W skardze konstytucyjnej z 28 czerwca 2014 r. (data nadania) MKS Sp. z o.o. (dalej: skarżąca) wystąpiła o stwierdzenie, że art. 1304 § 5 w związku z art. 1304 § 1 i w związku z art. 177 § 1 pkt 6 ustawy z dnia 17 listopada 1964 r. – Kodeks postępowania cywilnego (Dz. U. z 2014 r. poz. 101, ze zm.; dalej: k.p.c.) w zakresie, w jakim przepisy te „przewidują umorzenie postępowania i uchylenie wydanego orzeczenia na skutek nieuiszczenia przez stronę zaliczki na pokrycie należności biegłego tłumacza w związku z koniecznością doręczenia orzeczenia podmiotowi mającemu siedzibę w innym państwie członkowskim oraz w zakresie w jakim ustalenie wysokości zaliczki przez Sąd następuje w sposób całkowicie dowolny bez ustawowej regulacji w tym zakresie”, są niezgodne z art. 31 ust. 3, art. 45 ust. 1, art. 77 ust. 2 oraz art. 32 ust. 1 Konstytucji.

Skarżąca twierdzi, że zakwestionowane przepisy naruszają jej prawa konstytucyjne, ponieważ uzależniają prowadzenie postępowania od spełnienia dodatkowej przesłanki, tj. uiszczenia przez stronę zaliczki na wynagrodzenie biegłego tłumacza. Jej zdaniem niekonstytucyjny jest także mechanizm ustalania wysokości zaliczki. Sąd prognozuje bowiem należności, nie biorąc pod uwagę ani wartości przedmiotu sporu, ani sytuacji finansowej strony.

Postanowieniem z 1 października 2014 r. (doręczonym pełnomocnikowi 8 października 2014 r.) Trybunał Konstytucyjny odmówił nadania skardze konstytucyjnej dalszego biegu, stwierdziwszy, że skarżąca wniosła ją z przekroczeniem terminu określonego w art. 46 ust. 1 ustawy z dnia 1 sierpnia 1997 r. o Trybunale Konstytucyjnym (Dz. U. Nr 102, poz. 643, ze zm.; dalej: ustawa o TK). Trybunał ustalił ponadto, że zakwestionowane w skardze przepisy nie były podstawą ostatecznego orzeczenia w rozumieniu art. 79 ust. 1 Konstytucji.

W zażaleniu z 15 października 2014 r. pełnomocnik skarżącej wniósł o uchylenie postanowienia Trybunału z 1 października 2014 r. i skierowanie skargi konstytucyjnej do merytorycznego rozpoznania, a także o przyznanie mu zwrotu kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu. We wniosku o zwrot kosztów radca prawny nie zawarł oświadczenia, o którym mowa w § 16 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z 28 września 2002 r. sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu (Dz. U. z 2013 r. poz. 490; dalej: rozporządzenie).

Skarżąca zarzuciła Trybunałowi, że błędnie przyjął, iż termin do wniesienia skargi konstytucyjnej ma charakter terminu nieciągłego, o którym mowa w art. 114 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. – Kodeks cywilny (Dz. U. z 2014 r. poz. 121; dalej: k.c.). Ponadto – w przekonaniu skarżącej – wydawszy rozstrzygnięcie bez wcześniejszego wezwania jej do złożenia wyjaśnień lub uzupełnienia braków formalnych, Trybunał naruszył § 16 pkt 2 oraz § 17 Regulaminu Trybunału Konstytucyjnego (uchwała Zgromadzenia Ogólnego Sędziów Trybunału Konstytucyjnego z dnia 3 października 2006 r. w sprawie Regulaminu Trybunału Konstytucyjnego, M. P. Nr 72, poz. 720; dalej: regulamin) oraz art. 36 ustawy o TK. Skarżąca zarzuciła także, że Trybunał, wydawszy postanowienie w jednoosobowym składzie, naruszył art. 45 ust. 1 w związku z art. 2 i art. 190 ust. 5 Konstytucji.

Trybunał Konstytucyjny zważył, co następuje:

1. W myśl art. 36 ust. 4 w związku z art. 49 ustawy o TK skarżącemu przysługuje prawo wniesienia zażalenia na postanowienie Trybunału Konstytucyjnego o odmowie nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej. Trybunał, w składzie trzech sędziów, rozpatruje zażalenie na posiedzeniu niejawnym (art. 25 ust. 1 pkt 3 lit. b w związku z art. 36 ust. 6–7 i w związku z art. 49 ustawy o TK). Bada przede wszystkim, czy w zaskarżonym postanowieniu prawidłowo stwierdził istnienie przesłanek odmowy nadania skardze dalszego biegu. Oznacza to, że na etapie rozpoznania zażalenia Trybunał analizuje w szczególności te zarzuty, które mogą podważyć trafność ustaleń przyjętych za podstawę zaskarżonego rozstrzygnięcia.

2. Trybunał stwierdza, że zaskarżone postanowienie jest prawidłowe, a zarzuty sformułowane w zażaleniu nie podważają podstaw odmowy nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej.

