1. W skardze konstytucyjnej z 21 czerwca 2018 r. E.W. i R.W. (dalej: skarżący) wnieśli o stwierdzenie niezgodności:
1) art. 1a ust. 1 pkt 1 w związku z art. 2 ust. 1 pkt 2 w związku z art. 5 ust. 1 pkt 2 ustawy z dnia 12 stycznia 1991 r.
o podatkach i opłatach lokalnych (Dz. U. z 2017 r. poz. 1785 ze zm.; obecnie: Dz. U. z 2023 r. poz. 70; dalej: u.p.o.l.) w
zakresie, w jakim „umożliwia uznanie na potrzeby podatku od nieruchomości garażu znajdującego się w budynku mieszkalnym, stanowiącego
wyodrębniony lokal, za «część budynku» o odmiennym niż mieszkalny charakterze”, z zasadą szczególnej określoności regulacji
daninowych wywodzoną z art. 84 w związku z art. 217, w związku z art. 64 ust. 3 Konstytucji oraz zasadą poprawnej legislacji
wywodzoną z art. 217 w związku z art. 84 i art. 2 Konstytucji;
2) art. 1a ust. 1 pkt 1 w związku z art. 2 ust. 1 pkt 2 w związku z art. 5 ust. 1 pkt 2 lit. a i e u.p.o.l. w zakresie, w
jakim „różnicują i uzależniają zastosowanie odpowiednich stawek podatku od nieruchomości do znajdującego się w budynku mieszkalnym
garażu wielostanowiskowego od jego wyodrębnienia lub niewyodrębnienia jako przedmiotu odrębnej własności, przez co do znajdującego
się w budynku mieszkalnym garażu wielostanowiskowego stanowiącego przedmiot odrębnej własności zastosowanie ma stawka określona
w art. 5 ust. 1 pkt 2 lit. e, tj. stawka dla budynków lub części budynków «pozostałych», a nie stawka dla budynków mieszkalnych
określona w art. 5 ust. 1 pkt 2 lit. a”, z art. 31 ust. 3 i art. 2 w związku z art. 64 ust. 1 i 2, art. 84 oraz art. 32 ust.
1 Konstytucji.
Skarga konstytucyjna została wniesiona na tle następującego stanu faktycznego i prawnego:
1.1. Skarżący są właścicielami lokalu mieszkalnego oraz udziału w garażu wielostanowiskowym z prawem wyłącznego korzystania
z oznaczonego miejsca postojowego w tym samym budynku mieszkalnym. Skarżący posiadają również stosowne udziały we współwłasności
gruntu, na którym posadowiony jest budynek oraz współwłasności części wspólnej budynku i urządzeń, związane z poszczególnymi
lokalami. Garaż wielostanowiskowy wyodrębniony został jako samodzielny lokal, dla którego prowadzona jest oddzielna księga
wieczysta.
Decyzją z 16 października 2013 r. Prezydent m.st. Warszawy ustalił skarżącym wymiar podatku od nieruchomości. Do opodatkowania
miejsca postojowego w garażu zastosowano stawkę podatkową w wysokości 7,66 zł za m2 powierzchni użytkowej, przewidzianą dla budynków „pozostałych” i ich części, zgodnie z art. 5 ust. 1 pkt 2 lit. e u.p.o.l.,
czyli ponad dziesięciokrotnie wyższą niż przewidzianą dla budynków mieszkalnych (0,73 zł/m2 – art. 5 ust. 1 pkt 2 lit. a u.p.o.l.).
Od decyzji Prezydenta m.st. Warszawy skarżący wnieśli odwołanie do Samorządowego Kolegium Odwoławczego (dalej: SKO), które
22 grudnia 2014 r. utrzymało w mocy zaskarżoną decyzję. Na decyzję SKO skarżący złożyli skargę do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego
(dalej: WSA), który wyrokiem z 14 lipca 2015 r. ją oddalił. WSA przyjął, że pojęcie „części budynku” może być utożsamiane
z pojęciem „lokalu”, który może być „mieszkalny, pozostały, bądź przeznaczony na działalność gospodarczą”. Garaż może zatem
stanowić odrębny lokal i wówczas może być opodatkowany stawką dla budynków „pozostałych”. Od wyroku WSA skarżący wnieśli skargę
kasacyjną do Naczelnego Sądu Administracyjnego (dalej: NSA), który wyrokiem z 30 stycznia 2018 r. skargę kasacyjną oddalił.
NSA podzielił stanowisko WSA, że wyodrębnienie garażu jako samodzielnego lokalu, które umożliwia obrót udziałem w takim lokalu
niezależnie od lokalu mieszkalnego, uzasadnia jego opodatkowanie wyższą stawką podatku od nieruchomości, właściwą dla budynków
lub ich części pozostałych, o których mowa w art. 5 ust. 1 pkt 2 lit. e u.p.o.l. (zob. s. 9-10 uzasadnienia wyroku).
1.2. Skarżący wystąpili do Trybunału Konstytucyjnego, kwestionując normę prawną wynikającą z art. 1a ust. 1 pkt 1 w związku
z art. 2 ust. 1 pkt 2, w związku z art. 5 ust. 1 pkt 2 u.p.o.l., która została zastosowana w ich sprawie przez organy administracji
publicznej oraz sądy. Skarżący zwrócili uwagę, że z treści kwestionowanych przepisów wynika, co jest przedmiotem opodatkowania
podatkiem od nieruchomości (budynek lub część budynku), jednak sama stawka podatkowa zależy od klasyfikowania budynku lub
jego części do jednej z wymienionych w art. 5 u.p.o.l. kategorii. Jednak u.p.o.l., zdaniem skarżących, nie precyzuje co należy
rozumieć przez „część budynku”; nie wskazuje, kto ma dokonywać klasyfikowania podmiotów opodatkowania do poszczególnych kategorii
ani kryteriów tej klasyfikacji. Zdaniem skarżących, „[k]luczowy dla niniejszej sprawy spór sprowadza się zaś do tego, czy
na potrzeby podatku od nieruchomości «część budynku» może mieć odmienny charakter od całego budynku, a konkretnie – czy wobec
garażu stanowiącego przedmiot odrębnej własności (będącego samodzielną nieruchomością lokalową), usytuowanego w budynku mieszkalnym
wielorodzinnym należy stosować stawki podatkowe właściwe dla budynków mieszkalnych czy też dla «części budynków pozostałych»”
(skarga, s. 6).
Skarżący zwrócili uwagę, że o niekorzystnej dla nich wykładni przepisów u.p.o.l. przesądziła uchwała siedmiu sędziów NSA z
27 lutego 2012 r. (sygn. akt II FPS 4/11; dalej: uchwała NSA). Skarżący stwierdzili, że w przyjętej uchwale NSA „odwołując
się do szeregu ustaw niepodatkowych, takich jak ustawa z dnia 7 lipca 1994 r. – Prawo budowlane (…), ustawa z dnia 17 maja
1989 r. – Prawo geodezyjne i kartograficzne (...), czy ustawa z dnia 24 czerwca 1994 r. o własności lokali (…), przeprowadził
skomplikowany wywód logiczny (…) [który] doprowadził NSA do konkluzji, iż znajdujący się w budynku mieszkalnym garaż stanowiący
odrębny lokal powinien być opodatkowany według wyższej stawki podatkowej niż garaż przynależny do lokalu mieszkalnego” (zob.
skarga s. 8). Teza ta była również podstawą uzasadnienia wyroku NSA wydanego w ich sprawie.
Skarżący postawili kwestionowanym przepisom zarzut braku jasnego określenia przedmiotu opodatkowania i stawki podatkowej.
Powołując się na orzecznictwo TK zauważyli, że „[j]eśli ustalenie właściwej stawki podatku wymaga przeprowadzania wywodu logicznego
tak skomplikowanego i absolutnie niezrozumiałego dla większości prawników, o laikach nie wspominając, jak zaprezentowany w
uchwale NSA z 27 lutego 2012 r., wywodu wymagającego odwołania się do szeregu ustaw niepodatkowych z różnych dziedzin prawa,
to jasnym być powinno, że przepisy ustawy podatkowej, których nie da się zastosować bez takiego wywodu nie spełniają kryteriów
określonych w art. 217 Konstytucji (…). Skoro definiując przedmiot opodatkowania ustawodawca odesłał wyłącznie do prawa budowlanego,
to całkowicie pozbawione podstaw jest poszukiwanie innych niż prawo budowlane aktów prawnych, które mogłyby «doprecyzować»
przedmiot opodatkowania nie dość precyzyjnie wskazany w akcie prawa podatkowego, jakim jest wyłącznie u.p.o.l. W szczególności
zaś niedopuszczalne jest oczekiwanie dokonywania tak skomplikowanej wykładni od podatnika, który ma prawo oczekiwać, że przedmiot
opodatkowania zostanie precyzyjnie wskazany w ustawie podatkowej” (skarga, s. 11). Jak uzasadnili, „[n]ie sposób (...) oczekiwać
od podatnika, iż prawidłowo odczyta on z owego przepisu [art. 5 ust. 1 pkt 2 u.p.o.l.] normę wyprowadzoną przez orzecznictwo
administracyjne, iż w ramach jednego budynku mieszkalnego poszczególne lokale należy postrzegać jako mieszkalne, «przeznaczone
na działalność gospodarczą» i «pozostałe» w rozumieniu [u.p.o.l.]. W przepisie tym w ogóle nie pada słowo «lokal». Sformułowanie
«część budynku» nie jest zaś zdefiniowane i nie jest jasne, że część budynku może mieć charakter odmienny od reszty budynku,
którego jest częścią” (skarga, s. 12). Niemożliwym jest, zdaniem skarżących, dokonanie wykładni przywołanego przepisu bez
odwoływania się do ustaw niepodatkowych, w tym niewskazanych w żaden sposób w samej u.p.o.l. Stanowi to jednoznaczną przesłankę
uznania naruszenia zasady szczególnej określoności regulacji daninowych (art. 217 Konstytucji). Przyjęta przez sądy administracyjne
i organy podatkowe, za uchwałą NSA, wykładnia przepisów u.p.o.l. „nie jest oparta na jednoznacznej wykładni przepisów tej
ustawy, lecz jest efektem przeprowadzenia skomplikowanego wywodu interpretacyjnego, który zakończył się przyjęciem stanowiska
pogarszającego sytuację prawną podatnika” (skarga, s. 12).
Skarżący podnieśli również, że sposób rozumienia kwestionowanych przepisów narusza właściwą proporcję (art. 2 i art. 31 ust.
3 Konstytucji) między wynikającym z art. 84 Konstytucji obowiązkiem ponoszenia ciężarów publicznoprawnych a prawem jednostki
do własności i jej równej ochrony (art. 64 ust. 1 i art. 2 Konstytucji) oraz narusza zasadę równego nakładania obowiązków
podatkowych (art. 32 ust. 1 Konstytucji). Prowadzą one do nierównego i niesprawiedliwego nałożenia na właścicieli garaży stanowiących
przedmiot odrębnej własności podatku ustalonego według ponad dziesięciokrotnie wyższej stawki niż stosowana wobec właścicieli
garaży niestanowiących odrębnego przedmiotu własności. W ocenie skarżących, trudno jest doszukać się jakiegokolwiek racjonalnego
uzasadnienia przyjętego kryterium zróżnicowania sytuacji podatników w kwestionowanych przepisach u.p.o.l. Trudno również wskazać
interes, któremu ma służyć zróżnicowanie. Skutek fiskalny po stronie budżetów jednostek samorządu terytorialnego jest możliwy
do osiągnięcia bez wprowadzania rozwiązań, które mogą być postrzegane jako dyskryminacyjne. Trudno również wskazać, z jakimi
wartościami, zasadami czy normami konstytucyjnymi związane miałoby być takie, a nie inne zróżnicowanie podatników. Trudno
jest doszukać się „jakiejkolwiek podstawy do postawienia tezy, że Konstytucja preferuje garaże nieposiadające odrębnej księgi
wieczystej nad garażami, które księgę taką mają założoną” (skarga, s. 16).
2. Pismem z 27 czerwca 2019 r. Rzecznik Praw Obywatelskich poinformował, że nie zgłasza udziału w postępowaniu.
3. Pismem z 2 sierpnia 2019 r. Prokurator Generalny (dalej: Prokurator) przedstawił stanowisko, że:
„1) art. 1a ust. 1 pkt 1 w związku z art. 5 ust. 1 pkt 2 ustawy z dnia 12 stycznia 1991 r. o podatkach i opłatach lokalnych
(…) – w zakresie, w jakim umożliwia uznanie znajdującego się w budynku mieszkalnym garażu stanowiącego przedmiot odrębnej
własności za część budynku o odmiennym niż mieszkalny charakterze – jest zgodny z zasadą szczególnej określoności regulacji
daninowych wywodzoną z art. 84 w związku z art. 217 w związku z art. 64 ust. 3 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej;
2) art. 1a ust. 1 pkt 1 w związku z art. 5 ust. 1 pkt 2 lit. a i lit. e ustawy powołanej w punkcie 1 – w zakresie, w jakim
różnicuje stawki podatku od nieruchomości od znajdującego się w budynku mieszkalnym garażu wielostanowiskowego w zależności
od jego wyodrębnienia lub niewyodrębnienia jako przedmiotu odrębnej własności – jest zgodny z art. 2 w związku z art. 64 ust.
