1. Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie (dalej: sąd), postanowieniem z 24 listopada 2009 r., sygn. akt V SA/Wa 1613/09, wystąpił do Trybunału Konstytucyjnego z pytaniem prawnym, czy art. 5 pkt 11, art. 30a ust. 1 i 2, art. 30b ust. 1 i 2 oraz art. 37 ustawy z dnia 6 grudnia 2006 r. o zasadach prowadzenia polityki rozwoju (Dz. U. z 2009 r. Nr 84, poz. 712, ze zm.; dalej: ustawa o z.p.p.r.) w zakresie, w jakim wyłącza w tym postępowaniu przepisy ustawy z dnia 14 czerwca 1960 r. – Kodeks postępowania administracyjnego (Dz. U. z 2000 r. Nr 98, poz. 1071, ze zm.; dalej: k.p.a.) i zezwala – w ramach systemu realizacji programu operacyjnego – na kreowanie systemu środków odwoławczych przysługujących wnioskodawcy w trakcie naboru projektów, które pozostają poza konstytucyjnym systemem źródeł prawa powszechnie obowiązującego, są zgodne z art. 2, art. 7, art. 31 ust. 3 w związku z art. 32 ust. 1 oraz art. 87 Konstytucji.

Wątpliwości sądu co do konstytucyjności wyżej wskazanych przepisów pojawiły się na tle następującego stanu faktycznego:

Instytut Studiów Podatkowych Modzelewski i Wspólnicy Sp. z o.o. (dalej: Instytut) – wystąpił o przyznanie, w ramach Programu Operacyjnego „Kapitał Ludzki”, dofinansowania projektu. Komisja Oceny Projektów działająca w ramach Polskiej Agencji Rozwoju Przedsiębiorczości (dalej: PARP) dokonała negatywnej oceny tego projektu. Instytut złożył pisemny protest do PARP jako instytucji wdrażającej w rozumieniu ustawy o z.p.p.r. i wskazał na nierzetelność dokonanej oceny wniosku o dofinansowanie. Protest został rozpatrzony negatywnie i w związku z tym Instytut złożył odwołanie do Ministra Rozwoju Regionalnego, będącego instytucją zarządzającą Programem Operacyjnym „Kapitał Ludzki”. W odwołaniu Instytut wniósł o ponowne rozpatrzenie sprawy. Odmowne rozstrzygnięcie Ministra Rozwoju Regionalnego Instytut zaskarżył do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego, domagając się uchylenia zaskarżonego rozstrzygnięcia w całości.

Sąd, występując z pytaniem prawnym do Trybunału Konstytucyjnego, podzielił wątpliwości Instytutu co do zgodności z prawem przeprowadzenia oceny projektu, a w szczególności z art. 2, art. 7, art. 31 ust. 3 w związku z art. 32 ust. 1 i z art. 87 Konstytucji. Sąd wskazał, jako budzące wątpliwości konstytucyjne, przepisy ustawy o z.p.p.r. odnoszące się do: definicji „systemu realizacji” (art. 5 pkt 11); umowy o dofinansowanie projektu (art. 30a ust. 1 i 2); środków zaskarżenia w przypadku negatywnej oceny projektu (art. 30b ust. 1 i 2) oraz wyłączenia stosowania przepisów k.p.a. do postępowań dotyczących ubiegania się o dofinansowanie projektów oraz udzielania tego dofinansowania (art. 37).

Za podstawowy wzorzec konstytucyjnej kontroli sąd przyjął art. 87 Konstytucji. Uzasadniając jego naruszenie przez art. 5 pkt 11, art. 30a ust. 1 i 2 oraz art. 30b ust. 1 i 2 ustawy o z.p.p.r., sąd stwierdził, że jedynie źródła prawa powszechnie obowiązującego mogą stanowić źródło praw i obowiązków adresata niebędącego jednostką podległą wobec organów je wydających. Sąd zwrócił również uwagę, że przepis prawa powszechnie obowiązującego odnoszący się do praw i obowiązków adresata nie może mieć charakteru blankietowego, wskazując na tezy sformułowane w wyrokach: TK z 18 lutego 2004 r., sygn. P 21/02 (OTK ZU nr 2/A/2004, poz. 98) oraz WSA w Warszawie z 6 września 2005 r. (sygn. VI SA/Wa 630/05, Lex nr 192906), co do których uznał, że odnoszą się do sprawy, w związku z którą skierowane zostało pytanie prawne.

