1. Rzecznik Praw Obywatelskich we wniosku z 22 października 2012 r. zakwestionował zgodność § 8 ust. 1 i 3 rozporządzenia Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 2 września 2002 r. w sprawie szczegółowych praw i obowiązków oraz przebiegu służby policjantów (Dz. U. Nr 151, poz. 1261; dalej: rozporządzenie MSWiA) w zakresie, w jakim wyłączają prawo do zwolnienia od zajęć służbowych policjantów-mężczyzn wychowujących dziecko wspólnie z kobietą niebędącą funkcjonariuszem policji, z art. 81 ust. 1 i art. 79 ust. 1 ustawy z dnia 6 kwietnia 1990 r. o Policji (Dz. U. z 2011 r. Nr 287, poz. 1687, ze zm.; dalej: ustawa o Policji) w związku z art. 188 ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. – Kodeks pracy (Dz. U. z 1998 r. Nr 21, poz. 94, ze zm.; dalej: kodeks pracy) oraz z art. 33 w związku z art. 32, a także z art. 92 ust. 1 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej.

Art. 79 ust. 1 zdanie pierwsze ustawy o Policji stanowi, że policjantowi przysługują uprawnienia pracownika związane z rodzicielstwem określone w kodeksie pracy, jeżeli przepisy ustawy o Policji nie stanowią inaczej. Z powyższego przepisu wynika, że zakresem zastosowania normy opartej bezpośrednio na art. 188 kodeksu pracy, który stanowi, że pracownikowi wychowującemu przynajmniej jedno dziecko w wieku do 14 lat przysługuje w ciągu roku kalendarzowego zwolnienie od pracy na 2 dni, z zachowaniem prawa do wynagrodzenia, ustawodawca obejmuje również funkcjonariuszy Policji, bez względu na płeć, o ile przepisy ustawy o Policji wskazanego zakresu nie modyfikują. Art. 79 ust. 1 ustawy o Policji w przywołanym wyżej brzmieniu jest elementem porządku prawnego od 23 czerwca 2011 r., czyli od wejścia w życie ustawy z dnia 1 kwietnia 2011 r. o zmianie ustawy o Policji oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. Nr 117, poz. 677). Celem powyższej zmiany było wyeliminowanie przepisu, który przewidywał, że szczególne uprawnienia pracownicze związane z rodzicielstwem przysługują jedynie policjantom-kobietom.

W art. 81 ust. 1 ustawy o Policji minister właściwy do spraw wewnętrznych został wyposażony w kompetencję do wydania rozporządzenia określającego szczegółowe prawa i obowiązki oraz przebieg służby policjantów, uwzględniając właściwości i specyfikę służby w jednostkach organizacyjnych Policji, tryb nawiązywania, zmiany i rozwiązywania stosunku służbowego policjanta, zadania kierowników komórek organizacyjnych właściwych w sprawach osobowych, treść rozkazów personalnych o mianowaniu policjanta na dane stanowisko służbowe lub o zwolnieniu policjanta ze służby, tryb wydawania świadectwa służby i opinii o służbie policjanta, ich wzory, termin żądania sprostowania świadectwa i opinii oraz termin dokonania takiego sprostowania. Na podstawie tego upoważnienia wydano rozporządzenie MSWiA, którego § 8 ust. 1 stanowi, że policjantowi-kobiecie wychowującej przynajmniej jedno dziecko w wieku do 14 lat przysługuje w ciągu roku zwolnienie od zajęć służbowych w wymiarze 2 dni, z zastrzeżeniem ust. 2, który stanowi, iż jeżeli oboje rodzice pełnią służbę w Policji z uprawnienia, o którym mowa w ust. 1, może korzystać jedno z nich. Zgodnie z kwestionowanym § 8 ust. 3 rozporządzenia MSWiA zwolnienie, o którym mowa w ust. 1, przysługuje również policjantowi będącemu jedynym opiekunem dziecka w wieku do 14 lat.