1 oraz art. 84 Konstytucji;
3) w zakresie badania zgodności uregulowania zakwestionowanego w pierwszym zarzucie petitum skargi z wywodzoną z art. 2 Konstytucji zasadą poprawnej legislacji postępowanie podlega umorzeniu na podstawie art. 59 ust.
1 pkt 3 ustawy z dnia 30 listopada 2016 r. o organizacji i trybie postępowania przed Trybunałem Konstytucyjnym (Dz. U. poz.
2072) – ze względu na zbędność wydania wyroku;
4) w pozostałym zakresie postępowanie podlega umorzeniu na podstawie art. 59 ust. 1 pkt 2 ustawy o organizacji i trybie postępowania
przed Trybunałem Konstytucyjnym – ze względu na niedopuszczalność wydania wyroku”.
Po omówieniu stanu faktycznego i zarzutów skarżących Prokurator wskazał, że postępowanie w zakresie kontroli konstytucyjności
art. 2 ust. 1 pkt 2 u.p.o.l. powinno zostać umorzone na podstawie art. 59 ust. 1 pkt 2 ustawy z dnia 30 listopada 2016 r.
o organizacji i trybie postępowania przed Trybunałem Konstytucyjnym (Dz. U. poz. 2072, ze zm.; dalej: u.o.t.p.TK). Stwierdził,
że kwestionowany przepis określa przedmiot opodatkowania, czego zasadności skarżący nie kwestionują. Uznał również, że w skardze
brak argumentacji zmierzającej do wykazania niekonstytucyjności opodatkowania takich garaży podatkiem od nieruchomości. Skarżący
dopatrują się naruszenia wskazanych w petitum skargi przepisów Konstytucji w tym, że zaskarżone przepisy są nieprecyzyjne i umożliwiają różnicowanie stawek wymiaru podatku
w zależności od wyodrębnienia lub niewyodrębnienia garażu jako przedmiotu odrębnej własności. Zakwestionowany art. 2 ust.
1 pkt 2 u.p.o.l. nie jest więc związany z zarzutami niekonstytucyjności sformułowanymi przez skarżących.
Również odnosząc się do wniosku o zbadanie zgodności kwestionowanego uregulowania z zasadą szczególnej określoności regulacji
daninowych powiązaną z konstytucyjnymi gwarancjami ochrony prawa własności oraz – odrębnie – z zasadą poprawnej legislacji,
Prokurator wystąpił o umorzenie postępowania ze względu na zbędność wydania wyroku.
Uznał, że jeżeli w pierwszym zarzucie skargi konstytucyjność zakwestionowanej regulacji ma być badana zarówno z punktu widzenia
zasady poprawnej legislacji, jak i zasady szczególnej określoności regulacji daninowych, to dla rozstrzygnięcia problemu konstytucyjnego
wystarczające będzie orzeczenie w przedmiocie zgodności z drugą wymienioną zasadą. Spełnienie wyższego standardu legislacyjnego
przesądza bowiem o spełnieniu standardu niższego, z kolei naruszenie wyższego standardu legislacyjnego czyni bezprzedmiotowym
weryfikację realizacji standardu niższego. W konsekwencji, postępowanie w części dotyczącej badania zgodności uregulowania
zakwestionowanego w pierwszym zarzucie petitum skargi z wywodzoną z art. 2 Konstytucji zasadą poprawnej legislacji powinno zostać umorzone na podstawie art. 59 ust. 1 pkt
3 u.o.t.p.TK ze względu na zbędność wydania wyroku.
Prokurator wystąpił również z wnioskiem o umorzenie postępowania w zakresie kontroli zgodności uregulowania zaskarżonego w
punkcie drugim petitum skargi z art. 31 ust. 3 Konstytucji ze względu na niedopuszczalność wydania wyroku – na podstawie art. 59 ust. 1 pkt 2 u.o.t.p.TK
– z powodu nieadekwatności wskazanego wzorca kontroli. Wskazał, że regulacja prawna dotycząca obowiązków podatkowych ma wyraźną
podstawę konstytucyjną, jej dopuszczalność – co do zasady – nie może być rozpatrywana w kategorii ograniczeń korzystania z
konstytucyjnych wolności i praw, lecz należy ją rozpatrywać w kategorii relacji między obowiązkami konstytucyjnymi z jednej
strony i ochroną konstytucyjnych wolności i praw z drugiej strony. Ponieważ – co do zasady – zgodność z Konstytucją regulacji
daninowej nie może być kwestionowana w związku z zarzutem nadmiernego fiskalizmu, to adekwatnym wzorcem kontroli konstytucyjności
takiej regulacji jest właśnie zasada proporcjonalności wywodzona z art. 2 Konstytucji. Prokurator przypomniał, że art. 31
ust. 3 (oraz art. 64 ust. 3) Konstytucji może być adekwatnym wzorcem kontroli regulacji prawa daninowego w dwóch wypadkach:
po pierwsze, kiedy ustawodawca pod pozorem regulacji daninowej ustanowi instrument służący celom innym niż fiskalne, w szczególności
nacjonalizacyjnym czy represyjnym; po drugie, jeżeli regulacje daninowe normują nie sferę nakładania obowiązków daninowych,
ale sferę realizacji tego obowiązku. Ponieważ skarżący nie podnieśli argumentów wskazujących, że kwestionowana regulacja może
zostać zakwalifikowana do określonych wyżej kategorii, to zasadne jest umorzenie postępowania w tym zakresie.
Po przedstawieniu uwag formalnych Prokurator przedstawił stanowisko dotyczące badania zgodności art. 1a ust. 1 pkt 1 w związku
z art. 5 ust. 1 pkt 2 u.p.o.l. w zakresie, w jakim umożliwia uznanie znajdującego się w budynku mieszkalnym garażu stanowiącego
przedmiot odrębnej własności za część budynku o odmiennym niż mieszkalny charakterze, z zasadą szczególnej określoności regulacji
daninowych wywodzoną z art. 84 w związku z art. 217 w związku z art. 64 ust. 3 Konstytucji.
Prokurator zauważył, że regulacja opodatkowania garaży w budynkach mieszkalnych została ustabilizowana w wyniku wydania uchwały
NSA, którą, wraz z poglądami nauki prawa, przywołał w stanowisku. Wskazał, że dokonując interpretacji przepisów regulujących określenie wysokości stawek podatku od nieruchomości w odniesieniu
do garaży znajdujących się w budynkach mieszkalnych, NSA oparł się w głównej mierze na wykładni językowej, uzupełniająco odwołując
się do wykładni systemowej zewnętrznej oraz do wykładni celowościowej. Zdaniem Prokuratora, rozstrzygnięcie wątpliwości interpretacyjnych
było więc możliwe na podstawie przyjętych w naszej kulturze prawnej reguł egzegezy tekstu prawnego i nie wymagało przy tym
podejmowania przez sąd arbitralnych decyzji czy ocen. Mimo odwołania się przez NSA przy dokonywanej wykładni do przepisów
zamieszczonych w kilku ustawach nie można zasadnie twierdzić, że usunięcie rozpatrywanych wątpliwości interpretacyjnych cechowało
się rażąco nadmierną trudnością. Uwzględnione w wykładni akty prawne regulują bowiem różne materie dotyczące nieruchomości,
które są ściśle powiązane z określaniem stawek podatku od nieruchomości. Uwzględnienia przepisów tych aktów w wykładni dokonanej
przez NSA nie można traktować jako prowadzenie nadmiernie skomplikowanego wywodu prawnego, w toku którego interpretator odwołuje
się do ustaw normujących materie bardzo odległe od tej ocenianej lub jedynie marginalnie z nią związane.
Brak jest, zdaniem Prokuratora, podstaw do przyjęcia, że w rozpatrywanej sprawie mamy do czynienia z naruszeniem zasady poprawnej
legislacji (zasady szczególnej określoności regulacji daninowych) w sytuacji, gdy danym przepisom prawnym zostało przypisane,
wskutek ich trwałej, powszechnej i jednolitej wykładni, określone znaczenie normatywne, które okazuje się sprzeczne z Konstytucją.
W sytuacji kilku możliwych znaczeń zaskarżonego uregulowania został wybrany wariant interpretacyjny dający się uzgodnić z
Konstytucją. Ponadto, przy dokonywanej przez NSA interpretacji przepisów nie doszło do naruszenia zakazu wykładni przez analogię
ani zakazu wykładni rozszerzającej. Nie zasługują zatem na uwzględnienie tezy skarżących, że odwoływanie się w dokonanej przez
NSA wykładni zaskarżonego uregulowania do przepisów ustaw niepodatkowych samo w sobie stanowi jednoznaczną przesłankę wskazującą
na naruszenie zasady szczególnej określoności regulacji daninowych oraz że wywód zawarty w uchwale NSA jest skomplikowany
i niezrozumiały.
Odnosząc się do drugiego zarzutu sformułowanego przez skarżących – twierdzenia o naruszeniu przez kwestionowane uregulowanie
właściwej proporcji pomiędzy wynikającym z art. 84 Konstytucji obowiązkiem ponoszenia ciężarów publicznoprawnych a prawem
jednostki do własności i jej równej ochrony (art. 64 ust. 1 i 2 Konstytucji) oraz naruszeniu zasady równego nakładania obowiązków
podatkowych (art. 32 ust. 1 Konstytucji) – Prokurator stwierdził, że wynika on z nieuprawnionego oczekiwania opodatkowania
garaży będących przedmiotem odrębnej własności według preferencyjnych stawek przewidzianych dla budynków mieszkalnych. Żadne
z wydzielonych i stanowiących przedmiot odrębnej własności garaży, strychów czy piwnic, znajdujących się w budynkach mieszkalnych,
nie podlega opodatkowaniu według stawki przewidzianej w art. 5 ust. 1 pkt 2 lit. a u.p.o.l. Jeżeli takie lokale wykorzystywane
są na prowadzenie działalności określonej w art. 5 ust. 1 pkt 2 lit. b-d u.p.o.l., wówczas opodatkowane są według stawek przewidzianych
w tych przepisach. W innych przypadkach stosuje się stawkę podatkową wynikającą z art. 5 ust. 1 pkt 2 lit. e u.p.o.l.
Prokurator nie podzielił poglądu, że prawodawca, określając na 2013 r. wysokość stawki podatku od nieruchomości od budynków
lub ich części w kategorii „pozostałe” na kwotę 7,66 zł, nie dochował właściwej proporcji pomiędzy wynikającym z art. 84 Konstytucji
obowiązkiem ponoszenia ciężarów publicznoprawnych a prawem jednostki do własności. Prawodawca był w pełni uprawniony do określenia
takiej maksymalnej wysokości stawki podatkowej i nie można w tym przypadku stawiać zarzutu nadmiernego fiskalizmu. Swoboda
prawodawcy jest w tym zakresie większa niż w wypadku praw i wolności osobistych czy politycznych. Stwierdził przy tym, że
skarżący nie kwestionują zresztą samej wysokości stawki wynikającej z art. 5 ust. 1 pkt 2 lit. e u.p.o.l., lecz zakwalifikowanie
zlokalizowanego w budynku mieszkalnym garażu stanowiącego odrębną własność do kategorii lokali objętych tą stawką i wskazują
na odmienne opodatkowanie garaży stanowiących przynależność mieszkania.
Zróżnicowanie stawek podatkowych między tymi dwoma rodzajami garaży wynika z ich odmiennego statusu prawnego. Garaż będący
przynależnością mieszkania nie stanowi odrębnego bytu prawnego, nie może być samodzielnym przedmiotem obrotu i jest pod względem
prawnym ściśle związany z mieszkaniem. Dlatego do takich garaży, jak i do innych przynależności typu piwnice, komórki czy
strychy, stosowane są stawki podatku od nieruchomości przewidziane dla powierzchni mieszkalnych.
Znajdujące się w budynkach mieszkalnych garaże czy też inne lokale, których własność została wydzielona, mogą stanowić przedmiot
obrotu prawnego również między osobami nieposiadającymi mieszkania w tych budynkach. W przypadku skarżących cały garaż wielostanowiskowy
został wyodrębniony prawnie z budynku mieszkalnego jako samodzielny lokal niemieszkalny, dla którego założono oddzielną księgę
wieczystą. Sprzedaż udziału w nim z prawem do wyłącznego korzystania z miejsca postojowego nie musi być powiązana z posiadaniem
mieszkania w budynku. Takie wyodrębnione lokale niemieszkalne mogą być wykorzystywane w różnorodny sposób. W zależności od
sposobu ich wykorzystania następuje określenie stawek należnego podatku od nieruchomości. Są one bowiem samodzielnie przedmiotami
podatku od nieruchomości.