Naruszenie przez art. 37 ustawy o z.p.p.r. art. 87 Konstytucji miałoby, zdaniem sądu, polegać na tym, że przepis ten, wyłącza stosowanie przepisów k.p.a. do określonych w ustawie o z.p.p.r. procedur dotyczących ubiegania się o dofinansowanie. Zdaniem sądu, doszło w ten sposób do wyłączenia stosowania aktu normatywnego, będącego źródłem prawa powszechnie obowiązującego, na rzecz stosowania aktu, który takim źródłem prawa nie jest.

Również naruszenie art. 32 ust. 1 Konstytucji sąd wiąże z umieszczeniem przepisów dotyczących procedur oceny projektów do dofinansowania w Systemie Realizacji Programu Operacyjnego „Kapitał Ludzki”. Jednocześnie sąd uzasadnia naruszenie zasady równości w sposób następujący: „w przedmiotowej sprawie zawarcie w Systemie Realizacji Programu Operacyjnego «Kapitał Ludzki» kryteriów ograniczających grono podmiotów uprawnionych do otrzymania dofinansowania może być oceniane jako ograniczenie konstytucyjnej zasady równości wobec prawa. Kryteria, w oparciu o które wyłoniono podmioty mogące otrzymać dofinansowanie, nie zostały bowiem określone w ustawie. Art. 30a ust. 1 i 2 ustawy [o z.p.p.r.] jedynie blankietowo odsyła do systemu realizacji programu operacyjnego” (uzasadnienie pytania prawnego, s. 4).

Z faktu umieszczenia procedur dotyczących oceny projektów do dofinansowania w Systemie Realizacji (a nie w ustawie) sąd wyprowadza także wniosek o naruszeniu art. 2 i art. 7 Konstytucji. Sąd uzasadnia naruszenie art. 7 Konstytucji wskazaniem, że w przypadku procedur związanych z zakwalifikowaniem projektów do dofinansowania władza publiczna działa „poza granicami prawa”. Sąd stwierdza, że w „przedmiotowej sprawie organy władzy publicznej, tj. Minister Rozwoju Regionalnego jako Instytucja Zarządzająca oraz Polska Agencja Rozwoju Przedsiębiorczości działały poza granicami prawa. (...) Sam fakt odesłania przez ustawę o [z.p.p.r.] do systemu realizacji jest niewystarczający do stwierdzenia, że organy działały w oparciu o tę ustawę. System Realizacji Programu Operacyjnego «Kapitał Ludzki» reguluje bowiem kwestie, [o] których zgodnie z Konstytucją powinna stanowić sama ustawa” (uzasadnienie pytania prawnego, s. 4).

Zarządzeniem Prezesa TK z 25 lutego 2010 r. (sygn. akt Tp 3/10), sąd został wezwany, pod rygorem zwrotu pytania prawnego, do usunięcia braków formalnych przez wskazanie, w jakim zakresie odpowiedź na pytanie może mieć wpływ na rozstrzygnięcie sprawy. Wykonując zarządzenie w postanowieniu z 8 marca 2010 r. (sygn. akt V SA/Wa 1613/09), sąd ograniczył się do stwierdzenia, iż: „Jest oczywiste, że zanegowanie przyjętych przez ustawodawcę rozwiązań objętych pytaniem będzie również rzutowało bezpośrednio na ocenę legalności podjętych w sprawie rozstrzygnięć”. Sąd podkreślił, że przekonanie o braku zgodności z Konstytucją art. 5 pkt 11, art. 30a ust. 1 i 2 oraz art. 30b ust. 1 i 2 ustawy o z.p.p.r. wywodzi z naruszającego – jego zdaniem – standardy konstytucyjne rozwiązania prawnego, polegającego na zastąpieniu aktu prawa powszechnie obowiązującego (jak wynika z dalszej wypowiedzi tego sądu – k.p.a.) przez regulację, która nie ma takiego charakteru, tj. System Realizacji Programu Operacyjnego „Kapitał Ludzki”, w sytuacji, gdy ten ostatni był podstawą rozstrzygnięć mających wpływ na sferę praw i obowiązków – jak należy rozumieć – podmiotów ubiegających się o dofinansowanie projektów w ramach tego programu.

