1. W skardze konstytucyjnej, wniesionej do Trybunału Konstytucyjnego 9 czerwca 2016 r. (data nadania), O.A. (dalej: skarżący), zakwestionował zgodność art. 3983 § 3 w zwią-zku z art. 39813 § 2 druga część zdania ustawy z dnia 17 listopada 1964 r. – Kodeks postępowania cywilnego (Dz. U. z 2014 r. poz. 101, ze zm.; dalej: k.p.c.) z art. 45 ust. 1 w związku z art. 2 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej.

2. Postanowieniem z 20 sierpnia 2019 r., doręczonym pełnomocnikowi skarżącego 26 sierpnia 2019 r., Trybunał Konstytucyjny odmówił nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej stwierdzając, że skarżący nie uprawdopodobnił naruszenia praw konstytucyjnych, ponieważ zarzuty skargi konstytucyjnej skierowane przeciwko zakwestionowanym przepisom nie znajdują oparcia we wskazanych przez skarżącego wzorcach konstytucyjnych, tj. art. 45 ust. 1 i art. 2 Konstytucji.

3. W zażaleniu z 29 sierpnia 2019 r. (data nadania) skarżący zakwestionował postanowienie Trybunału z 20 sierpnia 2019 r., wnosząc o jego uchylenie w całości i nadanie dalszego biegu skardze konstytucyjnej.

Skarżący zarzucił kwestionowanemu postanowieniu naruszenie:

a) art. 61 ust. 4 pkt 1 ustawy z 30 listopada 2016 r. o organizacji i trybie postępowania przed Trybunałem Konstytucyjnym (Dz. U. poz. 2072, ze zm.; dalej: u.o.t.p. TK) poprzez odmowę nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej w sytuacji, gdy nie wystąpiły łącznie przesłanki przewidziane tym przepisem, tj. niespełnianie przez skargę konstytucyjną wymogów określonych w ustawie oraz niemożność usunięcia braków skargi konstytucyjnej,

b) art. 79 ust. 1 Konstytucji i art. 53 ust. 2 u.o.t.p. TK ,,poprzez błędne wskazanie w uzasadnieniu zaskarżonego postanowienia, że »(…) rozpatrywana skarga nie spełnia podstawowych przesłanek wniesienia skargi konstytucyjnej wskazanych w art. 79 ust. 1 Konstytucji i art. 53 ust. 2 u.o.t.p. TK«”,

c) art. 79 ust. 1 w związku z art. 8 ust. 2 Konstytucji ,,poprzez przeinaczenie celu skargi konstytucyjnej będącej prawnym środkiem ochrony wolności i praw obywatelskich, co nastąpiło na skutek zastąpienia konstytucyjnej kontroli aktu normatywnego, wstępną kontrolą skargi zakończoną nieuzasadnioną odmową nadania jej dalszego biegu”.

Trybunał Konstytucyjny zważył, co następuje.

1. Zgodnie z art. 61 ust. 5 ustawy z dnia 30 listopada 2016 r. o organizacji i trybie postępowania przed Trybunałem Konstytucyjnym (Dz. U. poz. 2072, ze zm.; dalej: u.o.t.p. TK), skarżącemu przysługuje prawo wniesienia zażalenia na postanowienie Trybunału Konstytucyjnego o odmowie nadania skardze konstytucyjnej dalszego biegu. Trybunał, w składzie trzech sędziów, rozpatruje zażalenie na posiedzeniu niejawnym (art. 37 ust. 1 pkt 3 lit. c w związku z art. 61 ust. 5-8 u.o.t.p. TK). Na etapie rozpoznania zażalenia Trybunał bada przede wszystkim, czy w wydanym postanowieniu prawidłowo stwierdził istnienie przesłanek odmowy nadania skardze dalszego biegu.