Stawki preferencyjne w wysokości kilkudziesięciu groszy od metra kwadratowego powierzchni użytkowej stosowane są tylko do
mieszkań i ich przynależności. W odniesieniu do pozostałych lokali ustawodawca nie uznał za właściwe określenie tak niskich
stawek podatku.
Ograniczenie zakresu przedmiotowego opodatkowania najniższą stawką podatkową do powierzchni mieszkań z przynależnościami należy
uznać za niezbędne dla zapewnienia samorządom lokalnym odpowiednich wpływów z podatków od nieruchomości. Rozszerzenie preferencyjnej
stawki na będące przedmiotem odrębnej własności garaże prowadziłoby do konieczności objęcia nią również wyodrębnionych lokali
w piwnicach czy strychach, w których nie jest prowadzona działalność określona w art. 5 ust. 1 pkt 2 lit. b-d u.p.o.l. Wykorzystanie
takich lokali nie musi być związane z zaspokajaniem potrzeb mieszkaniowych ludności i nie ma uzasadnienia, aby obejmować takie
pomieszczenia preferencyjną stawką podatkową, skutkującą obniżeniem wpływów do kas samorządów. Takie zróżnicowanie przedmiotów
opodatkowania jest, zdaniem Prokuratora, efektywne i umożliwia osiągnięcie zamierzonych przez ustawodawcę celów. Tym samym
nie dochodzi do naruszenia właściwej proporcji pomiędzy wynikającym z art. 84 Konstytucji obowiązkiem ponoszenia ciężarów
publicznoprawnych a prawem jednostki do własności wyrażonym w art. 64 ust. 1 Konstytucji.
Oceniając zarzut naruszenia zasady równości, Prokurator zauważył, że skarżący powiązali ją ze zlokalizowaniem porównywanych
garaży w budynku mieszkalnym.
W świetle art. 5 ust. 1 pkt 2 u.p.o.l. przedmiotem podatku są budynki lub ich części, do których zalicza się lokale stanowiące
odrębną nieruchomość. Określenie wysokości stawek podatku od nieruchomości uzależnione jest od charakteru budynku lub jego
części (mieszkalny lub niemieszkalny) i prowadzonej w nim działalności. Lokale stanowiące przynależność mieszkania nie mogą
być samodzielnym przedmiotem obrotu i nie są odrębnymi przedmiotami podatku, a przy określaniu należnej od ich powierzchni
stawki podatku istotny jest status nadany mieszkaniu. Z kolei zlokalizowane w budynkach mieszkalnych garaże będące przedmiotem
odrębnej własności nie mają charakteru mieszkalnego. Dlatego nie jest uprawnione porównywanie stawek należnego od nich podatku
od nieruchomości ze stawkami określanymi dla przynależności mieszkania.
Wobec braku relewantnej cechy wspólnej między sytuacją prawną, w jakiej na gruncie kwestionowanego uregulowania znajdują się
wskazani przez skarżących właściciele garaży, wzorce kontroli wynikające z art. 32 ust. 1 i art. 64 ust. 2 Konstytucji uznać
należy za nieadekwatne.
4. Pismem z 12 września 2019 r. stanowisko w imieniu Sejmu przedstawił Marszałek Sejmu (dalej: Marszałek), wnosząc o stwierdzenie,
że:
1) art. 1a ust. 1 pkt 1 w związku z art. 5 ust. 1 pkt 2 lit. a i e u.p.o.l. w zakresie, w jakim umożliwia uznanie na potrzeby
podatku od nieruchomości garażu znajdującego się w budynku mieszkalnym, stanowiącego wyodrębniony lokal, za „część budynku”
o odmiennym niż mieszkalny charakterze, jest zgodny z art. 2 w związku z art. 84, art. 217 i art. 64 ust. 3 Konstytucji;
2) art. 1a ust. 1 pkt 1 w związku z art. 5 ust. 1 pkt 2 lit. a i e u.p.o.l. w zakresie, w jakim różnicuje i uzależnia zastosowanie
odpowiednich stawek podatku od nieruchomości do znajdującego się w budynku mieszkalnym garażu wielostanowiskowego od jego
wyodrębnienia lub niewyodrębnienia jako przedmiotu odrębnej własności, przez co do znajdującego się w budynku mieszkalnym
garażu wielostanowiskowego stanowiącego przedmiot odrębnej własności zastosowanie ma stawka określona w art. 5 ust. 1 pkt
2 lit. e u.p.o.l., tj. stawka dla budynków lub części budynków „pozostałych”, a nie stawka dla budynków mieszkalnych określona
w art. 5 ust. 1 pkt 2 lit. a u.p.o.l., jest niezgodny z art. 32 ust. 1 w związku z art. 64 ust. 2 i art. 84 Konstytucji.
W pozostałym zakresie Marszałek wystąpił o umorzenie postępowania ze względu na niedopuszczalność wydania wyroku (art. 59
ust. 1 pkt 2 u.o.t.p.TK).
Marszałek zauważył, odnośnie pierwszego punktu zaskarżenia, że przedstawiona przez skarżących argumentacja nie dowodzi naruszenia
art. 64 ust. 1 i 2 oraz art. 32 ust. 1 Konstytucji. Zarzut postawiony w skardze konstytucyjnej nie dotyczył konstrukcji prawa
własności i innych praw majątkowych, czy też braku ich należytego zabezpieczenia, lecz jedynie ich ograniczeń. Argumenty skarżących
koncentrują się na wadliwej konstrukcji prawnej skarżonych przepisów u.p.o.l., nie zaś na zasadzie równości czy naruszeniu
istoty prawa własności. Z tego powodu art. 32 ust. 1 oraz art. 64 ust. 1 i 2 Konstytucji należy uznać za nieadekwatne wzorce
kontroli. Również co do zarzutów wskazanych w drugim punkcie zaskarżenia Marszałek podniósł wątpliwość co do wskazanych w
skardze wzorców kontroli. Uznał, w kontekście naruszenia zasady równości, że stawiane zarzuty oraz ich uzasadnienie nie pozwalają
przyjąć, aby właściwym wzorcem kontroli był art. 64 ust. 1 Konstytucji.
Marszałek uznał również, że w punkcie drugim petitum skargi nie został uzasadniony zarzut naruszenia zasady proporcjonalności wynikającej z art. 2 w związku z art. 31 ust. 3 w
związku z art. 64 ust. 1 i 2 Konstytucji. Naruszenia zakazu nieproporcjonalnej ingerencji w prawo własności skarżący zdają
się upatrywać w niejasnym określeniu w kwestionowanych przepisach przedmiotu opodatkowania, w oderwaniu od celu nałożenia
obowiązku podatkowego w ustawie (zob. skarga, s. 14). Oznacza to, że w rzeczywistości skarżący nie przedstawili samodzielnych
argumentów za naruszeniem przez kwestionowane przepisy prawne zasady proporcjonalności. Jakkolwiek zdawkowe, podane przez
nich uzasadnienie jest wtórne wobec zarzutu niezgodności z zasadą poprawnej legislacji i zasadą szczególnej określoności regulacji
daninowych. W związku z powyższym postępowanie w tym zakresie winno zostać umorzone ze względu na niedopuszczalność wydania
wyroku.
Marszałek wskazał także, że postępowanie w sprawie kontroli art. 2 ust. 1 pkt 2 u.p.o.l. powinno zostać umorzone. Ponieważ
w tym zakresie argumentacja Marszałka pokrywa się z przedstawioną przez Prokuratora, Trybunał postanowił jej nie przytaczać.
Marszałek zauważył również, że zakres normowania art. 5 ust. 1 pkt 2 u.p.o.l. obejmuje zakres normowania znacznie szerszy
od zakwestionowanego przez skarżących. Swoje zastrzeżenia kierują oni wyłącznie względem interpretacji pojęcia „budynku mieszkalnego
i jego części” (art. 5 ust. 1 pkt 2 lit. a u.p.o.l.) oraz „budynków pozostałych” (art. 5 ust. 1 pkt 2 lit. e u.p.o.l.), co
oznacza, że postępowanie w zakresie art. 5 ust. 1 pkt 2 lit. b-d u.p.o.l. winno zostać umorzone.
Przechodząc do merytorycznej oceny, Marszałek stwierdził, posiłkując się orzecznictwem TK, że zakwestionowane przepisy zostały
skonstruowane w sposób niebudzący poważnych wątpliwości co do ich treści normatywnej. „Skarżący nie wykazali, że art. 1a ust.
1 w związku z art. 5 ust. 1 pkt 2 lit. a) i e) u.p.o.l. jest narażony na rozbieżną interpretację, która mogłaby być źródłem
niepewności jego adresatów co do ich praw i obowiązków w zakresie prawa podatkowego, a organom stosującym prawo (…) stwarzać
możliwość dowolnego działania na jego podstawie. Nie potwierdziła tego przeprowadzona interpretacja zaskarżonego unormowania
wraz z jego otoczeniem normatywnym, jak również analiza stanowiska wypracowanego w praktyce stosowania prawa, w tym przede
wszystkim poglądów judykatury” (stanowisko Marszałka, s. 30-31). Występujące w poruszanej kwestii wątpliwości nie powodują
więc poważnych trudności interpretacyjnych, które nie mogą zostać usunięte przy zastosowaniu zasad wykładni językowej i systemowej.
„Dekodowana z art. 1a ust. 1 w związku z art. 5 ust. 1 pkt 2 u.p.o.l. treść dowodzi, że przepisy te nie naruszają zasady szczególnej
określoności regulacji daninowych, a co za tym idzie także zasady prawidłowej legislacji” (stanowisko, s. 31).
Odnośnie drugiego z zarzutów Marszałek zauważył, że „zróżnicowanie stawek podatku od garaży w zależności od tego, czy są one
lokalem stanowiącym odrębną własność, a w konsekwencji odrębnym przedmiotem opodatkowania, czy są jedynie przynależne do lokalu
mieszkalnego, stoi w sprzeczności z przyjętym w ustawie kryterium ustalania stawek podatkowych. Nie jest nim charakter prawny
lokalu stanowiącego przedmiot prawa własności (pomieszczenie przynależne do lokalu/odrębna własność lokalu), lecz przeznaczenie,
zgodnie z którym będzie on użytkowany. Mimo iż garaż jako pomieszczenie służące do przechowywania samochodów ze swej istoty
nie służy celom mieszkaniowym, nie można uznać, że sposób jego użytkowania jest oderwany od mieszkalnego charakteru budynku,
w którym się znajduje. Wykorzystywanie garażu wiąże się z mieszkaniową funkcją budynku i znajdujących się w nim lokali mieszkalnych
w ten sposób, że pomaga zaspokoić potrzeby mieszkaniowe osób, które w budynku tym realizują swoje cele i potrzeby mieszkaniowe
(przechowywane w garażu pojazdy mogą służyć dojazdowi do miejsca zamieszkania, dostarczaniu do niego przedmiotów niezbędnych
do aktywności życiowej mieszkańców itp.). Uwzględniając współczesne uwarunkowania społeczno-gospodarcze, należy przyjąć, że
posiadanie miejsca postojowego w podziemnym garażu wielostanowiskowym stanowi immanentny element «mieszkania». Podobnie dzieje
się w przypadku innych rodzajów «pomieszczeń przynależnych» do budynku mieszkalnego, o których mowa w ust. 4 art. 2 ustawy
z dnia 24 czerwca 1994 r. o własności lokali (Dz. U. z 2021 r. poz. 1048; dalej: u.w.l.), w szczególności piwnicy, strychu
czy komórki, choćby nawet bezpośrednio nie przylegały do budynku mieszkalnego lub były położone w granicach nieruchomości
gruntowej poza budynkiem, w którym wyodrębniono dany lokal. Podlegają one klasyfikacji według stawek przewidzianych dla budynków
mieszkalnych (art. 5 ust. 1 pkt 2 lit. a) u.p.o.l.) albowiem zaspokajają podstawowe potrzeby bytowe ludzi w zakresie zamieszkiwania,
mimo iż ze swej istoty nie służą do zamieszkiwania w nich.
Ponadto, bez względu na to, czy garaż stanowi nieruchomość odrębną od lokalu mieszkalnego, czy jest jedynie do niego przynależny,
pełni on tę samą funkcję. Sposób korzystania z garażu nie jest przecież zależny od jego prawno-rzeczowej natury” (stanowisko,
s. 33-34).
Marszałek podkreślił, że „różnica stawek podatku od nieruchomości w obydwu analizowanych przypadkach jest ponad dziesięciokrotna.
