W skardze konstytucyjnej z 27 października 2005 r., sporządzonej przez pełnomocnika skarżącego – W.K., zakwestionowana została zgodność z Konstytucją następujących przepisów. Art. 25 ust. 1 pkt 8a ustawy z 24 lipca 1999 r. o Służbie Celnej skarżący zarzucił niezgodność z art. 2, art. 7, art. 31 ust. 3, art. 32, art. 60, art. 65 ust. 1 oraz art. 67 ust. 1 i 2 Konstytucji. Istoty takiej niezgodności upatruje skarżący w ustanowieniu w zakwestionowanym przepisie „przesłanki zwolnienia ze służby funkcjonariusza Służby Celnej, przeciwko któremu wniesiono do sądu akt oskarżenia o przestępstwo umyślne ścigane z oskarżenia publicznego przed dniem wejścia w życie tego przepisu i przeciwko któremu toczy się postępowanie karne wskutek wniesienia takiego aktu oskarżenia już w czasie obowiązywania art. 25 ust. 1 pkt 8a ustawy o Służbie Cywilnej”. Zdaniem skarżącego, kwestionowana regulacja godzi w zakaz wstecznego działania prawa, prowadząc do naruszenia przysługujących mu praw podmiotowych wywodzonych z wymienionych wyżej przepisów konstytucyjnych. Natomiast wobec art. 2 pkt 1 ustawy z 23 kwietnia 2003 r. o zmianie ustawy – Kodeks celny oraz o zmianie ustawy o Służbie Celnej (dalej: ustawa nowelizująca) skarżący sformułował zarzut niezgodności z art. 118 ust. 1, 2 i 3 oraz art. 119 ust. 1 i 2 w zw. z art. 2 Konstytucji, wskazując na liczne mankamenty postępowania legislacyjnego, w ramach którego doszło do uchwalenia tego przepisu.

Skarga konstytucyjna sformułowana została w związku z następującą sprawą. Decyzją Dyrektora Izby Celnej w Gdyni z 5 listopada 2003 r. (nr KA-180-650/03) skarżący został zwolniony ze służby w związku z wniesieniem przeciwko niemu aktu oskarżenia o umyślne popełnienie przestępstwa, ściganego z oskarżenia publicznego. W uzasadnieniu organ administracji powołał się na treść art. 25 ust. 1 pkt 8a ustawy o Służbie Celnej. W wyniku wniesienia wniosku o ponowne rozpatrzenie sprawy, Dyrektor Izby Celnej w Gdyni, decyzją z 28 listopada 2003 r., utrzymał w mocy powyższe orzeczenie. Skarga skarżącego na decyzję Dyrektora Izby Celnej została następnie oddalona wyrokiem Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gdańsku z 17 sierpnia 2004 r. (sygn. akt 3II SA/Gd 1751/03). Skargę kasacyjną wniesioną od tego orzeczenia, Naczelny Sąd Administracyjny oddalił wyrokiem z 13 maja 2005 r. (sygn. akt OSK 1606/04). Wyrok ten został doręczony skarżącemu 2 sierpnia 2005 r.

Trybunał Konstytucyjny zważył, co następuje:

W zakresie dotyczącym zarzutu niekonstytucyjności art. 2 pkt 1 ustawy z dnia 23 kwietnia 2003 r. o zmianie ustawy – Kodeks celny oraz o zmianie ustawy o Służbie Celnej (Dz. U. Nr 120, poz. 1122) skarga konstytucyjna nie spełnia przesłanek dopuszczalności występowania z tym środkiem prawnym. W pozostałym jej zakresie, tzn. art. 25 ust. 1 pkt 8a ustawy z dnia 24 lipca 1999 r. o Służbie Celnej (Dz. U. z 2004 r. Nr 156, poz. 1641, ze zm.) skarga konstytucyjna podlega merytorycznemu rozpoznaniu.

