1. Sąd Rejonowy Poznań-Grunwald i Jeżyce w Poznaniu postanowieniem z 8 sierpnia 2012 r. (uzupełnionym postanowieniem z 30 października 2012 r.) wystąpił z pytaniem prawnym, czy art. 6 ust. 4 ustawy z dnia 10 października 2002 r. o minimalnym wynagrodzeniu za pracę (Dz. U. Nr 200, poz. 1679, ze zm.; dalej: ustawa o minimalnym wynagrodzeniu za pracę lub u.m.w.p.) w zakresie, w jakim poprzez odesłanie do „zasad statystyki zatrudnienia i wynagrodzeń określonych przez Główny Urząd Statystyczny do wynagrodzeń osobowych”, uregulowanych obecnie rozporządzeniem Prezesa Rady Ministrów z dnia 7 marca 2012 r. w sprawie określenia wzorów formularzy sprawozdawczych, objaśnień co do sposobu ich wypełniania oraz wzorów kwestionariuszy i ankiet statystycznych stosowanych w badaniach statystycznych ustalonych w programie badań statystycznych statystyki publicznej na rok 2012 (Dz. U. poz. 446; dalej: rozporządzenie w sprawie formularzy sprawozdawczych na rok 2012), wydanym na podstawie art. 31 ustawy z dnia 29 czerwca 1995 r. o statystyce publicznej (Dz. U. Nr 88, poz. 439, ze zm.; dalej: ustawa o statystyce publicznej lub u.s.p.), nakazuje zaliczyć ekwiwalent za niewykorzystany urlop wypoczynkowy do wynagrodzenia pracownika stanowiącego podstawę ustalenia, czy wynagrodzenie to nie jest niższe niż wynagrodzenie minimalne, jest zgodny z art. 2, art. 32, art. 65 ust. 4, art. 66 ust. 2 i art. 92 ust. 1 Konstytucji.

1.1. Pytający sąd przedstawił najpierw stan faktyczny sprawy, która jest tłem niniejszego pytania prawnego: powódka była zatrudniona u pozwanego pracodawcy na podstawie umowy o pracę na okres od 1 do 31 stycznia 2011 r. Wynagrodzenie powódki było określone w stawce godzinowej wynoszącej 6,90 zł brutto za godzinę pracy, powiększonej o nagrodę uznaniową. W styczniu 2011 r. powódka przepracowała 140 godzin, w związku z czym naliczono jej wynagrodzenie zasadnicze w wysokości 966 zł brutto (140 godzin x 6,90 zł), do którego został doliczony ekwiwalent za pranie odzieży i buty w kwocie 6,67 zł. Ponadto pozwany pracodawca doliczył do wypłaconego powódce świadczenia pieniężnego ekwiwalent za niewykorzystany urlop wypoczynkowy (112 godzin) w kwocie 971,04 zł brutto.

W związku z powyższym powódka otrzymała od pozwanego kwotę 1943,71 zł, na którą złożyły się: wynagrodzenie zasadnicze (966 zł), ekwiwalent za pranie odzieży i buty (6,67 zł) i ekwiwalent za niewykorzystany urlop wypoczynkowy (971,04 zł).

Powódka w toku postępowania sądowego dochodzi od pozwanego zapłaty kwoty 420 zł, stanowiącej różnicę między kwotą 1386 zł będącą kwotą minimalnego wynagrodzenia za pracę w 2011 r. a kwotą 966 zł stanowiącą wynagrodzenie zasadnicze za styczeń 2011 r.

1.2. W ocenie pytającego sądu, regulacja art. 6 ust. 4 u.m.w.p. jest sprzeczna z wyrażoną w art. 2 Konstytucji zasadą określoności prawa, albowiem odsyła adresatów norm do ulokowanych poza powyższą ustawą zasad statystyki zatrudniania i wynagrodzeń określonych przez Główny Urząd Statystyczny do wynagrodzeń osobowych, uregulowanych rozporządzeniem w sprawie formularzy sprawozdawczych na rok 2012 wydanym na podstawie art. 31 u.s.p. Powyższy zabieg legislacyjny – w ocenie pytającego sądu – rodzi „niebezpieczeństwo niespójności pojęć lub konstrukcji prawnych stosowanych w obu aktach prawnych, będących pochodną odmiennego celu poszczególnych regulacji, ich przynależności do różnych gałęzi prawa, wydania przez różne podmioty”, a także „upośledza precyzyjność i jasność analizowanego przepisu”. W efekcie adresat normy zmuszony jest do bieżącego śledzenia regulacji prawnych w „odległym obszarze statystyki publicznej”.