Tak duże zróżnicowanie w zakresie podatku od nieruchomości w obrębie jednej grupy podatników, tj. posiadających garaże, nie
znajduje racjonalnego uzasadnienia. Garaże stanowiące odrębną własność, w stosunku do garaży przynależnych do budynku mieszkalnego,
nie odznaczają się tak wyjątkową cechą, która uzasadniałaby znacząco odmienne traktowanie przez ustawodawcę. Potencjalne korzyści,
które wynikają z posiadania garaży o wyodrębnionej własności nie są w żaden sposób współmierne do zwiększonego obciążenia
podatkowego, wynikającego ze stawki przewidzianej dla «budynków lub ich części pozostałych». (…) Skarżący podnoszą, że często
to do podmiotu sprzedającego (dewelopera) należy decyzja, czy miejsce postojowe przechodzi we władanie osoby kupującej lokal
mieszkalny jako pomieszczenie przypisane do lokalu mieszkalnego, czy też jako udział we współwłasności garażu stanowiącego
odrębną nieruchomość. Okoliczność, na którą się powołują, nie jest zależna od ich woli. Wprawdzie kupujący mają świadomość
co do istniejącego stanu faktycznego przed nabyciem nieruchomości (garażu) oraz teoretycznie mogą swobodnie decydować o zakupie
wybranej nieruchomości (garażu), to w praktyce możliwość taka może być znacząco ograniczona lub nie występować w ogóle” (stanowisko,
s. 35). Brak jest zatem, zdaniem Marszałka, uzasadnienia dla zróżnicowanego traktowania przez przepisy podatkowe właścicieli
garaży.
Trybunał Konstytucyjny zważył, co następuje:
1.1. Przedmiotem rozpatrywanej skargi konstytucyjnej są art. 1a ust. 1 pkt 1 w związku z art. 2 ust. 1 pkt 2, w związku z
art. 5 ust. 1 pkt 2 ustawy z dnia 12 stycznia 1991 r. o podatkach i opłatach lokalnych (Dz. U. z 2017 r. poz. 1785, ze zm.;
obecnie: Dz. U. z 2023 r. poz. 70; dalej: u.p.o.l.). Trybunał Konstytucyjny stwierdził, że od momentu wniesienia skargi do
chwili jej rozpoznania kwestionowane w niej przepisy (poza zmianami stawek podatkowych, wynikającymi z obwieszczeń Ministra
Finansów wydawanych na podstawie art. 20 ust. 2 u.p.o.l., co nie ma znaczenia dla rozpoznania skargi) nie uległy zmianie.
Nie ma więc potrzeby zastosowania art. 59 ust. 3 ustawy z dnia 30 listopada 2016 r. o organizacji i trybie postępowania przed
Trybunałem Konstytucyjnym (Dz. U. z 2019 r. poz. 2393).
Kwestionowane przepisy miały następujące brzmienie:
1) art. 1a ust. 1. „Użyte w ustawie określenia oznaczają:
1) budynek – obiekt budowlany w rozumieniu przepisów prawa budowlanego, który jest trwale związany z gruntem, wydzielony z
przestrzeni za pomocą przegród budowlanych oraz posiada fundamenty i dach”;
2) art. 2 ust. 1. „Opodatkowaniu podatkiem od nieruchomości podlegają następujące nieruchomości lub obiekty budowlane:
(…) 2) budynki lub ich części”;
3) art. 5 ust. 1. „Rada gminy, w drodze uchwały, określa wysokość stawek podatku od nieruchomości, z tym że stawki nie mogą
przekroczyć rocznie:
2) od budynków lub ich części:
a) mieszkalnych – 0,51 zł od 1 m2 powierzchni użytkowej,
b) związanych z prowadzeniem działalności gospodarczej oraz od budynków mieszkalnych lub ich części zajętych na prowadzenie
działalności gospodarczej – 17,31 zł od 1 m2 powierzchni użytkowej,
c) zajętych na prowadzenie działalności gospodarczej w zakresie obrotu kwalifikowanym materiałem siewnym – 8,06 zł od 1 m2 powierzchni użytkowej,
d) związanych z udzielaniem świadczeń zdrowotnych (…),
e) pozostałych, w tym zajętych na prowadzenie odpłatnej statutowej działalności pożytku publicznego przez organizacje pożytku
publicznego – 5,78 zł od 1 m2 powierzchni użytkowej”.
1.2. Trybunał Konstytucyjny stwierdził, że konieczne jest doprecyzowanie zakresu zaskarżenia i ustalenie, czy wszystkie wymienione
w skardze konstytucyjnej przepisy prawne mają związek z przedstawionymi przez skarżących zarzutami niezgodności z Konstytucją.
Należało przy tym wziąć pod uwagę, że – jak wskazali sami skarżący – ich zastrzeżenia co do konstytucyjności kwestionowanych
regulacji prawnych dotyczą:
1) możliwości uznania – na potrzeby podatku od nieruchomości – garażu znajdującego się w budynku mieszkalnym, stanowiącego
wyodrębniony lokal za „część budynku” o odmiennym niż mieszkalny charakterze, a w konsekwencji
2) zastosowania różnych stawek podatku od nieruchomości do znajdującego się w budynku mieszkalnym garażu wielostanowiskowego
w zależności od tego, czy został wyodrębniony lub niewyodrębniony jako przedmiot odrębnej własności.
Jak wynika z analizy skargi konstytucyjnej oraz rozstrzygnięć zapadłych w sprawie skarżących, przedmiotem sporu w sprawie
skarżących było zaklasyfikowanie miejsca postojowego w garażu wielostanowiskowym, stanowiącego wyodrębniony lokal i, w efekcie,
zastosowanie do niego innej niż do mieszkania stawki podatku od nieruchomości. Istota tego sporu sprowadzała się do ustalenia,
czy wobec miejsca postojowego znajdującego się w garażu wielostanowiskowym, usytuowanego w budynku wielorodzinnym mieszkalnym,
należało zastosować stawkę podatku od nieruchomości przewidzianą w art. 5 ust. 1 pkt 2 lit. e u.p.o.l., czyli jak dla budynków
lub ich części pozostałych, czy też właściwa powinna być stawka określona w art. 5 ust. 1 pkt 2 lit. a u.p.o.l., przewidziana
dla budynków lub ich części mieszkalnych. Jednocześnie do sytuacji skarżących nie miały zastosowania i nie były kwestionowane
w skardze konstytucyjnej pozostałe podpunkty art. 5 ust. 1 pkt 2 u.p.o.l. Z tych względów Trybunał Konstytucyjny uznał, że
postępowanie w zakresie kontroli art. 5 ust. 1 pkt 2 lit. b-d u.p.o.l. należało umorzyć jako niedopuszczalne.
W przekonaniu pozostałych uczestników postępowania skarżący nie zakwestionowali w sposób poprawny art. 2 ust. 1 pkt 2 u.p.o.l.,
który wskazuje, że opodatkowaniu podlegają „budynki lub ich części”. Marszałek i Prokurator uznali, że skarżący nie kwestionują
samego faktu opodatkowania i nie wskazali w tym zakresie jakiejkolwiek argumentacji. Trybunał stwierdził jednak, że kwestionowany
przepis był kluczowym elementem analizy dokonanej przez Naczelny Sąd Administracyjny w uchwale z 27 lutego 2012 r. o sygn.
akt II FPS 4/11 (dalej: uchwała NSA) i, w związku z tym, przed oceną znaczenia tejże uchwały dla ustalenia treści kontrolowanych
norm, umorzenie postępowania w zakresie kontroli konstytucyjności art. 2 ust. 1 pkt 2 u.p.o.l. byłoby przedwczesne.
1.3. Skarżący wskazali jako wzorzec kontroli konstytucyjności art. 31 ust. 3 i art. 2 Konstytucji, które, w ich przekonaniu,
pozwalają na postawienie zarzutu nadmiernego fiskalizmu, a pośrednio również naruszenia zasady sprawiedliwości społecznej.
Trybunał podtrzymuje swoje dotychczasowe stanowisko, że art. 2 i art. 31 ust. 3 Konstytucji mogą być adekwatnymi wzorcami
kontroli regulacji prawa daninowego, jednak pod pewnymi warunkami: po pierwsze, kiedy ustawodawca pod pozorem regulacji daninowej
ustanowi instrument służący celom innym niż fiskalne, w szczególności nacjonalizacyjnym czy represyjnym (np. przez nadanie
podatkowi cech instytucji konfiskaty mienia); po drugie, jeżeli regulacje daninowe normują nie sferę nakładania obowiązków
daninowych, ale sferę realizacji tego obowiązku (por. wyrok TK z 12 grudnia 2017 r., sygn. SK 13/15, OTK ZU A/2017, poz. 85).
Skarżący nie przedstawili jednak argumentacji pozwalającej odnieść się do tego zarzutu w świetle wymogów określonych w dotychczasowym
orzecznictwie TK, w związku z czym Trybunał postanowił w tym zakresie umorzyć postępowanie.
Również postawiony w skardze konstytucyjnej zarzut naruszenia art. 64 ust. 1 Konstytucji nie dotyczył w istocie konstrukcji
prawa własności, czy też braku jego należytego zabezpieczenia, lecz wprowadzonych przez kwestionowane przepisy daninowe ograniczeń.
Argumenty skarżących koncentrowały się na wadliwej konstrukcji prawnej skarżonych przepisów u.p.o.l., nie naruszenia prawa
własności. Z tego powodu Trybunał uznał, że art. 64 ust. 1 Konstytucji nie jest adekwatnym wzorcem kontroli w niniejszej sprawie,
związku z czym Trybunał postanowił umorzyć postępowanie również w tym zakresie kontroli.
Odnosząc się do wskazanych przez skarżących zarzutów dotyczących naruszenia zasad poprawnej legislacji oraz szczególnej określoności
regulacji daninowych Trybunał przyjął (analogicznie jak w wyroku z 13 grudnia 2017 r., sygn. SK 48/15, OTK ZU A/2018, poz.
2), że dla rozstrzygnięcia problemu konstytucyjnego podniesionego przez skarżących w zupełności wystarczające będzie orzeczenie
w przedmiocie zgodności z zasadą szczególnej określoności regulacji daninowych. Spełnienie wyższego standardu legislacyjnego
(wyznaczonego przez zasadę szczególnej określoności regulacji daninowych) przesądza bowiem o spełnieniu standardu niższego
(wynikającego z zasady poprawnej legislacji), z kolei naruszenie wyższego standardu legislacyjnego czyni bezprzedmiotowym
weryfikację realizacji standardu niższego. Pogląd ten pozostaje wciąż aktualny (zob. wyrok TK z 4 lipca 2023 r., sygn. SK
14/21, OTK ZU A/2023, poz. 59). W konsekwencji, postępowanie w części dotyczącej zasady poprawnej legislacji podlegało umorzeniu
ze względu na zbędność wydania wyroku.
Skarżący zakwestionowali precyzyjność kryteriów objęcia danego lokalu (miejsca postojowego w garażu wielostanowiskowym) podatkiem
od nieruchomości. W skardze zostały przedstawione zarzuty dotyczące uzależnienia wysokości podatku od niejasnych kryteriów
kwalifikowania garażu do „pozostałych budynków lub ich części”, co w konsekwencji powoduje objęcie tego rodzaju lokalu wyższą
stawką podatkową niż budynki lub ich części zakwalifikowane jako „mieszkalne”. Mimo że zróżnicowanie stawek podatku uzależnione
jest od przeznaczenia przedmiotu opodatkowania, wątpliwości skarżących budzi przyjęte w orzecznictwie sądów administracyjnych
(w tym orzekających w ich sprawie) stanowisko, że część budynku może mieć odmienny charakter od reszty budynku, którego jest
częścią. Decydujące znaczenie dla przyjęcia takiego rozstrzygnięcia ich sprawy miała wskazana uchwała NSA.