2. Marszałek Sejmu w piśmie z 8 lipca 2010 r. wniósł o umorzenie postępowania ze względu na jego niedopuszczalność (art. 39 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 1 sierpnia 1997 r. o Trybunale Konstytucyjnym; Dz. U. Nr 102, poz. 643, ze zm.; dalej: ustawa o TK). W razie nieuwzględnienia wniosku o umorzenie postępowania wniósł o stwierdzenie, że: 1) art. 5 pkt 11 oraz art. 30b ust. 1 i 2 ustawy o z.p.p.r. w zakresie, w jakim przekazują do określenia w aktach niemających charakteru powszechnie obowiązującego zasady i tryb wnoszenia środków odwoławczych, są niezgodne z art. 87 ust. 1 Konstytucji oraz nie są niezgodne z art. 32 ust. 1 Konstytucji; 2) art. 37 ustawy o z.p.p.r. w zakresie, w jakim wyłącza stosowanie przepisów k.p.a. w postępowaniu w zakresie ubiegania się oraz udzielania dofinansowania na podstawie ustawy ze środków pochodzących z budżetu państwa lub ze środków zagranicznych, jest zgodny z art. 87 ust. 1 Konstytucji; 3) w pozostałym zakresie postępowanie winno zostać umorzone ze względu na niedopuszczalność wydania wyroku.

Zdaniem Marszałka Sejmu, pytanie prawne w niniejszej sprawie nie spełnia wymogów formalnych wynikających z art. 32 ust. 3 ustawy o TK. Sąd nie dopełnił bowiem obowiązku, nałożonego zarządzeniem Prezesa TK z 25 lutego 2010 r. (sygn. akt Tp 3/10), wykazania, że od odpowiedzi na pytanie zależy rozstrzygnięcie konkretnej sprawy zawisłej przed tym sądem. Postanowienie sądu z 8 marca 2010 r. w istocie przerzuciło na Trybunał Konstytucyjny obowiązek wykazania przesłanki funkcjonalnej, co należy uznać za niedopuszczalne. Brak spełnienia wymogów formalnych wynikających z art. 32 ust. 3 ustawy o TK jest szczególnie wyraźny w związku ze sformułowanym przez sąd zarzutem dotyczącym art. 37 ustawy o z.p.p.r. Ograniczenie się przed sąd wyłącznie do sformułowania zarzutu, bez odniesienia się do konkretnego postępowania, w związku z którym zostało postawione pytanie prawne, nie pozwala ocenić, czy i w jaki sposób rozstrzygnięcie sądu uległoby zmianie w sytuacji, gdyby Trybunał uznał przepis przewidujący wyłączenie stosowania k.p.a. za niezgodny z Konstytucją.

Marszałek Sejmu zwrócił uwagę, że – zgodnie z petitum – pytanie prawne zostało sformułowane w formie zakresowej; pytający sąd ma wątpliwości co do zgodności art. 5 pkt 11, art. 30a ust. 1 i 2 oraz art. 30b ust. 1 i 2 ustawy o z.p.p.r. w zakresie, w jakim wyłączają one stosowanie k.p.a. oraz przekazują sprecyzowanie środków odwoławczych do określenia w drodze aktów niemających charakteru prawa powszechnie obowiązującego. Tymczasem norma zawarta w art. 30a ust. 1 i 2 ustawy ani nie reguluje kwestii wyłączenia stosowania k.p.a., ani też nie odnosi się do środków odwoławczych.

Zdaniem Marszałka sąd, uzasadniając wątpliwości związane z art. 37 ustawy o z.p.p.r., odniósł się wyłącznie do naruszenia art. 87 Konstytucji, nie wykazał natomiast w ogóle, czym przejawiać się ma niezgodność art. 37 ustawy o z.p.p.r. z art. 2, art. 7 i art. 31 ust. 3 w związku z art. 32 ust. 1 Konstytucji, a więc nie dopełnił obowiązku wynikającego z art. 32 ust. 1 pkt 4 ustawy o TK.

3. Prokurator Generalny w piśmie z 14 października 2010 r. wniósł o umorzenie postępowania ze względu na niedopuszczalność wydania wyroku. Uznał, że pytanie prawne zostało sformułowane z naruszeniem wymogów określonych w art. 193 Konstytucji oraz art. 3 i art. 32 ustawy o TK. W razie nieuwzględnienia wniosku wniósł o stwierdzenie, że: 1) art. 5 pkt 11 oraz art. 30b ust. 1 i 2 ustawy o z.p.p.r. są niezgodne z art. 2, art. 7 i art. 87 ust. 1 Konstytucji; 2) art. 37 ustawy o z.p.p.r. jest zgodny z art. 2, art. 7 i art. 87 ust. 1 Konstytucji; 3) w pozostałym zakresie postępowanie winno zostać umorzone ze względu na niedopuszczalność wydania orzeczenia.

