1. Skarga konstytucyjna została wniesiona przez Janusza K. (dalej: skarżący) na tle następującego stanu faktycznego:

1.1. Skarżący, jako osoba zajmująca kierownicze stanowiska państwowe (m.in. członek Rady Ministrów, Prokurator Krajowy i Zastępca Prokuratora Generalnego oraz Prokurator Apelacyjny), był zobowiązany – na podstawie art. 49a ustawy z dnia 20 czerwca 1985 r. o prokuraturze (Dz. U. z 2011 r. Nr 270, poz. 1599, ze zm.) i art. 10 ustawy z dnia 21 sierpnia 1997 r. o ograniczeniu prowadzenia działalności gospodarczej przez osoby pełniące funkcje publiczne (Dz. U. z 2006 r. Nr 216, poz. 1584, ze zm.) w związku z ustawą z dnia 31 lipca 1981 r. o wynagrodzeniu osób zajmujących kierownicze stanowiska państwowe (Dz. U. z 2011 r. Nr 79, poz. 430, ze zm.) – składać oświadczenia majątkowe dotyczące jego majątku odrębnego oraz objętego małżeńską wspólnością majątkową.

Jak wynika z akt sprawy i pisma Szefa CBA przedłożonego w niniejszej sprawie, 10 września 2007 r. funkcjonariusze CBA wszczęli, na podstawie art. 13 ust. 1 pkt 2 ustawy z dnia 9 czerwca 2006 r. o Centralnym Biurze Antykorupcyjnym (Dz. U. Nr 104, poz. 708, ze zm.; dalej: ustawa o CBA), kontrolę oświadczeń majątkowych skarżącego za lata 2001-2007. W dniu rozpoczęcia kontroli skarżący podpisał upoważnienie, w myśl art. 104 ust. 3 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Prawo bankowe (Dz. U. z 2002 r. Nr 72, poz. 665, ze zm.) upoważniając banki do przekazania wskazanym funkcjonariuszom CBA informacji i danych za lata 2001-2007 dotyczących jego osoby, w szczególności w zakresie historii rachunków bankowych oraz wszystkich pozostałych czynności prowadzonych na podstawie umów zawartych z bankami. Skarżący przekazał ponadto CBA zestawienie tabelaryczne kont bankowych własnych oraz tych, do których posiada lub posiadał pełnomocnictwo w wyżej wskazanym okresie. Poinformował również, że jest współwłaścicielem – wraz ze swoją żoną – dwóch rachunków bankowych w banku PKO BP SA oraz w banku NORDEA BP SA.

Po otrzymaniu wyciągów z rachunków w banku PKO BP SA, kontrolujący stwierdzili dokonywanie w latach 2003-2006 przelewów z rachunku posiadanego w tym banku na rachunek w banku NORDEA BP SA, którego skarżący nie wskazał w przekazanym CBA zestawieniu rachunków bankowych. W toku czynności kontrolnych CBA uzyskało od banku informację, że skarżący nie jest i nie był posiadaczem tego rachunku. CBA zwróciło się w związku z tym do skarżącego o poinformowanie m.in. kto jest posiadaczem tego rachunku, a także jaki charaktery miały dokonywane przelewy. Jak wynika z dokumentacji przekazanej Trybunałowi przez Szefa CBA, skarżący nie wyjaśnił, kto był posiadaczem rachunku bankowego, na który dokonywał przelewów z własnego rachunku.

Po przeanalizowaniu oświadczeń majątkowych skarżącego, a także historii operacji na wskazanych przez niego w toku kontroli rachunkach bankowych, CBA powzięło wątpliwości, co do posługiwania się przez skarżącego środkami pieniężnymi, które nie były wykazane w oficjalnie posiadanych rachunkach bankowych, tj. nieznajdującymi pokrycia w ujawnionych źródłach przychodów. Mając powyższe na uwadze, Szef CBA wystąpił do Sądu Okręgowego w Warszawie – na podstawie art. 23 ust. 4 ustawy o CBA – o udostępnienie informacji dotyczących tego rachunku.

Sąd Okręgowy w Warszawie postanowieniem z 25 lutego 2008 r. (sygn. akt VIII Kp 147/08), wyraził zgodę na udostępnienie Centralnemu Biuru Antykorupcyjnemu informacji o szczegółowej historii rachunku bankowego, wskazanego we wniosku Szefa CBA z 7 lutego 2008 r., przez bank NORDEA BP SA. O postanowieniu tym skarżący został poinformowany stosownie do art. 23 ust. 9 ustawy o CBA, a więc po upływie 120 dni od zebrania przez CBA informacji dotyczących rachunku bankowego. Na podstawie zgromadzonego w toku kontroli oświadczenia majątkowego skarżącego materiału dowodowego, Prokuratura Okręgowa w Warszawie wszczęła 11 września 2008 r. postępowanie przygotowawcze (śledztwo). Zostało ono umorzone postanowieniem z 16 marca 2009 r. na podstawie art. 17 § 1 pkt 2 ustawy z dnia 6 czerwca 1997 r. – Kodeks postępowania karnego (Dz. U. Nr 89, poz. 555, ze zm.; dalej: k.p.k.).

Po poinformowaniu skarżącego o uchyleniu tajemnicy bankowej, wniósł on zażalenie na postanowienie Sądu Okręgowego w Warszawie z 25 lutego 2008 r. W zażaleniu wskazał, że posiadaczem rachunku bankowego, którego dotyczył wniosek Szefa CBA, jest jego żona. Zarzucił także CBA wykroczenie poza ustawowy zakres kontroli oświadczeń majątkowych. W jego ocenie, kontrola ta nie mogła dotyczyć wartości majątku ani sposobu dysponowania nim, a tylko obejmować poprawność złożenia samego oświadczenia oraz zgodności zasobów pieniężnych na dzień składania oświadczeń.

Zarządzeniem Prezesa Sądu Okręgowego w Warszawie VIII Wydział Karny z 5 lutego 2009 r., na podstawie art. 429 § 1 k.p.k., odmówiono przyjęcia środka odwoławczego złożonego przez skarżącego. Zgodnie z art. 23 ustawy o CBA, jedynym podmiotem uprawnionym do wniesienia zażalenia na postanowienie sądu jest w tym wypadku Szef CBA, natomiast nie przysługuje ono osobie, której udostępniane informacje dotyczą.

