W dniu 7 kwietnia 2003 r. wpłynął do Trybunału Konstytucyjnego wniosek Rady Miejskiej Rumi o stwierdzenie zgodności art. 24f ust. 2 i ust. 4, art. 24i ust. 1 i ust. 3, art. 24j ust. 1, ust. 2 i ust. 6, art. 24k i art. 24l ustawy z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym (Dz. U. z 2001 r. Nr 142, poz. 1591 ze zm.) oraz art. 10, art. 13 ust. 2 i ust. 3 oraz art. 15 ustawy z dnia 23 listopada 2002 r. o zmianie ustawy o samorządzie gminnym oraz zmianie niektórych innych ustaw (Dz. U. Nr 214, poz. 1806) z art. 2, art. 5, art. 18, art. 20, art. 22, art. 31 ust. 3, art. 32, art. 42 ust. 1, art. 47, art. 51, art. 60, art. 61, art. 65 ust. 1 oraz art. 169 ust. 2 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej, a ponadto z art. 8 Konwencji o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności (Dz. U. z 1993 r. Nr 61, poz. 284).

Zarządzeniem sędziego Trybunału Konstytucyjnego z 5 maja 2003 r. wezwano do uzupełnienia braków formalnych wniosku poprzez wskazanie, w jakim zakresie wymienione artykuły ustawy z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym (Dz. U. z 2001 r. Nr 142, poz. 1591 ze zm.) i ustawy z dnia 23 listopada 2002 r. o zmianie ustawy o samorządzie gminnym oraz zmianie niektórych innych ustaw (Dz. U. Nr 214, poz. 1806) są niezgodne z art. 20, art. 60 i art. 65 ust. 1 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej; powołanie przepisu prawa lub statutu, wskazującego że kwestionowany akt normatywny dotyczy spraw objętych zakresem działania wnioskodawcy oraz doręczenie czterech odpisów uchwały Rady Miejskiej Rumi z 27 marca 2003 r. w sprawie wystąpienia z wnioskiem do Trybunału Konstytucyjnego oraz czterech odpisów wniosku.

W dniu 16 maja 2003 r. zostało dostarczone Trybunałowi Konstytucyjnemu pismo, w którym wnioskodawca odniósł się do stwierdzonych przez Trybunał braków formalnych wniosku.

Zarządzeniem sędziego Trybunału Konstytucyjnego z 19 listopada 2003 r. wezwano ponownie do uzupełnienia w terminie 7 dni od daty doręczenia zarządzenia braków formalnych wniosku poprzez dokładne sprecyzowanie, w jakim zakresie zaskarżone we wniosku artykuły ustawy z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym (Dz. U. z 2001 r. Nr 142, poz. 1591 ze zm.) oraz ustawy z dnia 23 listopada 2002 r. o zmianie ustawy o samorządzie gminnym oraz zmianie niektórych innych ustaw (Dz. U. Nr 214, poz. 1806) są niezgodne z wymienionymi artykułami Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej.

W dniu 1 grudnia 2003 r. wnioskodawca przysłał uzupełnienie braków.

Trybunał Konstytucyjny zważył, co następuje:

1. Zgodnie z art. 36 ust. 1 ustawy z dnia 1 sierpnia 1997 r. o Trybunale Konstytucyjnym (Dz. U. Nr 102, poz. 643 ze zm.; dalej: ustawa o TK), wnioski kierowane do Trybunału Konstytucyjnego podlegają, w pierwszej kolejności, wstępnemu rozpoznaniu przez sędziego Trybunału na posiedzeniu niejawnym. Celem tak uregulowanej kontroli wstępnej, jest zbadanie wniosku od strony formalnej, ustalenie czy nie zachodzi oczywista bezzasadność wniosku oraz stwierdzenie, czy braki zostały usunięte w określonym w zarządzeniu 7-dniowym terminie.

