W skardze konstytucyjnej wniesionej do Trybunału Konstytucyjnego 29 kwietnia 2022 r. (data nadania) D.K. (dalej: skarżący),
reprezentowany przez pełnomocnika z wyboru, wystąpił z żądaniem przytoczonym w komparycji niniejszego postanowienia na tle
następującej sprawy.
Sąd Okręgowy w Ł. X Wydział Gospodarczy wyrokiem z 1 kwietnia 2021 r. (sygn. akt […]) oddalił powództwo skarżącego przeciwko
Miastu Ł. o uznanie za bezskuteczne wypowiedzenie umowy dzierżawy. Wyrokiem z 17 grudnia 2021 r. (sygn. akt […]) Sąd Apelacyjny
w Ł. I Wydział Cywilny oddalił apelację skarżącego od powołanego wyżej orzeczenia Sądu Rejonowego. Powyższe orzeczenie zostało
doręczone ówczesnemu pełnomocnikowi skarżącego 11 lutego 2022 r.
Od wyroku Sądu Apelacyjnego skarżący wniósł skargę kasacyjną. W związku z tym Trybunał Konstytucyjny postanowieniem z 16 września
2022 r. zawiesił postępowanie do czasu rozstrzygnięcia sprawy przez Sąd Najwyższy. Postanowieniem z 19 września 2022 r. (sygn.
akt […]) Sąd Najwyższy odmówił przyjęcia skargi kasacyjnej do rozpoznania, wobec czego postanowieniem z 10 stycznia 2023 r.
Trybunał podjął zawieszone postępowanie.
Prezes Trybunału Konstytucyjnego zarządzeniem z 30 czerwca 2022 r. (doręczonym pełnomocnikowi skarżącego 14 lipca 2022 r.)
wezwał skarżącego do udokumentowania daty doręczenia skarżącemu ostatecznego orzeczenia (wraz z czterema kopiami). Skarżący
został także zobowiązany do doręczenia odpisu skargi wraz z załącznikami oraz odpisów lub poświadczonych przez pełnomocnika
skarżącego za zgodność z oryginałem kopii wyroków Sądu Okręgowego w Ł. z 1 kwietnia 2021 r. (sygn. akt […]) wraz z uzasadnieniem
oraz Sądu Apelacyjnego w Ł. z 17 grudnia 2021 r. (sygn. akt […]).
Skarżący wykonał zarządzenie 21 lipca 2022 r. (data nadania).
Sędzia Trybunału Konstytucyjnego zarządzeniem z 10 stycznia 2023 r. (doręczonym pełnomocnikowi skarżącego 1 lutego 2023 r.)
wezwał skarżącego do wskazania, które jego konstytucyjne wolności lub prawa wyrażone w art. 45 ust. 1 i art. 45 ust. 1 w związku
z art. 2 Konstytucji, i w jaki sposób, zostały naruszone przez zakwestionowany w skardze art. 15 zzs1 ust. 1 pkt 4 ustawy z dnia 2 marca 2020 r. o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem
COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych (obecnie: Dz. U. z 2021 r. poz. 2095, ze zm.;
dalej: ustawa o COVID-19). Skarżący został także zobligowany do uzasadnienia zarzutów niezgodności art. 15 zzs1 ust. 1 pkt 4 ustawy o COVID-19 z konstytucyjnymi wolnościami lub prawami skarżącego, a także art. 2352 § 1 pkt 2 i 5 ustawy z 17 listopada 1964 r. – Kodeks postępowania cywilnego (obecnie: Dz. U. z 2021 r. poz. 1805, ze zm.)
z wyrażonym w art. 45 ust. 1 Konstytucji prawem do sprawiedliwego rozpoznania sprawy, z powołaniem argumentów lub dowodów
na ich poparcie.
W piśmie procesowym z 7 lutego 2023 r. (data nadania) skarżący odniósł się do zarządzenia.
Trybunał Konstytucyjny zważył, co następuje:
1. Zgodnie z art. 61 ust. 1 ustawy z dnia 30 listopada 2016 r. o organizacji i trybie postępowania przed Trybunałem Konstytucyjnym
(Dz. U. z 2019 r. poz. 2393; dalej: u.o.t.p.TK) skarga konstytucyjna podlega wstępnemu rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym.
Służy ono wyeliminowaniu – już w początkowej fazie postępowania – spraw, które nie mogą być przedmiotem merytorycznego rozstrzygania.
Trybunał wydaje postanowienie o nadaniu skardze konstytucyjnej dalszego biegu, gdy spełnia ona wymagania przewidziane w ustawie
oraz nie zachodzą okoliczności, o których mowa w art.61 ust. 4 pkt 3 u.o.t.p.TK.