Zażalenie na powyższe zarządzenie złożył skarżący. W jego ocenie, odmowa przyjęcia zażalenia na postanowienie Sądu Okręgowego w Warszawie z 25 lutego 2008 r. narusza art. 5 Konwencji o praniu, ujawnianiu, zajmowaniu i konfiskacie dochodów pochodzących z przestępstwa, sporządzonej w Strasburgu dnia 8 listopada 1990 r. (Dz. U. z 2003 r. Nr 46, poz. 394; dalej: Konwencja o praniu pieniędzy) oraz art. 77 ust. 2 i art. 78 Konstytucji. Wniósł ponadto o wystąpienie przez sąd do Trybunału Konstytucyjnego z pytaniem prawnym dotyczącym zgodności art. 23 ustawy o CBA w zakresie, w jakim uniemożliwia podmiotowi kontrolowanemu zaskarżenie postanowienia sądu w przedmiocie uchylenia tajemnicy bankowej, a także o uchylenie – po pozytywnym rozstrzygnięciu pytania prawnego – zaskarżonego zarządzenia oraz przekazanie sprawy Sądowi Apelacyjnemu do merytorycznego rozstrzygnięcia.

Sąd Apelacyjny w Warszawie, postanowieniem z 5 maja 2009 r. (sygn. akt II AKz 306/09), nie uwzględnił zażalenia i utrzymał w mocy zaskarżone zarządzenie. W uzasadnieniu stwierdził jednoznacznie, że pozbawienie osoby, w stosunku do której uchylana jest tajemnica bankowa na podstawie wniosku Szefa CBA, prawa do wniesienia zażalenia na postanowienie sądu wynika ze specyfiki czynności operacyjno-rozpoznawczych. Czynności te powinny pozostać niejawne przez czas niezbędny dla toczącego się postępowania. Zdaniem Sądu Apelacyjnego, rozwiązanie ustawowe nie jest sprzeczne z art. 77 ust. 2 i art. 78 Konstytucji. Brak zażalenia na postanowienie Sądu Okręgowego w Warszawie, uchylającego tajemnicę bankową, jest konstytucyjnie dopuszczalnym wyjątkiem od zaskarżania orzeczeń. Odnosząc się natomiast do zarzutu naruszenia art. 5 Konwencji o praniu pieniędzy, zdaniem Sądu Apelacyjnego, przepis ten przewiduje wyłącznie istnienie drogi odwoławczej dla ochrony praw osób, wobec których zastosowano środki w postaci konfiskaty (przepadku) mienia, która jest karą (środkiem karnym) orzekanym przez sąd. Konwencja ta nie przewiduje natomiast – wbrew twierdzeniom skarżącego zawartym w zażaleniu – drogi odwoławczej od orzeczeń sądu dotyczących czynności operacyjnych.

1.2. W dniu 5 sierpnia 2009 r. skarżący wniósł skargę konstytucyjną. Zarzucił w niej, że regulacja zawarta w art. 23 ust. 7 ustawy o CBA, zgodnie z którą wyłącznie Szef CBA jest uprawniony do wniesienia zażalenia na postanowienie sądu w sprawie wyrażenia zgody na udostępnienie przez bank informacji i danych podmiotu wskazanego we wniosku Szefa CBA, naruszać ma szereg przepisów Konstytucji, w tym wyrażających zasady ustroju lub będących przepisami określającymi zakres kognicji Trybunału Konstytucyjnego, a nadto – jak wynika z treści wyjątkowo lakonicznego uzasadnienia – przepisy wiążącej Polskę Konwencji o praniu pieniędzy. Poza powołaniem w petitum niektórych przepisów skarżący nie uzasadnia sposobu ich naruszenia ani nie uprawdopodabnia niezgodności z tymi przepisami zakwestionowanego art. 23 ust. 7 ustawy o CBA. Zdaniem Trybunału, główny zarzut koncentruje się na braku możliwości wniesienia przez podmiot, którego dotyczy wniosek kierowany przez Szefa CBA, w trybie art. 23 ust. 4 ustawy o CBA, zażalenia na postanowienie sądu. Ma to prowadzić do nierównej sytuacji procesowej Szefa CBA i skarżącego, który uważa siebie za stronę tego postępowania. Jak wskazuje, „powyższe unormowanie powoduje więc, iż w sprawie występuje tylko jedna zainteresowana strona – CBA, tylko ona ma uprawnienia, to ona przedstawia uzasadnienie, dowody i uzasadnienie. Kontrolowany nie ma żadnej możliwości przedstawienia Sądowi własnych argumentów – czy to na etapie rozpoznania wniosku (co można jeszcze zaakceptować), czy też na etapie zaskarżenia negatywnej dla niego decyzji”. Sąd nie ma w rezultacie możliwości zapoznania się z wyjaśnieniami osoby, co do której zezwala na uchylenie tajemnicy bankowej. Sytuacja ta stwarzać może ryzyko, że CBA – w celu uzyskania dostępu do informacji o transakcjach bankowych – wprowadza sąd w błąd, podając nieprawdziwe informacje, które miałyby uzasadniać uchylenie tej tajemnicy. Skarżący nie przedstawia jednak żadnych dowodów, które mogłyby przynajmniej uprawdopodabniać tezę o dopuszczeniu się w jego sprawie rzekomego „oszustwa procesowego”.

W ocenie skarżącego, powinien mieć on prawo do obrony na równi z oskarżonym w postępowaniu przygotowawczym, co ma się przejawiać w możliwości przedstawiania swego stanowiska przed sądem. Skarżący twierdzi także, że zebrane na skutek uchylenia tajemnicy bankowej informacje mogą zostać wykorzystane przeciwko niemu w postępowaniu karnym jako dowód winy, zaś tych dowodów nie będzie mógł on podważać.

2. W piśmie z 31 marca 2011 r. stanowisko w imieniu Sejmu zajął Marszałek Sejmu. Wniósł w nim o stwierdzenie, że art. 23 ust. 7 ustawy o CBA w zakresie, w jakim na postanowienie Sądu Okręgowego w Warszawie wyrażające zgodę na udostępnienie informacji i danych stanowiących tajemnicę bankową nie przewiduje zażalenia przysługującego podmiotowi, którego informacje i dane dotyczą, jest zgodny z art. 45 ust. 1, art. 77 ust. 2 oraz art. 78 Konstytucji. Marszałek Sejmu wniósł także o umorzenie postępowania w pozostałym zakresie ze względu na niedopuszczalność wydania wyroku. W wypadku nieuwzględnienia wniosku o umorzenie postępowania, wniósł alternatywnie o stwierdzenie zgodności art. 23 ust. 7 ustawy o CBA w zakresie, w jakim na postanowienie Sądu Okręgowego w Warszawie wyrażające zgodę na udostępnienie informacji i danych stanowiących tajemnicę bankową nie przewiduje zażalenia przysługującego podmiotowi, którego informacje i dane dotyczą, jest zgodny z art. 47 i art. 51 ust. 2, 3 i 4 Konstytucji.

