W skardze konstytucyjnej z 17 września 2014 r. (data nadania) „AR-POL” S. i S. Sp. j. (dalej: skarżąca) wystąpiła o stwierdzenie, że art. 54 § 1 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. – Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. z 2012 r. poz. 270, ze zm.; dalej: p.p.s.a.) w zakresie, w jakim „nie przewiduje sposobu wnoszenia do wojewódzkiego sądu administracyjnego pism innych niż skarga”, jest niezgodny z art. 45 ust. 1 w związku z art. 2 oraz art. 78 Konstytucji.

Skarga konstytucyjna została wniesiona w związku z następującą sprawą. Skarżąca – reprezentowana przez profesjonalnego pełnomocnika – wniosła do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Łodzi – Wydział III (dalej: WSA w Łodzi) skargę na postanowienie Dyrektora Izby Skarbowej w Łodzi z 23 września 2013 r., wydane w sprawie uchylenia zaskarżonego postanowienia i obciążenia wierzyciela kosztami egzekucyjnymi. Zarządzeniem z 4 grudnia 2013 r. WSA w Łodzi wezwał pełnomocnika skarżącej do uzupełnienia, w terminie siedmiu dni od doręczenia wezwania (pod rygorem odrzucenia skargi), braków formalnych wniesionego środka zaskarżenia przez złożenie pełnomocnictwa procesowego do działania w imieniu strony skarżącej przed wojewódzkim sądem administracyjnym lub sądami administracyjnymi, złożenie dokumentu wykazującego umocowanie do wniesienia skargi i określającego sposób reprezentacji skarżącej oraz dokonanie wpisu sądowego. Odpis powyższego zarządzenia został doręczony pełnomocnikowi skarżącej 27 grudnia 2013 r. W określonym terminie pełnomocnik dokonał wpisu sądowego, do sądu nie wpłynęły jednak wskazane w zarządzeniu dokumenty. Pismem procesowym z 13 stycznia 2014 r. Dyrektor Izby Skarbowej w Łodzi przesłał do akt sprawy złożone za jego pośrednictwem do WSA w Łodzi: pełnomocnictwo procesowe, odpis KRS, dowód dokonania wpisu sądowego oraz dowód uiszczenia opłaty skarbowej od udzielonego pełnomocnictwa. Z koperty, w której nadesłano dokumenty, wynikało, że skarżąca nadała przesyłkę na adres organu 2 stycznia 2014 r., a więc w siedmiodniowym terminie przewidzianym w zarządzeniu. W związku z tym WSA w Łodzi przyjął, że faktyczną datą uzupełnienia braków formalnych skargi był dzień nadania przesyłki przez organ (tj. 13 stycznia 2014 r.). Na tej podstawie WSA w Łodzi stwierdził, że wykonanie zarządzenia nastąpiło po upływie wyznaczonego terminu (tj. po 3 stycznia 2014 r.) i w związku z tym, postanowieniem z 29 stycznia 2014 r. (sygn. akt III SA/Łd 12/38/13), odrzucił skargę. Zdaniem sądu „(…) przewidziany w art. 54 § 1 p.p.s.a. pośredni tryb wnoszenia skargi do sądu administracyjnego dotyczy jedynie pierwotnie wnoszonej skargi. Natomiast kolejne pisma w sprawie winny być wnoszone bezpośrednio do sądu. Ustawa Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi nie przewiduje bowiem regulacji pozwalających uznać, że pismo strony składane, w konsekwencji wezwania przez Sąd do uzupełnienia braków formalnych powinno być wniesione za pośrednictwem organu. Ustawa nie przewiduje także regulacji analogicznej do zasady wynikającej z art. 65 § 2 ustawy z dnia 14 czerwca 1960 r. – Kodeks postępowania administracyjnego (tj. Dz. U. z 2013 r. poz. 267), zgodnie z którą podanie wniesione do organu niewłaściwego przed upływem przepisanego terminu uważa się za wniesione z zachowanie[m] terminu. Regulacja ta dotyczy jedynie postępowania administracyjnego”. Postanowieniem z 3 czerwca 2014 r. (sygn. akt II FSK 1268/14) Naczelny Sąd Administracyjny (dalej: NSA) oddalił skargę kasacyjną, którą skarżąca wniosła na postanowienie WSA w Łodzi. Rozstrzygnięcie NSA – wskazane przez skarżącą jako orzeczenie ostateczne – zostało jej doręczone 17 czerwca 2014 r.

Zdaniem skarżącej zakwestionowany w skardze art. 54 § 1 p.p.s.a. narusza jej prawa konstytucyjne, ponieważ określa wyłącznie tryb wnoszenia skargi do sądu administracyjnego, nie reguluje natomiast trybu składania pozostałych pism procesowych. Niedookreśloność tego przepisu – jak zarzuciła skarżąca – doprowadziła w sprawie, w związku z którą wniosła ona skargę konstytucyjną, do „zablokowani[a] uruchomienia merytorycznego postępowania przed sądem administracyjnym (…) [,] skorzystania z rzetelnej procedury sądowej oraz uzyskania merytorycznego wyroku sądowego[,] a także naruszenia zaufania obywatela do państwa i lojalności państwa wobec obywatela[,] jak również prawa do zaskarżenia orzeczenia wydanego w pierwszej instancji”.