3. W zażaleniu skarżąca sformułowała zarzut, niewłaściwego obliczenia przez Trybunał terminu do wniesienia skargi. Nie uwzględniła jednak tego, że w razie wystąpienia z wnioskiem w trybie art. 48 ust. 2 ustawy o TK termin do złożenia skargi zostaje zawieszony, a w związku z tym – podzielony na dwa okresy: pierwszy, od dnia doręczenia ostatecznego orzeczenia organu władzy publicznej do dnia wystąpienia z wnioskiem o ustanowienie pełnomocnika z urzędu, i drugi, od dnia powiadomienia pełnomocnika z urzędu o umocowaniu w sprawie do dnia wniesienia skargi konstytucyjnej. Łącznie oba okresy nie mogą przekroczyć trzech miesięcy (art. 46 ust. 1 ustawy o TK). Podzielenie terminu do złożenia skargi na dwa krótsze odcinki czasowe wymaga przy tym każdorazowego dokonania obliczeń zmierzających do sprawdzenia, czy łączna ich suma nie przekracza trzech miesięcy. Zawieszenie biegu terminu następuje z reguły po okresie wyrażonym w dniach (w przypadku rozpatrywanej sprawy – po 10 dniach), dlatego aby sprawdzić, czy suma dwóch okresów nie przekracza wspomnianych trzech miesięcy, niezbędne jest przyjęcie reżimu przewidzianego w art. 114 k.c., nakazującego traktowanie miesiąca jako 30 dni. W przeciwnym razie dokonanie obliczeń jest niemożliwe.

W tym stanie rzeczy Trybunał stwierdza, że w zaskarżonym postanowieniu trafnie przyjął, iż sposób obliczenia terminu do wniesienia skargi konstytucyjnej wymaga zastosowania reguły wyrażonej w art. 114 k.c., a nie – jak podnosi skarżąca – w art. 112 k.c. Ten sposób obliczania terminu do złożenia skargi ma potwierdzenie w dotychczasowym orzecznictwie Trybunału Konstytucyjnego (zob. postanowienie TK z 21 marca 2013 r., SK 32/12, OTK ZU nr 3/A/2013, poz. 37 i przywołane w nim orzecznictwo). W związku z tym w postanowieniu z 1 października 2014 r. Trybunał prawidłowo ustalił, że skarga konstytucyjna została wniesiona z przekroczeniem terminu określonego w art. 46 ust. 1 ustawy o TK, a zatem zasadnie odmówił nadania jej dalszego biegu.

4. Na uwzględnienie nie zasługują także pozostałe zarzuty sformułowane w zażaleniu.

5. Skarżąca zarzuciła, że Trybunał powinien był wezwać ją do uzupełnienia braków formalnych skargi. Nie wzięła jednak pod uwagę tego, że Trybunał odmówił nadania analizowanej skardze dalszego biegu, stwierdziwszy, iż zaskarżone przepisy nie były podstawą ostatecznego orzeczenia (art. 49 w związku z art. 47 ust. 1 pkt 1 ustawy o TK). Uchybienie to nie może być sanowane w trybie art. 49 w związku z art. 36 ust. 2 ustawy o TK, więc wzywanie skarżącej do uzupełnienia skargi w tym zakresie było bezcelowe.

6. Skarżąca postawiła Trybunałowi także zarzut naruszenia art. 190 ust. 5 Konstytucji. Nie uwzględniła jednak tego, że norma konstytucyjna zawarta w tym postanowieniu odnosi się do wszystkich tych, ale tylko do tych rozstrzygnięć Trybunału, które – na podstawie art. 190 ust. 1 Konstytucji – mają moc powszechnie obowiązującą i są ostateczne. Orzeczeniem w rozumieniu art. 190 ust. 1 oraz art. 190 ust. 5 Konstytucji jest – w przypadku gdy wydano je w trybie kontroli konstytucyjności prawa – rozstrzygnięcie Trybunału co do istoty sprawy, a więc wyrok w sprawie zgodności normy prawnej z wzorcem kontroli (zob. L. Garlicki, komentarz do art. 190, [w:] Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej. Komentarz, red. L. Garlicki, Wydawnictwo Sejmowe, Warszawa 1999-2007).

7. Skarżąca zarzuciła ponadto, że Trybunał, wydawszy postanowienie w składzie jednego sędziego, naruszył art. 45 ust. 1 w związku z art. 2 i art. 190 ust. 5 Konstytucji. Nie wzięła jednak pod uwagę przede wszystkim tego, że prawo do sądu nie jest realizowane „lepiej” czy „gorzej” w zależności od liczby sędziów orzekających. Każdy sędzia jest niezawisły, a jego kompetencje i przymioty osobiste konieczne do sprawowania funkcji orzeczniczych zostały potwierdzone nominacją sędziowską (zob. postanowienie TK z 3 października 2001 r., Ts 151/08, OTK ZU nr 6/B/2011, poz. 44 oraz 16 marca 2012 r., Ts 209/11, OTK ZU nr 5/B/2012, poz. 453).

Zażalenie nie podważa podstaw odmowy nadania skardze konstytucyjnej dalszego biegu, więc Trybunał Konstytucyjny – na podstawie art. 49 w związku z art. 36 ust. 7 ustawy o TK – postanowił jak w sentencji.

Trybunał nie uwzględnił wniosku pełnomocnika skarżącej o przyznanie mu zwrotu kosztów pomocy prawnej udzielonej z urzędu. Zgodnie z § 16 rozporządzenia wniosek powinien zawierać oświadczenie, że opłaty nie zostały zapłacone w całości lub w części. Oświadczenie to jest elementem konstrukcyjnym wniosku o przyznanie zwrotu kosztów zastępstwa procesowego i zawarcie tego oświadczenia w treści wniosku warunkuje jego pozytywne rozpatrzenie (zob. postanowienie NSA z 8 grudnia 2009, II Gz 273/09, LEX nr 582846 oraz postanowienie SN z dnia 23 lutego 2012 r. V CZ 133/11, LEX nr 1215161). Brak oświadczenia wywołuje skutki materialnoprawne polegające na utracie prawa do wynagrodzenia (zob. postanowienie SN z 9 września 2011 r., III SPP 27/11, LEX nr 1106755).