Wnioskiem z 6 lutego 2018 r. (data nadania) Rada Gminy Stare Miasto zwróciła się do Trybunału Konstytucyjnego o stwierdzenie, że § 2 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 24 lipca 2017 r. w sprawie ustalenia granic niektórych gmin i miast, nadania niektórym miejscowościom statusu miasta, zmiany nazwy gminy oraz siedzib władz niektórych gmin (Dz. U. poz. 1427, ze zm.), w zakresie zmiany granicy pomiędzy gminą Stare Miasto i miastem na prawach powiatu Konin – polegającej na włączeniu do dotychczasowego obszaru Konina części obszaru gminy Stare Miasto (obrębu ewidencyjnego Rumin, to jest działek ewidencyjnych nr 3/1, 3/10-3/15, 4/2, 744/1-744/3, 798/1, 799, 807/1-807/3, 808/1, 809/3-809/5 i 967/3, o łącznej powierzchni 14,56 ha) – jest niezgodny z:

1) art. 4 ust. 2 oraz art. 4b ust. 3 ustawy z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym (ówcześnie: Dz. U. z 2017 r. poz. 1875, ze zm., obecnie: Dz. U. z 2018 r. poz. 994, ze zm.; dalej: u.s.g.) w związku z art. 92 ust. 1 zdanie pierwsze w związku z art. 2 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej oraz w związku z art. 7 Konstytucji – ,,poprzez naruszenie procedury wydania rozporządzenia w sprawie ustalenia granic gmin polegającego na tym, że postępowanie inicjujące jego wydanie zostało wszczęte na podstawie wniosku złożonego przez podmiot nieuprawniony”;

2) art. 4b ust. 1 pkt 1 u.s.g. w związku z art. 92 ust. 1 zdanie pierwsze w związku z art. 2 Konstytucji oraz w związku z art. 7 Konstytucji – ,,poprzez naruszenie procedury wydania rozporządzenia w sprawie ustalenia granic gmin polegającego na jego wydaniu w oparciu o niepełny wniosek zainteresowanej rady gminy”;

3) art. 4 ust. 3 u.s.g. w związku z art. 92 ust. 1 zdanie pierwsze w związku z art. 2 i art. 7 Konstytucji oraz w związku z art. 15 ust. 2 w związku z art. 165 ust. 2 Konstytucji – ,,polegającego na ustaleniu granic gmin pomimo braku wystąpienia w sprawie lokalnego interesu publicznego (odmiennego od interesu własnego jednej z gmin objętych zmianą granic), który uzasadniałby naruszenie zasady stabilności granic gmin”;

4) art. 4 ust. 3 u.s.g. w związku z art. 92 ust. 1 zdanie pierwsze w związku z art. 2 i art. 7 Konstytucji oraz w związku z art. 15 ust. 2 Konstytucji – ,,poprzez niezrealizowanie ustawowo określonych wytycznych wydania rozporządzenia w sprawie ustalenia granic gmin, do których należy zapewnienie gminom, których granice ulegają zmianie, terytorium możliwie jednorodnego pod względem przestrzennym”;

5) art. 4 ust. 3 u.s.g. w związku z art. 92 ust. 1 zdanie pierwsze Konstytucji w związku z art. 2 Konstytucji oraz w związku z art. 15 ust. 2 w związku z art. 167 ust. 1 Konstytucji – ,,poprzez niezrealizowanie wytycznych ustawowych wydania rozporządzenia w sprawie ustalenia granic gmin, do których należy zapewnienie zdolności wykonywania zadań publicznych obu gminom po dokonanej zmianie”;

6) art. 165 ust. 2 w związku z art. 15 ust. 2 Konstytucji – ,,poprzez naruszenie zasady samodzielności gminy polegające na dokonaniu zmiany przebiegu granicy pomiędzy gminami w sytuacji braku spełnienia przesłanek celowości, niezbędności i proporcjonalności takiego naruszenia”.

Trybunał Konstytucyjny zważył, co następuje:

1. Na podstawie art. 61 ust. 1 ustawy z dnia 30 listopada 2016 r. o organizacji i trybie postępowania przed Trybunałem Konstytucyjnym (Dz. U. poz. 2072, ze zm.; dalej: u.o.t.p. TK) wniosek złożony przez podmiot, o którym mowa w art. 191 ust. 1 pkt 3-5 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej, Prezes Trybunału kieruje do wyznaczonego przez siebie sędziego Trybunału w celu wstępnego rozpoznania na posiedzeniu niejawnym. Trybunał bada, czy wniosek spełnia wymagania formalne przewidziane w art. 47 i art. 48 u.o.t.p. TK, a w szczególności, czy zaskarżony akt normatywny dotyczy spraw objętych zakresem działania wnioskodawcy (art. 191 ust. 1 pkt 3-5 w związku z art. 191 ust. 2 Konstytucji). Tym samym wstępne rozpoznanie wniosku umożliwia – już w początkowej fazie postępowania – wyeliminowanie spraw, które nie mogą być przedmiotem merytorycznego rozstrzygania.