1.3. Zdaniem pytającego sądu, art. 6 ust. 4 u.m.w.p. wprowadza wysokość umówionego wynagrodzenia jako kryterium różnicowania sytuacji prawnej pracowników, co pozostaje w sprzeczności z zasadą równości wyrażoną w art. 32 ust. 1 Konstytucji. Sąd porównał sytuację prawną dwóch pracowników, różniącą się jedynie wysokością wynagrodzenia, w stosunku do których ulega rozwiązaniu stosunek pracy. Pracownik A, otrzymujący wynagrodzenie zasadnicze powyżej minimalnego wynagrodzenia za pracę, uzyska – niezależnie od niego – ewentualny ekwiwalent za niewykorzystany urlop wypoczynkowy. Z kolei pracownik B, otrzymujący wynagrodzenie zasadnicze poniżej minimalnego wynagrodzenia za pracę, również uzyska – niezależnie od niego – ewentualny ekwiwalent za niewykorzystany urlop wypoczynkowy, niemniej jednak nie otrzyma już odrębnego wyrównania swojego wynagrodzenia do wysokości minimalnego wynagrodzenia, albowiem funkcję owego wyrównania spełni ekwiwalent za niewykorzystany urlop wypoczynkowy.

W ocenie sądu, każdy pracownik powinien mieć takie same prawo do substytutu urlopu (ekwiwalentu pieniężnego), bez uszczerbku dla prawa do uzyskania minimalnego wynagrodzenia za pracę. Tymczasem stosowanie art. 6 ust. 4 u.m.w.p. prowadzi w pewnych sytuacjach do nierównego traktowania pracowników w zakresie otrzymywanych świadczeń pracowniczych.

Pytający sąd wskazał, że kryterium różnicującym sytuację prawną pracowników jest wysokość umówionego z pracodawcą wynagrodzenia. Pracownicy powinni mieć bowiem „takie samo prawo do substytutu urlopu, jakim jest ekwiwalent pieniężny, bez uszczerbku dla prawa do wynagrodzenia za pracę, którego wysokość nie może być niższa, niż przewidziana ustawą o minimalnym wynagrodzeniu za pracę”.

1.4. Naruszenie art. 65 ust. 4 i art. 66 ust. 2 Konstytucji pytający sąd upatruje w tym, że w pewnych wypadkach pracownik, który ma umówione wynagrodzenie niższe niż minimalne wynagrodzenie i otrzymujący ekwiwalent pieniężny za niewykorzystany urlop wypoczynkowy, może uzyskać świadczenie, które będzie niższe od sumy minimalnego wynagrodzenia za pracę i ekwiwalentu pieniężnego za niewykorzystany urlop wypoczynkowy.

1.5. Naruszenie art. 92 ust. 1 Konstytucji ma wynikać z okoliczności, że ustawodawca – odsyłając w treści art. 6 ust. 4 u.m.w.p. do zasad statystyki zatrudnienia i wynagrodzeń określonych przez Główny Urząd Statystyczny do wynagrodzeń osobowych – ustanowił „niewypowiedzianą wprost quasi-delegację, faktycznie zrealizowaną przez Prezesa Rady Ministrów (…)”, która nie zawiera adekwatnych wytycznych co do materii regulacji i adresatów norm.

1.6. Pytający sąd wskazał, że w jego ocenie, od odpowiedzi Trybunału Konstytucyjnego na pytanie prawne zależy rozstrzygnięcie tej sprawy. Zaliczenie ekwiwalentu za niewykorzystany urlop wypoczynkowy jako składnika minimalnego wynagrodzenia za pracę przesądzi o oddaleniu powództwa w sprawie. Z kolei stwierdzenie niekonstytucyjności skarżonego przepisu spowoduje „albo jednoznaczne odrzucenie możliwości zaliczenia ekwiwalentu za niewykorzystany urlop wypoczynkowy do wynagrodzenia za pracę, albo dokonanie przez sąd orzekający samodzielnej oceny w kwestii zasadności takiego zaliczenia”.

2. W piśmie z 20 grudnia 2012 r. Prokurator Generalny wniósł o umorzenie postępowania w niniejszej sprawie na podstawie art. 39 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 1 sierpnia 1997 r. o Trybunale Konstytucyjnym (Dz. U. Nr 102, poz. 643, ze zm.; dalej: ustawa o TK) ze względu na niedopuszczalność wydania wyroku.