Na podstawie art. 39 ust. 1 pkt 2 ustawy o TK, po przeanalizowaniu powtórnego uzupełnienia braków wniosku Rady Miejskiej Rumi, Trybunał Konstytucyjny umarza postępowanie w zakresie stwierdzenia zgodności:

– art. 24f ust. 2 i 4 ustawy z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym (Dz. U. z 2001 r. Nr 142, poz. 1591 ze zm.) z art. 5, art. 31 ust. 3, art. 42 ust. 1, art. 51, art. 61 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej;

– art. 24i ust. 1 i 3 ustawy z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym (Dz. U. z 2001 r. Nr 142, poz. 1591 ze zm.) z art. 18, art. 20, art. 22, art. 42 ust. 1, art. 47, art. 60, art. 65 ust. 1 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej;

– art. 24j ust. 1, ust. 2 i ust. 6 ustawy z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym (Dz. U. z 2001 r. Nr 142, poz. 1591 ze zm.) z art. 18, art. 20, art. 22, art. 42 ust. 1, art. 47, art. 60, art. 65 ust. 1 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej;

– art. 24k ustawy z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym (Dz. U. z 2001 r. Nr 142, poz. 1591 ze zm.) z art. 5, art. 18, art. 20, art. 22, art. 31 ust. 3, art. 32, art. 42 ust. 1, art. 51, art. 61 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej;

– art. 24l ustawy z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym (Dz. U. z 2001 r. Nr 142, poz. 1591 ze zm.) z art. 5, art. 18, art. 20, art. 22, art. 31 ust. 3, art. 32, art. 47, art. 51, art. 61 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej;

– art. 10 ustawy z dnia 23 listopada 2002 r. o zmianie ustawy o samorządzie gminnym oraz zmianie niektórych innych ustaw (Dz. U. Nr 214, poz. 1806) z art. 5, art. 31 ust. 3, art. 42 ust. 1, art. 51, art. 61 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej;

– art. 13 ust. 2 i 3 ustawy z dnia 23 listopada 2002 r. o zmianie ustawy o samorządzie gminnym oraz zmianie niektórych innych ustaw (Dz. U. Nr 214, poz. 1806) z art. 18, art. 20, art. 22, art. 42 ust. 1 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej;

– art. 15 ustawy z dnia 23 listopada 2002 r. o zmianie ustawy o samorządzie gminnym oraz zmianie niektórych innych ustaw (Dz. U. Nr 214, poz. 1806) z art. 18, art. 20, art. 22, art. 42 ust. 1, art. 47, art. 60, art. 65 ust. 1 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej,

w związku z zawężeniem – pismem z dnia 1 grudnia 2003 r. – wniosku Rady Miejskiej Rumi skierowanego do Trybunału Konstytucyjnego, co jest jednoznaczne z cofnięciem wniosku w wyżej wymienionym zakresie.

We wspomnianym piśmie z dnia 1 grudnia 2003 r. pełnomocnik wnioskodawcy sprecyzował wniosek z dnia 4 kwietnia 2003 r. i wniósł o stwierdzenie zgodności:

– art. 24f ust. 2 i 4 ustawy z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym (Dz. U. z 2001 r. Nr 142, poz. 1591 ze zm.) z art. 2, art. 18, art. 22 w zw. z art. 20, art. 32, art. 47, art. 60, art. 65 ust. 1, art. 169 ust. 2 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej;

– art. 24i ust. 1 i 3 ustawy z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym (Dz. U. z 2001 r. Nr 142, poz. 1591 ze zm.) z art. 2, art. 5, art. 31 ust. 3, art. 32, art. 51, art. 61, art. 169 ust. 2 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej;

– art. 24j ust. 1, ust. 2 i ust. 6 ustawy z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym (Dz. U. z 2001 r. Nr 142, poz. 1591 ze zm.) z art. 2, art. 5, art. 31 ust. 3, art. 32, art. 51, art. 61, art. 169 ust. 2 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej;

– art. 24k ustawy z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym (Dz. U. z 2001 r. Nr 142, poz. 1591 ze zm.) z art. 2, art. 47, art. 60, art. 65 ust. 1, art. 169 ust. 2 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej;