Zgodnie z art. 79 ust. 1 Konstytucji skarga konstytucyjna jest środkiem ochrony konstytucyjnych wolności lub praw, który służy usuwaniu z systemu prawnego przepisów ustaw lub innych aktów normatywnych, stanowiących podstawę ostatecznego orzeczenia sądu lub organu administracji publicznej. Zasady korzystania ze skargi konstytucyjnej sprecyzowane zostały w ustawie z 1 sierpnia 1997 r. o Trybunale Konstytucyjnym. W art. 47 ust. 1 pkt 2 tej ustawy, prawodawca nałożył na podmiot występujący ze skargą konstytucyjną obowiązek wskazania, jakie konstytucyjne wolności lub prawa, i w jaki sposób – jego zdaniem – zostały naruszone przez zakwestionowane unormowanie. Prawidłowe wypełnienie powyższego obowiązku przez skarżącego odgrywa w postępowaniu inicjowanym skargą konstytucyjną bardzo istotną rolę. Przede wszystkim umożliwia zweryfikowanie legitymacji skarżącego do kierowania skargi konstytucyjnej. Podmiotem uprawnionym do korzystania ze skargi jest bowiem wyłącznie ten, czyje konstytucyjne wolności lub prawa doznały rzeczywistego i bezpośredniego naruszenia wskutek zastosowania kwestionowanej regulacji ustawy lub innego aktu normatywnego. Obowiązkiem skarżącego jest przy tym nie tylko wskazanie określonego rodzaju naruszonego prawa lub wolności, ale również sformułowanie argumentów, które mogłyby uprawdopodobnić postawiony zarzut niekonstytucyjności kwestionowanych przepisów. Ponadto, właściwe doprecyzowanie przez skarżącego konstytucyjnego wzorca kontroli zaskarżonych unormowań wyznacza niezbędne granice rozpoznania skargi konstytucyjnej. Zgodnie bowiem z treścią art. 66 ustawy o Trybunale Konstytucyjnym, orzekając w przedmiocie skargi konstytucyjnej Trybunał jest związany jej granicami. Prawidłowość wypełnienia przez skarżącego powyższego obowiązku weryfikowana jest podczas wstępnej kontroli skargi konstytucyjnej, której celem jest przesądzenie, iż skarga konstytucyjna nie wykazuje braków formalnych bądź też nie jest oczywiście bezzasadna.

Zdaniem Trybunału Konstytucyjnego, w przypadku analizowanej skargi konstytucyjnej nie doszło do zrealizowania opisanej wyżej przesłanki. W odniesieniu do zarzutów formułowanych wobec art. 2 pkt 1 ustawy nowelizującej stwierdzić należy, iż nie doszło do wskazania sposobu, w jaki kwestionowane unormowanie naruszyło przysługujące skarżącemu konstytucyjne wolności lub prawa. Skarżący powołuje w tym zakresie art. 118 ust. 1, 2 i 3 oraz art. 119 ust. 1 i 2 w zw. z art. 2 Konstytucji, jako przepisy, z których wywodzić należy prawa podmiotowe naruszone przez zaskarżoną regulację. Tymczasem, zdaniem Trybunału Konstytucyjnego wskazane przez skarżącego unormowania konstytucyjne nie dają podstawy dla dekodowania praw lub wolności przysługujących skarżącemu, które doznałyby uszczerbku lub ograniczenia wskutek zastosowania art. 2 pkt 1 ustawy nowelizującej. Wskazanie takich praw jest zaś podstawowym warunkiem merytorycznego rozpoznania wniesionej skargi konstytucyjnej. Unormowania zawarte w wymienionych przez skarżącego przepisach mają w przeważającej części charakter przedmiotowy, zaś ich adresatem nie jest podmiot, poszukujący ochrony swoich praw za pomocą skargi konstytucyjnej. Podstaw prawnych dla konkretnego prawa podmiotowego upatrywać można by jedynie w treści art. 118 ust. 2 Konstytucji, statuującego prawo obywatela do partycypacji w wykonywaniu obywatelskiej inicjatywy ustawodawczej. Prawo to nie pozostaje jednak w żadnym merytorycznym związku ze sprawą, w wyniku której skierowana została przez skarżącego skarga konstytucyjna. W konkluzji stwierdzić więc trzeba, iż w tej części swojego przedmiotu skarga konstytucyjna nie spełnia przesłanek dopuszczalności korzystania z tego środka prawnego.

Biorąc powyższe okoliczności pod uwagę, działając na podstawie art. 49 w zw. z art. 36 ust. 3 ustawy z dnia 1 sierpnia 1997 r. o Trybunale Konstytucyjnym (Dz. U. Nr 102, poz. 643, ze zm.), orzeka się jak w sentencji.

W pozostałym zakresie przedmiotu skargi konstytucyjnej, podlega ona merytorycznemu rozpoznaniu.