Zdaniem Rzecznika Praw Obywatelskich, kwestionowane przepisy rozporządzenia MSWiA w zakresie, w jakim wyłączają prawo do zwolnienia od zajęć służbowych policjantów-mężczyzn wychowujących dziecko w wieku do 14 lat wspólnie z kobietą niebędącą funkcjonariuszem Policji, naruszają normy wyrażone w art. 32 i art. 33 Konstytucji, a zatem nakaz równego traktowania podmiotów podobnych (zasada równości) oraz nakaz równego traktowania kobiet i mężczyzn (zasada równouprawnienia płci). Rzecznik wskazuje, że w sytuacjach „gdy obiektywne – biologiczne lub społeczne – różnice pomiędzy kobietami i mężczyznami nie uzasadniają (bądź nawet niekiedy nie nakazują) zróżnicowanego ich traktowania, kobiety i mężczyźni stanowią «podmioty podobne»”, a „wszelkie odstępstwa od nakazu równego traktowania podmiotów podobnych muszą znajdować uzasadnienie w odpowiednio przekonywających kryteriach”. Zdaniem Rzecznika zróżnicowanie uprawnień wynikających z kwestionowanych przepisów ma charakter dyskryminujący, gdyż bez przekonującego uzasadnienia pozbawia pewną grupę funkcjonariuszy Policji uprawnień rodzicielskich, „które nie są związane z cechami biologicznymi osoby sprawującej opiekę nad dzieckiem i powinny przysługiwać pracownikom obu płci”.

Rzecznik Praw Obywatelskich wskazał również, że kwestionowane normy rozporządzenia MSWiA pozostają w kolizji z normami odtwarzanymi z przepisów rangi ustawowej, tj. z art. 79 ust. 1 ustawy o Policji w związku z art. 188 kodeksu pracy. Rzecznik podkreślił, że uprawnienie wynikające z art. 188 kodeksu pracy, ma charakter powszechny, tj. obejmuje swoim zakresem podmiotowym wszystkich pracowników, niezależnie od płci, co „jest konsekwencją obowiązywania art. 33 Konstytucji, statuującego równość kobiet i mężczyzn”. Normy oparte na przepisach rangi podustawowej nie mogą zatem tego charakteru modyfikować. Powszechny charakter wskazanego prawa w odniesieniu do funkcjonariuszy Policji wynika również pośrednio z art. 79 ust. 1 ustawy o Policji w znowelizowanym brzmieniu. Rzecznik Praw Obywatelskich zwrócił także uwagę na to, że kwestionowane przepisy rozporządzenia MSWiA nie mieszczą się w granicach upoważnienia ustawowego zawartego w art. 81 ust. 1 ustawy o Policji, w związku z czym naruszają również art. 92 ust. 1 Konstytucji. Zdaniem Rzecznika, „rozporządzenie na skutek zmiany przepisu merytorycznego, który wykonywało, utraciło w stosunku do ustawy o Policji swój wykonawczy charakter”.

Rzecznik Praw Obywatelskich poinformował, że zwracał się do Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z prośbą o rozważenie możliwości zmiany kwestionowanych przepisów rozporządzenia MSWiA. W rozpatrywanej sprawie Rzecznik zwracał się również do Komendanta Głównego Policji. Aktywność Rzecznika na tym polu przyczyniła się do zmiany art. 79 ust. 1 ustawy o Policji.

2. Prokurator Generalny, w stanowisku z 6 grudnia 2012 r., podzielił wszystkie zarzuty Rzecznika Praw Obywatelskich. Prokurator Generalny stwierdził także, że „regulacje aktu podustawowego […] nie spełniają kategorycznie sformułowanego wymogu zgodności z unormowaniami ustawowymi”, a „unormowania rozporządzenia modyfikujące ustawę należy uznać za wykraczające poza zakres upoważnienia ustawowego, a przez to godzące w konstytucyjną zasadę hierarchii źródeł prawa powszechnie obowiązującego”.

3. Minister Spraw Wewnętrznych, w piśmie z 12 lutego 2013 r., przedstawił stanowisko, zgodnie z którym kwestionowane przez Rzecznika Praw Obywatelskich przepisy rozporządzenia MSWiA we wskazanym przez wnioskodawcę zakresie są niezgodne z art. 33 w związku z art. 32 Konstytucji, jak również z art. 81 ust. 1 i art. 79 ust. 1 ustawy o Policji w związku z art. 188 kodeksu pracy, a tym samym także z art. 92 ust. 1 Konstytucji.

Minister Spraw Wewnętrznych podzielił argumenty przedstawione przez Rzecznika Praw Obywatelskich i podkreślił, że „w przypadku omawianych regulacji nie wydaje się, aby istniały argumenty, które przemawiają za utrzymywaniem […] regulacji różnicujących sytuację prawną policjantów z uwagi na płeć”.

Minister wskazał także, że we współpracy z Komendą Główną Policji, Ministerstwo Spraw Wewnętrznych prowadzi prace legislacyjne nad projektem rozporządzenia zmieniającego rozporządzenie MSWiA; przewiduje ono m.in. zmianę § 8 rozporządzenia MSWiA „celem jej dostosowania do aktualnego brzmienia przepisów art. 79 ust. 1 ustawy o Policji”.