Odnosząc się do kwestii formalnych, Marszałek Sejmu wskazał na powody umorzenia postępowania. Po pierwsze, z art. 5, art. 9 i art. 188 pkt 1, 2 i 5 Konstytucji nie wynikają wolności i prawa przysługujące skarżącemu. Przepisy te nie mogą być tym samym wzorcami kontroli w postępowaniu wszczętym ze skargi konstytucyjnej. Po drugie, powołując się na art. 2 Konstytucji, skarżący nie związał go z żadnym przepisem wyrażającym wolności i prawa jednostki, ani nawet nie uzasadnił naruszenia tego przepisu. Po trzecie, art. 31 ust. 1 i 2 Konstytucji zostały powołane w skardze „ornamentacyjnie”. Prawo do zaskarżania orzeczeń sądowych i ochrony sfery prywatności, których naruszenia dopatruje się skarżący, wynikają z innych bardziej szczegółowych przepisów Konstytucji, a zatem art. 31 ust. 1 i 2 Konstytucji nie mogą być w niniejszej sprawie powołane jako wzorce kontroli. Po czwarte, nie uzasadniono na czym miałoby polegać naruszenie przez art. 23 ust. 7 ustawy o CBA art. 47 i art. 51 ust. 1-4 Konstytucji.

Dokonując rekonstrukcji zarzutu sformułowanego w skardze konstytucyjnej, w ocenie Marszałka Sejmu, skarżący zakwestionował pozbawienie możliwości wniesienia zażalenia na postanowienie sądu wyrażające zgodę na udostępnienie CBA danych objętych tajemnicą bankową, nie zaś przyznanie takiego prawa jedynie Szefowi CBA. Przedmiotem kontroli nie jest zatem to co art. 23 ust. 7 ustawy o CBA normuje lecz brak określonego unormowania. Należy potraktować w konsekwencji tę skargę, jako skargę na pominięcie prawodawcze.

Zdaniem Marszałka Sejmu, skarżący nie wnosi o nowe ukształtowanie całej procedury udostępniania informacji stanowiących tajemnicę bankową na wniosek Szefa CBA. Nie zgłasza również zastrzeżeń konstytucyjnych dotyczących pozbawienia go możliwości przedstawienia sądowi stanowiska przed wydaniem postanowienia o udostępnieniu informacji lub jego odmowie. Skarżący w rzeczywistości postuluje ukształtowanie procedury wyrażania zgody na udostępnianie informacji i danych stanowiących tajemnicę bankową w taki sposób, aby osoba, której informacje i dane dotyczą, mogła wstrzymać uprawomocnienie i wykonanie postanowienia sądu wyrażającego zgodę na uchylenie tajemnicy bankowej przez zaskarżenie tego postanowienia. Skarżący nie oczekuje jednocześnie, by przysługiwał mu dowolny środek odwoławczy, lecz by miał on charakter suspensywny (zawieszający wykonanie postanowienia sądu wyrażającego zgodę na uchylenie tajemnicy bankowej).

Jakkolwiek skarżący nie był uczestnikiem postępowania dotyczącego wyrażenia przez sąd zgody na uchylenie tajemnicy bankowej dotyczącej jego osoby (nie był stroną), to jednak – w związku z tym, że wniosek dotyczył jego osoby oraz jego danych – może być uznany za „stronę” w rozumieniu art. 78 Konstytucji.

Zdaniem Marszałka Sejmu, regulacja przewidująca uchylenie tajemnicy bankowej bez wiedzy podmiotu, którego przekazywane informacje dotyczą, spełnia przesłankę konieczności i przydatności, a także proporcjonalności sensu stricto (zbilansowania). Udzielenie informacji stanowiących tajemnicę bankową po pierwsze – uzależnione jest od nieskuteczności innych środków dowodowych, po drugie – wymaga zgody sądu, kontrolującego zasadność wniosku, a po trzecie – nie zamyka skarżącemu możliwości kwestionowania zebranych przez CBA informacji bankowych w postępowaniu karnym. Uczynienie zadość postulatom skarżącego, by wniesiony przez niego środek odwoławczy zawieszał wykonanie postanowienia sądu, jest ponadto nie do pogodzenia z celem prowadzonego przez CBA postępowania, mającego wszak charakter niejawny. Według Marszałka Sejmu, wyjątek od zaskarżalności orzeczeń sądowych jest w tym wypadku konstytucyjnie usprawiedliwiony.

W ocenie Marszałka Sejmu, odwołującego się do dotychczasowego orzecznictwa TK, postępowanie sądowe unormowane w art. 23 ustawy o CBA nie jest sprawowaniem wymiaru sprawiedliwości, ale nadzorem sądu nad działalnością służb (oceną zasadności postępowania służby specjalnej).

Zarzut naruszenia prawa do rzetelnej procedury sądowej, wymaganej przez art. 45 ust. 1 Konstytucji, również nie zasługuje – zdaniem Marszałka Sejmu – na uwzględnienie. Skoro orzeczenie w sprawie uchylenia tajemnicy bankowej wydaje sąd, a konieczność zapewnienia poufności prowadzonemu postępowaniu jest konstytucyjnie legitymowana, nie można mówić o naruszeniu przez zakwestionowany przepis ani art. 45 ust. 1, ani art. 77 ust. 2 Konstytucji.

Odnosząc się do naruszenia art. 47 i art. 51 Konstytucji, Marszałek Sejmu wskazał na konstytucyjną dopuszczalność ograniczania wynikających z nich praw, zgodnie z warunkami określonymi w art. 31 ust. 3 Konstytucji, gdyż prawa te nie mają absolutnego charakteru. Ograniczenia autonomii informacyjnej i prawa do prywatności są zatem dopuszczalne, jeżeli umożliwiają ochronę bezpieczeństwa państwa, porządku publicznego, zdrowia, moralności publicznej, wolności lub praw innych osób, co w niniejszym wypadku jest spełnione.

