1. W sporządzonej przez adwokata skardze konstytucyjnej, wniesionej do Trybunału Konstytucyjnego 10 stycznia 2014 r. (data nadania), M.K. (dalej: skarżący) zarzucił niezgodność art. 98 ust. 2 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Prawo bankowe (Dz. U. z 2012 r. poz. 1376, ze zm.; dalej: prawo bankowe) „w zakresie, w jakim pozwala wystawić bankowy tytuł egzekucyjny i nadać na ów tytuł klauzulę wykonalności przeciwko spadkobiercom osoby, która dokonała czynności bankowej z bankiem”, z art. 45 ust. 1 w związku z art. 31 ust. 3, art. 2, art. 32 ust. 1 oraz art. 64 ust. 1 Konstytucji.

2. Skarga konstytucyjna została wniesiona w związku z następującą sprawą:

2.1. Skarżący oraz R.K. i M.W. notarialnym aktem poświadczenia dziedziczenia z 14 lutego 2011 r. przejęli wprost spadek po J.K. (zmarłej 13 lipca 2010 r.). Pismem z 1 marca 2012 r. osoby te zostały poinformowane przez Powszechną Kasę Oszczędności Bank Polski S.A. (dalej: bank) o zadłużeniu J.K. z tytułu umowy pożyczki, zawartej 25 lutego 2010 r. przez nią z tym bankiem.

2.2. Pismem z 26 lipca 2012 r. skarżący oraz R.K. i M.W. złożyli do Sądu Rejonowego w Koszalinie wniosek o uchylenie się od skutków prawnych niezłożenia w terminie oświadczenia o przyjęciu spadku z dobrodziejstwem inwentarza pod wpływem błędu polegającego na braku wiedzy odnośnie do faktycznego zadłużenia spadkodawcy, a także złożyli oświadczenie, że przyjmują spadek z dobrodziejstwem inwentarza. W tej sprawie (zarejestrowanej pod sygn. akt I Ns 953/12/S) nie zostało jeszcze wydane rozstrzygnięcie.

2.3. W dniu 9 kwietnia 2013 r. – na podstawie art. 98 ust. 2 prawa bankowego – bank złożył w Sądzie Rejonowym w Koszalinie wniosek o nadanie klauzuli wykonalności bankowemu tytułowi egzekucyjnemu nr 33437 z 9 kwietnia 2013 r., wydanemu przeciwko skarżącemu oraz R.K. i M.W. jako spadkobiercom J.K.

2.4. Postanowieniem z 7 czerwca 2013 r. (sygn. akt I Co 1141/13) referendarz sądowy w Sądzie Rejonowym w Koszalinie – I Wydział Cywilny nadał klauzulę wykonalności bankowemu tytułowi egzekucyjnemu przeciwko skarżącemu oraz R.K. i M.W., zobowiązując ich do zapłaty solidarnie na rzecz banku kwoty 512 891,83 zł wraz z odsetkami.

2.5. W dniu 3 lipca 2013 r. Komornik Sądowy przy Sądzie Rejonowym w Koszalinie – działając na wniosek banku i w oparciu o bankowy tytuł egzekucyjny nr 33437 z 9 kwietnia 2013 r. oraz postanowienie referendarza sądowego z 7 czerwca 2013 r. (sygn. akt I Co 1141/13) – wszczął egzekucję z nieruchomości należącej do skarżącego oraz R.K. i M.W. (sygn. akt kom. KM 915/13).

2.6. Postanowieniem z 18 października 2013 r. (sygn. akt I Co 2309/13) Sąd Rejonowy w Koszalinie – I Wydział Cywilny, po rozpoznaniu skarg na postanowienie referendarza sądowego z 7 czerwca 2013 r. (sygn. akt I Co 1141/13), wniesionych przez skarżącego oraz R.K., utrzymał zaskarżone postanowienie w mocy oraz umorzył postępowanie w zakresie dotyczącym wniosków o udzielenie zabezpieczenia i o zawieszenie postępowania egzekucyjnego prowadzonego w sprawie KM 915/13 przez Komornika Sądowego przy Sądzie Rejonowym w Koszalinie – G.M.

3. Wraz ze skargą konstytucyjną skarżący wniósł o wydanie przez Trybunał Konstytucyjny postanowienia tymczasowego w sprawie wstrzymania wykonania postanowienia referendarza sądowego w Sądzie Rejonowym w Koszalinie – I Wydział Cywilny z 7 czerwca 2013 r. (sygn. akt I Co 1141/13) oraz zawieszenia postępowania egzekucyjnego prowadzonego przez Komornika Sądowego przy Sądzie Rejonowym w Koszalinie – G.M. (sygn. akt kom. KM 915/13).

