41 ust. 3 wyznacza co prawda 3 miesięczny
termin, jednak ust. 3a rozstrzyga, że zwolnienie ze służby następuje po zakończeniu postępowania dyscyplinarnego, nie później
jednak niż w terminie 12 miesięcy od pisemnego zgłoszenia wystąpienia ze służby, zaś ust. 3b przewiduje zwolnienie policjanta
ze służby po wykonaniu kary dyscyplinarnej, jeżeli postępowanie dyscyplinarne zakończyło się wymierzeniem takiej kary. Jednocześnie
powołane przez wnioskodawcę przepisy ustawy z dnia 24 sierpnia 1991 r. o Państwowej Straży Pożarnej (Dz. U. z 2006 r. Nr 96,
poz. 667, ze zm.) oraz ustawy z dnia 26 kwietnia 1996 r. o Służbie Więziennej (Dz. U. z 2002 r. Nr 207, poz. 1761, ze zm.;
dalej ustawa o Służbie Więziennej) nie regulują przypadku zwolnienia ze służby (a tym samym terminu) w razie wszczęcia lub
prowadzenia postępowania dyscyplinarnego wobec funkcjonariusza, który pisemnie zgłosił wystąpienie ze służby.
W konsekwencji Trybunał Konstytucyjny stwierdza oczywistą bezzasadność zarzutu naruszenia art. 32 ust. 1 w zw. z art. 31 ust.
3 Konstytucji przez zaskarżony art. 45 ust. 3a ustawy o SG, co uzasadnia odmowę nadania dalszego biegu wnioskowi w tym zakresie.
6. Wnioskodawca kwestionuje zgodność art. 99a ust. 1 pkt 13 ustawy o SG w brzmieniu: „funkcjonariusz jest obowiązany do opróżnienia
lokalu mieszkalnego, o którym mowa w art. 94 ust. 1, jeżeli został skazany prawomocnym wyrokiem sądu za przestępstwo umyślne
lub przestępstwo skarbowe umyślne, ścigane z oskarżenia publicznego, popełnione w związku z wykonywaniem czynności służbowych
i w celu osiągnięcia korzyści majątkowej lub osobistej albo za przestępstwo określone w art. 258 Kodeksu karnego lub wobec
którego orzeczono prawomocnie środek karny pozbawienia praw publicznych za przestępstwo lub przestępstwo skarbowe”.
6.1. Wnioskodawca twierdzi, że konsekwencją zastosowania zaskarżonego przepisu jest „utrata przez funkcjonariusza SG w wyniku
skazania karnego posiadanego prawa podmiotowego o majątkowym charakterze, a więc mającego znamiona przepadku rzeczy. Fakt
ten nie pozostaje w jakimkolwiek związku przyczynowo-skutkowym z popełnionym przestępstwem, albowiem w razie zaistnienia takiej
sytuacji sąd – w myśl postanowień art. 44-45 kk – zobligowany byłby do orzeczenia środka karnego w postaci przepadku. [...]
Powyższe uzasadnia zatem zarzut naruszenia przez skarżony przepis art. 2 w zw. z art. 46 Konstytucji”.
Zdaniem Trybunału Konstytucyjnego zarzuty wnioskodawcy nie zasługują na uwzględnienie. Trybunał przypomina, że prawo do lokalu
mieszkalnego (art. 92 ust. 1 ustawy o SG) jest prawem podmiotowym tak długo, jak długo osoba, której prawo to przysługuje
ma status funkcjonariusza SG w służbie stałej. Jeżeli zatem skazanie prawomocnym wyrokiem sądu za przestępstwo umyślne, ścigane
z oskarżenia publicznego lub przestępstwo skarbowe umyślne (art. 45 ust. 1 pkt 4 ustawy o SG) skutkuje obligatoryjnym zwolnieniem
funkcjonariusza ze służby, to tym samym były funkcjonariusz przestaje być adresatem (beneficjentem) praw i przywilejów określonych
w ustawie o SG, w szczególności ma obowiązek opróżnić zajmowany lokal mieszkalny (służbowy).