– art. 24l ustawy z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym (Dz. U. z 2001 r. Nr 142, poz. 1591 ze zm.) z art. 2, art. 42 ust. 1, art. 60. art. 65 ust. 1, art. 169 ust. 2 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej;

– art. 10 ustawy z dnia 23 listopada 2002 r. o zmianie ustawy o samorządzie gminnym oraz zmianie niektórych innych ustaw (Dz. U. Nr 214, poz. 1806) z art. 2, art. 18, art. 22 w zw. z art. 20, art. 32, art. 47, art. 60, art. 65 ust. 1, art. 169 ust. 2 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej;

– art. 13 ust. 2 i 3 ustawy z dnia 23 listopada 2002 r. o zmianie ustawy o samorządzie gminnym oraz zmianie niektórych innych ustaw (Dz. U. Nr 214, poz. 1806) z art. 2, art. 5, art. 31 ust. 3, art. 32, art. 47, art. 51, art. 60, art. 61, art. 65 ust. 1, art. 169 ust. 2 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej;

– art. 15 ustawy z dnia 23 listopada 2002 r. o zmianie ustawy o samorządzie gminnym oraz zmianie niektórych innych ustaw (Dz. U. Nr 214, poz. 1806) z art. 2, art. 5, art. 31 ust. 3, art. 32, art. 51, art. 61, art. 169 ust. 2 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej.

2. W myśl art. 191 ust. 1 pkt 3 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej, jednym z podmiotów uprawnionych do inicjowania kontroli konstytucyjności prawa są organy stanowiące jednostek samorządu terytorialnego. Ustrojodawca przyznaje im tzw. ograniczoną zdolność wnioskowania (legitymację szczególną), wymagając wykazania, że kwestionowany akt normatywny dotyczy spraw objętych zakresem działania danego podmiotu. Wniosek pochodzący od takiego podmiotu powinien zatem nie tylko odpowiadać wymaganiom dotyczącym pism procesowych oraz zawierać dane określone w art. 32 ust. 1 pkt 1-4 ustawy o Trybunale Konstytucyjnym, ale nadto powinien zawierać powołanie przepisu prawa lub statutu wskazującego, że kwestionowana ustawa lub inny akt normatywny dotyczy spraw objętych zakresem działania danego organu lub organizacji (art. 32 ust. 2 ustawy o Trybunale Konstytucyjnym). Konsekwencją tych uregulowań jest art. 36 ustawy o Trybunale Konstytucyjnym, zgodnie z którym wniosek pochodzący od organu lub organizacji wymienionych w art. 191 ust. 1 pkt 3-5 Konstytucji jest kierowany do sędziego Trybunału Konstytucyjnego celem wstępnego rozpoznania. Instytucja ta zapobiega nadaniu biegu wnioskowi w sytuacji, gdy postępowanie wszczęte przed Trybunałem Konstytucyjnym podlegałoby umorzeniu z powodu niedopuszczalności wydania orzeczenia (art. 39 ust. 1 pkt 1 ustawy o Trybunale Konstytucyjnym), spowodowanej brakiem podmiotu uprawnionego do złożenia wniosku. Tym samym instytucja ta umożliwia już w początkowej fazie postępowania eliminację spraw, które nie mogą być przedmiotem merytorycznego rozpoznania. Przyjąć zatem należy, że w trakcie wstępnego rozpoznania badaniu podlega nie tylko spełnienie wymagań stawianych pismom procesowym. Rozstrzygnięcia wymaga również – a nawet przede wszystkim – kwestia, czy podmiot występujący z wnioskiem spełnia kryteria uzasadniające zakwalifikowanie go do kręgu organów lub organizacji wskazanych w art. 191 ust. 1 pkt 3-5 Konstytucji RP oraz czy wskazane przez ten podmiot przepisy prawa lub postanowienia statutu rzeczywiście uzasadniają związek między zakresem działania danego podmiotu i regulacją przewidzianą w akcie normatywnym. Ponadto wstępne rozpoznanie służy eliminacji wniosków „oczywiście bezzasadnych” (art. 36 ust. 2 ustawy o Trybunale Konstytucyjnym). Dopiero spełnienie wszystkich wskazanych przesłanek uzasadnia nadanie wnioskowi dalszego biegu.

