Skarżąca wniosła 13 września 2007 r. do Trybunału Konstytucyjnego skargę konstytucyjną, w której domaga się zbadania zgodności z Konstytucją szeregu przepisów ustawy z dnia 15 kwietnia 2005 r. o pomocy publicznej i restrukturyzacji publicznych zakładów opieki zdrowotnej (Dz. U. Nr 78, poz. 684, ze zm.; dalej: ustawa o restrukturyzacji ZOZ), wymienionych w petitum postanowienia. Przedmiot jej zarzutów stanowi umorzenie przysługującej jej w stosunku do ZOZ w Oławie wierzytelności odsetkowej, wynikającej z zaopatrzonych w klauzule wykonalności i skierowanych do egzekucji wyroków sądowych wskutek zawarcia przez ZOZ ugody restrukturyzacyjnej oraz oddalenia jej wniosku o uchylenie tej ugody. Skarżąca podkreśla, że ustawodawca wprowadził ustawę o restrukturyzacji ZOZ jedynie z krótką (14 dni) vacatio legis, naruszając przy tym zasadę lex retro non agit. Ustawa ta, która weszła w życie w 2005 r., reguluje kwestie stosunków prawnych powstałych w okresie od 1 stycznia 1999 r. do 31 grudnia 2004 r. Wskazuje, że wraz z jej wejściem w życie ZOZ-y oraz organy administracji państwowej uzyskały prawo do zmiany stosunków prawnych powstałych przed jej wejściem w życie we wskazanym powyżej okresie i do pozbawienia wierzycieli ZOZ, których podstawą były zobowiązania prywatnoprawne, praw nabytych w drodze arbitralnej decyzji zobowiązanego ZOZ i jego innych wierzycieli. Naruszenia praw majątkowych określonych w art. 64 Konstytucji w związku z naruszeniem zasady zaufania obywateli do państwa i stanowionego przez nie prawa skarżąca upatruje w umorzeniu wierzytelności stwierdzonych prawomocnym tytułem wykonawczym i dochodzonych już w postępowaniu egzekucyjnym. To samo, w jej ocenie, przesądza o naruszeniu wolności działalności gospodarczej (art. 20 Konstytucji). W piśmie stanowiącym odpowiedź na wezwanie do uzupełnienia braków formalnych skargi konstytucyjnej skarżąca wyjaśniła, że działalność gospodarcza bez tworzenia stosunków zobowiązaniowych praktycznie nie istnieje, a tym samym uchwalenie przez dłużnika (ZOZ) i innych jego wierzycieli ugody restrukturyzacyjnej pozbawia skarżącą wynagrodzenia za wykonaną pracę. Skarżąca podnosi, że skoro ustawodawca zdecydował się zagwarantować pełną spłatę wierzycielom drobnym (do kwoty 2 000 zł), to powinien był również wprowadzić możliwość wyodrębnienia w grupę tych wierzycieli, którzy przed wejściem w życie ustawy o restrukturyzacji ZOZ rozpoczęli realizację swoich praw majątkowych przez egzekucję zasądzonych należności. Podkreśla także, że zawierając umowę, będącą podstawą jej roszczeń w stosunku do ZOZ, działała w określonych realiach prawnych, które gwarantowały jej uzyskanie całości należności, choć być może w odległym czasie (brak zdolności upadłościowej ZOZ). Wobec części zaskarżonych przepisów skarżąca postawiła również zarzut naruszenia zasady trójpodziału władzy.

Postanowieniem z 25 sierpnia 2006 r. (sygn. akt IV GNs 19/05) Sąd Rejonowy dla Wrocławia – Fabrycznej oddalił wniosek skarżącej o uchylenie ugody restrukturyzacyjnej Zakładu Opieki Zdrowotnej z siedzibą w Oławie. Sąd Okręgowy we Wrocławiu postanowieniem z 5 kwietnia 2007 r. (sygn. akt X Ga 10/07) oddalił apelację skarżącej.

Trybunał Konstytucyjny zważył, co następuje:

Zgodnie z art. 79 ust. 1 Konstytucji, skargę konstytucyjną można wnieść wobec aktu normatywnego, na mocy którego orzeczono ostatecznie o określonych w Konstytucji prawach i wolnościach skarżącego. Przepisy określające przesłanki dopuszczalności merytorycznego rozpoznania skargi konstytucyjnej podlegają ścisłej wykładni. Należy to rozumieć w ten sposób, że skarga konstytucyjna może być skierowana wyłącznie przeciwko przepisowi aktu normatywnego, który stanowił podstawę ostatecznego rozstrzygnięcia konkretnej sprawy, a nie przeciwko przepisom posiłkowo czy incydentalnie przywołanym w rozstrzygnięciu, w przeciwnym razie nadawałoby to postępowaniu charakter actio popularis (por. postanowienia TK z: 16 listopada 1999 r., SK 20/99, OTK ZU nr 7/1999, poz. 167; 17 listopada 1999 r., SK 17/99, OTK ZU nr 7/1999, poz. 168; 20 maja 2002 r., SK 28/01, OTK ZU nr 3/A/2002, poz. 38; 10 stycznia 2005, SK 14/02, OTK ZU nr 1/A/2005, poz. 10 oraz wyrok TK z 12 grudnia 2005, SK 20/04, OTK ZU nr 11/A/2005, poz. 133). Przedmiot zarzutów skarżącej, uprawdopodabniających naruszenie praw majątkowych (art. 64 Konstytucji) stanowią normy, w myśl których restrukturyzacja finansowa ZOZ może polegać na zawarciu ugody restrukturyzacyjnej obejmującej umorzenie zobowiązań wynikających ze stosunków cywilnoprawnych, w szczególności będących przedmiotem toczącego się już postępowania egzekucyjnego, a zawarta ugoda wiąże wszystkich wierzycieli, nawet wówczas, gdy nie zgodzili się na jej zawarcie. Normy o tej treści należy zrekonstruować na podstawie następujących przepisów ustawy o restrukturyzacji ZOZ: art. 4 pkt 2 („restrukturyzacja finansowa zakładów opieki zdrowotnej obejmuje znane na dzień 31 grudnia 2004 r. zobowiązania cywilnoprawne”), art. 13 ust. 1 pkt 1 („przedmiotem ugody restrukturyzacyjnej może być restrukturyzacja zobowiązań cywilnoprawnych polegająca na umorzeniu tych zobowiązań w całości albo w części”) oraz art. 12 ust. 2 („ugoda restrukturyzacyjna wiąże wszystkich wierzycieli wierzytelności cywilnoprawnych wymienionych w spisie, o którym mowa w art. 21 ust. 2 pkt 5”). Brak wyodrębnienia szczególnej kategorii wierzycieli, powołany przez skarżącą, może być natomiast powiązany z treścią art. 12 ust. 3 ustawy o restrukturyzacji ZOZ („warunki ugody restrukturyzacyjnej mogą być zróżnicowane w zakresie określonym w tej ugodzie w stosunku do danej grupy wierzycieli, z zachowaniem zasady równoprawnego traktowania uczestników tej ugody”). Ze względu na okoliczności faktyczne, w których została wniesiona skarga konstytucyjna, zaskarżone przepisy, regulujące:

– restrukturyzację zobowiązań publicznoprawnych i indywidualnych roszczeń pracowników (art. 4 pkt 1 i 3 ustawy o restrukturyzacji ZOZ),

– zobowiązania publicznoprawne niepodlegające restrukturyzacji (art. 8 ust. 2 ustawy o restrukturyzacji ZOZ),

– wstrzymanie wykonania decyzji podjętych przed dniem wszczęcia postępowania restrukturyzacyjnego w zakresie należności objętych tym postępowaniem (art. 24 ust. 1 ustawy o restrukturyzacji ZOZ),

– zawieszenie postępowań egzekucyjnych na czas trwania postępowania restrukturyzacyjnego (art. 24 ust. 2 ustawy o restrukturyzacji ZOZ),

nie stanowiły podstawy ostatecznego orzeczenia w sprawie skarżącej, co powoduje, że nadanie skardze konstytucyjnej dalszego biegu w tym zakresie jest niedopuszczalne na zasadzie art. 47 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 1 sierpnia 1997 r. o Trybunale Konstytucyjnym (Dz. U. Nr 102, poz. 643, ze zm.; dalej: ustawa o TK).

W świetle przytoczonego uprzednio konstytucyjnego zarzutu skarżącej przepisy odnoszące się do:

– możliwości restrukturyzacji finansowej przez zawarcie ugody z wierzycielami cywilnoprawnymi (art. 5 ust. 1 pkt 3 i art. 10 ustawy o restrukturyzacji ZOZ),

– większości wierzycieli wymaganej do zawarcia ugody (art. 12 ust. 1 ustawy o restrukturyzacji ZOZ),

– określenia organu prowadzącego postępowanie restrukturyzacyjne (art. 19 ustawy o restrukturyzacji ZOZ),

– sposobu wszczęcia postępowania restrukturyzacyjnego (art. 20 ust. 1 i ust. 5 ustawy o restrukturyzacji ZOZ),

– dołączenia do wniosku o wszczęcie postępowania restrukturyzacyjnego spisu wierzytelności cywilnoprawnych (art. 21 ust. 2 pkt 5 ustawy o restrukturyzacji ZOZ),

– zakończenia postępowania restrukturyzacyjnego (art. 28 ustawy o restrukturyzacji ZOZ),

– daty wejścia ustawy o restrukturyzacji ZOZ w życie (art. 44 ustawy o restrukturyzacji ZOZ),

nie mogą być traktowane jako przyczyna naruszenia jej praw podmiotowych, gdyż ich zastosowanie miało charakter jedynie posiłkowy. Teza ta znajduje dodatkowe potwierdzenie w treści uzasadnienia skargi konstytucyjnej, w którym skarżąca podnosi, że nie podważa samej potrzeby i zasadności przeprowadzenia restrukturyzacji publicznych zakładów opieki zdrowotnej, a kwestionuje jedynie dokonanie tego na koszt podmiotów prywatnych, które na zawarcie ugody nie wyraziły zgody. Brak naruszenia praw podmiotowych przez zastosowanie zaskarżonych norm powoduje zaś konieczność odmowy nadania skardze konstytucyjnej dalszego biegu na podstawie art. 47 ust. 1 pkt 1 ustawy o TK.

Trybunał pragnie również zwrócić uwagę, że skarga konstytucyjna służy ochronie konstytucyjnych praw i wolności. W postępowaniu w przedmiocie konstytucyjności norm w tym trybie wzorcami kontroli mogą być w konsekwencji tylko takie przepisy Konstytucji, które zawierają określenie tych praw lub wolności, a nie tylko normy programowe lub zasady ustrojowe (przywołane przez skarżącą zasady: trójpodziału władzy oraz demokratycznego państwa prawnego).

Biorąc powyższe pod uwagę, na podstawie art. 47 ust. 1 pkt 1 oraz art. 36 ust. 3 w zw. z art. 49 ustawy o TK, należało orzec jak w sentencji.