2.1. W analizowanej uchwale NSA stwierdził m.in., że:
– garaże mogą podlegać odmiennemu opodatkowaniu podatkiem od nieruchomości przy założeniu, że stanowią one odrębny budynek
bądź część budynku;
– odrębna własność lokalu nie jest wymieniona jako przedmiot opodatkowania w art. 2 u.p.o.l. (stanowi o tym art. 3 ust. 4
i 5 u.p.o.l.);
– w myśl art. 3 ust. 4 u.p.o.l. jeśli nieruchomość lub obiekt budowlany stanowi współwłasność lub znajduje się w posiadaniu
dwóch lub więcej podmiotów, to stanowi odrębny przedmiot opodatkowania;
– ustawa definiuje, czym jest budynek (art. 1a ust. 1 pkt 1), nie definiuje jednak budynku mieszkalnego, choć tym pojęciem
posługuje się dla potrzeb określenia wysokości stawek podatku od nieruchomości (art. 5);
– orzecznictwo sądowoadministracyjne, określając zakres znaczeniowy pojęcia „budynek mieszkalny”, odwołuje się do przepisów
prawa budowlanego, a także słownikowego znaczenia tego pojęcia. Powoduje to trudności w kwalifikowaniu poszczególnych budynków
lub ich części do odpowiedniej stawki podatku i wskazuje na konieczność przeprowadzenia istotnych zmian w tym zakresie;
– określenie przez ustawodawcę, czym jest budynek przez odwołanie się w art. 1a ust. 1 pkt 1 u.p.o.l. do definicji zawartej
w ówczesnym art. 3 pkt 1 lit. a ustawy z dnia 7 lipca 1994 r. – Prawo budowlane (Dz. U. z 2006 r. Nr 156, poz. 1118, ze zm.;
obecnie: Dz. U. z 2023 r. poz. 682) stanowi błąd logiczny, który nie powinien mieć miejsca i potwierdza konieczność gruntownej
zmiany przepisów regulujących opodatkowanie podatkiem od nieruchomości;
– niezbędne jest skorzystanie z przepisów niepodatkowych, a mianowicie art. 21 ustawy z dnia 17 maja 1989 r. – Prawo geodezyjne
i kartograficzne (Dz. U. z 2005 r. Nr 240, poz. 2027, ze zm.; obecnie: Dz. U. z 2023 r. poz. 1752, ze zm.; dalej u.p.g.k.),
który wskazuje, że podstawę planowania gospodarczego, planowania przestrzennego, wymiaru podatków i świadczeń, oznaczania
nieruchomości w księgach wieczystych, statystyki publicznej, gospodarki nieruchomościami oraz ewidencji gospodarstw rolnych
stanowią dane zawarte w ewidencji gruntów i budynków;
– opodatkowanie budynku lub jego części stawką dla budynków mieszkalnych jest możliwe, jeśli w ewidencji gruntów i budynków
budynek został określony jako mieszkalny. Jeśli jednak budynek nie znalazł się w ewidencji, to – jak zauważył NSA – organy
podatkowe są uprawnione/zobowiązane do ustalenia charakteru (klasyfikacji) budynku do celów podatkowych, do czego wykorzystywane
jest rozporządzenie Ministra Rozwoju Regionalnego i Budownictwa z dnia 29 marca 2001 r. w sprawie ewidencji gruntów i budynków
(Dz. U. Nr 38, poz. 454) oraz rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 30 grudnia 1999 r. w sprawie Klasyfikacji Środków Trwałych
(Dz. U. Nr 112, poz. 1317, ze zm.), które zastąpione zostało rozporządzeniem Rady Ministrów z dnia 10 grudnia 2010 r. w sprawie
Klasyfikacji Środków Trwałych (Dz. U. Nr 242, poz. 1622, ze zm.). W oparciu o wyżej wskazane akty prawne NSA uznał, posiłkując
się również rozporządzeniem Rady Ministrów z dnia 30 grudnia 1999 r. w sprawie Polskiej Klasyfikacji Obiektów Budowlanych
(Dz. U. Nr 112, poz. 1316, ze zm.), że w zawisłej przed nim sprawie ma do czynienia z budynkiem należącym do kategorii mieszkalnych,
w którego bryle znajdują się garaże stanowiące przedmiot odrębnej własności lokali;
– u.p.o.l. definiuje pojęcie budynku, jednak nie wskazuje, co należy rozumieć pod pojęciem jego części. Aby to ustalić NSA
przyjął, że właściwe będzie przyjęcie znaczenia słownikowego. Mając je na uwadze stwierdził, że kluczowym dla rozstrzygnięcia
sprawy jest przesądzenie, czy garaż stanowiący część budynku mieszkalnego, będący odrębną nieruchomością, stanowi odrębny
przedmiot opodatkowania, a w konsekwencji może podlegać odmiennemu reżimowi opodatkowania niż budynek mieszkalny. Zdaniem
NSA art. 3 ust. 4 u.p.o.l. w powiązaniu z treścią art. 3 ust. 5 u.p.o.l. pozwalają uznać nieruchomość lub obiekt budowlany
stanowiący współwłasność lub znajdujący się w posiadaniu dwóch lub więcej podmiotów za odrębny przedmiot opodatkowania. Odrębność
ta (od innych części budynku) pozwala na różne opodatkowanie, w zależności od charakteru lokalu, który może być mieszkalny,
pozostały, bądź przeznaczony na działalność gospodarczą, w rozumieniu art. 5 ust. 1 u.p.o.l.;
– uwzględniając postanowienia u.w.l. NSA doszedł do wniosku, że garaż może stanowić pomieszczenie przynależne do lokalu mieszkalnego
albo może stanowić odrębną własność lokalową, co również decyduje o jego opodatkowaniu odpowiednią stawką podatku od nieruchomości;
– przechodząc do ustaleń związanych ze stawką podatku od nieruchomości (art. 5 ust. 1 u.p.o.l.) NSA stwierdził, że decydujące
znaczenie ma fakt, że lokal garaż nie ma charakteru mieszkalnego. W związku z tym, uwzględniając wykładnię językową, celowościową
oraz systemową NSA doszedł do wniosku, że w sytuacji, gdy garaż stanowi odrębny lokal to stanowi on odrębny przedmiot opodatkowania
nawet wówczas, jeśli cały budynek ma charakter mieszkalny. Umożliwia to opodatkowanie garaży stanowiących przedmiot odrębnej
własności, znajdujących się w budynku mieszkalnym wielorodzinnym, podatkiem od nieruchomości zgodnie z art. 5 ust. 1 pkt 2
lit. e u.p.o.l.;
– odnośnie zarzutu naruszenia zasady równości wobec prawa (art. 32 ust. 1 Konstytucji), NSA stwierdził, że faktycznie „nieuzasadnione
(niesprawiedliwe) jest aby właściciel domu o powierzchni 300 m² płacił niższą stawkę za znajdujący się w bryle domu jednorodzinnego
garaż, niż właściciel lokalu mieszkalnego np. o powierzchni 40 m², który jest jednocześnie właścicielem garażu stanowiącego
odrębną własność lokalową w budynku mieszkalnym wielorodzinnym. W Polsce nie obowiązuje jednak system podatku od nieruchomości,
który w przypadku opodatkowania budynków lub ich części uzależnia wysokość podatku od ich wartości. W związku z tym pomimo,
że podatek od nieruchomości zalicza się do grupy podatków od posiadania majątku, to jego wysokość nie jest uzależniona, w
omawianym przypadku, bezpośrednio od jego wartości, a od wykorzystywania go na określone cele (mieszkalne, do działalności
gospodarczej, pozostałe). W związku z powyższym, Naczelny Sąd Administracyjny nie stwierdził, aby zróżnicowanie stawek podatku
od garaży w zależności od tego, czy są one lokalem stanowiącym odrębną własność, a w konsekwencji odrębny przedmiot opodatkowania,
czy stanowią jedynie przynależność lokalu mieszkalnego, stanowiło naruszenie konstytucyjnej zasady równości wobec prawa wyrażonej
w art. 32 Konstytucji”.
2.2. Wymaga podkreślenia, że NSA w uchwale stwierdził, iż u.p.o.l. jest obarczona mankamentami legislacyjnymi, w tym błędami
logicznymi. Również przedstawiciele nauki prawa, komentujący uchwałę, niezależnie od aprobującego (zob. B. Pahl, Glosa do uchwały NSA z dnia 27 lutego 2012 r., II FPS 4/11, Lex/el, pkt III; G. Borkowski, Podatek od garażu w budynku wielorodzinnym. Glosa do uchwały NSA z dnia 27 lutego 2012 r., II FPS 4/11, „Glosa” nr 2/2012, s. 132) lub krytycznego (Ł. Karczyński, Opodatkowanie garaży w budynkach mieszkalnych podatkiem od nieruchomości. Glosa do uchwały NSA z dnia 27 lutego 2012 r., II
FPS 4/11, „Gdańskie Studia Prawnicze” nr 4/2012, s. 96; J. Repel, Glosa do uchwały składu siedmiu sędziów NSA z dnia 27 lutego 2012 r. (sygn. akt II FPS 4/11), „Zeszyty Naukowe Sądownictwa Administracyjnego” nr 4/2013, s. 185) stanowiska zawartego w ich glosach podkreślili, jak duże znaczenie dla analizowanego problemu mają wady legislacyjnie u.p.o.l.
Rezultat interpretacyjny osiągnięty dzięki przedmiotowej uchwale, choć przyczynił się do ujednolicenia orzecznictwa i definitywnie
ustalił zasady opodatkowania garażu w budynkach wielomieszkaniowych, został oparty na wątpliwych przesłankach z punktu widzenia
konstytucyjnych reguł stanowienia prawa podatkowego.
2.3. Uchwała NSA została wydana na skutek wyłonienia się zagadnienia prawnego budzącego poważne wątpliwości (art. 187 § 1
ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. – Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi, Dz. U. Nr 153, poz. 1270, ze zm.;
obecnie: Dz. U. z 2023 r. poz. 1634, ze zm.). Jak wynika z wyroku NSA zapadłego w sprawie skarżących, stanowisk uczestników
postępowania oraz ustaleń Trybunału, po wydaniu omawianej uchwały NSA orzecznictwo sądowe i praktyka stosowania prawa ustabilizowały
się zgodnie z regułami w niej wytyczonymi. Ustalenie to jest istotne dla rozpoznawanej skargi konstytucyjnej, ponieważ w orzecznictwie
TK ugruntowane jest jednolite stanowisko co do badania przepisów w rozumieniu nadanym im w praktyce stosowania prawa. Jeśli
określony sposób rozumienia przepisu znalazł jednoznaczny i autorytatywny wyraz w orzecznictwie Sądu Najwyższego bądź Naczelnego
Sądu Administracyjnego, Trybunał uznaje, że przepis ten nabrał takiej właśnie treści (zob. np. wyrok z 3 października 2000
r., sygn. K 33/99, OTK ZU nr 6/2000, poz. 188). Jednakże Trybunał podkreślał, że nie chodzi tu o jedną z możliwych wersji
abstrakcyjnie dokonywanej interpretacji, ale o normę o treści i zakresie obowiązywania wynikających z ustalonego powszechnego
znaczenia w rzeczywistości nadawanego kontrolowanym przepisom. W tym bowiem zakresie granica między brzmieniem prawa i brzmieniem
utrwalonym dzięki powszechnej praktyce jego stosowania ulega zatarciu, co wpływa na zakres dopuszczalnej kontroli konstytucyjności
w ramach skargi konstytucyjnej (zob. wyrok z 1 lipca 2008 r., sygn. SK 40/07, OTK ZU nr 6/A/2008, poz. 101).
Powyższe ustalenia wskazują, że kwestionowane przez skarżących przepisy zostały zinterpretowane w uchwale NSA w sposób, który
spełnia wymogi jednolitej i powtarzalnej praktyki stosowania prawa podlegającej kognicji Trybunału. Oznacza również, że nie
ma podstaw do umorzenia postępowania w zakresie kontroli konstytucyjności art. 2 ust. 1 pkt 2 u.p.o.l., ponieważ przepis ten
stanowił istotny element ustaleń dokonanych przez NSA, prowadzących następnie do wydania wskazanej wyżej uchwały.
Wskazane przez skarżących wzorce kontroli zostały obszernie omówione w dotychczasowym orzecznictwie Trybunału i, w związku
z tym, zostaną zaprezentowane ogólnie.
Z przywołanej przez skarżących zasady szczególnej określoności prawa daninowego wynika obowiązek ustawodawcy takiego stanowienia
podatków, aby wynikające z przepisów podatkowych normy prawne, określające obowiązek podatnika, były w pełni precyzyjne, niebudzące
wątpliwości (zob. M. Mazurkiewicz, M. Łyszkowski, Kontrola konstytucyjności aktów normatywnych prawa finansowego [w:] System prawa finansowego t. I, (red.) C. Kosikowski, Warszawa 2010, s. 262). Art. 84 Konstytucji wprowadza wymaganie, aby ciężary i świadczenia publiczne
były regulowane ustawowo. Ustrojodawca doprecyzował zakres tej regulacji w odniesieniu do podatków w art. 217 Konstytucji,
który: „ustanawia bezwzględną wyłączność ustawy dla unormowania: po pierwsze, nakładania podatków i innych danin publicznych
o niepodatkowym charakterze, po drugie, dla określania podstawowych elementów konstrukcji podatku, takich jak podmiot, przedmiot
opodatkowania i stawka podatkowa, a także zasad przyznawania ulg i umorzeń oraz kategorii podmiotów zwolnionych od podatków.
W tych materiach konieczne jest więc uregulowanie w samej ustawie wszystkich wymaganych elementów, tak aby unormowanie ustawowe
zyskało cechy kompletności, precyzji i jednoznaczności” (wyrok z 15 lipca 2013 r., sygn. K 7/12, OTK ZU nr 6/A/2013, poz.