Trybunał Konstytucyjny wielokrotnie podkreślał w swym orzecznictwie, że w zestawieniu z poprzednio obowiązującym stanem prawnym w Konstytucji RP nastąpiło istotne rozszerzenie kręgu podmiotów uprawnionych do inicjowania postępowania przed Trybunałem Konstytucyjnym. Przyczyniła się do tego nowa instytucja powszechnej skargi konstytucyjnej oraz przyznanie każdemu sądowi uprawnienia do przedstawiania Trybunałowi pytań prawnych. W tej sytuacji nie istnieje potrzeba rozszerzania kręgu podmiotów legitymowanych do wszczynania kontroli konstytucyjności przepisów prawa przez rozszerzającą wykładnię obowiązujących przepisów. W związku z tym, zgodnie z ustaloną linią orzecznictwa Trybunału Konstytucyjnego, pojęcie „spraw objętych zakresem działania” z art. 191 ust. 2 Konstytucji RP powinno być wykładane w sposób ścisły. Nie wystarczy zatem, że kwestionowany przepis może znaleźć lub w rzeczywistości znalazł zastosowanie w stosunku do wnioskodawcy (por. np. postanowienia Trybunału Konstytucyjnego z: 22 sierpnia 2002 r., T 25/01, OTK ZU nr 1/B/2002, poz. 40; 16 grudnia 2002 r., Tw 56/02, OTK ZU nr 2/B/2003, poz. 70; 19 marca 2003 r., Tw 73/02, OTK ZU nr 2/B/2003, poz. 80). Konieczne jest ustalenie, czy dany przepis dotyczy działalności stanowiącej realizację konstytucyjnie, ustawowo lub – gdy chodzi o podmiot prywatnoprawny – również statutowo określonych zadań wnioskodawcy. Przysługujące podmiotowi, o którym mowa w art. 191 ust. 1 pkt 3-5 Konstytucji, prawo inicjowania postępowania przed Trybunałem Konstytucyjnym nie ma bowiem charakteru ogólnego, ale jest wyjątkowym uprawnieniem, przyznanym w związku ze szczególnym charakterem działalności prowadzonej przez dany podmiot, w celu ochrony jego interesów. Interpretowanie rozszerzająco zakresu tego uprawnienia jest niedopuszczalne.

3. Trybunał Konstytucyjny przeanalizował przede wszystkim, czy kwestionowane przez wnioskodawcę artykuły ustawy o samorządzie gminnym i ustawy o zmianie ustawy o samorządzie gminnym oraz zmianie niektórych innych ustaw dotyczą spraw objętych zakresem działania gminy.

Zgodnie z art. 191 ust. 1 pkt 3 oraz ust. 2 Konstytucji organy stanowiące jednostek samorządu terytorialnego mogą wystąpić do Trybunału Konstytucyjnego z wnioskiem o stwierdzenie zgodności przepisów prawnych z przepisami mającymi wyższą rangę w hierarchicznie zbudowanym systemie źródeł prawa o ile przedmiotem wniosku będą takie przepisy, które dotyczą spraw objętych „zakresem działania” wnioskodawcy (art. 191 ust. 2 Konstytucji).

Rada Miejska Rumi we wniosku złożonym do Trybunału Konstytucyjnego jako podstawę swojej legitymacji wskazała pośrednio art. 191 ust. 1 pkt 3 Konstytucji oraz art. 18 ust. 2 ustawy z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym (Dz. U. z 2001 r. Nr 42, poz. 1591 ze zm.). W związku z niejasnym sformułowaniem przepisu prawa wskazującego, że kwestionowany akt normatywny dotyczy spraw objętych zakresem działania wnioskodawcy, zarządzeniem sędziego Trybunału Konstytucyjnego, wnioskodawca został wezwany do uzupełnienia braków.