Trybunał Konstytucyjny zważył, co następuje:

Skarga konstytucyjna jest sformalizowanym środkiem ochrony konstytucyjnych wolności i praw. Jej merytoryczne rozpoznanie jest uzależnione od spełnienia warunków wynikających zarówno z art. 79 ust. 1 Konstytucji, jak i z art. 46-47 ustawy z dnia 1 sierpnia 1997 r. o Trybunale Konstytucyjnym (Dz. U. Nr 102, poz. 643, ze zm.; dalej: ustawa o TK). Skargom konstytucyjnym niespełniającym tych warunków oraz skargom oczywiście bezzasadnym Trybunał Konstytucyjny odmawia nadania dalszego biegu.

Skarżąca zakwestionowała art. 54 § 1 p.p.s.a. w brzmieniu: „Skargę do sądu administracyjnego wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie, bezczynność lub przewlekłe prowadzenie postępowania jest przedmiotem skargi”. Istotą zarzutów sformułowanych w skardze konstytucyjnej jest nieuregulowanie przez ustawodawcę sposobu wnoszenia do sądu administracyjnego pierwszej instancji pozostałych pism procesowych.

Jak zarzuciła skarżąca, niedookreśloność art. 54 § 1 p.p.s.a. pozwala sądom administracyjnym wyinterpretować z jego treści „tryb bezpośredni wniesienia pisma nie będącego skargą, podczas gdy przepis ten takiego trybu nie reguluje”. Należy jednak zauważyć, że – jak wskazał NSA w orzeczeniu oddalającym skargę kasacyjną skarżącej – prowadzenie korespondencji bezpośrednio z sądem, przed którym toczy się postępowanie (tryb bezpośredni), jest zasadą wynikającą z całokształtu przepisów p.p.s.a. Określony w art. 54 § 1 p.p.s.a. tryb pośredni jest natomiast ściśle określonym w ustawie wyjątkiem. Wiąże się on z koniecznością podjęcia dodatkowych czynności bądź realizacji określonych uprawnień przez organ pośredniczący w przekazaniu pisma.

Skarżąca stwierdziła, że niedookreśloność przepisu zakwestionowanego w skardze prowadzi do dowolności rozstrzygnięć sądów administracyjnych. Trybunał zauważa jednak, że wskazane przez skarżącą – jako dowód – orzeczenia (tj. postanowienie NSA z 17 kwietnia 2014 r., sygn. akt II FSK 557/14 oraz 15 kwietnia 2014 r., sygn. akt I GSK 577/14) nie dotyczą problemu przedstawionego w skardze. W obu sprawach pisma uzupełniające braki formalne skargi zostały przesłane bezpośrednio do sądu administracyjnego, a więc z pominięciem organu. Odwołanie się przez skarżącą do wyroku NSA z 27 marca 2012 r. (sygn. akt II OZ 234/12), w którym sąd ten orzekł, że „wniosek o przywrócenie terminu do wniesienia skargi winien być złożony za pośrednictwem organu”, jest natomiast nietrafne, gdyż – jak podkreślił już NSA oddającym skargę kasacyjną skarżącej – tryb pośredni złożenia takiego wniosku wynika bezpośrednio z art. 87 § 3 p.p.s.a.

Należy również podzielić stanowisko NSA, zgodnie z którym „[b]rak [jest] (…) jakichkolwiek powodów (celów), które uzasadniałyby pośrednictwo organu w przekazywaniu pism stanowiących uzupełnienie braków formalnych skargi”. Przyjęcie takiego rozwiązania „należałoby uznać za niecelowe z punktu widzenia ekonomii postępowania sądowoadministracyjnego, gdyż prowadziłoby do niczym nieuzasadnionego i zbędnego wydłużania czynności podejmowanych przez stronę i ich dodatkowego skomplikowania”.

Mając powyższe na względzie, Trybunał stwierdza, że po pierwsze, zarzuty naruszenia konstytucyjnych praw skarżącej cechuje oczywista bezzasadność.

Okoliczność ta jest – zgodnie z art. 49 w związku z art. 36 ust. 3 i w związku z art. 47 ust. 1 pkt 2 ustawy o TK – podstawą odmowy nadania rozpatrywanej skardze konstytucyjnej dalszego biegu.

Po drugie, Trybunał stwierdza, że skarżąca domaga się uznania, iż art. 54 § 1 p.p.s.a. jest niezgodny z Konstytucją, ponieważ ustawodawca nie uregulował w nim odpowiednich – ze względu na interes skarżącej – unormowań. Tak sformułowany zarzut należy ocenić negatywnie. W swoim orzecznictwie Trybunał Konstytucyjny wyraził już pogląd, zgodnie z którym „zarzuty nie mogą polegać na wskazywaniu, że przepis nie zawiera konkretnej regulacji, której istnienie zadowalałoby wnioskodawcę” (zob. wyrok TK z 19 listopada 2001 r., K 3/00, OTK ZU nr 8/2001, poz. 251). Zarzut zaniechania ustawodawczego (luki normatywnej) nie może być przedmiotem badania w postępowaniu przed Trybunałem Konstytucyjnym. Wydanie orzeczenia w tym zakresie należy więc uznać za niedopuszczalne (zob. postanowienia TK z 11 grudnia 2002 r., SK 17/02, OTK ZU nr 7/A/2002, poz. 98 oraz 22 czerwca 2005 r., K 42/04, OTK ZU nr 6/A/2005, poz. 74).

Okoliczność ta jest – zgodnie z art. 49 w związku z art. 39 ust. 1 pkt 1 ustawy o TK – następną przesłanką odmowy nadania analizowanej skardze dalszego biegu.

W związku z tym Trybunał postanowił jak na wstępie.