3. W piśmie z 21 lipca 2011 r. Prokurator Generalny wniósł o stwierdzenie, że art. 23 ust. 7 ustawy o CBA jest niezgodny z art. 2, art. 45 ust. 1, art. 47, art. 51 ust. 1-4, art. 77 ust. 2 i art. 78 Konstytucji oraz nie jest niezgodny z art. 31 ust. 1 i 2 Konstytucji. W pozostałym zakresie Prokurator Generalny wniósł o umorzenie postępowania ze względu na niedopuszczalność wydania wyroku.

Brak możliwości zaskarżenia przez zainteresowanego postanowienia sądu w sprawie uchylenia tajemnicy bankowej – według Prokuratora Generalnego – czyni, przewidziany w art. 23 ust. 9 i 10 ustawy o CBA, obowiązek poinformowania zainteresowanego podmiotu o postanowieniu sądu dotyczącego wyrażenia zgody na uchylenie tajemnicy bankowej, co do zasady, regulacją fasadową. Pozbawia bowiem podmiot, którego informacje i dane dotyczą, realnego narzędzia kontroli prawidłowości oraz zasadności orzeczenia sądu, a tym samym ustalenia okoliczności przesądzającej, czy informacje te zostały zebrane przez CBA w sposób zgodny, czy też sprzeczny z ustawą w rozumieniu art. 51 ust. 4 Konstytucji, jak również, czy informacje te były niezbędne w rozumieniu art. 51 ust. 2 Konstytucji.

Przyjęta przez ustawodawcę procedura nie spełnia również – zdaniem Prokuratora Generalnego – wymogu właściwego zrównoważenia pozycji procesowej każdej ze stron i wymogu „sprawiedliwości proceduralnej”, należącej do istoty konstytucyjnego prawa do sądu, a przez to godzi w zasadę demokratycznego państwa prawnego. Procedura ta, w sposób nieuprawniony, pozbawiać ma ponadto zainteresowanego konstytucyjnego prawa do zaskarżania orzeczeń sądowych.

Zdaniem Prokuratora Generalnego wolności wyprowadzone z art. 31 ust. 1 i 2 Konstytucji, mają luźny związek z zawartością normatywną zaskarżonego przepisu ustawy o CBA, co stanowi o nieadekwatności tego przepisu, jako wzorca kontroli. Ponadto wyraził pogląd, że unormowania art. 5 i art. 9 Konstytucji nie wyrażają żadnych, co do zasady, wolności i praw jednostki. Zdaniem Prokuratora Generalnego art. 9 Konstytucji nie może być ponadto wzorcem kontroli w postępowaniu wszczętym ze skargi konstytucyjnej, gdyż ustrojodawca wyłączył wprost w art. 79 ust. 1 Konstytucji możliwość oparcia skargi o zarzut naruszenia prawa międzynarodowego. Z kolei art. 188 pkt 1, 2 i 5 Konstytucji określa zakres właściwości rzeczowej Trybunału Konstytucyjnego i nie wyraża praw podmiotowych jednostki, podlegających ochronie w skardze konstytucyjnej. W związku z tym, postępowanie w zakresie badania zgodności art. 23 ust. 7 ustawy o CBA z art. 5, art. 9 i art. 188 pkt 1, 2 i 5 Konstytucji podlegać winno umorzeniu z uwagi na niedopuszczalność wydania wyroku.

4. W piśmie z 11 lutego 2011 r. Rzecznik Praw Obywatelskich poinformował, że nie przystępuje do postępowania zainicjowanego skargą konstytucyjną J. K.

5. W piśmie z 30 maja 2012 r. Trybunał Konstytucyjny zwrócił się do skarżącego o wyjaśnienie treści uzasadnienia skargi konstytucyjnej w zakresie zarzutów naruszenia art. 47 i art. 51 ust. 1-4 oraz art. 78 Konstytucji. W odpowiedzi na to pismo, datowanej na 12 czerwca 2012 r., skarżący powtórzył w zasadzie argumentację zawartą w skardze konstytucyjnej. W odniesieniu do zarzutu z art. 51 ust. 3 i 4 wyjaśnił natomiast, że na skutek kwestionowanego przepisu nie ma możliwości zainicjowania procedury weryfikacji przez sąd odwoławczy, czy zbierane informacje były niezbędne w demokratycznym państwie prawnym oraz czy zostały zebrane w sposób zgodny z prawem. Zakwestionowany przepis naruszać ma z kolei art. 51 ust. 4 Konstytucji, ustanawiający m.in. prawo żądania sprostowania informacji nieprawdziwych. Prawo to miało zostać naruszone, ponieważ skarżący został pozbawiony możliwości sprostowania – w postępowaniu zażaleniowym – ewentualnych nieprawdziwych informacji, które mogły zostać przedstawione we wniosku Szefa CBA o uchylenie tajemnicy bankowej. Argumentu tego nie rozwinął jednak szerzej w swoim piśmie.

6. W piśmie z 30 maja 2012 r. Trybunał Konstytucyjny zwrócił się do Szefa CBA o poinformowanie o liczbie wniosków składanych w trybie art. 23 ustawy o CBA do Sądu Okręgowego w Warszawie, liczbie zażaleń wniesionych na podstawie art. 23 ust. 7 ustawy o CBA, a także przedstawienie opisu sprawy dotyczącej skarżącego i nadesłanie kopii wniosku, na podstawie którego Sąd Okręgowy w Warszawie wydał postanowienie wyrażające zgodę na uchylenie tajemnicy bankowej w sprawie skarżącego. W odpowiedzi, pismem z 15 czerwca 2012 r., Szef CBA poinformował o liczbie wniosków składanych w związku z prowadzeniem czynności kontrolnych oraz czynności operacyjno-rozpoznawczych złożonych w latach 2007-2011, a także metodologii ich sporządzania.

Trybunał Konstytucyjny zważył, co następuje:

1. Uwagi wstępne.

Sprawa zawisła przed Trybunałem Konstytucyjnym powstała na tle realizacji przez służbę ochrony państwa kompetencji z zakresu zapobiegania zjawisku korupcji w życiu publicznym. Centralnym problemem nie było natomiast korzystanie z uprawnień niejawnej kontroli prowadzonej przez Centralne Biuro Antykorupcyjne wobec obywateli, mających na celu wykrywanie i zapobieganie popełnianiu najpoważniejszych przestępstw.