2. Trybunał Konstytucyjny w obecnym składzie stwierdza, że zarzuty sformułowane przez skarżącego w zażaleniu, uzasadniają nadanie skardze dalszego biegu. Zdaniem Trybunału, w przypadku rozpatrywanej skargi konstytucyjnej zachodzą bowiem wątpliwości, które wymagają zbadania – na etapie rozpoznania merytorycznego – podniesionych w niej zarzutów zgodności art. 3983 § 3 w związku z art. 39813 § 2 druga część zdania ustawy z dnia 17 listopada 1964 r. – Kodeks postępowania cywilnego (Dz. U. z 2014 r. poz. 101, ze zm.) z art. 45 ust. 1 w związku z art. 2 Konstytucji.

Mając powyższe na względzie, Trybunał – na podstawie art. 61 ust. 8 u.o.t.p. TK – postanowił uwzględnić zażalenie i nadać skardze konstytucyjnej dalszy bieg.

W skardze konstytucyjnej, wniesionej do Trybunału Konstytucyjnego 9 czerwca 2016 r. (data nadania), O.A. (dalej: skarżący) zakwestionował zgodność art. 3983 § 3 w związku z art. 39813 § 2 druga część zdania ustawy z dnia 17 listopada 1964 r. – Kodeks postępowania cywilnego (ówcześnie: Dz. U. z 2014 r. poz. 101, ze zm.; obecnie: Dz. U. z 2018 r. poz. 1360, ze zm.; dalej: k.p.c.) z art. 45 ust. 1 w związku z art. 2 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej.

Skarga konstytucyjna została złożona w związku z następującą sprawą.

W wyroku z 29 lipca 2013 r. (sygn. akt […]) Sąd Okręgowy w S. oddalił powództwo skarżącego przeciwko Hass Holding Limited z siedzibą w Limassol w Republice Cypryjskiej oraz orzekł o kosztach postępowania.

Apelację skarżącego oddalił Sąd Apelacyjny w S. wyrokiem z 5 listopada 2014 r. (sygn. akt […]).

Następnie, wyrokiem z 18 lutego 2016 r. (sygn. akt […]), Sąd Najwyższy oddalił skargę kasacyjną skarżącego.

8 czerwca 2016 r. do Sądu Rejonowego w W. Wydział II Cywilny, został złożony wniosek o przyznanie skarżącemu prawa pomocy w postępowaniu przed Trybunałem Konstytucyjnym.

W postanowieniu z 11 stycznia 2017 r. (sygn. akt […]), Sąd Rejonowy w W. Wydział II Cywilny, w pkt 1 przyznał skarżącemu częściowe prawo pomocy obejmujące ustanowienie dla niego pełnomocnika z urzędu w osobie radcy prawnego M.J. w związku ze skargą konstytucyjną dotyczącą wyroku wydanego przez Sąd Najwyższy 18 lutego 2016 r., a w pkt 2 odmówił przyznania skarżącemu częściowego prawa pomocy co do pokrycia niezbędnych kosztów podróży związanych z nakazanym przez sąd jego osobistym stawiennictwem.

W zarządzeniu sędziego Trybunału Konstytucyjnego z 14 lutego 2018 r. pełnomocnik skarżącego został wezwany do usunięcia, w terminie 7 dni od daty doręczenia zarządzenia, braków formalnych skargi konstytucyjnej, co wykonał częściowo w zakreślonym terminie.

Nie przedłożył wprawdzie udzielonego mu pełnomocnictwa do sporządzenia i wniesienia skargi konstytucyjnej, jednak 26 marca 2018 r. nadesłał do Trybunału podpisane przez skarżącego potwierdzenie dokonanych przez niego czynności, które nastąpiły od momentu złożenia wniosku o prawo pomocy do chwili ustanowienia go formalnie pełnomocnikiem z urzędu.

Trybunał Konstytucyjny zważył, co następuje.