W sytuacji gdyby wniosek o umorzenie postępowania w całości nie został przez Trybunał uwzględniony, postępowanie w zakresie obejmującym kontrolę art. 30a ustawy o z.p.p.r. winno zostać umorzone, gdyż przepis ten nie miałby wpływu na rozstrzygnięcie sprawy zawisłej przed sądem. Prokurator Generalny zwrócił uwagę, że art. 30a ust. 1 pkt 1 ustawy o z.p.p.r. dotyczy sytuacji, gdy projekt już został zakwalifikowany do dofinansowania. Sprawa, w związku z którą skierowane zostało pytanie prawne, dotyczy sytuacji, kiedy projekt nie został jeszcze zakwalifikowany do dofinansowania, a więc nie zaistniały podstawy do zawarcia umowy o dofinansowanie.

W odniesieniu do ogółu kwestionowanych przepisów sąd, zdaniem Prokuratora Generalnego, nie uzasadnił, w czym upatruje naruszenia przez te przepisy art. 31 ust. 3 w związku z art. 32 ust. 1 Konstytucji, co uzasadniałoby umorzenie postępowania w tym zakresie.

Przechodząc do rozważań merytorycznych, Prokurator Generalny uznał, że sąd dostrzega niekonstytucyjność art. 5 pkt 11, art. 30a ust. 1 i 2, art. 30b ust. 1 i 2 oraz art. 37 ustawy o z.p.p.r. w zakresie, w jakim:

– wyłączają „w tym postępowaniu” przepisy k.p.a. (zarzut skierowany w istocie przeciwko art. 37 ustawy o z.p.p.r.);

– zezwalają – w ramach systemu realizacji programu operacyjnego – na kreowanie systemu środków odwoławczych, przysługujących wnioskodawcy w trakcie naboru projektów, pozostających poza konstytucyjnym systemem źródeł prawa powszechnie obowiązującego (zarzut naruszenia art. 87 ust. 1 Konstytucji przez art. 5 pkt 11 i art. 30b ust. 1 i 2 tejże ustawy).

W zaskarżonym art. 5 pkt 11 ustawy o z.p.p.r. zdefiniowany został system realizacji programów operacyjnych. Z kolei art. 30b ust. 1 i 2 ustawy o z.p.p.r. odnosi się bezpośrednio do środków odwoławczych, przysługujących wnioskodawcy w przypadku negatywnej oceny złożonego przez niego projektu do dofinansowania.

Prokurator Generalny zwrócił uwagę, że na poziomie ustawy o z.p.p.r. wskazana została jedynie możliwość wniesienia środków odwoławczych. Rodzaj środka (jego charakter), termin, tryb i warunki jego wniesienia uregulowane zostały przez system realizacji, w tym wypadku – Program Operacyjny „Kapitał Ludzki”. Zgodnie z pkt. 6.11 Systemu Realizacji Programu Operacyjnego „Kapitał Ludzki” 2007-2013 (datowanym na 10 września 2007 r.), procedura odwoławcza obejmuje:

– protest – składany do instytucji pośredniczącej (art. 5 pkt 3 ustawy o z.p.p.r.);

– wniosek o ponowne rozpatrzenie sprawy – składany do instytucji zarządzającej (zob. art. 5 pkt 2 ustawy o z.p.p.r.).

W art. 15 ust. 1 ustawy o z.p.p.r. programy operacyjne określone zostały jako dokumenty o charakterze operacyjno-wdrożeniowym, ustanowione w celu realizacji średniookresowej strategii rozwoju kraju. Art. 19 ust. 4 ustawy o z.p.p.r. stanowi, że projekt krajowego programu operacyjnego jest przyjmowany przez Radę Ministrów w drodze uchwały (następnie podlega też przyjęciu przez Komisję Europejską).

Prokurator Generalny przypomniał, że Program Operacyjny „Kapitał Ludzki” jest dokumentem przyjętym przez Radę Ministrów w formie uchwały, a to oznacza, że jest źródłem prawa wewnętrznie obowiązującego i jako taki nie powinien regulować sytuacji prawnej podmiotów „spoza układu organizacyjnego podległego organowi wydającemu dany akt”. Jednak czyni to, regulując m.in. procedurę odwoławczą, poprzedzającą postępowanie sądowoadministracyjne.

