1. Rada Miejska w Twardogórze (dalej: wnioskodawczyni) zwróciła się do Trybunału Konstytucyjnego z wnioskiem o zbadanie zgodności art. 67a w związku z art. 3 i art. 14 ust. 5 ustawy z dnia 7 września 1991 r. o systemie oświaty (Dz. U. z 2004 r. Nr 256, poz. 2572, ze zm.; dalej: ustawa o systemie oświaty) z art. 2 i art. 167 ust. 1 i 4 Konstytucji.

Odpowiadając na zarządzenie sędziego Trybunału Konstytucyjnego z 23 września 2010 r. (sygn. Tw 28/10) wzywające do uzupełnienia braków formalnych i dokładne określenie zakwestionowanych jednostek aktu normatywnego, w piśmie z 4 października 2010 r. Rada Miejska w Twardogórze wniosła o zbadanie przez Trybunał Konstytucyjny art. 67a ustawy o systemie oświaty w brzmieniu nadanym przez art. 1 pkt 27 ustawy z dnia 25 lipca 2008 r. o zmianie ustawy o systemie oświaty, ustawy – Karta Nauczyciela oraz ustawy o postępowaniu w sprawach nieletnich (Dz. U. Nr 145, poz. 917) w związku z art. 3 i art. 14 ust. 5 ustawy o systemie oświaty w brzmieniu obowiązującym „na dzień złożenia wniosku do Trybunału Konstytucyjnego”.

1.1. Stan faktyczny i prawny leżący u podstaw wniosku.

Uchwałą z 28 marca 2008 r., nr XVIII/124/08 (dalej: uchwała w sprawie odpłatności), Rada Miejska w Twardogórze ustaliła zasady odpłatności za korzystanie z usług Miejskiego Przedszkola z Oddziałem Małego Dziecka w Twardogórze wykraczające poza podstawę programową wychowania przedszkolnego. Odpłatnością objęto korzystanie z posiłków w przedszkolu.

Uchwałę w sprawie odpłatności Wojewoda Dolnośląski zaskarżył do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego. Podstawą skargi był zarzut naruszenia art. 67a ust. 3 ustawy o systemie oświaty, w myśl którego do opłat wnoszonych za korzystanie przez uczniów z posiłku w stołówce nie wlicza się wynagrodzeń i kosztów utrzymania stołówki. Wyrokiem z 3 września 2008 r. (sygn. akt IV SA/Wr 291/08; wszystkie wyroki sądów administracyjnych są dostępne na: http://orzeczenia.nsa.gov.pl) WSA we Wrocławiu nie podzielił stanowiska skarżącego i oddalił skargę. W uzasadnieniu wskazano, że skoro wprowadzona przez Radę Miejską odpłatność odnosi się do świadczeń przekraczających podstawę programową, to może ona obejmować zarówno koszty opieki, jak i koszty wyżywienia oraz związanych z tym niezbędnych nakładów.

Wyrok ten został uchylony na mocy wyroku Naczelnego Sądu Administracyjnego z 7 lipca 2009 r. (sygn. akt I OSK 1450/08). NSA stwierdził zarazem nieważność § 1 uchwały w sprawie odpłatności. W uzasadnieniu tego rozstrzygnięcia przyjęto, że art. 67a ust. 4 w związku z art. 3 ustawy o systemie oświaty stoi na przeszkodzie obciążeniu korzystających z przedszkola publicznego prowadzonego przez gminę: opłatami za utrzymanie stołówki, wynagrodzeniem pracowników stołówki oraz składkami naliczanymi od tych wynagrodzeń.

Zarówno WSA we Wrocławiu, jak i NSA doszły do wniosku, że organizowanie wyżywienia w przedszkolach jest konieczne ze względu na wiek podopiecznych.

1.2. Uzasadnienie wniosku.

Zdaniem wnioskodawczyni, art. 67a w związku z art. 3 i art. 14 ust. 5 ustawy o systemie oświaty narusza zasadę przyzwoitej legislacji (art. 2 Konstytucji) oraz zasadę samodzielności finansowej gminy (art. 167 ust. 1 i 4 Konstytucji).