76).
Na gruncie art. 84 i art. 217 Konstytucji została skonstruowana zasada władztwa daninowego, z której wynika kompetencja państwa
do obciążania określonych podmiotów daninami (w tym podatkami), umożliwiającymi realizację zadań publicznych. Nakładanie danin
(w tym przede wszystkim podatków) jest więc na gruncie Konstytucji uprawnione i nie może być traktowane jako pozbawianie własności,
a ustawodawca ma w tym względzie dalece posuniętą swobodę. Jednakże swoboda ustawodawcy nie może być absolutna i nie może
przekształcić się w dowolność. Swoboda ustawodawcy w zakresie kształtowania treści ustaw podatkowych ograniczona jest obowiązkiem
przestrzegania reguł dotyczących wymogów drogi ustawodawczej, procedury uchwalania ustaw podatkowych oraz wymogu szczególnej
dbałości legislacyjnej przy stanowieniu przepisów prawnych, aby umożliwiały one konstruowanie precyzyjnych norm podatkowych
(zob. wyrok TK z 27 listopada 2007 r., sygn. SK 39/06, OTK ZU nr 10/A/2007, poz. 127).
Z art. 217 Konstytucji wynika również, że przedmiot (podstawa) opodatkowania musi być określony w sposób niebudzący wątpliwości.
W orzecznictwie Trybunału podkreśla się, że wyłączność drogi ustawowej w nakładaniu podatków służy stworzeniu silniejszej
ochrony proceduralnej praw podatnika wobec organów władzy publicznej, a zawarty w art. 217 Konstytucji nakaz określania w
ustawie istotnych elementów obowiązku podatkowego należy rozumieć jako nakaz szczególnej precyzji przy określaniu podmiotów
opodatkowania, przedmiotów opodatkowania oraz stawek podatkowych. Art. 217 Konstytucji konkretyzuje w zakresie obowiązku podatkowego
zasadę określoności prawa, będącą częścią zasady zaufania obywateli do państwa i prawa (zob. wyrok z 11 maja 2004 r., sygn.
K 4/03, OTK ZU nr 5/A/2004, poz. 41).
Zgodnie z zasadą równości (art. 32 ust. 1 Konstytucji) wszystkie podmioty prawa (adresaci norm prawnych), charakteryzujące
się daną cechą istotną (relewantną) w równym stopniu, mają być traktowane równo, a więc według jednakowej miary, bez różnicowań
zarówno dyskryminujących, jak i faworyzujących. Stanowi ona również o dopuszczalności zróżnicowania sytuacji prawnej podmiotów
różnych. Dopiero jeżeli kontrolowana norma traktuje odmiennie adresatów, którzy odznaczają się określoną cechą wspólną, to
mamy do czynienia z odstępstwem od zasady równości, co należy ocenić przez pryzmat przyjętego przez ustawodawcę kryterium
zróżnicowania. Taka konstrukcja zasady równości oznacza, że kluczowe znaczenie dla oceny zgodności zakwestionowanego przepisu
z art. 32 ust. 1 Konstytucji ma ustalenie „cechy istotnej”, gdyż przesądza ona o uznaniu porównywanych podmiotów za podobne
lub odmienne.
Skarżący powiązali zasadę równości z zasadą równej ochrony prawnej własności, innych praw majątkowych oraz prawa dziedziczenia
(art. 64 ust. 2 Konstytucji). Istotą art. 64 ust. 2 Konstytucji jest podkreślenie, że ochrona własności i innych praw majątkowych
jest równa dla wszystkich, co akcentuje element podmiotowy (zob. wyrok TK z 25 lutego 1999 r., sygn. K 23/98, OTK ZU nr 2/1999,
poz. 25). Jest ona równa bez względu na: zakres podmiotowy, charakter podmiotu danego prawa czy kryterium drogi uzyskania
tytułu własności, a także wyklucza zróżnicowanie między osobami fizycznymi a osobami prawnymi (zob. wyroki TK z: 22 lutego
2000 r., sygn. SK 13/98, OTK ZU nr 1/2000, poz. 5; 28 września 2015 r., sygn. K 20/14, OTK ZU nr 8/A/2015, poz. 123). W orzecznictwie
TK wskazuje się na dwa aspekty ochrony konstytucyjnej praw majątkowych z punktu widzenia podmiotowego. Po pierwsze, ochroną
taką objęty jest każdy, komu przysługuje prawo podmiotowe, bez względu na posiadane cechy osobowe czy inne szczególne przymioty.
Po drugie, ochrona praw podmiotowych musi być równa dla wszystkich podmiotów. Oznacza to, że ustawodawca, tworząc określone
prawa majątkowe i mając szeroką swobodę w kreowaniu ich treści, musi liczyć się z koniecznością respektowania zasad wskazanych
w art. 64 Konstytucji (zob. wyrok TK z 24 lutego 2009 r., sygn. SK 34/07, OTK ZU nr 2/A/2009, poz. 10).
W aspekcie przedmiotowym art. 64 ust. 2 Konstytucji odnosi się do wszelkich praw majątkowych (zob. L. Garlicki, S. Jarosz-Żukowska,
uwagi do art. 64, [w:] Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej. Komentarz, t. II, red. L. Garlicki, M. Zubik, Warszawa 2016, s. 611). Potwierdza to TK, który wielokrotnie wskazywał, że przywołany przepis
nie tylko nawiązuje do zasady równości, ale też daje wyraz ogólnemu stwierdzeniu, iż wszystkie prawa majątkowe muszą podlegać
ochronie prawnej (zob. wyroki z: 13 kwietnia 1999 r., sygn. K 36/98, OTK ZU nr 3/1999, poz. 40; 23 kwietnia 2020 r., sygn.
SK 66/19, OTK ZU A/2020, poz. 13).
Z drugiej zaś strony, nakaz równej ochrony praw majątkowych należy odnosić jedynie do praw majątkowych zaliczanych do tej
samej kategorii. Zróżnicowanie charakteru poszczególnych praw majątkowych determinuje zróżnicowanie zakresu ich ochrony. Musi
być ono jednak obiektywnie uzasadnione. Trybunał wskazywał też, że zróżnicowanie charakteru poszczególnych praw majątkowych
determinować może zróżnicowanie zakresu ich ochrony (zob. wyrok o sygn. K 23/98), tym bardziej że nakaz równej ochrony praw
majątkowych tej samej kategorii nie jest absolutny i dopuszcza uzasadnione odstępstwa. Jeżeli można wykazać, że zróżnicowanie
ochrony jest uzasadnione relewantnością, proporcjonalnością i powiązaniami z innymi zasadami konstytucyjnymi, to zróżnicowanie
takie jest dopuszczalne (zob. wyrok TK z 31 stycznia 2001 r., sygn. P 4/99, OTK ZU nr 1/2001, poz. 5).
Zasada równej ochrony ujęta w art. 64 ust. 2 Konstytucji wyklucza więc zróżnicowanie pod względem podmiotowym, dopuszczając
je w aspekcie przedmiotowym, ze względu na odmienność sytuacji faktycznych lub prawnych podmiotów, w odniesieniu do ochrony
praw majątkowych tego samego typu, ale różnej wartości (por. postanowienie TK z 9 czerwca 2010 r., sygn. SK 32/09, OTK ZU
nr 5/A/2010, poz. 55).
4. Kontrola konstytucyjności.
4.1. Pozostałe zarzuty przedstawione i uzasadnione przez skarżących dotyczą naruszenia zasady szczególnej określoności regulacji
daninowych i zasady równości (w tym równej ochrony prawa własności i innych praw majątkowych).
4.2. Zarówno Trybunał Konstytucyjny w dotychczasowym orzecznictwie (zob. np. wyroki: z 13 września 2011 r., sygn. P 33/09,
OTK ZU nr 7/A/2011, poz. 71 i o sygn. SK 48/15), jak i NSA m.in. w przedstawionej wyżej uchwale analizują na gruncie u.p.o.l.
pojęcia „budynku”, „budynku mieszkalnego”, „budynku pozostałego”, „garażu”, „samodzielnego lokalu”, „odrębnej własności lokalu”.
Powtarzanie tych ustaleń w całości nie jest w tym miejscu konieczne. Przypomnieć jednak należy, że system definicji zawartych
w u.o.p.l jest w dotychczasowych orzeczeniach krytykowany i, co istotne, problemy definicyjne nie zostały w ciągu ostatnich
lat przez ustawodawcę rozwiązane (zob. ustalenia w wyroku o sygn. SK 14/21).
W rozpoznawanej sprawie problematyczne pozostaje rozstrzyganie na podstawie u.p.o.l. o treści kluczowych dla niniejszej sprawy
zagadnień, czyli czym jest „budynek mieszkalny” oraz „część budynku”. Przyjęcie na potrzeby podatku od nieruchomości, że „część
budynku” może mieć odrębny (mieszkalny albo pozostały) charakter od całego budynku – jak zrobił to w uchwale NSA – pozwala
na zastosowanie odrębnych stawek dla „budynku” i „części budynku”. W celu przeprowadzenia takiego wywodu NSA dokonał wykładni
innych niż u.p.o.l. aktów prawnych, do czego Trybunał odniesie się w dalszej części uzasadnienia.
Przypomnienia wymaga, że w uchwale NSA stwierdził, iż „[u]stawa nie definiuje pojęcia budynku mieszkalnego, choć posługuje
się nim dla potrzeb określenia wysokości stawek podatku od nieruchomości (art. 5 u.p.o.l.). Orzecznictwo sądowoadministracyjne
określając zakres znaczeniowy pojęcia «budynek mieszkalny» odwołuje się do przepisów prawa budowlanego, a także słownikowego
znaczenia tego pojęcia. (…) Trudności w kwalifikowaniu poszczególnych budynków lub ich części do odpowiedniej stawki podatku
wskazują na konieczność przeprowadzenia istotnych zmian w tym zakresie” (pkt 16 uchwały NSA).
W tej samej uchwale NSA stwierdził (pkt 19), że u.p.o.l. „definiuje pojęcie budynku, nie wskazuje jednak co należy rozumieć
pod pojęciem jego «części»” i przyjmuje w tym celu słownikowe rozumienie pojęcia „część”. Należy wskazać, że pojęciem „część
budynku” posługują się art. 2 ust. 1 pkt 2 u.p.o.l. (jako przedmiotem opodatkowania) i art. 5 ust. 1 pkt 2, w którym ustawodawca
upoważnił radę gminy do określenia wysokości stawek podatku od nieruchomości. U.p.o.l. definiuje pojęcie budynku (art. 1a
ust. 1 pkt 1 – abstrahując w tym momencie od jakości tej definicji), nie wskazuje jednak, co należy rozumieć pod pojęciem
jego „części”. Na gruncie u.p.o.l. nie ma również podstaw, aby dokonać podziału budynków do celu podatku od nieruchomości
według kryteriów innych niż wskazane w art. 5 ust. 2 u.p.o.l. Ustawodawca w u.p.o.l. nie podzielił przedmiotów opodatkowania
na budynek i części budynku; nie ma więc na gruncie ustawy podatkowej podstaw do przyjęcia, że istnieją dwa przedmioty opodatkowania.
Nieuprawniona byłaby sytuacja, w której części budynków ze względu na ich wyodrębnienie prawne traktowano by inaczej (gorzej)
w sensie podatkowym od lokali, które są wyodrębnione tylko fizycznie i także stanowią część budynku mieszkalnego.
Samodzielny lokal mieszkalny, a także lokale o innym przeznaczeniu, o których mowa w u.p.o.l., mimo że na mocy tej ustawy
mogą stanowić odrębne nieruchomości, są faktycznie częściami określonego budynku (tu: mieszkalnego) i z powodu wzmiankowanego
wyodrębnienia nie przestają nimi być. Pod względem prawnym potwierdza to art. 2 ust. 2 zdanie pierwsze u.w.l., w którym definiuje
się samodzielny lokal jako obszar wydzielony trwałymi ścianami w obrębie budynku, a także art. 2 ust. 1 pkt 2 u.p.o.l. – wskazujący
jako przedmiot opodatkowania budynki lub ich części, nie zaś określone (mieszkalne, niemieszkalne) lokale mieszczące się w
budynku.
