W skardze konstytucyjnej z 25 września 2014 r. (data nadania) W.T. (dalej: skarżący) wystąpił o stwierdzenie, że art. 21a ust. 2a i 2b oraz art. 21g ustawy z dnia 18 października 2006 r. o ujawnianiu informacji o dokumentach organów bezpieczeństwa państwa z lat 1944-1990 oraz treści tych dokumentów (Dz. U. z 2013 r. poz. 1388; dalej: ustawa lustracyjna) w zakresie, w jakim „pozwalają na orzeczenie wymienionych w nich środków lustracyjnych, utraty prawa wybieralności oraz zakazu pełnienia funkcji publicznych – po osiągnięciu przez Państwo minimalnych standardów demokratycznych”, są niezgodne z art. 2, art. 32, art. 60 oraz art. 62 w związku z art. 31 ust. 3 Konstytucji.

Poza tym – na podstawie art. 50 ust. 1 ustawy z dnia 1 sierpnia 1997 r. o Trybunale Konstytucyjnym (Dz. U. Nr 102, poz. 643, ze zm.; dalej: ustawa o TK) – skarżący wystąpił o wstrzymanie wykonania orzeczeń wydanych w jego sprawie.

Skarga konstytucyjna została wniesiona w związku z następującą sprawą. W dniu 28 grudnia 2007 r. skarżący – sprawujący mandat radnego – złożył wymagane przez przepisy ustawy lustracyjnej oświadczenie, w którym stwierdził, że nie pracował ani nie pełnił służby w organach bezpieczeństwa państwa, ani nie był świadomym i tajnym współpracownikiem tych organów w rozumieniu przepisów tej ustawy. W dniu 24 września 2013 r. Prokurator Oddziałowego Biura Lustracyjnego we Wrocławiu złożył do Sądu Okręgowego we Wrocławiu w III Wydziale Karnym (dalej: Sąd Okręgowy we Wrocławiu; sąd pierwszej instancji) wniosek o wszczęcie postępowania lustracyjnego wobec skarżącego z powodu uzasadnionych wątpliwości co do zgodności jego oświadczenia z prawdą. Orzeczeniem z 11 marca 2014 r. (sygn. akt III K 298/13) Sąd Okręgowy we Wrocławiu stwierdził, że skarżący złożył oświadczenie lustracyjne niezgodne z prawdą. Jednocześnie sąd orzekł wobec skarżącego utratę prawa wybieralności w wyborach powszechnych do Sejmu, Senatu i Parlamentu Europejskiego oraz w wyborach powszechnych organu i członka organu jednostki samorządu terytorialnego oraz organu jednostki pomocniczej jednostki samorządu terytorialnego na 5 lat, a także zakaz pełnienia funkcji publicznej, o której mowa w art. 4 pkt 2–54 tej ustawy, na 5 lat. Orzeczeniem z 2 lipca 2014 r. (sygn. akt II AKa 187/14) Sąd Apelacyjny we Wrocławiu w II Wydziale Karnym zmienił, zaskarżone przez skarżącego i prokuratora, orzeczenie sądu pierwszej instancji w ten sposób, iż uzupełnił je o stwierdzenie, że nieprawdziwe oświadczenie lustracyjne zostało sporządzone 28 grudnia 2007 r., a orzeczony przez sąd pierwszej instancji zakaz pełnienia funkcji publicznych rozszerzył o te funkcje, o których mowa w art. 4 pkt 55-57 ustawy lustracyjnej. W pozostałym zakresie sąd utrzymał orzeczenie w mocy.

W skardze konstytucyjnej skarżący podkreślił, że w wyroku 11 maja 2007 r. (K 2/07, OTK ZU nr 5/A/2007, poz. 48) Trybunał wskazał „kryterium, które zakreśla granicę czasową zarówno stosowania jak i obowiązywania ustawy lustracyjnej”. Jest nim „osiągnięcie przez Państwo minimalnych standardów demokratycznych”. Zdaniem skarżącego lustracja nie jest już potrzebna, ponieważ Państwo spełnia już standardy, które „same należycie zabezpieczają i spełniają te cele demokracji, jakich zabezpieczeniu i osiągnięciu służyła ustawa lustracyjna”. To wyborcy – jak podkreślił – zdecydują, czy skarżący zostanie wybrany do struktur samorządu terytorialnego. „Z punktu widzenia ugruntowanych już wyborczych mechanizmów demokratycznych – nie istnieje żadna uzasadniona potrzeba blokowania a priori (…) [skarżącemu] uprawnień wynikających z prawa wybieralności”.

Trybunał Konstytucyjny zważył, co następuje:

W myśl art. 79 ust. 1 Konstytucji każdy, czyje konstytucyjne wolności lub prawa zostały naruszone, ma prawo wnieść skargę konstytucyjną w sprawie zgodności z Konstytucją ustawy lub innego aktu normatywnego, na podstawie którego sąd lub organ administracji publicznej orzekły ostatecznie o jego wolnościach, prawach lub o obowiązkach określonych w Konstytucji.