Skarżący podnosi, że – w związku ze wszczętą egzekucją komorniczą – wykonanie postanowienia referendarza sądowego z 7 czerwca 2013 r. może spowodować dla niego nieodwracalne, wiążące się z dużym uszczerbkiem skutki.

Trybunał Konstytucyjny zważył, co następuje:

1. Zgodnie z art. 50 ust. 1 ustawy z dnia 1 sierpnia 1997 r. o Trybunale Konstytucyjnym (Dz. U. Nr 102, poz. 643, ze zm.; dalej: ustawa o TK) Trybunał może wydać postanowienie tymczasowe o zawieszeniu lub wstrzymaniu wykonania orzeczenia w sprawie, której dotyczy skarga konstytucyjna, jeżeli wykonanie wyroku, decyzji lub innego rozstrzygnięcia mogłoby spowodować skutki nieodwracalne, wiążące się z dużym uszczerbkiem dla skarżącego lub gdy przemawia za tym ważny interes publiczny lub inny ważny interes skarżącego.

Postanowienie tymczasowe ma specyficzny charakter, stanowi bowiem rozstrzygnięcie formalne i akcesoryjne, o ograniczonym zasięgu czasowym. Zapada ono na posiedzeniu niejawnym, nie kończy postępowania, nie ma charakteru ostatecznego (może zostać uchylone w razie ustania przyczyn, dla których zostało wydane) i może wywierać skutki jedynie w toku postępowania. Stanowi ono jedyną formę, w której Trybunał Konstytucyjny – będący „sądem prawa”, nie zaś „sądem faktów” – może ingerować w toczące się postępowanie indywidualne, w zakresie ograniczonym przedmiotowo i czasowo, z uwagi na ustawowo sprecyzowane szczególne okoliczności (zob. postanowienie tymczasowe TK z 23 stycznia 2008 r., SK 3/08, OTK ZU nr 1/A/2008, poz. 13).

Podstawą wydania postanowienia tymczasowego mogą być okoliczności wskazane w art. 50 ust. 1 ustawy o TK, co oddziela niejako możliwość wydania postanowienia tymczasowego od merytorycznego rozstrzygnięcia sprawy. Trybunał Konstytucyjny wyjaśniał w swych orzeczeniach, że rozstrzygnięcia dotyczące zastosowania tego środka powinny być – co do zasady – podejmowanie dopiero wtedy, gdy skarga, w związku z którą może być wydane postanowienie tymczasowe, spełnia formalne warunki jej dopuszczalności (zob. postanowienie TK z 23 stycznia 2008 r., SK 48/07, OTK ZU nr 1/A/2008, poz. 12 oraz powołane tam orzeczenia). Jeżeli jednak – już na etapie rozpoznania wstępnego – Trybunał Konstytucyjny stwierdzi zaistnienie przesłanki określonej w art. 50 ust. 1 ustawy o TK, to postanowienie tymczasowe może zostać wydane przed podjęciem rozstrzygnięcia w sprawie dopuszczalności merytorycznego rozpoznania skargi konstytucyjnej (zob. postanowienia tymczasowe TK z 27 kwietnia 2006 r., Ts 72/06 oraz 28 listopada 2006 r., Ts 226/06, oba niepubl.).

2. Trybunał Konstytucyjny uznaje, że za wydaniem postanowienia tymczasowego w niniejszej sprawie przemawia fakt, że wykonanie postanowienia referendarza sądowego w Sądzie Rejonowym w Koszalinie – I Wydział Cywilny z 7 czerwca 2013 r. (sygn. akt I Co 1141/13) mogłoby spowodować duży uszczerbek dla skarżącego (zob. postanowienie tymczasowe TK z 26 czerwca 2001 r., SK 19/01, OTK ZU nr 6/2001, poz. 168). Rozpatrywanie skargi konstytucyjnej – w związku ze wszczętą egzekucją komorniczą – po wykonaniu postanowienia zasądzającego wskazaną w nim kwotę wraz z odsetkami byłoby bowiem z punktu widzenia skarżącego bezprzedmiotowe.

Z powyższych względów Trybunał Konstytucyjny postanowił, jak w sentencji.