W skardze konstytucyjnej wniesionej do Trybunału Konstytucyjnego 21 lutego 2017 r. (data nadania) W.P. oraz M.N. (dalej: skarżący)
zakwestionowali zgodność art. 1 § 1 ustawy z dnia 25 lutego 1964 r. – Kodeks rodzinny i opiekuńczy (Dz. U. z 2017 r. poz.
682; dalej: k.r.o.), w zakresie, w jakim „nie umożliwia zawarcia małżeństwa przez dwie osoby tej samej płci, a co najmniej
nie przewiduje jakiejkolwiek formy prawnej instytucjonalizacji związków tworzonych przez osoby tej samej płci”, z art. 47
w zw. z art. 31 ust. 3 w zw. z art. 32 ust. 1 i 2 oraz art. 30 Konstytucji.
Skargę konstytucyjną wniesiono na podstawie następującego stanu faktycznego i prawnego. Skarżący od 13 lat żyją w bliskim
i stabilnym związku. Łączy ich głęboka więź uczuciowa, fizyczna i ekonomiczna. 4 listopada 2015 r. skarżący udali się do Urzędu
Stanu Cywilnego w celu złożenia zapewnień o nieistnieniu okoliczności wyłączających zawarcie małżeństwa. Pismami z grudnia
2015 r. Kierownik Urzędu Stanu Cywilnego w B. powiadomiła skarżących o odmowie przyjęcia oświadczenia o wstąpieniu w związek
małżeński. 23 grudnia 2015 r., skarżący wystąpili do Sądu Rejonowego w B. o rozstrzygnięcie, czy przyczyny wskazane w zawiadomieniach
uzasadniają odmowę przyjęcia przez Kierownika USC w B. oświadczeń skarżących o wstąpieniu w związek małżeński. Postanowieniem
z maja 2016 r. Sąd Rejonowy w B. stwierdził, że okoliczności przedstawione przez Kierownika USC w B. uzasadniają odmowę przyjęcia
oświadczeń od skarżących. Apelacja złożona od powyższego orzeczenia została oddalona przez Sąd Okręgowy w T. postanowieniem
z października 2016 r.
Z wydaniem wskazanych powyżej rozstrzygnięć na podstawie zaskarżonego przepisu skarżący wiążą naruszenie praw konstytucyjnych
gwarantowanych przez art. 47 w zw. z art. 31 ust. 3, art. 32 ust. 1 i 2 oraz art. 30 Konstytucji. Naruszenie tych praw polegało
– zdaniem skarżących – na nieproporcjonalnym ograniczeniu prawa do poszanowania życia prywatnego i rodzinnego, prawa do decydowania
o swoim życiu osobistym. Z naruszeniem tych praw związane jest naruszenie prawa do równego traktowania przez organy publiczne
oraz zakazu dyskryminacji w życiu społecznym z jakiejkolwiek przyczyny. Zdaniem skarżących doszło także do naruszenia ich
godności.
W uzasadnieniu przedstawionych w skardze zarzutów skarżący, wskazują w pierwszej kolejności, że art. 18 Konstytucji nie zawiera
definicji małżeństwa tzn. nie określa najbardziej podstawowych, konstrukcyjnych cech tej instytucji. Nawiązując zatem do poglądów
wypowiadanych w doktrynie, skarżący uznali, że ustrojodawca nie zakazuje ustanowienia na poziomie ustawowym instytucji małżeństwa
osób tej samej płci. Zdaniem skarżących oznacza to, że przyjęta w zaskarżonym art. 1 § 1 k.r.o. konstrukcja, zgodnie z którą
małżeństwo zawrzeć mogą wyłącznie osoby różnej płci jest niezgodnym z Konstytucją zawężeniem zakresu zastosowania tej instytucji.
Skarżący podkreślili, że zarzuty przedstawione w skardze nie zmierzają do wykazania luki w obowiązującym systemie prawa, lecz
do poddania kontroli Trybunału zaistniałego pominięcia prawodawczego, polegającego na zbyt wąskim ujęciu zakresu zastosowania
kwestionowanego przepisu k.r.o. W ocenie skarżących powyższa restryktywność kwestionowanego przepisu k.r.o. jest źródłem nieproporcjonalnego
naruszenia przysługującego im prawa do poszanowania życia prywatnego, rodzinnego i decydowania o swoim życiu osobistym (art.
47 Konstytucji) w związku z naruszeniem zasady równości i zakazu dyskryminacji (art. 32 ust. 1 i 2 Konstytucji), a w konsekwencji
narusza też godność skarżących (art. 30 Konstytucji). W przekonaniu skarżących zawarcie małżeństwa jest „realizacją wolności
każdego człowieka do decydowania o swoim życiu osobistym i emanacją prawa do prywatności oraz życia rodzinnego, które Konstytucja
gwarantuje każdemu, bez względu na orientację seksualną. Ich zdaniem, prawo do zawarcia małżeństwa pozostaje więc pod ochroną
art. 47 Konstytucji, z którego skarżący wywodzą pozytywny obowiązek władz publicznych do zapewnienia efektywnej ochrony tych
praw. Takiej ochrony nie zapewniają zaś rozproszone regulacje prawne przyznające osobom pozostającym w stałych, ale nieformalnych
związkach, z partnerami tej samej płci, określone uprawnienia jedynie w wybranych sytuacjach. Zdaniem skarżących ograniczenia
ich praw wynikających z art. 47 Konstytucji nie uzasadnia wzgląd na żadną z wartości wymienionych w art. 31 ust. 3 Konstytucji.
W uzasadnieniu zarzutów skierowanych przeciwko art. 1 § 1 k.r.o. skarżący nawiązali także do wyroku Europejskiego Trybunału
Praw Człowieka z dnia 21 lipca 2015 r. (sprawa Oliari przeciwko Włochom). Skarżący przedstawili również argumenty na potwierdzenie
zarzutu niezgodności kwestionowanego unormowania z zakazem odmiennego traktowania przez prawodawcę podmiotów podobnych (osoby
pozostające w trwałych związkach z partnerami tej samej płci względem osób pozostających w takich związkach z partnerami różnej
płci). W ocenie skarżących różnicowanie tych kategorii osób ma charakter arbitralny i niesprawiedliwy, co prowadzi do konkluzji
o niezgodności takiego mechanizmu z konstytucyjnymi zasadami równości i godności.