2.1. Prokurator Generalny przypomniał wymogi formalne, jakie stawiane są pytaniom prawnym w perspektywie art. 193 Konstytucji oraz art. 32 ustawy o TK. W niniejszej sprawie spełniona jest jedynie przesłanka podmiotowa, albowiem pytanie prawne zostało sformułowane przez sąd. Natomiast nie została zrealizowana zarówno przesłanka przedmiotowa, jak i funkcjonalna.

2.2. Zdaniem Prokuratora Generalnego, rozpoznając sprawę, która stała się podstawą do sformułowania pytania prawnego, sąd będzie stosować przepisy prawa materialnego obowiązujące w chwili powstania roszczenia dochodzonego przez powódkę. Z uwagi na to, że roszczenie dotyczy wynagrodzenia za pracę za miesiąc styczeń 2011 r., sąd stosować będzie obowiązujące w 2011 r. regulacje dotyczące minimalnego wynagrodzenia za pracę, a zatem rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 5 października 2010 r. w sprawie wysokości minimalnego wynagrodzenia za pracę w 2011 r. (Dz. U. Nr 194, poz. 1288) oraz rozporządzenie Prezesa Rady Ministrów z dnia 1 kwietnia 2011 r. w sprawie określenia wzorów formularzy sprawozdawczych, objaśnień co do sposobu ich wypełniania oraz wzorów kwestionariuszy i ankiet statystycznych stosowanych w badaniach statystycznych ustalonych w programie badań statystycznych statystyki publicznej na rok 2011 (Dz. U. Nr 83, poz. 453, ze zm.; dalej: rozporządzenie w sprawie formularzy sprawozdawczych na rok 2011), do którego odsyłał art. 6 ust. 4 u.m.w.p.

W związku z powyższym Prokurator Generalny zajął stanowisko, że wyeliminowanie z porządku prawnego w wyniku orzeczenia Trybunału Konstytucyjnego zawartego w art. 6 ust. 4 u.m.w.p. odesłania do zasad statystyki zatrudnienia, uregulowanych w rozporządzeniu w sprawie formularzy sprawozdawczych na rok 2012 w zakresie, w jakim nakazuje zaliczyć ekwiwalent za niewykorzystany urlop wypoczynkowy do wynagrodzenia pracownika stanowiącego podstawę ustalenia, czy wynagrodzenie to nie jest niższe niż wynagrodzenie minimalne, nie będzie miało wpływu na treść rozstrzygnięcia w sprawie, na kanwie której zostało sformułowane pytanie prawne. Sąd rozpoznający sprawę będzie bowiem stosował przepisy rozporządzenia w sprawie formularzy sprawozdawczych na rok 2011, a nie przepisy rozporządzenia w sprawie formularzy sprawozdawczych na rok 2012.

2.3. Prokurator Generalny zawrócił również uwagę, że nawet wyeliminowanie w całości z porządku prawnego odesłania do zasad statystyki zawartego w art. 6 ust. 4 u.m.w.p., na niekonstytucyjność którego wskazał w uzasadnieniu pytania prawnego sąd, nie pozwoli sądowi pominąć kwoty ekwiwalentu za niewykorzystany urlop wypoczynkowy przy obliczaniu minimalnego wynagrodzenia za pracę, z uwagi na treść art. 6 ust. 5 u.m.w.p. Do powstania takiej możliwości konieczna byłaby zmiana treści art. 6 ust. 5 u.m.w.p., przez jego uzupełnienie o ekwiwalent za niewykorzystany urlop wypoczynkowy, niemniej pytający sąd nie podniósł zarzutu pominięcia ustawodawczego w odniesieniu do powyższego przepisu.

3. Postanowieniem z 16 stycznia 2013 r. Sąd Rejonowy Poznań-Grunwald i Jeżyce w Poznaniu, ustosunkowując się do pisma Prokuratora Generalnego z 20 grudnia 2012 r., podtrzymał dotychczasowe stanowisko w sprawie.

3.1. Sąd podkreślił, że przedmiotem pytania prawnego jest kwestia zgodności z powołanymi wzorcami art. 6 ust. 4 u.m.w.p., poprzez odesłanie do zasad statystyki zatrudnienia i wynagrodzeń. Nie jest natomiast przedmiotem pytania prawnego ani rozporządzenie w sprawie formularzy sprawozdawczych na rok 2011, ani rozporządzenie w sprawie formularzy sprawozdawczych na rok 2012.

