Na podstawie art. 106 ust. 3 ustawy z dnia 30 listopada 2016 r. o organizacji i trybie postępowania przed Trybunałem Konstytucyjnym (Dz. U. poz. 2072, ze zm.) zgłaszam zdanie odrębne do postanowienia Trybunału Konstytucyjnego z 17 lipca 2019 r. w sprawie o sygn. S 3/19, w którym Trybunał postanowił zasygnalizować Sejmowi Rzeczypospolitej Polskiej istnienie uchybień w prawie, dotyczących: 1) stosowania tymczasowego aresztowania ze względu na surowość kary grożącej oskarżonemu oraz 2) braku jednoznacznie określonych przesłanek przedłużenia tymczasowego aresztowania po wydaniu przez sąd pierwszej instancji pierwszego wyroku w sprawie.

Do wyroku z 10 lipca 2019 r. w sprawie o sygn. K 3/16, w związku z którym Trybunał wystąpił z niniejszą sygnalizacją, złożyłem zdanie odrębne, uważając, że to właśnie w tamtym wyroku Trybunał powinien był orzec merytorycznie o art. 258 § 2 k.p.k. w brzmieniu nadanym przez art. 1 pkt 75 ustawy z dnia 27 września 2013 r. o zmianie ustawy – Kodeks postępowania karnego oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. poz. 1247), obowiązującym od 1 lipca 2015 r. do 14 kwietnia 2016 r., a także że mógł orzec merytorycznie o art. 258 § 2 k.p.k. w brzmieniu nadanym przez art. 1 pkt 48 ustawy z dnia 11 marca 2016 r. o zmianie ustawy – Kodeks postępowania karnego oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. poz. 437), obowiązującym w dniu wydania wyroku z 10 lipca 2019 r. Zająłem wówczas stanowisko, że unormowanie, które dopuszcza podjęcie decyzji o zastosowaniu tymczasowego aresztowania wyłącznie z uwagi na zagrożenie surową karą czy surowość wymierzonej nieprawomocnie kary, w oderwaniu od przesłanek wskazanych w art. 258 § 1 k.p.k., jest sprzeczne ze standardem konstytucyjnym.

W zdaniu odrębnym stwierdziłem nadto, że art. 263 § 7 k.p.k. jest niezgodny z Konstytucją, albowiem nie określa jednoznacznych przesłanek przedłużenia tymczasowego aresztowania pozwalających przewidzieć maksymalne granice czasowe stosowania tego środka przymusu po wydaniu przez sąd pierwszej instancji pierwszego wyroku w sprawie, a przez to nie gwarantuje tymczasowego charakteru tego środka ingerencji w wolność osobistą.

Uzasadniając swoje zdanie odrębne, wskazałem również, w jaki sposób odczytuję wcześniejszy wyrok TK w sprawie o sygn. SK 3/12 oraz jego skutki, a także odniosłem się do konsekwencji jego niewykonania przez ustawodawcę. Moim zdaniem, niewykonanie tego wyroku przez wiele lat tym bardziej powinno było skłonić Trybunał do merytorycznego rozpoznania zarzutów dotyczących art. 258 § 2 k.p.k. w postępowaniu o sygn. K 3/16 oraz wydania wyroku stwierdzającego niekonstytucyjność zarówno art. 258 § 2, jak i art. 263 § 7 k.p.k., pozostających w dostrzegalnym związku.

Jednocześnie zaznaczam, że w pełni podzielam – przedstawione przez Trybunał w uzasadnieniu postanowienia sygnalizacyjnego o sygn. S 3/19 – zastrzeżenia dotyczące niekonstytucyjności art. 258 § 2 k.p.k. Zgadzam się, że regulacja ujęta w tym przepisie „przez to, że pozwala ona na abstrahowanie od rzeczywistej potrzeby zabezpieczenia właściwego toku postępowania w danej sprawie, nie spełnia kryteriów konieczności ograniczenia praw i wolności, wynikających z art. 31 ust. 3 Konstytucji. Znacznie ogranicza także sądową kontrolę nad prawidłowością stosowania tego środka, wymaganą przez art. 41 ust. 3 w związku z art. 45 ust. 1 Konstytucji. W praktyce może sprowadzać się wyłącznie do oceny prawidłowości kwalifikacji prawnej czynu zarzucanego oskarżonemu, minimalizując lub całkowicie wykluczając uwzględnienie okoliczności przemawiających za pozostawieniem oskarżonego na wolności”. Podobnie jak Trybunał uważam, że możliwa na gruncie art. 258 § 2 k.p.k. wykładnia, pozwalająca traktować surowość grożącej kary jako samodzielną przesłankę stosowania tymczasowego aresztowania, „częściowo wydrąża z treści pozostałe przepisy kodeksu postępowania karnego o charakterze gwarancyjnym” w zakresie sądowej kontroli stosowania tymczasowego aresztowania, a także tymczasowości tego środka przymusu oraz jego subsydiarności. Jednakże stoję na stanowisku, że argumenty te powinny były zostać wzięte pod uwagę przez Trybunał podczas rozpoznawania wniosku Rzecznika w sprawie o sygn. K 3/16 oraz stanowić podstawę merytorycznego orzeczenia w wyroku wydanym w tej sprawie o niekonstytucyjności art. 258 § 2 k.p.k., a nie uzasadnienie postanowienia sygnalizacyjnego o sygn. S 3/19, które – inaczej niż wyrok Trybunału – nie korzysta z przymiotu mocy powszechnie obowiązującej, który przynależy orzeczeniom merytorycznym stosownie do art. 190 ust. 1 Konstytucji.