W związku z tym Prokurator Generalny stwierdził, że przepisy art. 5 pkt 11 i art. 30b ust. 1 i 2 ustawy o z.p.p.r. są niezgodne z art. 87 ust. 1 Konstytucji. W konsekwencji kwestionowane przepisy są niezgodne również z art. 2 i art. 7 Konstytucji przez to, że nakazują stosowanie przez organy władzy publicznej przepisów, w oparciu o które owe organy podejmują decyzje władcze, zamieszczonych poza systemem źródeł powszechnie obowiązującego prawa.

Trybunał Konstytucyjny zważył, co następuje:

1. Zgodnie z art. 193 Konstytucji oraz art. 3 ustawy z dnia 1 sierpnia 1997 r. o Trybunale Konstytucyjnym (Dz. U. Nr 102, poz. 643, ze zm.; dalej: ustawa o TK), każdy sąd może przedstawić Trybunałowi Konstytucyjnemu pytanie prawne co do zgodności aktu normatywnego z Konstytucją, ratyfikowanymi umowami międzynarodowymi lub ustawą, jeżeli od odpowiedzi na to pytanie zależy rozstrzygnięcie sprawy toczącej się przed sądem. Cechą istotną pytania prawnego jest jego ścisły związek z toczącym się postępowaniem w indywidualnej sprawie; wątpliwość, o której wyjaśnienie chodzi, musi wystąpić w toku konkretnego postępowania. Jej istnienie jest przesłanką konieczną wszczęcia i prowadzenia postępowania przed Trybunałem Konstytucyjnym w sprawie pytania prawnego. Skorzystanie z instytucji pytania prawnego jest możliwe od momentu wszczęcia postępowania sądowego aż do jego prawomocnego zakończenia. Pytanie musi spełniać przesłanki: 1) podmiotową, 2) przedmiotową oraz 3) funkcjonalną.

Przesłanka podmiotowa, że z pytaniem prawnym może zwrócić się do Trybunału Konstytucyjnego tylko sąd (konkretny skład orzekający), została w niniejszej sprawie spełniona.

Sąd wskazał również konkretne przepisy, które mają być zastosowane w toczącej się sprawie, a które budzą jego wątpliwości konstytucyjne (przesłankę przedmiotową pytania prawnego). Są to: art. 5 pkt 11, art. 30a ust. 1 i 2, art. 30b ust. 1 i 2 oraz art. 37 ustawy z dnia 6 grudnia 2006 r. o zasadach prowadzenia polityki rozwoju (Dz. U. z 2009 r. Nr 84, poz. 712, ze zm.; dalej: ustawa o z.p.p.r.) w zakresie, w jakim wyłącza w tym postępowaniu przepisy ustawy z dnia 14 czerwca 1960 r. – Kodeks postępowania administracyjnego (Dz. U. z 2000 r. Nr 98, poz. 1071, ze zm.; dalej: k.p.a.) i zezwala – w ramach systemu realizacji programu operacyjnego – na kreowanie systemu środków odwoławczych przysługujących wnioskodawcy w trakcie naboru projektów, które pozostają poza konstytucyjnym systemem źródeł prawa powszechnie obowiązującego.

Wątpliwości w niniejszej sprawie wywoływać może spełnienie przesłanki funkcjonalnej pytania prawnego. Jest ona spełniona wówczas, gdy istnieje zależność między odpowiedzią na pytanie o konstytucyjność przepisu, który ma być przez sąd zastosowany w toczącej się przed nim sprawie, a rozstrzygnięciem, jakie ma w niej zapaść. Sąd, kierując pytanie prawne do Trybunału Konstytucyjnego, musi wykazać tę zależność. Trybunał Konstytucyjny, przyjmując pytanie prawne do rozpoznania, powinien zbadać, czy jego wypowiedź dotycząca konstytucyjności przepisu będzie miała wpływ na rozstrzygnięcie sprawy. Ocenę spełnienia przesłanki funkcjonalnej, jako warunku dopuszczalności rozpoznania pytania prawnego, w niniejszej sprawie należy jednak poprzedzić prezentacją wyroku Trybunału z 12 grudnia 2011 r. w sprawie o sygn. P 1/11 (Dz. U. Nr 279, poz. 1644) i rozważeniem jego wpływu na dopuszczalność orzekania.