Pełnomocnik wnioskodawcy w piśmie uzupełniającym braki stwierdził, odmiennie niż pierwotnie we wniosku, iż przepisy ustaw objętych wnioskiem nie dotyczą spraw określonych w art. 18 ust. 2 ustawy o samorządzie gminnym. Wnioskodawca wskazał jedynie art. 163 Konstytucji, jako podstawę uznania swojej legitymacji procesowej przed Trybunałem Konstytucyjnym.

Organy samorządu terytorialnego stanowią władzę publiczną. Oznacza to, że wprost odnoszą się do nich wymogi art. 7 Konstytucji, wynikające z zasady legalizmu. Kompetencje organów samorządu terytorialnego nie mogą opierać się zatem jedynie na domniemaniu, nawet zawartym wprost w Konstytucji. Domniemanie, które wynika z art. 163 ustawy zasadniczej skierowane jest wyłącznie do ustawodawcy. Jednakże dopóki nie ustanowi on konkretnych przepisów, organy samorządu terytorialnego nie mogą wykonywać działań opierając się wyłącznie na art. 163 Konstytucji.

Zgodnie z art. 16 ust. 2 i art. 163 Konstytucji samorząd terytorialny uczestniczy w sprawowaniu władzy publicznej, wykonując zadania publiczne nie zastrzeżone przez Konstytucję lub ustawy dla organów innych władz publicznych. Z kolei gmina – jako podstawowa jednostka samorządu terytorialnego – wykonuje wszystkie zadania samorządu terytorialnego nie zastrzeżone dla innych jednostek tego samorządu (art. 164 ust. 3 Konstytucji). Zakres działania jednostek samorządu terytorialnego regulują przede wszystkim tzw. ustawy samorządowe, czyli ustawa z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym (Dz. U. z 2001 r. Nr 142, poz. 1591 ze zm.), ustawa z dnia 5 czerwca 1998 r. o samorządzie powiatowym (Dz. U. z 2001 r. Nr 142, poz. 1592 ze zm.) oraz ustawa z dnia 5 czerwca 1998 r. o samorządzie województwa (Dz. U. z 2001 r. Nr 142, poz. 1590 ze zm.). Również w przepisach szeregu innych ustaw dookreślono zakres działania jednostek samorządu terytorialnego.

Treść art. 191 ust. 2 Konstytucji oznacza to, że niedopuszczalne jest m.in. kwestionowanie przez organ jednostki samorządu terytorialnego aktu normatywnego z punktu widzenia jego niezgodności z prawami i wolnościami obywatelskimi wyrażonymi w Konstytucji. Do zakresu działania jednostki samorządu terytorialnego w rozumieniu art. 191 ust. 2 Konstytucji nie należy bowiem ochrona konstytucyjnych praw i wolności obywateli. Z tego względu, Trybunał uznał, że kwestionowanie przepisów zaskarżonych ustaw ze względu na naruszenie zasady zaufania obywateli do państwa i stanowionego przez nie prawa oraz ochrony praw słusznie nabytych wyrażonej w art. 2 Konstytucji, jak to zostało sformułowane we wniosku, leży poza zakresem działania Rady Miejskiej w Rumi. Akt normatywny może być zaskarżony do Trybunału Konstytucyjnego ze względu na naruszenie zasady zaufania obywateli do państwa i stanowionego przez nie prawa lub naruszenie zasady praw słusznie nabytych przez obywateli jedynie przez podmiot legitymowany ogólnie lub w trybie skargi konstytucyjnej.