Trybunał Konstytucyjny w dotychczasowym orzecznictwie zwracał uwagę na konieczność podejmowania przez państwo działań przeciwdziałających korupcji, szkodliwej dla rzetelności działania administracji publicznej, jak również i finansów publicznych. Jednym z instrumentów realizujących ten cel, jest nałożenie na osoby zajmujące wysokie stanowiska w administracji publicznej, prawnego obowiązku składania oświadczeń majątkowych i poddania tych oświadczeń kontroli przez odpowiednie organy i służby, w tym przez Centralne Biuro Antykorupcyjne. Rozwiązania te mają uczynić stosunki majątkowe osób piastujących stanowiska w administracji publicznej bardziej przejrzystymi dla obywateli i organów kontrolnych (por. wyrok TK z 13 marca 2007 r., sygn. K 8/07, OTK ZU nr 3/A/2007, poz. 26, cz. III, pkt 3.2 uzasadnienia).

Tłem problemu było niejawne pozyskanie przez CBA – w toku postępowania kontrolnego oświadczeń majątkowych składanych przez skarżącego w latach 2001-2007 – informacji i danych objętych tajemnicą bankową. Bezpośrednią przyczyną wystąpienia z wnioskiem do sądu o wyrażenie zgody na pozyskanie przez CBA tych danych, był brak możliwości ustalenia – na podstawie innych dostępnych źródeł – danych posiadacza rachunku bankowego, na który skarżący z własnego rachunku bankowego dokonał przelewów środków pieniężnych, niemających zdaniem CBA, pokrycia w majątku wykazywanym przez skarżącego w oświadczeniach majątkowych. Informacji takich, mimo stosownego wezwania, nie udzielił sam skarżący. W związku z tym wszczęto niejawną dla skarżącego (na tym etapie postępowania) procedurę pozyskania zgody sądu na uchylenie tajemnicy bankowej dotyczącej rachunku, na który skarżący dokonywał przelewu środków pieniężnych. Miało to pozwolić na weryfikację prawdziwości złożonych przez niego oświadczeń majątkowych.

2. Przedmiot zaskarżenia.

Zakwestionowany art. 23 ust. 7 ustawy z dnia 9 czerwca 2006 r. o Centralnym Biurze Antykorupcyjnym (Dz. U. z 2012 r. poz. 621; dalej: ustawa o CBA) ma następujące brzmienie:

„Szefowi CBA na postanowienie Sądu, o którym mowa w ust. 6, przysługuje zażalenie”.

Przepis ten ma zastosowanie w postępowaniu inicjowanym wnioskiem Szefa CBA do Sądu Okręgowego w Warszawie o udostępnienie przez określony podmiot (najczęściej bank) informacji stanowiących tajemnicę bankową oraz informacji dotyczących umów o rachunek papierów wartościowych, umów o rachunek pieniężny, umów ubezpieczenia lub innych umów dotyczących obrotu instrumentami finansowymi, a zwłaszcza przetwarzanych przez uprawnione podmioty danych osób, które zawarły takie umowy. Dotyczy zatem – najogólniej mówiąc – wyrażenia zgody na uchylenie tajemnicy bankowej.

Zakres przedmiotowy tajemnicy bankowej definiuje art. 104 ust. 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Prawo bankowe (Dz. U. z 2002 r. Nr 72, poz. 665, ze zm.; dalej: prawo bankowe), w myśl którego objęte są nią wszystkie informacje dotyczące czynności bankowej, uzyskane w czasie negocjacji, w trakcie zawierania oraz realizacji umowy, na podstawie której bank czynność tę wykonuje. Ustawodawca objął tajemnicą bankową bardzo szeroki katalog danych i informacji. Zakres podmiotowy tej tajemnicy jest natomiast określony przez ustawodawcę w sposób pośredni w art. 104 ust. 3 zdanie pierwsze prawa bankowego. Podmiotem chronionym jest osoba, której dotyczą informacje objęte tajemnicą, a zatem strona umowy rachunku bankowego, pełnomocnicy upoważnieni do zlecania rozliczeń pieniężnych i dokonywania czynności związanych z prowadzeniem rachunku bankowego, a także osoby dokonujące z bankiem czynności bankowych.

Pozyskiwanie przez CBA danych objętych tajemnicą bankową może nastąpić jedynie w zakresie sprecyzowanym w ustawie o CBA oraz mieszczącym się w ramach kompetencji tej służby specjalnej (służby ochrony państwa), powołanej do zwalczania korupcji w życiu publicznym i gospodarczym, w szczególności w instytucjach państwowych i samorządowych oraz zwalczania działalności godzącej w interesy ekonomiczne państwa (art. 1 ust. 1 ustawy o CBA). Zgodnie z art. 23 ust. 1 ustawy o CBA, dane objęte tajemnicą bankową mogą być udostępniane CBA, jeżeli jest to konieczne dla skutecznego zapobiegania przestępstwom określonym w art. 2 ust. 1 pkt 1 lub ich wykrycia albo ustalenia sprawców i uzyskania dowodów, a ponadto – co miało miejsce w niniejszej sprawie – w celu kontroli prawdziwości oświadczeń majątkowych, o których mowa w art. 2 ust. 1 pkt 5 tej ustawy. Korelatem kompetencji CBA jest wynikający z art. 105 ust. 1 pkt 2 lit. p prawa bankowego obowiązek banku udzielenia informacji stanowiących tajemnicę bankową na żądanie Szefa CBA, w trybie i na zasadach określonych w art. 23 ustawy o CBA. Katalog wypadków, w jakich bank obowiązany jest ujawnić dane objęte tajemnicą bankową ma charakter zamknięty, obejmując ściśle oznaczony krąg podmiotów, które mogą uzyskać te informacje w ustawowo unormowanej procedurze. Przesłanki uchylenia tajemnicy bankowej – dotyczącej wrażliwych danych o jednostce – powinny być interpretowane rygorystycznie, a wszelkie wątpliwości co do istnienia przesłanek warunkujących jej uchylenie, muszą być rozstrzygane w kierunku ochrony tych danych (zob. postanowienie Sądu Apelacyjnego w Warszawie z 17 marca 2009 r., sygn. akt II AKz 111/09, OSA nr 5/2011, s. 22-24).