W art. 5 ust. 1 pkt 2 lit. a oraz lit. e u.p.o.l. do wskazanych w nich przedmiotów opodatkowania w postaci „budynków lub ich
części” zastosowanie znajdują, determinujące zróżnicowane stawki podatkowe, określenia: „mieszkalne” oraz „pozostałe”. Przepis
ten stanowi o stawce podatkowej w relacji do budynków mieszkalnych lub ich części. Art. 5 ust. 1 pkt 2 lit. a u.p.o.l. nie
stanowi natomiast o częściach mieszkalnych i niemieszkalnych budynków mieszkalnych. Można wskazać tego cztery przyczyny:
1) analizowana regulacja odnosi się do pojęcia i kategorii budynków mieszkalnych obejmujących – pod względem faktycznym i
prawnym – ich części, które mogą być mieszkalne i niemieszkalne;
2) znajdujący się w obrębie budynku mieszkalnego lokal mieszkalny lub lokal o innym przeznaczeniu, nie przestaje być z racji
swego charakteru częścią budynku mieszkalnego;
3) w treści art. 5 ust. 1 pkt 2 lit. a u.p.o.l. ustawodawca nie wyróżnił części budynku mieszkalnego o mieszkalnym albo niemieszkalnym
przeznaczeniu;
4) przedstawione wyżej ustalenia dotyczą również art. 5 ust. 1 pkt 2 lit. e u.p.o.l., adresowanej przedmiotowo do „pozostałych”
budynków lub ich części. Trudno przyjąć, aby dla celów podatkowych racjonalny prawodawca przewidział i wyodrębnił prawnie
„część mieszkalną” „pozostałego” budynku niemieszkalnego. Art. 5 ust. 1 pkt 2 lit. e u.p.o.l. stanowi więc o „pozostałych”
budynkach lub ich częściach, nie stanowi natomiast o „częściach mieszkalnych” budynków „pozostałych”.
4.3. Trybunał nie znalazł również podstaw, aby uznać, że art. 21 ust. 1 u.p.g.k. powinien zostać zastosowany do celów wyznaczania
podatku od nieruchomości w sposób określony w uchwale NSA. Art. 21 ust. 1 u.p.g.k. stanowi wprost o tym, że dane zawarte w
ewidencji gruntów i budynków stanowią m.in. podstawę wymiaru podatku. Przez podstawę wymiaru podatku należy rozumieć zarówno
określenie przedmiotu opodatkowania, zaliczenie do właściwej stawki podatkowej, jak i objęcie określonych gruntów zwolnieniem
od opodatkowania. Dokonując podziału na budynki czy lokale, mieszkalne albo niemieszkalne, ustawodawca w przywoływanych przepisach
nie ingeruje w sam podział przedmiotu opodatkowania dokonany w ustawie podatkowej. Wymienienie określonego lokalu w ewidencji
gruntów i budynków nie zmienia faktu, że stanowi on część budynku mieszkalnego, która to część, a nie lokal, rodzajowo podlega
opodatkowaniu podatkiem od nieruchomości.
Nie podważa zaprezentowanej powyżej tezy także treść art. 3 ust. 5 u.p.o.l., zgodnie z którym: „[j]eżeli wyodrębniono własność
lokali, obowiązek podatkowy w zakresie podatku od nieruchomości od gruntu oraz od części budynku stanowiących nieruchomość
wspólną w rozumieniu art. 3 ustawy z dnia 24 czerwca 1994 r. o własności lokali (…) ciąży na właścicielach w zakresie odpowiadającym
ich udziałowi w nieruchomości wspólnej”. Przepis ten potwierdza jedynie, na kim ciąży obowiązek podatkowy w podatku od nieruchomości
od gruntu oraz części budynku stanowiących współwłasność, nie normuje natomiast przedmiotu opodatkowania tym podatkiem, który
określony jest w art. 2 ust. 1 u.p.o.l. Regulacja prawna art. 3 ust. 5 u.p.o.l. nie determinuje więc stawki podatkowej.
4.4. W ocenie Trybunału art. 84 i art. 217 Konstytucji stawiają wymóg, aby klasyfikując przedmiot opodatkowania, posługiwać
się definicjami zawartymi w ustawie podatkowej (ewentualnie wyjątkowo w ustawach, do których przepisy ustaw podatkowych wprost
odsyłają), a nie posiłkować się przesądzająco znaczeniami zawartymi w innych aktach prawnych, do których ustawa podatkowa
poddawana wykładni nawet nie odsyła. Wymóg ten jest istotny nie tylko ze względu na konieczność jednoznacznego i precyzyjnego
zrekonstruowania obowiązku podatkowego, lecz także dlatego, że minimalizuje przypadki niezamierzonej przez ustawodawcę ingerencji
w treść tego obowiązku. W sytuacji, gdy przy ustaleniu treści obowiązku podatkowego bierzemy pod uwagę także przepisy spoza
prawa daninowego (tak jak miało to miejsce w niniejszej sprawie), ryzyko przypadkowej i niezamierzonej jego modyfikacji poważnie
wzrasta. Jeszcze bardziej rażącym naruszeniem standardu określonego w art. 84 i art. 217 Konstytucji jest sytuacja, kiedy
treść choćby niektórych elementów wyznaczających zakres obowiązku podatkowego wynika z przepisów podustawowych (co także miało
miejsce w niniejszej sprawie). Dlatego w doktrynie podkreśla się, że prawo podatkowe, aby mogło wypełniać swoje zadania, może
być związane tylko własnymi pojęciami (zob. R. Mastalski, Interpretacja prawa podatkowego, źródła prawa podatkowego i jego wykładnia, Wrocław 1989, s. 98). Ustawodawca posługuje się wprawdzie w prawie podatkowym pojęciami z innych dziedzin prawa, nawet bez
ich zmiany lub modyfikacji, lecz czyni to zasadniczo tylko wtedy, gdy uzna, że pojęcia te mogą być wykorzystane do realizacji
celów opodatkowania. Używając nazw analogicznych, jak w innych gałęziach prawa, prawo podatkowe albo może im przypisywać takie
znaczenie jak w danej dziedzinie, albo też nadawać znaczenie szczególne, uzależnione od celów, jakie ustawodawca zamierza
realizować. Dokonując wykładni językowej prawa podatkowego, która powinna być uściślona i rozwijana w kontekście wykładni
systemowej i funkcjonalnej, należy przede wszystkim szukać „podatkowego” rozumienia pojęć używanych przez ustawodawcę. Na
gruncie powołanej w sprawie skarżących, ale i w uchwale NSA, ustawy o własności lokali – garaż może stanowić lokal niemieszkalny,
pomieszczenie przynależne do samodzielnego lokalu mieszkalnego, odrębną własność lokalu. Konstatacje te nie powinny jednak
mieć decydującego wpływu na rozważania dotyczące opodatkowania garażu na gruncie u.p.o.l.; mogą mieć tylko charakter pomocniczy.
Trybunał zwrócił przy tym uwagę, że skoro ustawodawca nie odwołał się w u.p.o.l. w sposób wyraźny i jednoznaczny do wskazanych
w uchwale NSA ustaw niepodatkowych, to należy uznać, że nie wolno tego „dopowiadać” czy też „doprecyzowywać” interpretatorowi.
Zaistniała wątpliwość nie może więc być interpretowana na niekorzyść podatnika. Na konieczność respektowania tej zasady w
procesie wykładni przepisów prawa podatkowego zwracał uwagę Trybunał, stwierdzając m.in. w wyroku z 18 lipca 2013 r., sygn.
SK 18/09 (OTK ZU nr 6/A/2013, poz. 80), że, zgodnie z wymogami konstytucyjnymi, niejasnych regulacji podatkowych nie wolno
interpretować na niekorzyść podatników, a w konsekwencji, jeśli takie regulacje okazują się ostatecznie wieloznaczne, to zgodnie
z zasadą in dubio pro tributario należy opowiedzieć się za rozwiązaniem uwzględniającym interes podmiotu obowiązanego do świadczeń podatkowych (zob. również
ustalenia zawarte w wyroku o sygn. SK 14/21).
Nie tylko z orzecznictwa Trybunału, lecz także z orzecznictwa NSA wynika, że obowiązywanie tej zasady nakazuje, aby w razie
potrzeby rozstrzygania między różnymi wchodzącymi w grę wariantami interpretacyjnymi organy stosujące wybrały rezultat najbardziej
korzystny dla podatnika (por. np. uchwały NSA z: 17 listopada 2014 r., sygn. akt II FPS 3/14 i sygn. akt II FPS 4/14 oraz
z 27 marca 2023 r. sygn. akt I FPS 2/22). Zasadę tę na gruncie sądownictwa administracyjnego należy rozumieć w ten sposób,
że jeśli występują wątpliwości co do znaczenia przepisu w konkretnej sytuacji, których nie będzie można usunąć w wyniku prawidłowo
prowadzonej wykładni przepisów prawa podatkowego (por. wyrok NSA z 11 maja 2018 r., sygn. akt II FSK 1126/16), to wówczas
należy przyjąć znaczenie przepisów korzystniejsze dla podatnika, ponieważ mamy do czynienia z „niedającą się usunąć wątpliwością”
dotyczącą treści przepisu prawa podatkowego (por. S. Bogucki, Zasada in dubio pro tributario po jej normatywizacji, „Zeszyty Naukowe Sądownictwa Administracyjnego” nr 3-4/2021, s. 97 i n.).
4.5. Wyżej przedstawione okoliczności prowadziły Trybunał do uznania, że art. 1a ust. 1 pkt 1 w związku z art. 2 ust. 1 pkt
2 i w związku z art. 5 ust. 1 pkt 2 u.p.o.l., w zakresie, w jakim umożliwiają, na potrzeby podatku od nieruchomości, uznanie
wyodrębnionego garażu znajdującego się w budynku mieszkalnym, za część budynku o odmiennym niż mieszkalny charakterze, są
niezgodne z zasadą szczególnej określoności regulacji daninowych, wywodzoną z art. 84 w związku z art. 217 Konstytucji.
Stwierdzenie niezgodności kwestionowanych przepisów z art. 84 w związku z art. 217 Konstytucji czyni zbędną ich kontrolę z
art. 64 ust. 3 Konstytucji.
4.6. Kolejny z rozpoznawanych przez Trybunał zarzutów dotyczy nierównego traktowania właścicieli miejsc garażowych w budynkach
wielomieszkaniowych. Aby sformułowany przez skarżących zarzut ocenić z punktu widzenia zasady równości należy ocenić, czy
ustawodawca prawidłowo: 1) wskazał klasy podmiotów znajdujących się w jednakowej sytuacji prawnej, do których odnosimy ocenę;
2) wykazał, że kwestionowana regulacja prowadzi do zróżnicowania sytuacji prawnej tych podmiotów oraz czy 3) zróżnicowanie
to nie ma konstytucyjnego umocowania.
Trybunał przypomniał, że podatek od nieruchomości zaliczany jest do grupy podatków majątkowych (od posiadania majątku), w
którym ciężar podatku został zróżnicowany w zależności od charakteru majątku. Objęci tym podatkiem są zasadniczo wszyscy (art.
3 ust. 1 u.p.o.l.). Ustawodawca w art. 5 ust. 1 u.p.o.l. dokonał rozróżnienia stawek podatku w zależności od przedmiotu opodatkowania
– rodzaju nieruchomości, które danym podatkiem są objęte. W art. 5 ust. 1 pkt 2 lit. a u.p.o.l. ustawodawca przewidział najniższą
(preferencyjną) stawkę podatkową w stosunku do podatników posiadających majątek służący (przeznaczony) do celów mieszkalnych,
w tym miejsca garażowe w budynku wielomieszkaniowym, jeżeli stanowią one przynależność do lokalu mieszkalnego. W art. 5 ust.
1 pkt 2 lit. e u.p.o.l. wskazał z kolei nieruchomości „pozostałe”, których zbiór można potraktować jako częściowo otwarty
(verba legis: „pozostałych, w tym zajętych na prowadzenie odpłatnej statutowej działalności pożytku publicznego przez organizacje pożytku
publicznego”), a do którego zostały zaliczone m.in. miejsca garażowe w budynkach wielomieszkaniowych, niestanowiące przynależności
do lokalu. Jak zostało to wskazane w wyżej przeprowadzonych rozważaniach, podział ten, mający istotne znaczenie podatkowe,
wynika nie z przepisów prawa, lecz z wykładni prawa dokonanej w uchwale NSA. W przekonaniu składu orzekającego w niniejszej
sprawie prowadzi to do sytuacji, kiedy z punktu widzenia przepisów prawa podatkowego, a także przepisów, do których wprost
prawo podatkowe się odwołuje, nie istnieją podstawy prawne, aby garaże w budynkach wielomieszkaniowych były traktowane jako
kategoria niejednolita. Oznacza to również, że podatnicy podatku od nieruchomości, będący właścicielami takich miejsc, powinni
w świetle prawa być traktowani tak samo.
Oceniając sytuację prawną pod względem drugiego z kryteriów, Trybunał nie miał wątpliwości, podobnie jak wszyscy uczestnicy
postępowania, że kwestionowana regulacja – wynikająca przede wszystkim z ewidentnego braku samoistnej podstawy prawnej opodatkowania
garaży w u.p.o.l., lecz także utrwalonej wykładni przepisów prawa – prowadzi do zróżnicowania sytuacji prawnej podmiotów,
których dotyczy ocena. Pozwoliło to przejść do trzeciego punktu oceny, czyli weryfikacji, czy zróżnicowanie to ma swoje podstawy
konstytucyjne.