2. W ocenie Trybunału skarga konstytucyjna spełnia przesłanki przekazania jej do merytorycznej oceny, ponieważ:
– skargę sporządził adwokat, który przedłożył stosowne pełnomocnictwo;
– skarżący wyczerpał przysługującą mu drogę prawną, ponieważ od wyroku Sądu Apelacyjnego w Ł. z 17 grudnia 2021 r. (sygn.
akt […]) nie przysługuje żaden zwyczajny środek zaskarżenia;
– dochowany został trzymiesięczny termin wniesienia skargi, zastrzeżony w art. 77 ust. 1 u.o.t.p.TK, gdyż powyższe orzeczenie,
zostało doręczone ówczesnemu pełnomocnikowi skarżącego 11 lutego 2022 r., a skargę złożono w Trybunale 29 kwietnia 2022 r.
(data nadania);
– prawidłowo został określony przedmiot skargi, tj. art. 15 zzs1 ust. 1 pkt 4 ustawy z dnia 2 marca 2020 r. o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem
COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych (obecnie: Dz. U. z 2021 r. poz. 2095, ze zm.;
dalej: ustawa o COVID-19) oraz art. 2352 § 1 pkt 2 i 5 ustawy z 17 listopada 1964 r. – Kodeks postępowania cywilnego (obecnie: Dz. U. z 2021 r. poz. 1805, ze zm.;
dalej: k.p.c.).
Pierwszy z powołanych wyżej przepisów stanowi, że w okresie obowiązywania stanu zagrożenia epidemicznego albo stanu epidemii
ogłoszonego z powodu COVID-19 oraz w ciągu roku od odwołania ostatniego z nich, w sprawach rozpoznawanych według przepisów
k.p.c., w pierwszej i drugiej instancji sąd rozpoznaje sprawy w składzie jednego sędziego; prezes sądu może zarządzić rozpoznanie
sprawy w składzie trzech sędziów, jeżeli uzna to za wskazane ze względu na szczególną zawiłość lub precedensowy charakter
sprawy. Drugi z zakwestionowanych przepisów stanowi zaś podstawę do pominięcia przez sąd dowodu. Zgodnie z zaskarżoną przez
skarżącego regulacją, sąd może w szczególności pominąć dowód mający wykazać fakt bezsporny, nieistotny dla rozstrzygnięcia
sprawy lub udowodniony zgodnie z twierdzeniem wnioskodawcy oraz zmierzający jedynie do przedłużenia postępowania. Analizowane
w niniejszej sprawie przepisy były podstawą ostatecznego orzeczenia, tj. wyroku Sądu Apelacyjnego w Ł. z 17 grudnia 2021 r.
Sąd ten, oddalając apelację skarżącego w składzie jednego sędziego, za nieuzasadniony uznał zarzut pominięcia dowodu z przesłuchania
skarżącego (powoda);
– zakwestionowanemu w skardze art. 15 zzs1 ust. 1 pkt 4 ustawy o COVID-19 skarżący zarzucił naruszenie „prawa do sądu w aspekcie prawa do rzetelnego postępowania”, natomiast
art. 2352 § 1 pkt 2 i 5 k.p.c. naruszenie prawa do sprawiedliwego rozpoznania sprawy;
– skarżący wskazał, w jaki sposób – jego zdaniem – zakwestionowane w skardze przepisy naruszają powyższe prawa.
Podkreślił, że skład kolegialny sądu zapewnia wyższy standard orzeczniczy, a tym samym realizuje na wyższym poziomie prawo
do sądu w aspekcie rzetelnego postępowania i prawa do wyroku wydanego przez skład niezawisły i niezależny. Zmiana składu orzekającego
dokonana na podstawie art. 15 zzs1 ust. 1 pkt 4 ustawy o COVID-19, już w trakcie toczącego się postępowania odwoławczego, doprowadziła zatem do „obniżenia standardu
ochrony prawnej w sprawach rozpatrywania środków zaskarżenia – w toku trwania tych postępowań” (s. 5 skargi oraz s. 2 pisma
z 7 lutego 2023 r.). Odnośnie do art. 2352 § 1 pkt 2 i 5 k.p.c. skarżący zarzucił, że stwarza on możliwość „swobodnego by nie rzec dowolnego dopuszczania materiału dowodowego
przez Sąd rozpoznający powództwo” (s. 12 skargi).
3. W związku z powyższym i zważywszy na to, że sformułowane przez skarżącego zarzuty nie są oczywiście bezzasadne, Trybunał
Konstytucyjny – na podstawie art. 61 ust. 2 u.o.t.p.TK – postanowił nadać skardze konstytucyjnej dalszy bieg.