Pozyskiwanie przez CBA informacji i danych objętych tajemnicą bankową powinno spełniać przesłankę konieczności (art. 23 ust. 1 ustawy o CBA). Jak podkreśla się w orzecznictwie, w postępowaniu dotyczącym kontroli oświadczeń majątkowych, CBA może wnioskować o uchylenie tajemnicy bankowej tylko wówczas, gdy analiza treści oświadczenia wskazuje na duże prawdopodobieństwo złożenia przez kontrolowany podmiot nieprawdziwego w swojej treści oświadczenia majątkowego (zob. postanowienia Sądu Apelacyjnego w Warszawie z: 2 czerwca 2009 r., sygn. akt II AKz 410/09, „Apelacja. Orzecznictwo Sądu Apelacyjnego w Warszawie” nr 4/2009, poz. 19; 16 czerwca 2009 r., sygn. akt II AKz 543/09, OSA nr 1/2012, s. 30-33), a co za tym idzie – występuje prawdopodobieństwo popełnienia czynu, zagrożonego odpowiedzialnością dyscyplinarną lub karną (art. 13 i art. 14 ustawy z dnia 21 sierpnia 1997 r. o ograniczeniu prowadzenia działalności gospodarczej przez osoby pełniące funkcje publiczne, Dz. U. z 2006 r. Nr 216, poz. 1584, ze zm.; art. 233 § 1 w związku z § 6 ustawy z dnia 6 czerwca 1997 r. – Kodeks karny, Dz. U. Nr 88, poz. 553, ze zm.).

Informacje, o których mowa w art. 23 ust. 1 ustawy o CBA udostępniane są tylko za zgodą Sądu Okręgowego w Warszawie wyrażoną na pisemny wniosek Szefa CBA (art. 23 ust. 4 ustawy o CBA). Wyłącznie ten sąd – jako jedyny w kraju – jest właściwy do wyrażenia zgody. Sąd ten może również odmówić udzielenia zgody na udostępnienie tych informacji oraz danych. Rozstrzygnięcie sądu dotyczące wniosku Szefa CBA ma formę postanowienia, w którym określa się rodzaj danych i informacji podlegających udostępnieniu oraz podmiot zobowiązany do ich udostępnienia. Wniosek o wyrażenie zgody na udostępnienie informacji sąd rozpoznaje jednoosobowo, przy czym czynności sądu związane z rozpoznawaniem tego wniosku powinny być realizowane w warunkach przewidzianych dla przekazywania, przechowywania i udostępniania informacji niejawnych oraz z odpowiednim zastosowaniem rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 20 lutego 2012 r. w sprawie sposobu postępowania z protokołami przesłuchań i innymi dokumentami lub przedmiotami, na które rozciąga się obowiązek zachowania w tajemnicy informacji niejawnych albo zachowania tajemnicy związanej z wykonywaniem zawodu lub funkcji (Dz. U. z 2012 r. poz. 219). W posiedzeniu sądu może wziąć udział prokurator i wyznaczony przez Szefa CBA funkcjonariusz tego organu. Nie uczestniczy w nim natomiast podmiot, którego dotyczą informacje i dane objęte tajemnicą bankową.

Udostępnione przez bank dane oraz informacje podlegają ochronie przewidzianej w przepisach ustawy z dnia 5 sierpnia 2010 r. o ochronie informacji niejawnych (Dz. U. Nr 182, poz. 1228). Dostęp do nich mają jedynie funkcjonariusze prowadzący w danej sprawie czynności, ich przełożeni, osoby uprawnione do sprawowania nadzoru nad prowadzonymi przez nich w tej sprawie czynnościami operacyjno-rozpoznawczymi. Akta zawierające te informacje i dane udostępnia się ponadto wyłącznie sądom i prokuratorom, jeżeli następuje to w celu realizowania odpowiedzialności karnej.

Specyfika postępowania dotyczącego uchylenia tajemnicy bankowej, w ramach czynności operacyjno-rozpoznawczych, polega na jego niejawności wobec osoby, której informacje i dane są udostępniane właściwym służbom. Ma to zagwarantować skuteczność przeprowadzenia czynności zmierzających do wykrycia, czy doszło do naruszenia prawa, w tym czy spełnione są znamiona czynu zabronionego. Tajność tego etapu postępowania nie jest jednak nieograniczona. Zgodnie z art. 23 ust. 9 ustawy o CBA, w terminie do 120 dni od dnia przekazania informacji i danych, CBA ma obowiązek poinformować podmiot, którego informacje i dane dotyczą, o postanowieniu wyrażającym zgodę na udostępnienie informacji i danych. Stosownie zaś do art. 23 ust. 10 ustawy o CBA, na wniosek Szefa CBA, złożony po uzyskaniu pisemnej zgody Prokuratora Generalnego, Sąd Okręgowy w Warszawie może odroczyć w drodze postanowienia, na czas oznaczony, z możliwością przedłużania, obowiązek informacyjny, jeżeli zostanie uprawdopodobnione, że może to zaszkodzić wynikom podjętych czynności operacyjno-rozpoznawczych. Ponadto jeśli przed upływem 120 dni od otrzymania tych informacji i danych albo w okresie przedłużenia wyznaczonym przez sąd na podstawie art. 23 ust. 10 ustawy o CBA, wszczęto postępowanie przygotowawcze, wówczas powiadomienie przez prokuratora lub, na jego polecenie, przez CBA, zainteresowanego o postanowieniu sądu o udostępnieniu informacji i danych następuje przed zamknięciem postępowania przygotowawczego albo niezwłocznie po jego umorzeniu.