Odnosząc się do pierwszego zarzutu, Rada Miejska w Twardogórze wskazała, że art. 14 ust. 5 ustawy o systemie oświaty jest niejasny, gdyż nie pozwala jednoznacznie stwierdzić, czy przy ustalaniu odpłatności za korzystanie z wyżywienia w przedszkolach należy uwzględniać art. 67a ustawy o systemie oświaty. Z jednej bowiem strony łączna interpretacja art. 67a w związku z art. 3 pkt 1 ustawy o systemie oświaty prowadzi do wniosku, że do opłat za korzystanie z posiłków w stołówce przedszkolnej należy stosować przepisy odnoszące się do opłat za korzystanie z posiłków w stołówce szkolnej. Zgodnie z art. 3 pkt 1 ustawy o systemie oświaty ilekroć mowa jest o szkole, należy przez to rozumieć również przedszkole. Z zastosowania językowych reguł wykładni wynika zatem, że organ gminy, ustanawiając opłaty za korzystanie ze stołówki w przedszkolu, nie może nimi obejmować kosztów wskazanych w art. 67a ust. 3 ustawy o systemie oświaty. Z drugiej jednak strony interpretacja art. 67a w związku z art. 14 ust. 5 ustawy o systemie oświaty uzasadnia – zdaniem wnioskodawczyni – tezę, że korzystanie z posiłków w stołówce przedszkolnej stanowi świadczenie wykraczające poza nieodpłatną podstawę programową wychowania przedszkolnego. Zgodnie z art. 14 ust. 5 ustawy o systemie oświaty opłaty za świadczenia prowadzonych przez gminę przedszkoli publicznych ustala rada gminy. Przyjmując, że przedszkole publiczne nie jest placówką wychowawczą, należy uznać, że świadczenia wykraczające poza minimum programowe, w tym możliwość korzystania z posiłków w stołówce przedszkolnej, mogą być realizowane przez gminę odpłatnie.

Odnosząc się do drugiego zarzutu, Rada Miejska w Twardogórze wskazała, że art. 67a ustawy o systemie oświaty narusza zasadę samodzielności finansowej gmin przez to, że zalicza finansowanie posiłków w stołówce przedszkolnej do zadań własnych gminy przy braku zapewnienia odpowiednich środków. Wnioskodawczyni podkreśla zarazem, że zadaniem własnym gminy jest zakładanie i prowadzenie przedszkoli publicznych w zakresie co najmniej podstawy programowej wychowania przedszkolnego (art. 6 ustawy o systemie oświaty). W pozostałym zakresie świadczenia nie należą do zadań własnych gminy i mogą być odpłatne (art. 14 ust. 5 ustawy o systemie oświaty).

2. W imieniu Sejmu, w piśmie z 22 sierpnia 2011 r., stanowisko w sprawie zajął Marszałek Sejmu, wnosząc o stwierdzenie, że art. 67a ust. 4 ustawy o systemie oświaty jest zgodny z art. 167 ust. 1 i 4 Konstytucji. Ponadto Marszałek Sejmu, na podstawie art. 39 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 1 sierpnia 1997 r. o Trybunale Konstytucyjnym (Dz. U. Nr 102, poz. 643, ze zm.; dalej ustawa o TK), wniósł o umorzenie postępowania w pozostałym zakresie ze względu na niedopuszczalność wydania wyroku.

2.1. Przed przystąpieniem do merytorycznej oceny Marszałek Sejmu zajął stanowisko w kwestii formalnej, jaką jest dopuszczalność kontroli merytorycznej. Zdaniem Marszałka Sejmu, postępowanie powinno zostać zakresowo umorzone, a przemawiają za tym trzy argumenty. Po pierwsze, na mocy ustawy z dnia 5 sierpnia 2010 r. o zmianie ustawy o systemie oświaty (Dz. U. Nr 148, poz. 991; dalej: ustawa zmieniająca z 2010 r.) art. 14 ust. 5 ustawy o systemie oświaty został zmieniony w trakcie trwania niniejszego postępowania. Zważywszy, że Trybunał Konstytucyjny orzeka co do zasady według stanu prawnego obowiązującego w dniu wydania wyroku, utrata mocy obowiązującej przez zakwestionowany akt normatywny stanowi ujemną przesłankę procesową i podstawę do umorzenia postępowania. Po drugie, w warunkach rozpoznawanej sprawy nie może znaleźć zastosowania art. 39 ust. 3 ustawy o TK, uprawniający Trybunał do wydania orzeczenia o nieobowiązującym akcie normatywnym, jeżeli zachodzi konieczność ochrony konstytucyjnych praw i wolności. Po trzecie, wspomniana powyżej zmiana stanu prawnego doprowadziła do dodania ust. 6 do art. 14 ustawy o systemie oświaty w brzmieniu: „Do ustalania opłat za korzystanie z wyżywienia w przedszkolach publicznych oraz publicznych innych formach wychowania przedszkolnego przepisy art. 67a stosuje się odpowiednio”. Tym samym, zdaniem Marszałka Sejmu, dezaktualizacji uległ zarzut niedookreśloności przepisów.