Sąd podkreślił, że „przywołał rozporządzenie z dnia 7 marca 2012 r. jedynie po to, by wskazać, jaki akt normatywny aktualnie wprowadza do porządku prawnego pojęcie zasad statystyki zatrudnienia i wynagrodzeń, a nie po to, by dochodzić stwierdzenia niekonstytucyjności owego aktu normatywnego”. Dodał, że wskazanie jako przedmiotu kontroli rozporządzenia w sprawie formularzy sprawozdawczych na rok 2011 „mogłoby ewokować wniosek o umorzenie postępowania przez Trybunał Konstytucyjny, wobec utraty mocy obowiązującej aktu normatywnego”.

3.2. Pytający sąd zaznaczył, że nie zachodzi wewnętrzna sprzeczność pomiędzy zarzutem postawionym w petitum pytania prawnego a jego uzasadnieniem, gdyż jako wzorce kontroli przywołano przepisy Konstytucji adekwatne do wszystkich stawianych zarzutów.

Prokurator Generalny błędnie interpretuje art. 6 ust. 5 u.m.w.p. W ocenie sądu, ekwiwalent pieniężny za niewykorzystany urlop wypoczynkowy nie jest składnikiem wynagrodzenia za pracę, nie wchodzi w zakres pojęcia „wynagrodzenie”. Dopiero szczegółowa regulacja zawarta w art. 6 ust. 4 u.m.w.p., poprzez odesłanie do zasad statystyki zatrudnienia i wynagrodzeń, pozwoliła objąć terminem „wynagrodzenie” także ekwiwalent za niewykorzystany urlop wypoczynkowy. Z tego względu, w wypadku stwierdzenia niekonstytucyjności art. 6 ust. 4 u.m.w.p., na podstawie samego art. 6 ust. 5 u.m.w.p. nie byłoby podstaw do zaliczenia ekwiwalentu za niewykorzystany urlop wypoczynkowy do wynagrodzenia pracownika stanowiącego porównanie z minimalnym wynagrodzeniem za pracę.

4. Pismem z 5 kwietnia 2013 r. Marszałek Sejmu wniósł o stwierdzenie, że art. 6 ust. 4 u.m.w.p. w zakresie, w jakim odsyła do zasad statystyki zatrudnienia i wynagrodzeń określonych przez Główny Urząd Statystyczny do wynagrodzeń osobowych, jest niezgodny z art. 2 oraz art. 65 ust. 4 Konstytucji i nie jest niezgodny z art. 92 ust. 1 Konstytucji, a także o stwierdzenie, że art. 6 ust. 4 u.m.w.p. w związku z ppkt 9 pkt 2 cz. II załącznika nr 1 „Zakres składników wynagrodzeń w gospodarce narodowej obowiązujący od 1 stycznia 2000 r. (zaktualizowany w 2003 r. i 2005 r.)” do objaśnień do wzorów formularzy załączonych do rozporządzenia w sprawie formularzy sprawozdawczych na rok 2011 w zakresie, w jakim nakazuje zaliczyć ekwiwalent za niewykorzystany urlop wypoczynkowy do wynagrodzenia pracownika stanowiącego podstawę ustalenia, czy wynagrodzenie nie jest niższe niż wynagrodzenie minimalne, jest zgodny z art. 32 oraz art. 66 ust. 2 Konstytucji.

4.1. Marszałek Sejmu uznał, że pytający sąd formułuje dwojakiego rodzaju zarzuty w odniesieniu do art. 6 ust. 4 u.m.w.p.

Pierwsza grupa zarzutów dotyczy wyłącznie treści art. 6 ust. 4 u.m.w.p. i ma charakter ściśle formalny. Odnosi się bowiem do naruszenia zasady określoności prawa (art. 2 Konstytucji), uchybienia konstytucyjnym standardom wydawania aktów o charakterze wykonawczym (art. 92 ust. 1 Konstytucji) oraz wynikającego z Konstytucji wymogu ustawowego określenia wysokości minimalnego wynagrodzenia (art. 65 ust. 4 Konstytucji). Tym samym pytający sąd kwestionuje skarżony przepis ze względu na jego wady formalne (konstrukcyjne).