Trybunał podzielił tu stanowisko Marszałka, że „zróżnicowanie stawek podatku od garaży w zależności od tego, czy są one lokalem
stanowiącym odrębną własność, a w konsekwencji odrębnym przedmiotem opodatkowania, czy są jedynie przynależne do lokalu mieszkalnego,
stoi w sprzeczności z przyjętym w ustawie kryterium ustalania stawek podatkowych. Nie jest nim charakter prawny lokalu stanowiącego
przedmiot prawa własności (pomieszczenie przynależne do lokalu/odrębna własność lokalu), lecz przeznaczenie, zgodnie z którym
będzie on użytkowany. (…) Uwzględniając współczesne uwarunkowania społeczno-gospodarcze, należy przyjąć, że posiadanie miejsca
postojowego w podziemnym garażu wielostanowiskowym stanowi immanentny element «mieszkania». Podobnie dzieje się w przypadku
innych rodzajów «pomieszczeń przynależnych» do budynku mieszkalnego, o których mowa w ust. 4 art. 2 u.w.l., w szczególności
piwnicy, strychu czy komórki, choćby nawet bezpośrednio nie przylegały do budynku mieszkalnego lub były położone w granicach
nieruchomości gruntowej poza budynkiem, w którym wyodrębniono dany lokal. Podlegają one klasyfikacji według stawek przewidzianych
dla budynków mieszkalnych (art. 5 ust. 1 pkt 2 lit. a) u.p.o.l.) albowiem zaspokajają podstawowe potrzeby bytowe ludzi w zakresie
zamieszkiwania, mimo iż ze swej istoty nie służą do zamieszkiwania w nich. Ponadto, bez względu na to, czy garaż stanowi nieruchomość
odrębną od lokalu mieszkalnego, czy jest jedynie do niego przynależny, pełni on tę samą funkcję. Sposób korzystania z garażu
nie jest przecież zależny od jego prawno-rzeczowej natury” (s. 33-34 stanowiska).
Nie można w tym kontekście pominąć faktu, że w budynku wielorodzinnym wybudowanie garażu jest, co do zasady koniecznością
(zob. § 18 rozporządzenia Ministra Infrastruktury z dnia 12 kwietnia 2002 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny
odpowiadać budynki i ich usytuowanie; Dz. U. z 2022 r. poz. 1225) a wykorzystywanie garażu, jako części budynku mieszkalnego,
wiąże się przede wszystkim z mieszkaniową funkcją budynku i znajdujących się w nim lokali mieszkalnych w ten sposób, że pomaga
zaspokoić potrzeby mieszkaniowe osób tam przebywających.
Mając na względzie powyższe ustalenia Trybunał stwierdził, że brak jest w obowiązujących przepisach podatkowych uzasadnienia
stanowiska, iż sytuacja podatnika może różnić się w zależności od tego, czy posiada miejsce postojowe w garażu stanowiącym
odrębną nieruchomość w budynku wielomieszkaniowym, czy też posiada miejsce postojowe przynależne do lokalu mieszkalnego. Oceniane
przez Trybunał rozwiązanie skutkuje istotnym zróżnicowaniem poziomu obciążenia majątku podatnika, które na gruncie obecnie
ocenianych regulacji prawnych w świetle Konstytucji nie znajduje uzasadnienia.
Ustalenie to prowadziło Trybunał do stwierdzenia, że art. 1a ust. 1 pkt 1 w związku z art. 2 ust. 1 pkt 2, w związku z art.
5 ust. 1 pkt 2 lit. a i e u.p.o.l. w zakresie, w jakim uzależniają zastosowanie odpowiednich stawek podatku od nieruchomości
do znajdującego się w budynku mieszkalnym garażu od jego wyodrębnienia lub niewyodrębnienia jako przedmiotu odrębnej własności,
przez co do znajdującego się w budynku mieszkalnym garażu wielostanowiskowego stanowiącego przedmiot odrębnej własności, zastosowanie
ma stawka określona w art. 5 ust. 1 pkt 2 lit. e ustawy o podatkach i opłatach lokalnych a nie stawka określona w art. 5 ust.
1 pkt 2 lit. a tej ustawy, są niezgodne z art. 32 ust. 1 w związku z art. 64 ust. 2 i art. 84 Konstytucji.
5.1. Podstawową konsekwencją rozstrzygnięcia przyjętego przez Trybunał Konstytucyjny jest pozbawienie mocy obowiązującej zakwestionowanych
regulacji prawnych. Art. 1a ust. 1 pkt 1 w związku z art. 2 ust. 1 pkt 2, w związku z art. 5 ust. 1 pkt 2 lit. a i e u.p.o.l.
w obu wymienionych w sentencji zakresach przestaną obowiązywać od 1 stycznia 2025 r.
Zastosowanie art. 190 ust. 3 Konstytucji wiąże się w sposób bezpośredni z sytuacją, gdy przez okres odroczenia skuteczności
orzeczenia o niekonstytucyjności będzie istniał stan niespełniający wymogów wynikających ze standardów konstytucyjności określonych
w niniejszym wyroku. Trybunał, podejmując w tej kwestii decyzję, dokonuje oceny na wniosek lub z własnej inicjatywy co do
skutków natychmiastowej utraty mocy obowiązującej kwestionowanych norm/przepisów. Trybunał zwrócił uwagę na to, że orzeczenie
niekonstytucyjności w niniejszej sprawie, otwierając drogę do wznowienia spraw w trybie art. 190 ust. 4 Konstytucji, mogłoby
skutkować niemożliwą do oszacowania liczbą postępowań, które, w ocenie Trybunału, groziłyby poważnymi trudnościami dla wymiaru
sprawiedliwości. Trybunał zwrócił również uwagę, że dochody podatkowe uzyskiwane przez gminy z podatku od nieruchomości służą
zapewnieniu środków na wykonywanie zadań publicznych na tym samym obszarze, na którym znajdują się nieruchomości, których
dotyczyłyby potencjalne sprawy wznowieniowe. Ponadto w czasach, kiedy dochody jednostek samorządu terytorialnego ulegają relatywnemu
ograniczeniu, a ich zobowiązania wobec wspólnot lokalnych pozostały na niezmienionym poziomie, nieuzasadnione jest natychmiastowe,
w trakcie roku budżetowego, obniżanie przypisanych im dochodów podatkowych. Trybunał podziela i podtrzymuje stanowisko wyrażone
w jego wcześniejszym wyroku, że odroczenie utraty mocy obowiązującej wynika z konieczności respektowania konstytucyjnie chronionych
wartości, takich jak pewność prawa, bezpieczeństwo prawne, współdziałanie władz i zapewnienie zaspokajania potrzeb wspólnoty
samorządowej. Będą one w większym stopniu realizowane w sytuacji czasowego pozostawienia w systemie prawa niezgodnych z Konstytucją
regulacji, aniżeli w następstwie ich eliminacji z chwilą ogłoszenia wyroku w Dzienniku Ustaw (zob. wyrok z 22 lipca 2020 r.,
sygn. K 4/19, OTK ZU A/2020, poz. 33).
Z kolei wskazanie w sentencji wyroku określonej daty dziennej łączy się z uwzględnieniem przez Trybunał faktu, że stawki podatku
od nieruchomości są wyznaczane w skali rocznej.
Trybunał uznał za wskazane podkreślić, że poważnych zmian wymaga cały mechanizm opodatkowania nieruchomości. Ustawodawca świadomość
konieczności zmian u.p.o.l. uzyskiwał z każdym kolejnym wyrokiem Trybunału; również uchwała NSA wskazała, że zmiany prawne
są co najmniej pożądane.
Obowiązujący system prawny, co potwierdza rozbudowane orzecznictwo i nauka prawa, jest nieefektywny i skomplikowany. Po 12
latach od zapadnięcia wyroku o sygn. P 33/09 u.p.o.l. pozostaje on w zasadniczych elementach niezmieniony, co skłania Trybunał
do podzielenia wówczas wyrażonego poglądu, że „[d]opuszczenie do sytuacji, w której sposób sformułowania przepisów prawnych
powoduje konieczność podjęcia niezwykle skomplikowanej i żmudnej analizy interpretacyjnej, jest przejawem lekceważenia przez
władzę ustawodawczą demokratycznego państwa prawnego jej elementarnych powinności”. Pogląd ten ze szczególną mocą wybrzmiał
w wyroku o sygn. SK 14/21, w którym Trybunał orzekł, że art. 1a ust. 1 pkt 2 u.p.o.l. jest niezgodny z art. 84 i art. 217
Konstytucji.
Dlatego Trybunał wskazuje, że pożądanym byłoby, aby w okresie od ogłoszenia niniejszego wyroku do dnia, kiedy nastąpi utrata
mocy zaskarżonych przepisów we wskazanych w nim zakresach, ustawodawca dokonał stosownych zmian u.p.o.l. Ustawodawca dysponuje
szeroką swobodą w określaniu katalogu podatników, przedmiotu opodatkowania i stawek podatkowych, pod warunkiem wszakże, by
odpowiadały one standardom konstytucyjnym wyprowadzonym przez Trybunał m.in. w niniejszym wyroku.
5.2. Wątpliwości w orzecznictwie i w nauce prawa wywołuje dalsze stosowanie przepisu uznanego za niekonstytucyjny w okresie
odroczenia. Nie wchodząc w rozważania doktrynalne na ten temat (zob. w szczególności W. Płowiec, Orzeczenia Trybunału Konstytucyjnego z terminem utraty mocy obowiązującej niekonstytucyjnej regulacji, Poznań 2017, s. 229-256) skład orzekający w niniejszej sprawie przypomina, że orzeczenie zawierające klauzulę odraczającą
skutkuje pozostawieniem niekonstytucyjnej regulacji w systemie prawa na określony przez Trybunał czas. Jednak skutki utrzymania
przepisu w systemie mają inne znaczenie z perspektywy ustawodawcy, organów administracji i, wreszcie, sądów oraz skarżących.
Dla niniejszej sprawy szczególnie istotne jest ukształtowanie sytuacji skarżących, którzy przez wniesienie skargi konstytucyjnej
zainicjowali kontrolę przepisów uznanych za niekonstytucyjne. Trybunał podziela stanowisko wyrażone m.in. w wyrokach z: 18
maja 2004 r., sygn. SK 38/03 (OTK ZU nr 5/A/2004 poz. 45); 27 października 2004 r., sygn. SK 1/04 (OTK ZU nr 9/A/2004, poz.
96) oraz 31 marca 2005 r., sygn. SK 26/02 (OTK ZU nr 3/A/2005, poz. 29), że istota skargi konstytucyjnej stanowiącej środek
kontroli konkretnej polega na tym, iż jej efektem musi być – w wypadku uwzględnienia skargi – zmiana ostatecznego rozstrzygnięcia,
które doprowadziło do naruszenia praw i wolności skarżącego gwarantowanych konstytucyjnie (art. 79 ust. 1 Konstytucji). Wyrok
Trybunału Konstytucyjnego zawierający korzystne dla skarżących rozstrzygnięcie powinien znajdować swoją kontynuację w dalszym
postępowaniu, które – przez użycie stosownych środków proceduralnych – powinno doprowadzić do ponownej oceny ich sytuacji.
W ten sposób musi być interpretowana regulacja konstytucyjna określająca cechy i naturę skargi konstytucyjnej (art. 79 ust.
1 Konstytucji w powiązaniu z art. 190 ust. 4 Konstytucji). Rozwiązanie to, o charakterze szczególnym, ma pierwszeństwo przed
ogólniejszą regułą wynikającą z art. 190 ust. 3 Konstytucji.
Ten właśnie zasadniczy argument odwołujący się do istotnych cech postępowania w przedmiocie skargi konstytucyjnej przemawia
za odrębnym potraktowaniem, w odniesieniu do konkretnej skargi konstytucyjnej, skutków wyroku TK następujących, tak jak w
niniejszej sprawie, dopiero po upływie terminu wskazanego w sentencji, a przeznaczonego na podjęcie stosownej interwencji
ustawodawczej. W tym bowiem wypadku – w odniesieniu do konkretnej skargi – określenie skutków wyroku TK wyłącznie na przyszłość
byłoby sprzeczne z samą istotą postępowania w zakresie tzw. konkretnej kontroli konstytucyjności prawa. Tylko w ten sposób
bowiem może być zagwarantowana w niniejszej sprawie ochrona konstytucyjnego prawa do sądu i sanacji konstytucyjności przewidziana
w art. 190 ust. 4 Konstytucji.
Zważywszy na powyższe okoliczności, Trybunał Konstytucyjny orzekł, jak w sentencji.
Strona korzysta z plików cookies w celu realizacji usług. Możesz określić warunki przechowywania lub dostępu do plików cookies w Twojej przeglądarce.