Aktualna pozostaje jednak kwestia zgodności art. 67a ust. 4 ustawy o systemie oświaty z art. 167 ust. 1 i 4 Konstytucji. Rada Miejska w Twardogórze zakwestionowała bowiem przepisy nakładające na gminę obowiązek współfinansowania w części wydatków związanych z zapewnieniem wyżywienia dzieciom w przedszkolach. Obowiązek ten wynika nadal z art. 67a ust. 4 ustawy o systemie oświaty. Zmienił się tylko jego kontekst normatywny. Przed wejściem w życie ustawy zmieniającej z 2010 r. przepis ten miał zastosowanie do przedszkoli na podstawie definicji legalnej zawartej w art. 3 pkt 1 ustawy o systemie oświaty. W obecnym stanie prawnym zasady ustalania opłat za korzystanie z posiłków w stołówce stosuje się do przedszkoli na podstawie odesłania z art. 14 ust. 6 ustawy o systemie oświaty.

2.2. Według Marszałka Sejmu, by ocenić trafność zarzutu niekonstytucyjności, trzeba udzielić kolejno odpowiedzi na następujące pytania: a) Czy zapewnienie posiłków dzieciom uczęszczającym do przedszkola może zostać zakwalifikowane jako zadanie własne w rozumieniu art. 167 ust. 1 Konstytucji? oraz b) Czy obciążenie gminy nowym zadaniem dokonane zostało przy zagwarantowaniu odpowiednich środków na realizację tegoż zadania?

Odpowiadając na pierwsze pytanie, Marszałek Sejmu wskazał, że art. 166 ust. 1 Konstytucji definiując zadania własne gminy jako zadania publiczne służące zaspokajaniu potrzeb wspólnoty samorządowej, odsyła do ustawy. Zgodnie zaś z art. 7 ust. 1 pkt 8 ustawy z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym (Dz. U. z 2001 r. nr 142, poz. 1591, ze zm.; dalej: ustawa o samorządzie gminnym) zadaniem własnym gminy są sprawy edukacji publicznej. Przepis ten jest konkretyzowany przez art. 5a ust. 2 pkt 1 ustawy o systemie oświaty, który zalicza do zadań oświatowych gminy kształcenie, wychowanie i opiekę w przedszkolach oraz innych formach wychowania przedszkolnego. W ocenie Marszałka Sejmu, pojęcie „zadań opiekuńczych” na gruncie wskazanych uregulowań wykracza poza podstawę programową wychowania przedszkolnego i obejmuje również zapewnienie posiłków, które wspierają prawidłowy rozwój uczniów (z uwagi na art. 3 pkt 1 ustawy o systemie oświaty również i przedszkolaków). Potwierdzeniem tego rozumowania jest wdrażany na mocy ustawy z dnia 29 sierpnia 2005 r. o ustanowieniu programu wieloletniego „Pomoc państwa w zakresie dożywiania” (Dz. U. Nr 267, poz. 2259, ze zm.) wieloletni program, którego celem jest wsparcie gmin przy wykonywaniu zadań własnych w zakresie dożywiania dzieci. Na pierwsze pytanie należy udzielić zatem odpowiedzi twierdzącej.