1. Na podstawie art. 9 ust. 1 ustawy z dnia 13 grudnia 2016 r. – Przepisy wprowadzające ustawę o organizacji i trybie postępowania przed Trybunałem Konstytucyjnym oraz ustawę o statusie sędziów Trybunału Konstytucyjnego (Dz. U. poz. 2074, ze zm.), do postępowań wszczętych przed Trybunałem i niezakończonych przed dniem wejścia w życie ustawy z dnia 30 listopada 2016 r. o organizacji i trybie postępowania przed Trybunałem Konstytucyjnym (Dz. U. poz. 2072, ze zm.; dalej: u.o.t.p. TK), stosuje się przepisy tej ustawy. Skoro postępowanie zainicjowane skargą nie zostało zakończone do 3 stycznia 2017 r., tj. do dnia wejścia w życie u.o.t.p. TK, to zarówno wstępne, jak i merytoryczne rozpoznanie skargi określają przepisy tej ustawy.

2. Zgodnie z art. 61 ust. 1 u.o.t.p. TK, skarga konstytucyjna podlega wstępnemu rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym. Służy ono wyeliminowaniu – już w początkowej fazie postępowania – spraw, które nie mogą być przedmiotem rozstrzygnięcia merytorycznego. Trybunał wydaje postanowienie o odmowie nadania skardze dalszego biegu, gdy nie spełnia ona określonych przez prawo wymagań lub jest oczywiście bezzasadna.

3. Z art. 79 ust. 1 Konstytucji jednoznacznie wynika, że skarga konstytucyjna przysługuje osobie, której prawa lub wolności konstytucyjne zostały naruszone na skutek wydania rozstrzygnięcia w oparciu o przepis, którego konstytucyjność jest kwestionowana. W skardze konstytucyjnej należy zatem uprawdopodobnić, że naruszenie takie miało miejsce i określić jego sposób. Wiąże się to z koniecznością wywiedzenia z zaskarżonych przepisów określonej normy, powołania właściwych wzorców konstytucyjnych zawierających prawa podmiotowe przysługujące osobom fizycznym lub prawnym, i – przez porównanie treści płynących z obu regulacji – wykazania ich wzajemnej sprzeczności. Podkreślić należy, że jeżeli w sprawie nie ma naruszenia praw skarżącego lub nie potrafi on uprawdopodobnić przed Trybunałem tego naruszenia, merytoryczne rozpoznanie skargi konstytucyjnej jest niedopuszczalne (zob. postanowienie TK z 13 lutego 2008 r., sygn. SK 05/07, OTK ZU nr 1/A/2008, poz. 19).

Skarżący jako wzorzec konstytucyjny wskazał prawo do sądu (art. 45 Konstytucji) w związku z zasadą demokratycznego państwa prawnego urzeczywistniającego zasady sprawiedliwości społecznej (art. 2 Konstytucji). Trybunał przypomina, że w orzecznictwie konstytucyjnym utrwaliło się rozumienie prawa do sądu jako czteroelementowej konstrukcji, na którą składają się: prawo dostępu do sądu, pojmowane jako prawo uruchomienia postępowania przed sądem, a więc organem o określonej charakterystyce (właściwym, niezależnym, bezstronnym i niezawisłym); prawo do odpowiedniego ukształtowania postępowania sądowego, zgodnie z wymaganiami sprawiedliwości i jawności; prawo do wyroku sądowego, rozumiane jako prawo do uzyskania wiążącego rozstrzygnięcia danej sprawy przez sąd oraz prawo do odpowiedniego ukształtowania ustroju i pozycji organów rozpoznających sprawy (zob. wyrok pełnego składu TK z 24 października 2007 r., sygn. SK 7/06, OTK ZU nr 9/A/2007, poz. 108).

Z art. 45 Konstytucji nie wynika natomiast prawo skarżącego do wniesienia skargi kasacyjnej (zob. postanowienie TK z 19 lipca 2005 r., sygn. SK 37/04, OTK ZU nr 7/A/2005, poz. 87). W obowiązującym stanie prawnym skarga kasacyjna nie jest zwyczajnym środkiem zaskarżenia, służącym kwestionowaniu orzeczeń pozbawionych cechy prawomocności, jest natomiast środkiem nadzwyczajnym, służącym inicjowaniu postępowania kontrolnego w odniesieniu do orzeczeń prawomocnych. Stanowi ona przede wszystkim instrument, za pomocą którego Sąd Najwyższy sprawuje nadzór judykacyjny nad orzecznictwem sądów powszechnych. Zadaniem Sądu Najwyższego w tym zakresie nie jest ponowna analiza oceny wiarygodności i mocy dowodów oraz ustalanego stanu faktycznego, lecz rozpatrywanie kwestii prawnych budzących spory, wątpliwości i rozbieżności w orzecznictwie sądów i w doktrynie.