4. Należy jednocześnie stwierdzić, iż część przepisów kwestionowanych we wniosku Rady Miejskiej Rumi, t.j. art. 24f ust. 2 i ust. 4 i art. 24j ust. 2 ustawy z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym (Dz. U. z 2001 r. Nr 142, poz. 1591 ze zm.) oraz art. 10 i art. 13 ust. 2 i ust. 3 ustawy z dnia 23 listopada 2002 r. o zmianie ustawy o samorządzie gminnym oraz zmianie niektórych innych ustaw (Dz. U. Nr 214, poz. 1806), nie odnosi się do radnych, lecz kształtuje sytuację prawną „osób trzecich” w stosunku do radnych, jak i samej gminy. Dotyczy to m.in. zakazu pełnienia funkcji w organach spółek handlowych z udziałem gminnych osób prawnych lub przedsiębiorców, przez małżonków radnych, wójtów, ich zastępców oraz pozostałych osób wskazanych w ustawie. Regulacja ta odnosi się bezpośrednio do sytuacji prawnej obywateli, a jedynie przy okazji ma zastosowanie do stosunków między gminą – jako osobą prawną – a tymi „osobami trzecimi”. Przepisy te zatem, w sposób oczywisty wykraczają poza zakres działania gminy, co również wyłącza możliwość ich kontroli przez Trybunał Konstytucyjny na podstawie wniosku Rady Miejskiej Rumi.

5. Trybunał przeanalizował również, wszystkie wymienione przez wnioskodawcę, wzorce konstytucyjne z punktu widzenia ich adekwatności do kwestionowanych przepisów oraz zdolności procesowej gmin przed Trybunałem Konstytucyjnym.

Część przywołanych przepisów Konstytucji, jako wzorców konstytucyjnych, ma charakter osobisty i przysługuje wyłącznie osobom fizycznym, a dokładniej obywatelom. Art. 5 m.in. zapewnia o wolnościach i prawach człowieka i obywatela oraz o bezpieczeństwie obywateli, art. 18 gwarantuje ochronę i opiekę Państwa nad instytucją małżeństwa, a art. 32 zapewnia wszystkim obywatelom równe prawa w życiu politycznym, społecznym lub gospodarczym. Jeszcze wyraźniej o charakterze osobistym świadczy artykuł 47 Konstytucji umieszczony w rozdziale II Konstytucji „Wolności, prawa i obowiązki człowieka i obywatela” i art. 8 Konwencji o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności. Podobnie rzecz się ma z art. 42 ust. 1, art. 51, art. 60, art. 61 i art. 65 ust. 1 Konstytucji.

Wyrażona w art. 20 i 22 Konstytucji zasada wolności działalności gospodarczej, stanowiąca podstawę ustroju państwa, może podlegać ograniczeniom, jedynie z zachowaniem ścisłych kryteriów określonych w art. 31 ust. 3 Konstytucji. Jednym z tych wymogów formalnych, jest bezwzględne zachowanie ustawowej formy ograniczania konstytucyjnych wolności i praw określonych w Konstytucji. Trybunał stwierdza, że te sprawy odnoszące się do regulacji prawnych, mające charakter przepisów antykorupcyjnych, które określają obowiązki radnych jako funkcjonariuszy publicznych, nie mieszczą się – co do zasady – w zakresie działania jednostek samorządu terytorialnego. Przepisy antykorupcyjne, z punktu widzenia art. 20 i 22 Konstytucji, choć dotyczą radnych, ale nie w zakresie sprawowania przez nich mandatu. Sprawowanie mandatu w żadnym razie nie polega na prowadzeniu działalności gospodarczej. Przepisy antykorupcyjne odnoszą się zatem do pozaprzedstawicielskiej aktywności osób, będących radnymi.

W świetle powyższych ustaleń Trybunał odmawia nadania biegu wnioskowi w zakresie, w jakim, jako wzorce kontroli przywołano art. 5, art. 18, art. 20, art. 22, art. 31 ust. 3, art. 32, art. 42 ust. 1, art. 47, art. 51, art. 60, art. 61, art. 65 ust. 1 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej oraz art. 8 Konwencji o Ochronie Praw Człowieka i Podstawowych Wolności, ze względu na to, że ochrona praw i wolności określona tymi przepisami Konstytucji nie należy do zakresu działania jednostek samorządu terytorialnego.

Zważywszy na okoliczności, Trybunał Konstytucyjny postanowił jak w sentencji.