W skardze konstytucyjnej wniesionej do Trybunału Konstytucyjnego 23 lutego 2023 r. (data nadania) Bank Spółdzielczy w Przasnyszu
(dalej: skarżący), reprezentowany przez pełnomocnika z wyboru, wystąpił z żądaniem przytoczonym w komparycji niniejszego postanowienia
na tle następującego stanu faktycznego.
Decyzją z 15 stycznia 2020 r. (nr […]) Bankowy Fundusz Gwarancyjny m.in. wszczął przymusową restrukturyzację wobec Podkarpackiego
Banku Spółdzielczego z siedzibą w Sanoku, zastosował instrument przymusowej restrukturyzacji w formie instytucji pomostowej,
a także umorzył instrumenty kapitałowe.
Na powyższe rozstrzygnięcie uprawnione podmioty wniosły skargi do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w W., który wyrokiem
z 4 grudnia 2020 r. (sygn. akt […]) je oddalił. Od orzeczenia wniesiono skargi kasacyjne.
Postanowieniem z 8 czerwca 2022 r. (sygn. akt […]) Naczelny Sąd Administracyjny dopuścił skarżącego do udziału w charakterze
uczestnika w sprawie skarg kasacyjnych.
Wyrokiem z 27 września 2022 r. (sygn. akt […]) Naczelny Sąd Administracyjny w punkcie pierwszym uchylił zaskarżony wyrok w
części dotyczącej skargi Miasta i Gminy Lesko, w punkcie drugim odrzucił ich skargę, natomiast w punkcie trzecim oddalił skargi
kasacyjne Powiatu Ropczycko-Sędziszowskiego, […] Sp. z o.o. w Rzeszowie, […] Sp. z o.o. w R., […] Sp. z o.o. w R., W.K., K.K.,
Samodzielnego Publicznego Zespołu Opieki Zdrowotnej nr 1 w Rzeszowie, Powiatu Dębickiego, Towarzystwa Ubezpieczeń na Życie
Europa S.A. we Wrocławiu, Rady Nadzorczej Podkarpackiego Banku Spółdzielczego w Sanoku, Towarzystwa Ubezpieczeń Europa S.A.
we Wrocławiu, T.S.
Orzeczenie to, doręczone skarżącemu 25 listopada 2022 r., wskazane zostało jako ostateczne rozstrzygnięcie w rozumieniu art.
79 ust. 1 Konstytucji.
Prezes Trybunału Konstytucyjnego zarządzeniem z 9 maja 2023 r. (doręczonym skarżącemu 25 maja 2023 r.) wezwał skarżącego do
usunięcia braków formalnych skargi konstytucyjnej przez: 1) poinformowanie, czy od wskazanego w skardze konstytucyjnej ostatecznego
orzeczenia został wniesiony nadzwyczajny środek zaskarżenia (wraz z czterema kopiami); 2) doręczenie jednego odpisu skargi
konstytucyjnej wraz z załącznikami.
W piśmie z 30 maja 2023 r. (data nadania) skarżący usunął wskazane braki.
Sędzia Trybunału Konstytucyjnego zarządzeniem z 6 września 2023 r. (doręczonym skarżącemu 12 września 2023 r.) wezwał skarżącego
do: 1) doręczenia odpisu lub kopii poświadczonej za zgodność z oryginałem decyzji Bankowego Funduszu Gwarancyjnego z 15 stycznia
2020 r. (nr […]) wraz z uzasadnieniem; 2) wskazania, w jaki sposób zaskarżone w punktach 1-2 skargi konstytucyjnej przepisy,
w zakresie wskazanym w petitum, naruszają wymienione w niej wolności lub prawa skarżącego; 3) uzasadnienie zarzutu niekonstytucyjności przepisów, o których
mowa w punkcie drugim, z powołaniem argumentów lub dowodów na jego poparcie.