Odpowiadając na drugie pytanie, Marszałek Sejmu stwierdził, że zgodnie z przyjmowanym w orzecznictwie konstytucyjnym standardem, naruszenie art. 167 ust. 4 Konstytucji ma miejsce dopiero wówczas, gdy poziom dochodów jednostki samorządu terytorialnego nie pozwala w sposób efektywny na realizację zadań leżących w ich kompetencji. Zmiana zakresu zadań jednostki samorządu terytorialnego, choćby skutkowała wzrostem wydatków koniecznych na ich realizację, nie oznacza per se niezgodności z art. 167 ust. 4 Konstytucji. W ocenie Marszałka Sejmu, „uznanie niezgodności kwestionowanych przepisów z art. 167 ust. 1 i 4 Konstytucji musi opierać się na wiarygodnych wyliczeniach przedstawionych przez podmiot inicjujący postępowanie, który w sposób niebudzący wątpliwości wykazywałby brak środków na realizację określonych zadań”. Tymczasem wnioskodawczyni ani nie przedstawiła wyliczeń potwierdzających, iż ogólny poziom dochodów gminy Twardogóra jest niewystarczający dla realizacji spoczywających na niej zadań publicznych, ani nie wykazała, że przy obecnym poziomie dochodów gmina Twardogóra nie mogła w ogóle realizować omawianego zadania.

2.3. Zważywszy, że w niniejszym postępowaniu wnioskodawczyni nie wykazała, że w następstwie wprowadzenia art. 67a ust. 4 ustawy o systemie oświaty doszło do powstania „oczywistej dysproporcji między zakresem zadań spoczywających na gminie a wysokością jej dochodów”, należy uznać, iż zakwestionowana norma jest zgodna z art. 167 ust. 1 i 4 Konstytucji.

3. W piśmie z 29 kwietnia 2011 r. stanowisko w sprawie zajął Prokurator Generalny, wnosząc o stwierdzenie, że art. 67a w związku z art. 3 i art. 14 ust. 5 ustawy o systemie oświaty jest zgodny z art. 2 i art. 167 ust. 1 i 4 Konstytucji.

3.1. Odnosząc się do zarzutu naruszenia konstytucyjnej zasady określoności, Prokurator Generalny stwierdził, że zgodnie z utrwalonym w orzecznictwie konstytucyjnym poglądem nieprecyzyjne brzmienie lub niejasna treść przepisu nie uzasadniają automatycznie wyeliminowania go z obrotu prawnego przez Trybunał Konstytucyjny. Stwierdzenie niekonstytucyjności w takim wypadku powinno mieć charakter ostateczny, gdy nie jest możliwe uzyskanie jasności w drodze stosowania reguł wykładni. Art. 67a ustawy o systemie oświaty tymczasem nie jest niejasny lub nieprecyzyjny, jeżeli jego treść zostanie odczytana w związku z art. 3 pkt 1 ustawy o systemie oświaty. Zdaniem Prokuratora Generalnego, przy interpretacji art. 67a ustawy o systemie oświaty należy również uwzględnić jego szczególny charakter względem art. 14 ust. 5 ustawy o systemie oświaty. W konsekwencji, z zakresu opłat za świadczenie usług wykraczających poza podstawę programową wychowania przedszkolnego są wyłączone opłaty za korzystanie z posiłków w stołówce przedszkolnej.

3.2. Odnosząc się do zarzutu naruszenia konstytucyjnej zasady samodzielności finansowej jednostki samorządu terytorialnego, Prokurator Generalny stwierdził, że zgodnie z obecnym w orzecznictwie konstytucyjnym poglądem konieczne jest badanie, czy wydatki związane z nowymi zasadami nie znoszą istoty samodzielności finansowej gminy, gdyż samo poszerzenie zakresu zadań własnych nie przesądza per se o niekonstytucyjności. Zdaniem Prokuratora Generalnego, prowadzenie przedszkoli jest obowiązkowym zadaniem własnym gminy (art. 7 ustawy o samorządzie gminnym). Gmina realizuje w ten sposób zadanie oświatowe, które polega na kształceniu, wychowaniu oraz opiece (art. 5 ust. 5 ustawy o systemie oświaty). Mając te ustalenia na uwadze, uwzględniając treść Preambuły do ustawy o systemie oświaty, funkcję przedszkola jako instytucji, która ma stworzyć warunki do osiągnięcia „gotowości szkolnej”, oraz uwzględniając wiek dzieci uczęszczających do przedszkola, Prokurator Generalny uznał, że zadania edukacyjne gminy w odniesieniu do przedszkola obejmują również zapewnienie odpowiedniego wyżywienia.