W związku z powyższym, do postępowań nadzwyczajnych, takich jak postępowanie kasacyjne, odnoszą się jedynie wyrażone w art. 45 ust. 1 Konstytucji gwarancje proceduralne (zob. postanowienie TK z 30 maja 2007 r., sygn. SK 68/06, OTK ZU nr 6/A/2007, poz. 53). Skarga kasacyjna powinna zatem odpowiadać standardom przyzwoitej legislacji oraz sprawiedliwej procedury sądowej. Zgodnie z orzecznictwem Trybunału, różne koncepcje sprawiedliwości proceduralnej można sprowadzić do możności bycia wysłuchanym (w kontekście jawności posiedzeń), ujawnienia w czytelny sposób motywów rozstrzygnięcia, zapewnienia uczestnikowi postępowania przewidywalności poprzez odpowiednią spójność i wewnętrzną logikę mechanizmów, którym jest poddany (zob. m.in. wyrok TK z 31 marca 2005 r., sygn. SK 26/02, OTK ZU nr 3/A/2005, poz. 29).

Zaskarżone przepisy nie regulują jednak opisanych wyżej kwestii proceduralnych. Zgodnie bowiem z art. 3983 § 3 k.p.c., podstawą skargi kasacyjnej nie mogą być zarzuty dotyczące ustalenia faktów lub oceny dowodów. W myśl art. 39813 § 2 druga część zdania k.p.c., Sąd Najwyższy jest związany ustaleniami faktycznymi, stanowiącymi podstawę zaskarżonego orzeczenia.

Trybunał zauważa, że żaden przepis Konstytucji nie stoi na przeszkodzie stanowienia zredukowanych, szczególnych trybów postępowania, a takim jest ograniczenie możliwości stawiania zarzutów w skardze kasacyjnej do zarzutów naruszenia prawa procesowego i materialnego. Należy podkreślić, że wskazane przez skarżącego przepisy Konstytucji nie determinują wcale zakresu przedmiotowego skargi kasacyjnej. Konstytucja nie gwarantuje ,,możliwości wszechstronnego osądu sporu przez Sąd Najwyższy (postanowienie TK z 18 września 2006 r., sygn. Ts 36/06, OTK ZU nr 3/B/2007, poz. 110). Taka możliwość jest gwarantowana tylko w zakresie dwuinstancyjnego postępowania sądowego. Zarzuty skargi konstytucyjnej skierowane przeciwko art. 3983 § 3 i art. 39813 § 2 druga część zdania k.p.c. nie znajdują oparcia we wskazanych przez skarżącego wzorcach konstytucyjnych, tj. art. 45 ust. 1 i art. 2 Konstytucji. Nie uprawdopodobnił on tym samym naruszenia praw konstytucyjnych.

Biorąc powyższe pod uwagę Trybunał stwierdza, że rozpatrywana skarga nie spełnia podstawowych przesłanek wniesienia skargi konstytucyjnej wskazanych w art. 79 ust. 1 Konstytucji i art. 53 ust. 2 u.o.t.p. TK.

Okoliczność ta jest – zgodnie z art. 61 ust. 4 pkt 1 u.o.t.p. TK – podstawą odmowy nadania analizowanej skardze dalszego biegu.

Z tych względów Trybunał Konstytucyjny postanowił jak w sentencji.

POUCZENIE

Na podstawie art. 61 ust. 5 u.o.t.p. TK skarżącemu przysługuje prawo wniesienia zażalenia na powyższe postanowienie w terminie 7 dni od daty jego doręczenia.