Druga grupa zarzutów ma charakter materialny. Odnosi się do treści normy zrekonstruowanej na podstawie art. 6 ust. 4 u.m.w.p. i rozporządzenia w sprawie formularzy sprawozdawczych na rok 2011, która nakazuje objąć zakresem pojęcia „wynagrodzenie” konkretny składnik wynagrodzenia osobowego w postaci ekwiwalentu za niewykorzystany urlop wypoczynkowy. W ocenie pytającego sądu, kwestionowana norma pozostaje w sprzeczności z zasadą równości (art. 32 ust. 1 Konstytucji) oraz narusza konstytucyjne prawo do corocznych płatnych urlopów (art. 66 ust. 2 Konstytucji).

4.2. Marszałek Sejmu wyraził opinię, że choć rozporządzenie w sprawie formularzy sprawozdawczych na rok 2011 zostało zastąpione przez rozporządzenie w sprawie formularzy sprawozdawczych na rok 2012, to nie znaczy, że utraciło moc obowiązującą.

Marszałek Sejmu przypomniał, że Trybunał Konstytucyjny wskazywał, że przepis prawny obowiązuje w systemie prawa, dopóki na jego podstawie mogą być podejmowane indywidualne akty stosowania prawa. W jego ocenie, norma prawna zrekonstruowana na podstawie art. 6 ust. 4 u.m.w.p. oraz ppkt 9 pkt 2 cz. II załącznika nr 1 do rozporządzenia w sprawie formularzy sprawozdawczych na rok 2011 obowiązuje w dalszym ciągu w tym sensie, że znajduje zastosowanie w indywidualnej sprawie toczącej się przed pytającym sądem.

4.3. Analizując spełnienie przez pytający sąd przesłanek warunkujących dopuszczalność postawienia Trybunałowi Konstytucyjnemu pytania prawnego, Marszałek Sejmu zauważył, że pytanie prawne zostało sformułowane przez sąd i dotyczy aktu normatywnego.

Art. 6 ust. 4 u.m.w.p. wprowadza do sytemu prawa, za pomocą techniki odesłania, szczególną wobec uregulowań ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. – Kodeks pracy (Dz. U. z 1998 r. Nr 21, poz. 94, ze zm.; dalej: kodeks pracy lub k.p.) definicję wynagrodzenia skonstruowaną na potrzeby ustawy o minimalnym wynagrodzeniu za pracę. Jest to zatem lex specialis w stosunku do uregulowań kodeksu pracy. W wypadku wyeliminowania z systemu prawa art. 6 ust. 4 u.m.w.p., zniknie regulacja lex specialis w stosunku do kodeksu pracy, w związku z czym sąd pytający będzie zmuszony do zrekonstruowania pojęcia „wynagrodzenie” na gruncie kodeksu pracy oraz art. 6 ust. 5 u.m.w.p. Dopuszczalność pytania prawnego zależy w związku z tym od odpowiedzi na pytanie, czy na gruncie uregulowań kodeksu pracy ekwiwalent za niewykorzystany urlop wypoczynkowy stanowi element wynagrodzenia za pracę.

Marszałek Sejmu, odwołując się do poglądów wyrażonych w literaturze, zajął stanowisko, że zasadniczymi cechami wynagrodzenia za pracę jest jego okresowy charakter oraz wzajemność rozumiana jako zapłata za wykonaną pracę. Tymczasem ekwiwalent za niewykorzystany urlop wypoczynkowy nie ma charakteru periodycznego, jednocześnie zaś nie stanowi wynagrodzenia sensu stricto, lecz świadczenie gwarancyjne przysługujące w razie niewykorzystania urlopu z powodu ustania stosunku pracy.

W konsekwencji, wyeliminowanie art. 6 ust. 4 u.m.w.p. z systemu prawa zmieni kierunek rozstrzygnięcia w sprawie toczącej się przed pytającym sądem. Ekwiwalent za niewykorzystany urlop wypoczynkowy nie zostanie bowiem uznany za składnik wynagrodzenia powódki, obliczanego dla porównania z wynagrodzeniem minimalnym za pracę. W związku z tym zasadne jest rozpatrzenie pytania prawnego.

4.4. Marszałek Sejmu zwrócił uwagę, że z orzecznictwa Trybunału Konstytucyjnego wynika, że dokonując analizy zgodności przepisu prawa z wyrażoną w art. 2 Konstytucji zasadą określoności prawa, należy odpowiedzieć na pytanie, czy przepis prawa został sformułowany w sposób precyzyjny, jasny i w zgodzie z zasadami poprawnej legislacji.

