Wnioskiem z 1 grudnia 2005 r. Rada Miejska w Kuźni Raciborskiej zwróciła się do Trybunału Konstytucyjnego o stwierdzenie, że art. 21 ust. 3 ustawy z dnia 13 listopada 2003 r. o dochodach jednostek samorządu terytorialnego (Dz. U. Nr 203, poz. 1966) jest niezgodny z art. 2, art. 165, art. 166 ust. 1 i art. 167 ust. 1 i 3 Konstytucji oraz o stwierdzenie, że rozporządzenie Ministra Finansów z dnia 29 września 2005 r. w sprawie podziału części równoważącej subwencji ogólnej dla gmin na rok 2006 (Dz. U. Nr 194, poz. 1621) jest niezgodne z art. 21 ust. 3 ustawy z dnia 13 listopada 2003 r. o dochodach jednostek samorządu terytorialnego (Dz. U. Nr 203, poz. 1966; dalej: ustawa o dochodach jednostek samorządu terytorialnego).

Zarządzeniem sędziego Trybunału Konstytucyjnego z 16 stycznia 2006 r. wnioskodawca został wezwany do uzupełnienia braków formalnych wniosku poprzez wskazanie umocowanego przedstawiciela do reprezentowania Rady Miejskiej w Kuźni Raciborskiej przed Trybunałem Konstytucyjnym oraz doręczenie oryginału uchwały Rady Miejskiej w Kuźni Raciborskiej z 24 listopada 2005 r. (nr XXXVI/318/2005) w sprawie wystąpienia z wnioskiem do Trybunału Konstytucyjnego.

Pismem z 30 stycznia 2006 r. wnioskodawca odniósł się do stwierdzonych braków formalnych.

Trybunał Konstytucyjny zważył, co następuje:

1. Na podstawie art. 191 ust. 1 pkt 3 Konstytucji organy stanowiące jednostek samorządu terytorialnego mogą wystąpić do Trybunału Konstytucyjnego z wnioskiem o zbadanie zgodności aktów normatywnych (ich części) z aktami normatywnymi mającymi wyższą moc prawną w hierarchicznie zbudowanym systemie źródeł prawa. Jednakże legitymacja tych podmiotów została – w porównaniu z uprawnieniami przysługującymi podmiotom wymienionym w art. 191 ust. 1 pkt 1 Konstytucji – ograniczona przez ustrojodawcę w ten sposób, że przedmiotem wniosku mogą być tylko takie przepisy, które dotyczą spraw objętych zakresem działania wnioskodawcy (art. 191 ust. 2 Konstytucji).

Zgodnie z art. 36 ustawy z dnia 1 sierpnia 1997 r. o Trybunale Konstytucyjnym (Dz. U. Nr 102, poz. 643 ze zm.; dalej: ustawa o TK) wniosek przedstawiony przez organ stanowiący jednostki samorządu terytorialnego (podmiot legitymowany szczegółowo), podlega wstępnemu rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym. W postępowaniu tym Trybunał Konstytucyjny w składzie jednego sędziego bada, czy złożony wniosek odpowiada wymogom formalnym, czy nie jest oczywiście bezzasadny, a w szczególności, czy pochodzi od uprawnionego podmiotu.

2. Zgodnie z art. 21 ust. 3 ustawy o dochodach samorządu terytorialnego „Minister właściwy do spraw finansów publicznych, po zasięgnięciu opinii reprezentacji jednostek samorządu terytorialnego, określi, w drodze rozporządzenia, szczegółowy sposób podziału części równoważącej subwencji ogólnej dla gmin, uwzględniając sytuację finansową gmin, a w szczególności kierując się wysokością wydatków związanych z realizacją zadań z zakresu pomocy społecznej, w tym wydatków związanych z wypłatą dodatków mieszkaniowych”.