Zdaniem Prokuratora Generalnego, wprowadzając zakwestionowaną regulację, prawodawca nie naruszył nakazu zachowania proporcjonalności między wysokością dochodów gmin a nałożonymi na nie zadaniami. Art. 67a ustawy o systemie oświaty przewiduje wyłącznie możliwość, a nie obowiązek prowadzenia przez przedszkole publiczne stołówki. Ustawodawca zakładał bowiem, że stołówki powstaną jednie w przedszkolach prowadzonych przez gminy, które będą mogły wygospodarować środki na ten cel. Gminy mogą ponadto finansować stołówki w prowadzonych przedszkolach, przeznaczając na to środki pochodzące z różnych źródeł (zob. art. 3 ustawy z dnia 13 listopada 2003 r. o dochodach jednostek samorządu terytorialnego, Dz. U. z 2010 r. Nr 80, poz. 526, ze zm.).

Trybunał Konstytucyjny zważył, co następuje:

1. Art. 60 ust. 2 ustawy z dnia 1 sierpnia 1997 r. o Trybunale Konstytucyjnym (Dz. U. Nr 102, poz. 643, ze zm.; dalej: ustawa o TK) stanowi: „obecność na rozprawie wnioskodawcy jest obowiązkowa. W razie niestawienia się wnioskodawcy lub jego przedstawiciela Trybunał umarza postępowanie lub odracza rozprawę”. Interpretując ten przepis w związku z innymi przyjętymi przez prawodawcę rozwiązaniami, Trybunał Konstytucyjny stwierdził:

Po pierwsze, skutki procesowe niestawiennictwa i nieobecności wnioskodawcy na rozprawie wynikają expressis verbis z art. 60 ust. 2 ustawy o TK. Przepisy prawa nie wymagają w tym zakresie ani dodatkowego zawiadomienia, ani pouczenia wnioskodawcy. W orzecznictwie konstytucyjnym ugruntowany jest pogląd, że skoro kwestia udziału uczestników postępowania w rozprawie została wyczerpująco uregulowana w ustawie o TK, to nie mogą mieć w niniejszej sprawie zastosowania przepisy ustawy z dnia 17 listopada 1964 r. – Kodeks postępowania cywilnego (Dz. U. Nr 43, poz. 296, ze zm.). Zgodnie bowiem z art. 20 ustawy o TK tylko w sprawach nieuregulowanych w ustawie do postępowania przed Trybunałem stosuje się odpowiednio przepisy kodeksu postępowania cywilnego (zob. m.in. postanowienie pełnego składu TK z 10 listopada 2010 r., sygn. K 32/09, OTK ZU nr 9/A/2010, poz. 110).

Po drugie, obowiązek obecności wnioskodawcy na rozprawie stanowi konsekwencję oparcia postępowania przed Trybunałem Konstytucyjnym na zasadzie jawności (art. 23 ust. 1 ustawy o TK), zasadzie ustności (art. 59 ust. 1 ustawy o TK) oraz zasadzie skargowości (art. 66 ust. 1 ustawy o TK). Postępowanie w przedmiocie hierarchicznej kontroli norm nie zostało bowiem ukształtowane przez prawodawcę jako wyłącznie pisemne. Pomimo iż wnioskodawcy postępowania zobowiązani są do sformułowania swych twierdzeń na piśmie, a ustawa ogranicza możliwości rozszerzenia zakresu zaskarżenia lub wzorców kontroli konstytucyjności (art. 191 ust. 1 pkt 3-5 w związku z ust. 2 Konstytucji i art. 36 ustawy o TK), w obowiązującym stanie prawnym, rozprawa stanowi istotny element procedury, w toku którego możliwe jest zgłaszanie dowodów, składanie wniosków i oświadczeń oraz udzielanie odpowiedzi na pytania sędziów Trybunału Konstytucyjnego. Art 60 ust. 2 ustawy o TK służyć ma zagwarantowaniu realizacji zasady prawdy materialnej. Trybunał Konstytucyjny jest bowiem zobowiązany do zbadania wszystkich istotnych okoliczności w celu wszechstronnego wyjaśnienia sprawy (art. 19 ust. 1 ustawy o TK).