Art. 6 ust. 4 u.m.w.p. został sformułowany w sposób precyzyjny, albowiem możliwe jest wydobycie z zaskarżonego przepisu jednoznacznej normy prawnej, wskazującej na składniki wchodzące w skład pojęcia „wynagrodzenie”, obliczanego dla porównania z wynagrodzeniem minimalnym za pracę.

Oceniając jasność art. 6 ust. 4 u.m.w.p., Marszałek Sejmu zwrócił uwagę na kilka kwestii. Opowiadając się za poglądem, że im szerszy zakres zastosowania przepisu prawa, tym większy wymóg jego określoności, zauważył, że dany przepis jest skierowany do szerokiego grona adresatów obejmującego zarówno pracowników, jak i pracodawców. W związku z tym „[s]posób określenia świadczeń zaliczanych przez prawo do wynagrodzenia porównywanego z ustalonym wynagrodzeniem minimalnym powinien w każdym miesiącu umożliwiać pracownikom i pracodawcom bezproblemowe zdekodowanie normy odpowiedniej dla ich indywidualnej sytuacji prawnej”.

Odesłanie zawarte w art. 6 ust. 4 u.m.w.p. jest „odesłaniem omownym, czyli tematycznym omówieniem fragmentu odniesienia”. Utrudnia to odnalezienie stosownego aktu normatywnego w systemie prawa. Ponadto zamieszczenie zasad statystyki zatrudnienia i wynagrodzeń w załączniku nr 1 do rozporządzenia w sprawie formularzy sprawozdawczych na rok 2011 powoduje, że dostępność takiego źródła prawa jest wyraźnie ograniczona, z uwagi na jego zamieszczenie w odległej sferze stosunków społecznych (statystyka publiczna) i „kaskadowy” (wielopiętrowy) charakter odesłania. Taką konstrukcję zaskarżonego przepisu prawa trudno uznać za przejrzystą i zrozumiałą dla adresatów.

Marszałek Sejmu, odwołując się do § 4 ust. 3 załącznika do rozporządzenia Prezesa Rady Ministrów z dnia 20 czerwca 2002 r. w sprawie „Zasad techniki prawodawczej” (Dz. U. Nr 100, poz. 908; dalej: Zasady techniki prawodawczej), zwrócił uwagę, że w ustawie można odsyłać do przepisów tej samej lub innej ustawy oraz do postanowień umów międzynarodowych ratyfikowanych przez Rzeczpospolitą Polską oraz dających się bezpośrednio stosować postanowień aktów normatywnych ustanowionych przez organizacje międzynarodowe lub organy międzynarodowe, którym Rzeczpospolita Polska przekazała kompetencje organów władzy państwowej w niektórych sprawach. Tymczasem odesłanie zawarte w art. 6 ust. 4 u.m.w.p. odsyła do aktu prawnego o charakterze podustawowym, zaś jednocześnie odesłanie to nie dookreśla regulacji ustawowej, lecz ją w sposób kompleksowy zastępuje, wskazując składniki wynagrodzenia brane pod uwagę przy ustalaniu wynagrodzenia minimalnego. W konsekwencji termin ustawowy „wynagrodzenie” jest definiowany w akcie niższego rzędu. Jest to sprzeczne z wymogiem § 149 Zasad techniki prawodawczej. Prowadzi to również do naruszenia zasady poprawnej legislacji wyrażonej w art. 2 Konstytucji.

Zdaniem Marszałka Sejmu konstrukcja odesłania zawarta w art. 6 ust. 4 u.m.w.p. jest również sprzeczna z art. 65 ust. 4 Konstytucji. Ponadto, odwołując się do treści art. 31 ust. 3 Konstytucji, Marszałek Sejmu zauważył, że „[p]rzyjęty przez ustawodawcę zakres świadczeń z tytułu stosunku pracy, wchodzących w skład wynagrodzenia pracownika, bezpośrednio przekłada się na zakres korzystania z prawa do minimalnego wynagrodzenia – może zatem stanowić w pewnym sensie ograniczenie tego prawa. Odesłanie do nieskorelowanych z aksjologią prawa pracy i umiejscowionych w systemie źródeł prawa na poziomie podustawowym zasad statystyki zatrudnienia i wynagrodzeń z pewnością tego celu nie realizuje”.