2. W wyroku z 12 grudnia 2011 r., zapadłym po rozpoznaniu pytania prawnego Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Łodzi w sprawie o sygn. P 1/11, Trybunał Konstytucyjny orzekł, że:

„1. Art. 5 pkt 11 ustawy z dnia 6 grudnia 2006 r. o zasadach prowadzenia polityki rozwoju (Dz. U. z 2009 r. Nr 84, poz. 712 i Nr 157, poz. 1241) przez to, że dopuszcza uregulowanie praw i obowiązków wnioskodawców w trakcie naboru projektów finansowanych z programu operacyjnego poza systemem źródeł powszechnie obowiązującego prawa, jest niezgodny z art. 87 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej.

2. Art. 30b ust. 1 zdanie pierwsze i ust. 2 ustawy powołanej w punkcie 1 w zakresie, w jakim dopuszcza uregulowanie środków odwoławczych przysługujących wnioskodawcy w toku postępowania o dofinansowanie z programu operacyjnego poza systemem źródeł powszechnie obowiązującego prawa, jest niezgodny z art. 87 Konstytucji.

3. Art. 30c ust. 1 ustawy powołanej w punkcie 1 w zakresie, w jakim uzależnia prawo do skorzystania ze skargi do sądu administracyjnego od wyczerpania środków odwoławczych przewidzianych w aktach niebędących źródłem powszechnie obowiązującego prawa, jest niezgodny z art. 87 Konstytucji”.

Wskazane w sentencji wyroku przepisy, tj. art. 5 pkt 11, art. 30b ust. 1 zdanie pierwsze i ust. 2 oraz art. 30c ustawy o z.p.p.r., utracą moc obowiązującą z upływem osiemnastu miesięcy od dnia ogłoszenia wyroku w Dzienniku Ustaw (które nastąpiło 27 grudnia 2011 r., Nr 279, poz. 1644), tj. 28 czerwca 2013 r.

Wobec stwierdzenia niekonstytucyjności wskazanych wyżej przepisów, postępowanie w zakresie badania art. 5 pkt 11 oraz art. 30b ust. 1 zdanie pierwsze i ust. 2 ustawy o z.p.p.r. ulega umorzeniu ze względu na zbędność orzekania.

3. Wskazana podstawa umorzenia postępowania nie dotyczy jednak wszystkich przepisów budzących wątpliwości sądu. Wyrok w sprawie o sygn. P 1/11 nie obejmuje bowiem oceny konstytucyjności art. 30a ust. 1 i 2, art. 30b ust. 1 zdanie drugie oraz art. 37 ustawy o z.p.p.r., które zostały zakwestionowane w niniejszej sprawie. W ocenie Trybunału Konstytucyjnego także w odniesieniu do tych przepisów nie jest możliwa kontrola konstytucyjności. Przemawiają za tym następujące względy.

Po pierwsze, na co prawidłowo zwrócili uwagę Marszałek Sejmu i Prokurator Generalny, sąd pytający – mimo wezwania do usunięcia braków formalnych zarządzeniem Prezesa Trybunału poprzez „wskazanie, w jakim zakresie odpowiedź na pytanie może mieć wpływ na rozstrzygnięcie sprawy toczącej się przed sądem, w związku z którą pytanie zostało postawione” – nie dopełnił tego obowiązku. Zawarte w postanowieniu uzupełniającym z 8 marca 2010 r. sformułowanie: „jest oczywiste, że zanegowanie przyjętych przez ustawodawcę rozwiązań objętych pytaniem będzie (…) rzutowało bezpośrednio na ocenę legalności podjętych w sprawie rozstrzygnięć” (s. 4 uzasadnienia postanowienia sądu z 8 marca 2010 r.), z pewnością nie wypełnia warunków określonych w art. 32 ust. 3 ustawy o TK.

Niewykazanie przez sąd związku funkcjonalnego stanowi okoliczność uzasadniającą umorzenie postępowania w sprawie – ze względu na niedopuszczalność orzekania.