Po trzecie, obowiązek obecności wnioskodawcy na rozprawie trwa od momentu wywołania sprawy, aż do momentu zamknięcia rozprawy. Przemawia za tym sformułowana powyżej zależność między art. 60 ust. 2 ustawy o TK a zasadami postępowania przed Trybunałem Konstytucyjnym. Należy ponadto zauważyć, że przedmiotowo istotny przepis procedury należy interpretować w związku z art. 61 ustawy o TK, który stanowi, że rozprawa rozpoczyna się od wywołania sprawy oraz w związku z art. 64 ustawy o TK, który stanowi, że o zamknięciu rozprawy decyduje przewodniczący składu orzekającego, gdy Trybunał uzna sprawę za dostatecznie wyjaśnioną. W tym kontekście należy zauważyć, że w orzecznictwie konstytucyjnym przyjmuje się, iż zachodzi nierozerwalny związek między stawiennictwem wnioskodawcy na rozprawie i jego obecnością (postanowienie o sygn. K 32/09). Z uwagi na wskazane powyżej zasady skargowości, jawności, ustności oraz prawdy materialnej należy przyjąć, że sformułowany w art. 60 ust. 2 zdanie drugie ustawy o TK skutek procesowy – w postaci umorzenia postępowania albo odroczenia rozprawy – odnosi się nie tylko do stawiennictwa rozumianego jako uczestnictwo w pierwszej fazie rozprawy, ale stawiennictwa i obecności do czasu zamknięcia rozprawy.

Po czwarte, interpretacja art. 60 ust. 2 ustawy o TK musi uwzględniać treść art. 60 ust. 6 ustawy o TK. Przepis ten zaś przewiduje obligatoryjne i fakultatywne odroczenie rozprawy i stanowi, że „Trybunał odracza rozprawę w przypadku braku dowodu doręczenia lub nieprawidłowości w doręczeniu zawiadomienia o rozprawie uczestnikom postępowania, może także odroczyć rozprawę z innych ważnych powodów”. Interpretacja ta wynika przede wszystkim z językowych reguł wykładni, w zakresie w jakim obie jednostki redakcyjne posługują się pojęciem „odroczenie”, systematyki wewnętrznej art. 60 ustawy o TK oraz szerokiego zakresu podmiotowego art. 60 ust. 5 ustawy o TK, który posługuje się pojęciem „uczestnik postępowania” (obejmującym również wnioskodawcę). Należy zatem uznać, że w razie niestawiennictwa (nieobecności) wnioskodawcy lub jego przedstawiciela Trybunał Konstytucyjny umarza postępowanie o ile nie zachodzą przesłanki obligatoryjnego albo fakultatywnego odroczenia rozprawy. Trybunał Konstytucyjny umarza postępowania na podstawie art. 60 ust. 2 ustawy o TK, chyba że a) brak jest dowodu doręczenia zawiadomienia o rozprawie; b) wystąpiły nieprawidłowości w doręczeniu zawiadomienia o rozprawie; c) zachodzą ważne powody uzasadniające odroczenie rozprawy.

Po piąte, interpretacja pojęcia „ważne powody”, o którym mowa w art. 60 ust. 6 ustawy o TK, na potrzeby art. 60 ust. 2 ustawy o TK, musi uwzględniać funkcję Trybunału Konstytucyjnego w systemie organów władzy publicznej jako strażnika Konstytucji oraz specyfikę postępowania w przedmiocie hierarchicznej kontroli norm z uwzględnieniem charakterystyki procedury abstrakcyjnej kontroli norm (zob. odrębną regulację dla skarżących w art. 52 ust. 2 ustawy o TK oraz dla pytającego sądu w art. 27 pkt 2a ustawy o TK). Oceny w tym zakresie Trybunał Konstytucyjny dokonywa a casu ad casum. Przeciwko umorzeniu postępowania w razie nieusprawiedliwionego niestawiennictwa (nieusprawiedliwionej nieobecności) wnioskodawcy przemawiać może w szczególności konieczność ochrony konstytucyjnych praw i wolności.

2. Po wywołaniu rozprawy 30 października 2012 r. Trybunał Konstytucyjny stwierdził nieobecność pełnomocnika Rady Miejskiej w Twardogórze, która 28 września 2012 r. została prawidłowo powiadomiona o terminie rozprawy. Wnioskodawczyni nie podjęła jakichkolwiek czynności zmierzających do odroczenia rozprawy, w szczególności nie zawiadomiła Trybunału Konstytucyjnego o zaistnieniu przeszkód utrudniających, bądź uniemożliwiających stawiennictwo pełnomocnika na rozprawie i nie wniosła na piśmie o jej odroczenie z ważnych powodów.

W związku z powyższym Trybunał Konstytucyjny postanowił jak w sentencji.