W konsekwencji Marszałek Sejmu zajął stanowisko, że art. 6 ust. 4 u.m.w.p. w zakresie, w jakim odsyła do zasad statystyki zatrudnienia i wynagrodzeń określonych przez Główny Urząd Statystyczny do wynagrodzeń osobowych, jest niezgodny z art. 2 oraz art. 65 ust. 4 Konstytucji.

4.5. Oceniając zarzut naruszenia przez art. 6 ust. 4 u.m.w.p. art. 92 ust. 1 Konstytucji Marszałek Sejmu zwrócił uwagę, że wskazany wzorzec kontroli dotyczy przepisów upoważniających do wydania aktu normatywnego, czyli tzw. przepisów blankietowych. Tymczasem zaskarżony przepis nie ustanawia kompetencji dla Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego do określenia składników wynagrodzenia obliczanego dla porównania z wynagrodzeniem minimalnym za pracę, lecz odsyła w tym celu do przepisów znajdujących się już w systemie prawa w wyniku realizacji odrębnego upoważnienia znajdującego się w ustawie o statystyce publicznej. W konsekwencji zaskarżony przepis nie jest przepisem blankietowym, lecz statuuje odesłanie do przepisów merytorycznych ulokowanych w akcie niższego rzędu. Dlatego nie można odnosić do niego konstytucyjnych wymogów wynikających z art. 92 ust. 1 Konstytucji.

W ocenie Marszałka Sejmu art. 6 ust. 4 u.m.w.p. w zakresie, w jakim odsyła do zasad statystyki zatrudnienia i wynagrodzeń określonych przez Główny Urząd Statystyczny do wynagrodzeń osobowych, nie jest niezgodny z art. 92 ust. 1 Konstytucji.

4.6. Marszałek Sejmu zwrócił uwagę, że na gruncie prawa pracy Trybunał Konstytucyjny w wyroku z 22 grudnia 1997 r. (sygn. K 2/97, OTK ZU nr 5-6/1997, poz. 72) wyraził pogląd, że równość wobec prawa nie może oznaczać w stosunkach pracy jednakowych praw i obowiązków dla wszystkich pracowników.

Pytający sąd wskazał, że cechą rozróżniającą pracowników w kontekście ustalania minimalnego wynagrodzenia za pracę jest wysokość wynagrodzenia, wynikająca z umów o pracę łączących ich z pracodawcami. W ocenie Marszałka Sejmu, kryterium to ma jednak zasadnicze znaczenie i usprawiedliwiony charakter z punktu widzenia celu ustawy o minimalnym wynagrodzeniu za pracę, pozwala bowiem wyodrębnić spośród wszystkich pracowników tych, którzy powinni być objęci pomocą państwa w formie gwarancji wyrównania różnicy między wynagrodzeniem umówionym a wynagrodzeniem minimalnym za pracę. Ponadto w perspektywie realizacji celu społecznego, jaki ma realizować instytucja wynagrodzenia minimalnego za pracę, a którym jest zapewnienie stałego, comiesięcznego minimum finansowego pracowników, posłużenie się powyższym kryterium nie powinno budzić wątpliwości.

Marszałek Sejmu zwrócił również uwagę, że ze względu na zmienność niektórych składników wynagrodzenia, różny ich charakter oraz zmienną częstotliwość ich otrzymywania, indywidualna sytuacja finansowania pracownika może kształtować się rozmaicie, zaś różnicowanie osób w zależności od tego, czy nabyły uprawnienie do zmiennego składnika wynagrodzenia, stanowić będzie naruszenie zasady równego traktowania. W związku z tym zaliczenie ekwiwalentu za niewykorzystany urlop wypoczynkowy do składników wynagrodzenia samo w sobie nie może być uznane za sprzeczne z konstytucyjną zasadą równości.

W ocenie Marszałka Sejmu, art. 6 ust. 4 u.m.w.p. w związku z ppkt 9 pkt 2 cz. II załącznika nr 1 „Zakres składników wynagrodzeń w gospodarce narodowej obowiązujący od 1 stycznia 2000 r. (zaktualizowany w 2003 r. i 2005 r.)” do objaśnień do wzorów formularzy załączonych do rozporządzenia w sprawie formularzy sprawozdawczych na rok 2011 w zakresie, w jakim nakazuje zaliczyć ekwiwalent za niewykorzystany urlop wypoczynkowy do wynagrodzenia pracownika stanowiącego podstawę ustalenia, czy wynagrodzenie nie jest niższe niż wynagrodzenie minimalne, jest zgodny z art. 32 Konstytucji.