W Dzienniku Ustaw z 5 czerwca 2013 r. pod pozycją 644 opublikowane zostało rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych z dnia 14 maja 2013 r. w sprawie szczegółowych praw i obowiązków oraz przebiegu służby policjantów (dalej: rozporządzenie MSW), które weszło w życie po upływie 14 dni od dnia ogłoszenia (§ 34 rozporządzenia MSW). Zgodnie z § 33 tego rozporządzenia rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 2 września 2002 r. w sprawie szczegółowych praw i obowiązków oraz przebiegu służby policjantów (Dz. U. Nr 151, poz. 1261; dalej: rozporządzenie MSWiA) zostało w całości uchylone. Normy kwestionowane przez Rzecznika Praw Obywatelskich, oparte na § 8 ust. 1 i 3 rozporządzenia MSWiA utraciły zatem swoją moc obowiązującą z dniem wejścia w życie rozporządzenia MSW.

Przepis § 8 rozporządzenia MSW stanowi, że policjantowi wychowującemu przynajmniej jedno dziecko w wieku do 14 lat przysługuje w ciągu roku kalendarzowego zwolnienie od zajęć służbowych w wymiarze 2 dni. Norma oparta na powyższym przepisie nie różnicuje uprawnień policjantów ze względu na ich płeć czy inne cechy osobiste.

W związku ze zmianą stanu prawnego Rzecznik Praw Obywatelskich w piśmie z 7 października 2013 r. na podstawie art. 31 ust. 2 ustawy z dnia 1 sierpnia 1997 r. o Trybunale Konstytucyjnym (Dz. U. Nr 102, poz. 643, ze zm.; dalej: ustawa o TK) cofnął wniosek z 22 października 2012 r. i wniósł o umorzenie postępowania stosownie do art. 39 ust. 1 pkt 2 ustawy o TK.

Zdaniem Rzecznika Praw Obywatelskich, § 8 rozporządzenia MSW w aktualnym brzmieniu nie budzi już wątpliwości konstytucyjnych, które podniesiono w uzasadnieniu wniosku z 22 października 2012 r. Rzecznik wskazał, że przyjęcie takiej regulacji jest zgodne z jego oczekiwaniami.

Rzecznik stwierdził ponadto, że nie występuje przewidziana w art. 39 ust. 3 ustawy o TK przesłanka dająca możliwość, aby ewentualne orzeczenie Trybunału Konstytucyjnego stwierdzające niekonstytucyjność kwestionowanych przepisów, mogło pełnić funkcję restytucyjną. Uprawnienie związane z rodzicielstwem, które było przedmiotem kwestionowanych przepisów i które jest przedmiotem § 8 rozporządzenia MSW, może być realizowane w określonym prawem wymiarze czasowym jedynie „w ciągu roku”, a zatem, co wskazuje Rzecznik, „uprawnienia do opieki nad dzieckiem za wcześniejsze lata każdorazowo dezaktualizowały się z upływem ostatniego dnia danego roku”.

Trybunał Konstytucyjny zważył, co następuje:

1. Rzecznik Praw Obywatelskich w piśmie z 7 października 2013 r., na podstawie art. 31 ust. 2 ustawy z dnia 1 sierpnia 1997 r. o Trybunale Konstytucyjnym (Dz. U. Nr 102, poz. 643, ze zm.; dalej: ustawa o TK), cofnął wniosek z 22 października 2012 r., wnosząc jednocześnie o umorzenie postępowania na podstawie art. 39 ust. 1 pkt 2 ustawy o TK.

2. Zgodnie z art. 31 ust. 2 ustawy o TK, wnioskodawca może do rozpoczęcia rozprawy wycofać wniosek, pytanie prawne albo skargę konstytucyjną. W orzecznictwie Trybunału Konstytucyjnego przyjmuje się, że prawo do cofnięcia wniosku, pytania prawnego lub skargi konstytucyjnej przed rozpoczęciem rozprawy mieści się w granicach swobodnego uznania wnioskodawcy i jest jednym z przejawów zasady dyspozycyjności, na której opiera się postępowanie przez Trybunałem Konstytucyjnym. Cofnięcie wniosku przed rozpoczęciem rozprawy skutkuje umorzeniem postępowania na podstawie art. 39 ust. 1 pkt 2 ustawy o TK.

Z powyższych względów Trybunał Konstytucyjny postanowił jak w sentencji.