2. W rozpatrywanej sprawie z wnioskiem do Trybunału Konstytucyjnego wystąpiła Rada Gminy Stare Miasto. Wnioskodawca – stosownie do art. 48 ust. 2 pkt 1 u.o.t.p. TK – dołączył do wniosku uchwałę Nr XLII/300/2018 z dnia 25 stycznia 2018 r.

Trybunał ustalił, że uchwała Rady Gminy Stare Miasto została podjęta przez organ stanowiący jednostki samorządu terytorialnego (art. 191 ust. 1 pkt 3 Konstytucji) i wyraża wolę wystąpienia z wnioskiem do Trybunału Konstytucyjnego (§1). Uchwała określa ponadto przedmiot i wzorce kontroli (§ 1), które są tożsame z zakresem zaskarżenia złożonego wniosku. Uchwała wskazuje także pełnomocnika do reprezentowania Rady Gminy Stare Miasto w postępowaniu przed Trybunałem Konstytucyjnym (§ 2).

W związku z powyższym Trybunał stwierdza, że wniosek o zbadanie konstytucyjności zakwestionowanego przepisu rozporządzenia pochodzi od uprawnionego podmiotu (art. 191 ust. 1 pkt 3 Konstytucji).

3. Na podstawie art. 191 ust. 2 Konstytucji organy stanowiące jednostek samorządu terytorialnego są uprawnione do inicjowania abstrakcyjnej kontroli norm, jeżeli kwestionowany przez nie akt normatywny dotyczy spraw objętych ich zakresem działania. Co istotne, art. 48 ust. 1 pkt 1 u.o.t.p. TK wymaga, aby wnioskodawca – powołując przepis prawa lub statutu – uzasadnił, że to właśnie kwestionowany akt normatywny lub jego część dotyczy spraw objętych zakresem jego działania.

Realizując te wymogi, wnioskodawca wskazał, że jego legitymacja do wystąpienia z wnioskiem do Trybunału Konstytucyjnego wynika z art. 191 ust. 1 pkt 3 oraz art. 191 ust. 2 Konstytucji. Przepisy te wskazują bowiem, że organy stanowiące jednostek samorządu terytorialnego mogą wystąpić z takim wnioskiem, jeżeli akt normatywny dotyczy spraw objętych ich zakresem działania.

Wnioskodawca zakwestionował § 2 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 24 lipca 2017 r. w sprawie ustalenia granic niektórych gmin i miast, nadania niektórym miejscowościom statusu miasta, zmiany nazwy gminy oraz siedzib władz niektórych gmin (Dz. U. poz. 1427, ze zm.), stanowiący o zmianie przebiegu granicy pomiędzy Gminą Stare Miasto a miastem na prawach powiatu Konin w ten sposób, że część terytorium gminy Stare Miasto włączana jest do terytorium miasta Konina.

W ocenie Trybunału z treści zaskarżonego przepisu wynika, że dotyczy on jednostki samorządu terytorialnego, której organem stanowiącym jest wnioskodawca. Należy się również zgodzić z argumentacją wnioskodawcy, zgodnie z którą zmiana przebiegu granic gminy Stare Miasto wpływa na zmianę terytorialnego zakresu działania Rady Gminy Stare Miasto. Nie ulega zatem wątpliwości, iż zaskarżony przepis dotyczy spraw objętych zakresem działania wnioskodawcy.

Mając powyższe na uwadze Trybunał stwierdził, że wniosek spełnia wymóg wynikający z art. 48 ust. 1 pkt 1 u.o.t.p. TK.

4. Trybunał ustalił również, że wnioskodawca prawidłowo określił przedmiot i wzorce kontroli oraz przedstawił w odniesieniu do podnoszonych zarzutów uzasadnienie zgodnie z art. 47 ust. 1 pkt 4-6 i ust. 2 u.o.t.p. TK.

5. Mając powyższe na uwadze Trybunał stwierdza, że wniosek spełnia wymogi formalne przewidziane w u.o.t.p. TK, dlatego też – na podstawie art. 61 ust. 2 u.o.t.p. TK – należało postanowić jak w sentencji.