3. Zakres zaskarżenia.

Rekonstrukcja problemu konstytucyjnego i zarzutów sformułowanych pod adresem zakwestionowanego przepisu stwarza poważne trudności. Jest to wynikiem wyjątkowo nieprecyzyjnego, a momentami wręcz wewnętrznie sprzecznego ze sobą, przedstawienia argumentów w skardze konstytucyjnej i piśmie stanowiącym odpowiedź na wezwanie TK do udzielenia przez skarżącego wyjaśnień odnośnie do treści tej skargi. W szczególności nie jest dostatecznie jasne, czy intencją skarżącego było zakwestionowanie całego modelu procedury związanej z rozpoznawaniem wniosku Szefa CBA o uchylenie tajemnicy bankowej, która nie umożliwia podmiotowi, wobec którego prowadzona jest kontrola oświadczenia majątkowego – jeszcze przed uprawomocnieniem się postanowienia sądu – doprowadzenie do wstrzymania wykonania tego postanowienia (a zatem – uniemożliwienie pozyskania przez CBA informacji i danych objętych tajemnicą bankową), czy też – skarżący kwestionuje brak możliwości następczego zakwestionowania legalności pozyskania tych informacji przez CBA. Z jednej bowiem strony zwraca on w skardze konstytucyjnej uwagę, że „kontrolowany nie ma żadnej możliwości przedstawienia Sądowi własnych argumentów – czy to na etapie rozpoznania wniosku (co można jeszcze zaakceptować), czy też na etapie zaskarżenia negatywnej dla niego decyzji. (…) Sąd (ani Sąd odwoławczy) nie ma więc możliwości nawet zapoznania się z dowodami przeciwnymi, którymi może dysponować zainteresowany” (s. 6). W innym natomiast miejscu stwierdza: „Sąd I instancji ma tylko wówczas możliwość oceny istnienia przesłanek np. co do zniesienia tajemnicy bankowej jeżeli rozważy całokształt okoliczności ujawnionych w toku postępowania (czyli również tych przez zainteresowanego)” (s. 7). Skarżący podkreśla jednocześnie, że nie kwestionuje uprawnień Szefa CBA do wniesienia zażalenia, o którym mowa w art. 23 ust. 7 ustawy o CBA. Nie podważa też uprawnień CBA do kontroli prawdziwości oświadczeń majątkowych, o których mowa w art. 2 ust. 1 pkt 5 ustawy o CBA, ani korzystania przez tę służbę z informacji stanowiących tajemnicę bankową. Skarga konstytucyjna nie daje ponadto podstaw do przyjęcia, by skarżący kwestionował sam fakt wyłączenia go z udziału w posiedzeniu Sądu Okręgowego w Warszawie, wydającego to postanowienie.

Zdaniem Trybunału Konstytucyjnego, problem konstytucyjny w tej sprawie polega na rozstrzygnięciu zagadnienia, czy w toku prowadzonej przez Centralne Biuro Antykorupcyjne kontroli oświadczeń majątkowych osób zajmujących wysokie stanowiska państwowe – w sytuacji wyrażenia przez Sąd Okręgowy w Warszawie, na wniosek Szefa CBA, zgody na udostępnienie informacji oraz danych objętych tajemnicą bankową – podmiot kontrolowany, niebędący posiadaczem rachunku bankowego objętego wnioskiem Szefa CBA, musi mieć prawo do zaskarżenia postanowienia sądu, prowadząc tym samym do wstrzymania jego wykonania, a w rezultacie udaremnienia pozyskania przez służby ochrony państwa informacji i danych objętych tajemnicą bankową. Skarga konstytucyjna dotyczy więc braku określonego unormowania, które – zdaniem skarżącego – jest konieczne dla zagwarantowania standardu konstytucyjnego oraz ochrony jego konstytucyjnych wolności i praw. Żaden z przepisów ustawy o CBA nie dawał bowiem (ani nie daje) skarżącemu prawa do wniesienia zażalenia na postanowienie sądu, o którym mowa w art. 23 ust. 7 ustawy o CBA. W związku z brakiem odesłania w zakresie nieunormowanym w ustawie o CBA do ustawy z dnia 6 czerwca 1997 r. – Kodeks postępowania karnego (Dz. U. Nr 89, poz. 555, ze zm.; dalej: k.p.k.), nie ma także możliwości wniesienia zażalenia zgodnie z przepisami dotyczącymi procesu karnego.

W orzecznictwie Trybunału Konstytucyjnego nie budzi poważniejszych zastrzeżeń kontrola pominięcia prawodawczego, czyli sytuacji, w której prawodawca zbyt wąsko określił zakres normowania danego przepisu. Naruszenie Konstytucji może bowiem nastąpić nie tylko przez to, co ustawodawca zawarł w treści przepisu, ale również przez to, co pominął, choć – działając w zgodzie z Konstytucją – powinien był unormować. Podmiot inicjujący postępowanie przed Trybunałem, kwestionując pominięcie prawodawcze, musi precyzyjnie określić zagadnienie, które nie zostało unormowane, a ponadto wskazać przepisy Konstytucji, z których obowiązek unormowania określonych kwestii wynika (zob. wyrok TK z 16 listopada 2010 r., sygn. K 2/10, OTK ZU nr 9/A/2010, poz. 102, cz. III, pkt 1.2 uzasadnienia). W żadnym jednak wypadku kontrola pominięcia prawodawczego nie może prowadzić do uzupełniania obowiązującego stanu prawnego o rozwiązania pożądane z punktu widzenia inicjatora postępowania, ponieważ wykraczałoby to poza konstytucyjną pozycję Trybunału Konstytucyjnego jako „negatywnego ustawodawcy”, naruszając przy okazji zasadę podziału władzy (zob. wyrok TK z 19 listopada 2001 r., sygn. K 3/00, OTK ZU nr 8/2001, poz. 251, cz. V, pkt 3 uzasadnienia).

4. Dopuszczalność orzekania.

4.1. Przesłanki wniesienia i merytorycznego rozpoznania skargi konstytucyjnej są uregulowane przede wszystkim w art. 79 ust. 1 Konstytucji i uszczegółowione w art. 46 i art. 47 ustawy z dnia 1 sierpnia 1997 r. o Trybunale Konstytucyjnym (Dz. U. Nr 102, poz. 643, ze zm.; dalej: ustawa o TK). Niespełnienie któregokolwiek z wymogów określonych w tych przepisach – po ich stwierdzeniu na etapie merytorycznego rozpoznania skargi – obliguje TK do umorzenia postępowania. Jednocześnie należy podkreślić, że Trybunał na każdym etapie postępowania jest zobowiązany sprawdzać, czy nie zachodzi któraś z ujemnych przesłanek procesowych. Składu rozpoznającego sprawę nie wiąże w tym zakresie stanowisko zajęte w zarządzeniu lub postanowieniu Trybunału wydanym w ramach rozpoznania wstępnego (zob. np. postanowienia TK z: 8 kwietnia 2008 r., SK 80/06, OTK ZU nr 3/A/2008, poz. 51, cz. II, pkt 1 uzasadnienia; 30 czerwca 2008 r., sygn. SK 15/07, OTK ZU nr 5/A/2008, poz. 98, cz. II, pkt 1 uzasadnienia, 19 października 2010 r., sygn. SK 8/09, OTK ZU nr 8/A/2010, poz. 94, cz. II, pkt 2 uzasadnienia).