Trybunał Konstytucyjny zwraca uwagę na nieadekwatność powołania art. 2 w zw. z art. 46 Konstytucji jako wzorców kontroli zaskarżonego
art. 99a ust. 1 pkt 13 ustawy o SG. Do sankcji ustawowej, w postaci opróżnienia lokalu mieszkalnego, nie można stosować kryteriów
kształtujących instytucję „przepadku rzeczy”. Po pierwsze, prawo funkcjonariusza do lokalu mieszkalnego powstaje na mocy decyzji
administracyjnej o przydziale tego lokalu i – co oczywiste – nie przenosi prawa własności tej nieruchomości na najemcę. W
konsekwencji, skoro lokal mieszkalny nie jest własnością funkcjonariusza, to nie może podlegać „przepadkowi”. Po drugie, wbrew
twierdzeniu wnioskodawcy, pozbawienie funkcjonariusza prawa do lokalu mieszkalnego nie ma „znamion przepadku rzeczy”, gdyż
trudno je uznać za przedmiot pochodzący z przestępstwa lub służący jego popełnieniu (art. 44 Kodeksu karnego), czy też korzyść
majątkową osiągniętą z popełnienia przestępstwa (art. 45 Kodeksu karnego).
Z tych względów należało odmówić nadania dalszego biegu wnioskowi w zakresie badania zgodności art. 99a ust. 1 pkt 13 ustawy
o SG z art. 2 w zw. z art. 46 Konstytucji.
6.2. Wnioskodawca dowodzi, że zaskarżony art. 99a ust. 1 pkt 13 ustawy o SG jest niezgodny z art. 31 ust. 3 w zw. z art. 32
ust. 1 Konstytucji przez to, że obowiązek opróżnienia lokalu – poza policjantami i strażnikami granicznymi – nie został nałożony
na funkcjonariuszy innych służb mundurowych (np. Biura Ochrony Rządu, Agencji Wywiadu, Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego).
Trybunał Konstytucyjny przypomina, że sam wnioskodawca uznał relewantność stosunku służbowego funkcjonariuszy SG, Policji,
Państwowej Straży Pożarnej oraz Służby Więziennej. Nie mogą zatem świadczyć o naruszeniu zasady równości regulacje prawne
adresowane do funkcjonariuszy innych wymienionych wyżej służb.
Trybunał Konstytucyjny stwierdza zatem oczywistą bezzasadność zarzutu naruszenia przez art. 99a ust. 1 pkt 13 ustawy o SG
art. 31 ust. 3 w zw. z art. 32 ust. 1 Konstytucji, co uzasadnia odmowę nadania dalszego biegu wnioskowi w tym zakresie.
6.3. Wnioskodawca kwestionując art. 99a ust. 2 ustawy o SG w brzmieniu: „decyzję o opróżnieniu lokalu wydaje się w stosunku
do wszystkich osób zamieszkałych w tym lokalu”, dowodzi, iż narusza on konstytucyjną zasadę uwzględniania dobra rodziny i
zasadę zapewniania ochrony praw dziecka (art. 71 ust. 1 w zw. z art. 72 ust. 1).
Trybunał Konstytucyjny stwierdza, że w rozumieniu art. 191 ust. 2 ustawy zasadniczej, wskazany wyżej przedmiot oraz wzorce
kontroli nie spełniają wymogów stawianych „sprawie”, która „należąc do zakresu działania ogólnokrajowego organu związku zawodowego”
(art. 191 ust. 1 pkt 4 ustawy zasadniczej), legitymowałaby ten podmiot do wszczęcia postępowania przed Trybunałem Konstytucyjnym.
Nie ulega bowiem wątpliwości, że działanie w interesie rodziny czy ochrony praw dziecka nie mieści się w statutowo określonych
celach NSZZ FSG.
7. Wnioskodawca zarzuca art. 128 ust. 1 ustawy o SG w brzmieniu: „funkcjonariuszowi zawieszonemu w czynnościach służbowych
zawiesza się od najbliższego terminu płatności 50% należnego uposażenia” naruszenie zasad poprawnej legislacji (art. 2 Konstytucji).
Wnioskodawca sugeruje, że zwrot „50% należnego uposażenia” można interpretować jako kwotę malejącą „w postępie geometrycznym”.
Trybunał Konstytucyjny, uznając racjonalność ustawodawcy, nie podziela przedstawionych wyżej zastrzeżeń natury legislacyjnej.
Trybunał przypomina, że art. 120 ust. 1 ustawy o Służbie Więziennej ma takie samo brzmienie jak zaskarżony przepis, a jego
rozumienie i stosowanie nigdy nie budziło obaw sygnalizowanych przez wnioskodawcę.
Trybunał Konstytucyjny stwierdza zatem zbędność wydania orzeczenia w zakresie badania zgodności art. 128 ust. 1 ustawy o
SG z art. 2 Konstytucji (art. 39 ust. 1 pkt 1 ustawy o TK), co uzasadnia odmowę nadania dalszego biegu wnioskowi w tym zakresie.
Mając powyższe na względzie, Trybunał Konstytucyjny postanowił jak w sentencji.