4. Trybunał odnotował, że skarżący wniósł dwie – w zasadzie tożsame co treści żądania (różnica sprowadza się do wskazania
innej podstawy zasądzenia kosztów) – skargi konstytucyjne. W obu wskazano jako ostateczne rozstrzygnięcie naruszające prawa
skarżącego chronione Konstytucją i Konwencją o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności, sporządzonej w Rzymie dnia
4 listopada 1950 r., zmienionej następnie Protokołami nr 3, 5 i 8 oraz uzupełnionej Protokołem nr 2 (Dz. U. z 1993 r. Nr 61,
poz. 284, ze zm.) ten sam wyrok Sądu Apelacyjnego w Ł. z 17 grudnia 2021 r., sygn. akt […]. Jak wskazano, został on w obu
postępowaniach doręczony pełnomocnikowi skarżącego 11 lutego 2022 r. Nieznaczne różnice występują w częściach opisowych uzasadnień
obu skarg, ich argumentacja jest natomiast literalnie taka sama. Pierwsza z wniesionych skarg zainicjowała niniejsze postępowanie
i została wniesiona, jak już wskazano, przez pełnomocnika skarżącego ustanowionego z wyboru 29 kwietnia 2022 r., pełnomocnictwem
z 22 kwietnia 2022 r. Przed jej wniesieniem – 1 kwietnia 2022 r. – skarżący zwrócił się do Sądu Apelacyjnego w Ł. z wnioskiem
o ustanowienie dla niego pełnomocnika z urzędu do sporządzenia skargi konstytucyjnej od wyroku Sądu Apelacyjnego w Ł. z 17
grudnia 2021 r. Wniosek skarżącego, zgodnie z właściwością, został rozpoznany przez Sąd Rejonowy w Ł. Wydział XIII Gospodarczy.
Postanowieniem tego sądu z 13 maja 2022 r. w sprawie o sygn. […] i pismem z 20 maja 2022 r. Okręgowej Rady Adwokackiej w Ł.
skarżącemu wyznaczono pełnomocnika z urzędu. Zgodnie z wnioskiem skarżącego z 1 kwietnia 2022 r, pełnomocnikiem z urzędu został
wyznaczony ten sam adwokat, który w okresie pomiędzy złożeniem wniosku o ustanowienie pełnomocnika z urzędu, a postanowieniem
sądu realizującym treść tego żądania, wniósł 29 kwietnia 2022 r. w imieniu skarżącego skargę konstytucyjną, działając wtedy
jako jego pełnomocnik z wyboru. Powołując się na umocowanie do działania tym razem jako pełnomocnik ustanowiony z urzędu,
29 sierpnia 2022 r. wniósł on w imieniu skarżącego drugą skargę konstytucyjną (sygn. Ts 184/22). Postanowieniem z 10 stycznia
2023 r. Trybunał odmówił przyjęcia do rozpoznania skargi z 29 sierpnia 2022 r. wobec uchybienia ustawowemu trzymiesięcznemu
terminowi do jej wniesienia (art. 77 ust. 1 u.o.t.p.TK).
Obowiązująca regulacja ustawowa określająca tryb postępowania przed Trybunałem Konstytucyjnym wyklucza możliwość odrzucenia
skargi konstytucyjnej w ramach jej wstępnego rozpoznania, w oparciu o odpowiednie stosowanie przepisów ustawy – Kodeksu postępowania
cywilnego, wobec wniesienia dwóch skarg konstytucyjnych wskazujących to samo ostateczne rozstrzygnięcie mające naruszać konstytucyjne
prawa skarżącego, z żądaniem o takiej samej treści, złożone przez tego samego skarżącego reprezentowanego w każdym z postępowań
przez tego samego pełnomocnika, tyle że działającego w jednym z nich jako pełnomocnik z wyboru, a w drugim jako pełnomocnik
z urzędu. Decyduje o tym zarówno swoisty charakter postępowania przed Trybunałem Konstytucyjnym, jak i odrębność postępowania
przed TK. Warto odnotować, że odpowiedniego stosowania art. 199 k.p.c. w postępowaniu sądowokonstytucyjnym nie przewidywały
także poprzednie regulacje ustawowe (por. Z. Czeszejko-Sochacki, L. Garlicki, J. Trzciński, Komentarz do ustawy o Trybunale Konstytucyjnym z 1 sierpnia 1997 r., komentarz do art. 20, s.79, Wydawnictwo Sejmowe). Na etapie wstępnej kontroli skarg konstytucyjnych nie stosuje się nadto
art. 64 ust. 1 i 2 u.o.t.p.TK, dopuszczającego łączne rozpoznanie skarg o jednakowo określonym przedmiocie kontroli, w fazie
rozpoznania właściwego. Do chwili pozytywnego rozpoznania jednej ze skarg wniesionych przez tego samego skarżącego w tej samej
sprawie, o tożsamym żądaniu i argumentacji Trybunał nie ma także podstaw, aby wydać postanowienie o umorzeniu postępowania
wobec zbędności orzekania w postępowaniach zainicjowanych powieloną przez skarżącego skargą.
Z powyższych powodów w ramach wstępnego rozpoznania obie skargi wniesione przez skarżącego zostały poddane kontroli spełnienia
wymagań określonych w ustawie z 30 listopada 2016 r. o organizacji i trybie postępowania przed Trybunałem Konstytucyjnym.