Przedmiotem skargi konstytucyjnej jest więc przepis, który był podstawą prawną ostatecznego orzeczenia sądu lub organu administracji publicznej, wydanego w sprawie skarżącego i doprowadził do naruszenia jego wolności lub praw. W związku z tym obowiązkiem skarżącego jest określenie, w jaki sposób przepis ten narusza jego konstytucyjne wolności lub prawa (art. 47 ust. 1 pkt 2 ustawy o TK). Prawidłowe wykonanie tego obowiązku polega na zdefiniowaniu konstytucyjnej wolności lub konstytucyjnego prawa, a następnie na jednoznacznym wskazaniu uprawnień oraz obowiązków prawodawcy mieszczących się w zakresie tego prawa. Kolejnym elementem wykazania sposobu naruszenia konstytucyjnych praw jest uprawdopodobnienie, że normatywna treść zaskarżonych przepisów aktu prawnego nie czyni zadość konstytucyjnym obowiązkom nałożonym na ustawodawcę, co z kolei uniemożliwia realizację praw skarżącego (zob. postanowienia TK z: 17 września 2001 r., Ts 73/01, OTK ZU nr 7/2001 poz. 240 i Ts 74/01 OTK ZU nr 7/2001 poz. 241; 10 marca 2009 r., Ts 124/06, OTK ZU nr 2/B/2009, poz. 78 oraz 3 września 2009 r., Ts 35/08 OTK ZU nr 5/B/2009, poz. 394).

Skarżący zakwestionował art. 21a ust. 2a w brzmieniu: „Wydając orzeczenie stwierdzające fakt złożenia niezgodnego z prawdą oświadczenia lustracyjnego, sąd orzeka utratę prawa wybieralności w wyborach do Sejmu, Senatu i Parlamentu Europejskiego oraz w wyborach powszechnych organu i członka organu jednostki samorządu terytorialnego oraz organu jednostki pomocniczej jednostki samorządu terytorialnego, której obowiązek utworzenia wynika z ustawy, na okres od 3 do 10 lat”. Ponadto skarżący zakwestionował art. 21a ust. 2b, który stanowi, że „[w]ydając orzeczenie stwierdzające fakt złożenia niezgodnego z prawdą oświadczenia lustracyjnego, sąd orzeka zakaz pełnienia funkcji publicznej, o której mowa w art. 4 pkt 2–57, na okres od 3 do 10 lat”. Skarżący zaskarżył także art. 21g, zgodnie z którym, „[p]rawomocne orzeczenie sądu stwierdzające fakt złożenia przez osobę lustrowaną niezgodnego z prawdą oświadczenia lustracyjnego powoduje pozbawienie tej osoby na lat 10 biernego prawa wyborczego na urząd Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej”.

W skardze konstytucyjnej skarżący nie sformułował wobec zakwestionowanych przepisów zarzutów niekonstytucyjności. Podał natomiast w wątpliwość sens obowiązywania i konieczność stosowania ustawy lustracyjnej w państwie, które – jak podkreślił – osiągnęło już minimalny standard demokratyczny.

W związku z tym Trybunał stwierdza, że skarżący nie wskazał, w jaki sposób art. 21a ust. 2a i 2b oraz art. 21g naruszają jego wolności i prawa wyrażone w art. 2, art. 32, art. 60 oraz art. 62 w związku z art. 31 ust. 3 Konstytucji. Wniesiona skarga nie spełnia zatem podstawowego warunku przekazania jej do merytorycznego rozpoznania.

Okoliczność ta jest – zgodnie z art. 49 w związku z art. 47 ust. 1 pkt 2 ustawy o TK – podstawą odmowy nadania analizowanej skardze dalszego biegu.

Niezależnie od powyższego Trybunał stwierdza, że zarzuty sformułowane w skardze są oczywiście bezzasadne.

Należy zwrócić uwagę na to, że przedmiotem postępowania lustracyjnego określonego przez przepisy zakwestionowanej ustawy jest prawdziwość oświadczenia lustracyjnego, a nie – co przyjął skarżący – prawdziwość ustalenia, czy był on świadomym współpracownikiem organów bezpieczeństwa państwa. W związku z tym, jak orzekł Trybunał w sprawie o sygn. K 2/07, „[s]ama współpraca nie zamyka obywatelowi drogi do pełnienia funkcji publicznych. Negatywne konsekwencje dla zainteresowanych osób, które pełnią lub zamierzają pełnić funkcje publiczne, powoduje zatem nie współpraca, lecz złożenie niezgodnego z prawdą oświadczenia”. Zakwestionowana ustawa nie „blokuje” więc skarżącemu „uprawnień wynikających z prawa wybieralności” (OTK ZU nr 5/A/2007, poz. 48).

Okoliczność ta jest – zgodnie z art. 49 w związku z art. 36 ust. 3 ustawy o TK – następną podstawą odmowy nadania rozpatrywanej skardze dalszego biegu.

W związku z powyższym Trybunał Konstytucyjny postanowił jak na wstępie.