Skarżący odniósł się do powyższego zarządzenia w piśmie procesowym z 15 września 2023 r. (data nadania).
a) art. 101 ust. 7 ustawy z dnia 10 czerwca 2016 r. o Bankowym Funduszu Gwarancyjnym, systemie gwarantowania depozytów oraz
przymusowej restrukturyzacji (Dz. U. z 2022 r. poz. 2253; dalej: ustawa o BFG) w zakresie wskazanym w petitum skargi narusza ,,zasadę poprawnej legislacji oraz zasadę określoności prawa wynikającej ze statuowanej w art. 2 Konstytucji
RP zasady demokratycznego państwa prawnego, a jednocześnie narusza zasadę proporcjonalności ograniczeń prawa własności, wynikającą
z art. 64 ust. 3 Konstytucji RP i art. 31 ust. 3 Konstytucji” (s. 3 pisma z 15 września 2023 r.);
b) art. 2 pkt 17 ustawy o BFG w zakresie wskazanym w petitum skargi narusza art. 87 Konstytucji, albowiem ,,Model Identyfikacji Funkcji Krytycznych nie należy do katalogu źródeł prawa
powszechnie obowiązującego, a bezpośrednio kształtuje sytuację prawną podmiotu prawa prywatnego poprzez decyzje BFG” (s. 3
pisma z 15 września 2023 r.);
c) art. 103 ust. 5 ustawy o BFG w zakresie wskazanym w petitum skargi narusza art. 45 ust. 1 w związku z art. 77 ust. 2 Konstytucji, ponieważ brak obowiązku doręczenia decyzji wraz z uzasadnieniem
podmiotom, których interes prawny został tą decyzją naruszony, „istotnie ogranicza im realizację prawa do sądu, zwłaszcza,
jeżeli uwzględni się krótki (7-dniowy) termin na wniesienie skargi do sądu administracyjnego” (s. 25 skargi).
Trybunał Konstytucyjny zważył, co następuje:
1. Zgodnie z art. 61 ust. 1 ustawy z dnia 30 listopada 2016 r. o organizacji i trybie postępowania przed Trybunałem Konstytucyjnym
(Dz. U. z 2019 r. poz. 2393; dalej: u.o.t.p.TK) skarga konstytucyjna podlega wstępnemu rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym.
Służy ono wyeliminowaniu – już w początkowej fazie postępowania – spraw, które nie mogą być przedmiotem merytorycznego rozstrzygania.
Trybunał wydaje postanowienie o nadaniu skardze konstytucyjnej dalszego biegu, gdy spełnia ona wymagania przewidziane w ustawie
oraz nie zachodzą okoliczności, o których mowa w art. 61 ust. 4 pkt 3 u.o.t.p.TK.
2. W ocenie Trybunału w części, w jakiej skarżący kwestionuje konstytucyjność art. 103 ust. 5 ustawy z dnia 10 czerwca 2016
r. o Bankowym Funduszu Gwarancyjnym, systemie gwarantowania depozytów oraz przymusowej restrukturyzacji (Dz. U. z 2022 r.
poz. 2253; dalej: ustawa o BFG), ,,w zakresie, w jakim nie nakazuje doręczenia decyzji Bankowego Funduszu Gwarancyjnego wraz
z uzasadnieniem każdemu, kogo interes prawny został naruszony decyzją”, z art. 45 ust. 1 w związku z art. 77 ust. 2 Konstytucji
– skarga spełnia przesłanki nadania jej dalszego biegu (art. 61 ust. 2 u.o.t.p.TK).
3. Skarga nie spełnia natomiast przesłanek nadania jej dalszego biegu w zakresie, w jakim skarżący kwestionuje konstytucyjność
art. 101 ust. 7 oraz art. 2 pkt 17 ustawy o BFG.
3.1. W odniesieniu do pierwszego z tych przepisów Trybunał doszedł do wniosku, że istota zarzutu dotyczy wadliwego zastosowania
kwestionowanego przepisu w sprawie, w związku z którą skarga została złożona. Świadczy o tym zarówno uzasadnienie skargi konstytucyjnej,
jak i pismo skarżącego z 30 maja 2023 r. Bezpośrednim źródłem wskazanego naruszenia jest – zdaniem skarżącego – ocena sądów
obu instancji, wyrażona w niekorzystnych dla niego orzeczeniach, nie zaś sama treść art. 101 ust. 7 ustawy o BFG.