Brak związku funkcjonalnego jest szczególnie wyraźny właśnie w odniesieniu do art. 30a ust. 1 i 2 ustawy o z.p.p.r. Jak słusznie zauważył Marszałek Sejmu, przepisy te dotyczą projektów zakwalifikowanych do dofinansowania, zaś sprawa zawisła przed sądem dotyczyła projektu niezakwalifikowanego. Oznacza to, że przepis ten, jako wykraczający poza ramy postępowania przed pytającym sądem, nie może zostać poddany kontroli konstytucyjności w ramach niniejszego pytania prawnego.

Po wtóre, zarzuty sądu – formalnie odnoszące się do każdego ze wskazanych przepisów – nie mają charakteru samodzielnego, lecz w istocie dotyczą całego zespołu przepisów, na podstawie których ustawodawca „wyprowadził” ocenę i weryfikację wniosków o dofinansowanie ze środków unijnych poza system prawa powszechnie obowiązującego, co oznacza naruszenie art. 87 Konstytucji. W tym kontekście wskazanie przez sąd jako przedmiotu kontroli także art. 37 ustawy o z.p.p.r., który wyłącza stosowanie k.p.a., służyło jedynie uwypukleniu problemu konstytucyjnego, jakim jest dozwolenie przez ustawodawcę, by prawa i obowiązki uczestników postępowania kwalifikacyjnego były regulowane przepisami niespełniającymi wymogów art. 87 Konstytucji. Takie stanowisko Trybunału znajduje potwierdzenie zarówno w petitum postanowienia sądu, jak i w uzasadnieniu pytania prawnego. Także w postanowieniu uzupełniającym z 8 marca 2010 r. sąd wskazał, że „rozstrzygnięcia, mające wpływ na sferę praw i obowiązków, zostały wydane na podstawie Systemu Realizacji Programu Operacyjnego «Kapitał Ludzki»”, nie zaś na podstawie prawa powszechnie obowiązującego. Pozostałe wskazane przez sąd wzorce kontroli konstytucyjności mają, w opinii Trybunału Konstytucyjnego, charakter uzupełniający i wzmacniający w stosunku do zarzutu naruszenia art. 87 Konstytucji.

Trybunał Konstytucyjny zwraca uwagę, że w sprawie o sygn. P 1/11 rozstrzygnięta została kwestia niekonstytucyjności „systemu realizacji” (jego definicja legalna) oraz istniejącego systemu odwołań od zapadłych w postępowaniu kwalifikacyjnym rozstrzygnięć organów administracji. W ten sposób udzielono również odpowiedzi na wątpliwości sądu pytającego w niniejszej sprawie. Dlatego, mimo że wyrok w przywołanej wyżej sprawie o sygn. P 1/11 nie obejmował wprost swym zakresem art. 30b ust. 1 zdanie drugie oraz art. 37 ustawy o z.p.p.r., orzekanie o tych przepisach należy uznać za zbędne.

4. W oparciu o wskazane wyżej okoliczności stwierdzić należy, że sąd może samodzielnie orzec w zawisłej przed nim sprawie. Wyrok Trybunału Konstytucyjnego w sprawie o sygn. P 1/11 – ze względu na moc powszechnie obowiązującą, przyznaną orzeczeniom TK przez art. 190 ust. 1 Konstytucji – umożliwia rozstrzygnięcie każdej jednostkowej sprawy, w tym także tej, w związku z którą zostało sformułowane pytanie prawne.

Nie ma w tym zakresie znaczenia odroczenie utraty mocy obowiązującej przepisów uznanych za niekonstytucyjne w wyroku o sygn. P 1/11. Trybunał w obecnym składzie w pełni podziela ustalenia dokonane w pkt 4, III części uzasadnienia wyroku o sygn. P 1/11, gdzie Trybunał wskazał, że „wznawianie postępowań o udzielenie finansowania z programów operacyjnych (…) podlega pewnym ograniczeniom niezależnym od odroczenia skutków niniejszego orzeczenia. Wynikają one ze specyfiki kontrolowanej materii: nie ma bowiem ani prawnej, ani praktycznej możliwości «odwrócenia» zakończonych konkursów prowadzonych w ramach regionalnych programów operacyjnych, gdyż przyznane na ich mocy ściśle określone środki zostały już rozdysponowane i wypłacone beneficjentom, a częściowo także wydane. Otwieranie na nowo w takiej sytuacji «skonsumowanych» procedur (…) stanowiłoby drastyczne naruszenie zasady zaufania obywateli do państwa i stanowionego przez nie prawa”.

Ze względu na powyższe okoliczności Trybunał Konstytucyjny postanowił jak w sentencji.