W ocenie wnioskodawcy „tak ogólne sformułowanie, któremu brak precyzji jasno określonych przesłanek, jakimi miałby się kierować Minister Finansów jest sprzeczne z zasadą przyzwoitej legislacji, pewności prawa, zaufania obywateli do państwa i stanowionego przez niego prawa, wyrażonych w art. 2 Konstytucji”. Rada Miejska w Kuźni Raciborskiej dowodzi, że użyte w upoważnieniu „pojęcie sytuacja finansowa gmin jest tak ogólne, że można je interpretować w dowolny sposób (...)”, zaś z całą pewnością „nie obrazują jej wydatki na pomoc społeczną, a tym bardziej wydatki na wypłatę dodatków mieszkaniowych”. Konkludując zarzuca, że „tak sformułowany przepis prawa nie pozwala na jednoznaczne konstruowanie wyrażonych w nim norm prawnych”.

3. Biorąc powyższe pod uwagę, Trybunał Konstytucyjny stwierdza, że argumentacja wnioskodawcy koncentruje się wokół problemu wytycznych dotyczących treści rozporządzenia, których wskazanie w przepisie upoważniającym jest jedną z przesłanek oceny konstytucyjności zarówno delegacji ustawowej, jak i wydanego na jej podstawie aktu wykonawczego (art. 92 ust. 1 Konstytucji). Zakres obowiązków, jaki nakłada na ustawodawcę art. 92 ust. 1 ustawy zasadniczej, był wielokrotnie przedmiotem rozważań Trybunału Konstytucyjnego (por. wyroki z: 26 października 1999 r., sygn. K. 12/99, OTK ZU nr 6/1999, poz. 120 oraz 14 grudnia 1999 r., sygn. K. 10/99, OTK ZU nr 7/1999, poz. 162).

Trybunał nie podziela zatem poglądu wnioskodawcy, który zarzuca, że „corocznie jeden urzędnik może dowolnie kształtować zasady podziału (...) środków finansowych”. Jeżeli bowiem ustawodawca obliguje do wydania rozporządzenia podmiot legitymowany na podstawie Konstytucji, to struktura organizacyjna tego organu (monokratyczny czy kolegialny) nie rozstrzyga w żadnej mierze o hierarchicznej zgodności upoważnienia (wydanego na jego podstawie aktu). Trybunał zwraca także uwagę, że art. 21 ust. 3 zaskarżonej ustawy uzależnia wydanie rozporządzenia od zasięgnięcia opinii reprezentacji jednostek samorządu terytorialnego, które w procedurze współuczestniczenia mogą przedstawić swoje stanowisko w przypadku ewentualnej „dowolności” projektowanej regulacji.

Sposób sformułowania wytycznych, zakres ich szczegółowości i – oczywiście – zawarte w nich treści są sprawą uznania ustawodawcy. Kontrola Trybunału ograniczać się może jedynie do dwóch kwestii. Po pierwsze, do ustalenia, czy w ustawie zawarto w ogóle jakieś wytyczne. Całkowity brak wytycznych przesądza o niekonstytucyjności upoważnienia, stanowi bowiem oczywistą obrazę art. 92 ust. 1 zd. 2 ustawy zasadniczej. Po drugie, do ustalenia, czy sposób sformułowania wytycznych pozostaje w zgodzie z ogólnymi zasadami co do wyłączności ustawy i nakazami, by kwestie prawne były w całości regulowane w ustawie. Nawet jednak, gdy wytyczne przybiorą postać wskazań merytorycznych, to zawsze pozostaje pytanie, czy – na tle regulowanej materii – stopień ich szczegółowości można uznać za konstytucyjnie dostateczny.

W tym stanie rzeczy Trybunał Konstytucyjny stwierdza, że art. 2 Konstytucji jest nieadekwatnym wzorcem kontroli art. 21 ust. 3 kwestionowanej ustawy. Oczywista bezzasadność tak ustalonego zakresu zaskarżenia stanowi, zgodnie z art. 36 ust. 3 ustawy o TK, przesłankę odmowy nadania dalszego biegu wnioskowi Rady Miejskiej w Kuźni Raciborskiej w wyżej wskazanym zakresie.

W związku z powyższym Trybunał Konstytucyjny postanowił jak w sentencji.