Argumentację zawartą w skardze skierowano wyłącznie przeciwko wykładni tego przepisu, dokonanej w indywidualnej sprawie. Skarżący
podnosi, że taki sposób interpretacji kwestionowanej regulacji prawnej, który ,,dopuszcza i umożliwia jednoczesne zastosowanie
zarówno przymusowej restrukturyzacji, jak i umorzenia instrumentów kapitałowych, pomimo, że w redakcji tego przepisu posłużono
się alternatywą rozłącz[n]ą «albo»”, jest niezgodny z art. 2 Konstytucji i wynikającą z tego przepisu zasadą prawidłowej legislacji,
a jednocześnie narusza zasadę proporcjonalności ograniczeń prawa własności (s. 1 skargi). Zarzuty skarżącego dotyczą zatem
sfery stosowania prawa, która w ramach postępowania zainicjonowanego skargą konstytucyjną nie może podlegać kontroli. Trybunał
Konstytucyjny jest ,,sądem prawa”, powołanym do oceny konstytucyjności przepisów będących podstawą ostatecznego orzeczenia
o konstytucyjnych prawach lub wolnościach skarżącego. Nie jest natomiast ,,sądem faktów” czy ,,trzecią instancją”, uprawnioną
do kontroli ustaleń faktycznych sądów powszechnych w sprawach indywidualnych (por. np. postanowienie TK z 15 grudnia 2020
r., sygn. SK 80/19, OTK ZU A/2020, poz. 72 oraz wyrok z 22 lipca 2021 r., sygn. SK 60/19, OTK ZU A/2021, poz. 44). W świetle
art. 79 ust. 1 Konstytucji skarga konstytucyjna jest zawsze ,,skargą na przepis”, a nie na jego konkretne, wadliwe zastosowanie
– nawet jeśli prowadziłoby to do niekonstytucyjnego skutku (zob. postanowienie pełnego składu TK z 19 czerwca 2012 r., sygn.
SK 37/08, OTK ZU nr 6/A/2012, poz. 69; podobnie np. postanowienie z 22 lipca 2021 r., sygn. SK 24/20, OTK ZU A/2021, poz.
43).
W zakresie kognicji Trybunału mieści się natomiast dokonywanie kontroli konstytucyjności treści normatywnej przepisu uzyskanej
w wyniku jednolitej, powszechnej i stałej wykładni (zob. wyrok TK z 22 listopada 2016 r., sygn. SK 2/16, OTK ZU A/2016, poz.
92). W takiej sytuacji wyjątkowo przedmiotem kontroli konstytucyjności może stać się norma prawna dekodowana z danego przepisu
zgodnie z ustaloną praktyką (zob. wyrok TK z 15 grudnia 2020 r., sygn. SK 12/20, OTK ZU A/2021, poz. 2). Skarżący nie kwestionuje
jednak treści normatywnej art. 101 ust. 7 ustawy o BFG, nadanej mu w wyniku jednolitej, powszechnej i stałej wykładni. Przeciwnie,
w sposób niebudzący jakichkolwiek wątpliwości podnosi, że „zastosowanie mechanizmu określonego w kwestionowanym przepisie
101 ust. 7 ustawy o BFG dotychczas nastąpiło tylko jeden raz – właśnie w rozpoznawanej sprawie. W tej sytuacji skarżący nie
ma w zasadzie możliwości odnieść się do innych orzeczeń, jakie zapadły na gruncie kwestionowanego przepisu i wykładni prawa,
jaka została zastosowana przy dekodowaniu treści normy prawnej zawartej w kwestionowanym przepisie” (s. 10 skargi).
W tym zakresie Trybunał Konstytucyjny odmówił nadania skardze konstytucyjnej dalszego biegu na podstawie art. 61 ust. 4 pkt
1 u.o.t.p.TK, stwierdzając, iż nie spełnia ona wymagań określonych w art. 53 ust. 1 pkt 1 u.o.t.p.TK.
3.2. Natomiast w odniesieniu do art. 2 pkt 17 ustawy o BFG Trybunał zauważył, że z uzasadnienia skargi wynika, iż skarżący
w odniesieniu do powyższej regulacji jako wzorzec kontroli wskazał samodzielnie art. 87 Konstytucji. Przepis ten ma jednak
charakter ustrojowy – dotyczy katalogu źródeł prawa powszechnie obowiązującego. Nie kreuje natomiast żadnych wolności lub
praw w rozumieniu art. 79 ust. 1 Konstytucji. Oznacza to, że może być wzorcem kontroli jedynie w powiązaniu z przepisami ustawy
zasadniczej, w których są wyrażone wolności lub prawa. Trybunał w swoim orzecznictwie wielokrotnie zwracał na to uwagę (zob.
wyroki z 12 kwietnia 2011 r., sygn. SK 62/08, OTK ZU nr 3/A/2011, poz. 22 oraz z 12 kwietnia 2012 r., sygn. SK 30/10, OTK
ZU nr 4/A/2012, poz. 39).
Z powyższych powodów należało postanowić jak w sentencji.
Na podstawie art. 61 ust. 5 u.o.t.p.TK skarżącemu przysługuje prawo wniesienia zażalenia na punkt drugi powyższego postanowienie
w terminie 7 dni od daty jego doręczenia.