4.2. Jednym z podstawowych wymogów formalnych złożenia skargi konstytucyjnej, wynikającym wprost z art. 79 ust. 1 Konstytucji, jest to, aby podmiot występujący ze skargą konstytucyjną do TK, był adresatem ostatecznego orzeczenia sądu bądź organu administracji publicznej, które byłyby oparte na kwestionowanym przepisie prawa. Nie budzi wątpliwości, że orzeczenie to musi być wydane w sprawie skarżącego, a zarazem rozstrzygać o jego wolnościach, prawach bądź o obowiązkach konstytucyjnych (zob. postanowienie TK z 30 sierpnia 2011 r., sygn. SK 1/10, OTK ZU nr 6/A/2011, poz. 70, cz. II, pkt 5 uzasadnienia). Tego warunku nie spełnia powołanie w skardze konstytucyjnej jakiegokolwiek orzeczenia sądu lub organu administracji publicznej, wydanego wprawdzie na podstawie kwestionowanego przepisu, niemniej jednak podjętego w stosunku do innych podmiotów aniżeli skarżący (zob. postanowienie TK z 20 lutego 2001 r., sygn. Ts 150/00, OTK ZU nr 4/2001, poz. 98).

Przesłanką wystąpienia ze skargą konstytucyjną jest też naruszenie konstytucyjnych wolności i praw przysługujących skarżącemu. Nie chodzi tu jednak o dowolne wolności lub prawa konstytucyjne podmiotu prawa, ale o te, które rzeczywiście oraz obiektywnie przysługują konkretnej osobie występującej ze skargą do Trybunału Konstytucyjnego. Skarżący musi być w związku z tym nie tylko adresatem orzeczenia opartego na zakwestionowanym przepisie, ale także podmiotem ściśle określonej wolności albo prawa, aby móc domagać się ich ochrony w trybie skargi konstytucyjnej. Między treścią przepisu a wolnościami lub prawami, na które się powołuje skarżący musi ponadto zachodzić relewantny związek. W konsekwencji, naruszenie wolności i praw, o których mowa w art. 79 ust. 1 Konstytucji, ma mieć charakter osobisty i bezpośredni (por. postanowienie pełnego składu TK z 13 czerwca 2011 r., sygn. SK 26/09, OTK ZU nr 5/A/2011, poz. 46, cz. II, pkt 4.8 uzasadnienia; postanowienie TK z 12 października 2011 r., sygn. SK 22/10, OTK ZU nr 8/A/2011, poz. 91, cz. II, pkt 1 uzasadnienia). Trybunał Konstytucyjny stwierdza, że osobiste i bezpośrednie naruszenie wolności lub praw ma miejsce wtedy, „gdy skarżący jest adresatem normy prawnej i na skutek przewidzianych w tej normie okoliczności powstają prawa lub obowiązki, które dotyczą go osobiście, a wydane na podstawie kwestionowanego aktu normatywnego ostateczne rozstrzygnięcie narusza konstytucyjnie chronioną sferę wolności i praw skarżącego. Wreszcie bezpośredniość naruszenia oznacza, że chodzi o akt normatywny, który był podstawą rozstrzygnięcia w sprawie skarżącego, choćby nawet nie został on wyraźnie wskazany w treści samego rozstrzygnięcia” (postanowienie TK z 25 października 2000 r., sygn. Ts 42/00, OTK ZU nr 7/2000, poz. 271).

Jak wynika z uzasadnienia skargi konstytucyjnej oraz załączonych pism procesowych skarżącego składanych w toku postępowania przed Sądem Okręgowym i Sądem Apelacyjnym w Warszawie, a także z uzasadnienia wniosku Szefa Centralnego Biura Antykorupcyjnego z 7 lutego 2008 r. o wydanie postanowienia dotyczącego udostępnienia danych stanowiących tajemnicę bankową w zakresie szczegółowej historii rachunku bankowego wskazanego we wniosku, w tym także danych zawartych w opisach transakcji za lata 2001-2007, skarżący nie był posiadaczem rachunku bankowego objętego wnioskiem Szefa CBA. Skarżący zresztą sam powyższej okoliczności nie kwestionuje. Choć postępowanie dotyczące uchylenia tajemnicy bankowej było związane z kontrolą oświadczenia majątkowego skarżącego, w rzeczywistości podmiotem, którego bezpośrednio dotyczyło postanowienie Sądu Okręgowego w Warszawie z 25 lutego 2008 r. nie był skarżący, ale ówczesny posiadacz rachunku bankowego. Jak ustalił Trybunał, rachunek bankowy wskazany w wyżej wymienionym postanowieniu sądu, należał do małżonki skarżącego. Nie był to jednak rachunek wspólny, którego współposiadaczem – w rozumieniu art. 51 prawa bankowego – byłby skarżący.

Postanowienie Sądu Okręgowego w Warszawie z 25 lutego 2008 r. nie było adresowane do skarżącego, choćby nawet – in casu – orzeczenie to rzutowało na jego sytuację prawną. Skoro – co nie budzi wątpliwości – nie był on posiadaczem ani współposiadaczem rachunku wskazanego w tym postanowieniu, nie może opierać swojej skargi konstytucyjnej na rozstrzygnięciu bezpośrednio dotyczącym innej osoby. Trybunał Konstytucyjny w niniejszej sprawie podziela pogląd wyrażony w dotychczasowym orzecznictwie, zgodnie z którym nawet jeżeli bezpośrednim adresatem orzeczenia było jedno z małżonków, a faktycznie – aczkolwiek wyłącznie pośrednio – oddziaływało ono na sytuację współmałżonka, to tego rodzaju faktyczna zależność nie spełnia warunków, od których zależy dopuszczalność występowania ze skargą konstytucyjną (zob. postanowienie TK z 31 maja 2001 r., sygn. Ts 150/00, OTK ZU nr 4/2001, poz. 99).

Merytoryczne rozpoznanie skargi konstytucyjnej w niniejszej sprawie jest tym samym niedopuszczalne. Skarżący kwestionuje normę prawną stanowiącą podstawę orzeczenia sądu, niemniej jednak orzeczenie to nie było skierowane do skarżącego. Nie są spełnione wobec tego wymogi formalne skargi konstytucyjnej określone w art. 79 ust. 1 Konstytucji, przez co postępowanie w sprawie podlega umorzeniu na podstawie art. 39 ust. 1 pkt 1 ustawy o TK.

Mając powyższe na uwadze, Trybunał Konstytucyjny postanowił jak w sentencji.