4.7. Marszałek Sejmu zajął stanowisko, że zaskarżona regulacja prawna nie narusza uprawnień pracownika wynikających z art. 66 ust. 2 Konstytucji. Ustawa o minimalnym wynagrodzeniu za pracę nie wprowadza bowiem ograniczenia możliwości skorzystania z prawa do ekwiwalentu za niewykorzystany urlop wypoczynkowy, określonego w art. 171 k.p., lecz jedynie nakazuje zaliczyć przyznany ekwiwalent do składników wynagrodzenia stanowiącego podstawę porównania z minimalnym wynagrodzeniem za pracę.

W związku z powyższym, w ocenie Marszałka Sejmu, art. 6 ust. 4 u.m.w.p. w związku z ppkt 9 pkt 2 cz. II załącznika nr 1 „Zakres składników wynagrodzeń w gospodarce narodowej obowiązujący od 1 stycznia 2000 r. (zaktualizowany w 2003 r. i 2005 r.)” do objaśnień do wzorów formularzy załączonych do rozporządzenia w sprawie formularzy sprawozdawczych na rok 2011 w zakresie, w jakim nakazuje zaliczyć ekwiwalent za niewykorzystany urlop wypoczynkowy do wynagrodzenia pracownika stanowiącego podstawę ustalenia, czy wynagrodzenie nie jest niższe niż wynagrodzenie minimalne, jest zgodny z art. 66 ust. 2 Konstytucji.

4.8. Marszałek Sejmu wniósł również, w wypadku uznania zaskarżonego przepisu za niezgodny z powołanymi wzorcami kontroli, o odroczenie terminu utraty mocy obowiązującej tego przepisu na podstawie art. 190 ust. 3 Konstytucji.

Trybunał Konstytucyjny zważył, co następuje:

1. Sąd Rejonowy Poznań-Grunwald i Jeżyce w Poznaniu wystąpił z pytaniem prawnym, czy art. 6 ust. 4 ustawy z dnia 10 października 2002 r. o minimalnym wynagrodzeniu za pracę (Dz. U. Nr 200, poz. 1679, ze zm.; dalej: ustawa o minimalnym wynagrodzeniu za pracę lub u.m.w.p.) w zakresie, w jakim poprzez odesłanie do „zasad statystyki zatrudnienia i wynagrodzeń określonych przez Główny Urząd Statystyczny do wynagrodzeń osobowych”, uregulowanych obecnie rozporządzeniem Prezesa Rady Ministrów z dnia 7 marca 2012 r. w sprawie określenia wzorów formularzy sprawozdawczych, objaśnień co do sposobu ich wypełniania oraz wzorów kwestionariuszy i ankiet statystycznych stosowanych w badaniach statystycznych ustalonych w programie badań statystycznych statystyki publicznej na rok 2012 (Dz. U. poz. 446; dalej: rozporządzenie w sprawie formularzy sprawozdawczych na rok 2012), wydanym na podstawie art. 31 ustawy z dnia 29 czerwca 1995 r. o statystyce publicznej (Dz. U. 2012 r. poz. 591, ze zm.; dalej: u.s.p.), nakazuje zaliczać ekwiwalent za niewykorzystany urlop wypoczynkowy do wynagrodzenia pracownika stanowiącego podstawę ustalenia, czy wynagrodzenie to nie jest niższe niż wynagrodzenie minimalne, jest zgodny z art. 2, art. 32, art. 65 ust. 4, art. 66 ust. 2 i art. 92 ust. 1 Konstytucji.

1.1. Trybunał Konstytucyjny przypomina, że stosownie do art. 66 ustawy z dnia 1 sierpnia 1997 r. o Trybunale Konstytucyjnym (Dz. U. Nr 102, poz. 643, ze zm.; dalej: ustawa o TK) jest związany granicami wniosku, pytania prawnego lub skargi. Badanie konstytucyjności aktu prawnego obejmuje tylko tę treść normatywną wyrażoną wprost w przepisach prawnych, co do której odnosi się zarzut niekonstytucyjności podniesiony przez wnioskodawcę, pytający sąd lub skarżącego (por. wyrok TK z 16 czerwca 1999 r., sygn. P 4/98, OTK ZU nr 5/1999, poz. 98). Po przeanalizowaniu pytania prawnego w niniejszej sprawie Trybunał Konstytucyjny dostrzegł rozbieżności pomiędzy treścią normatywną i wzorcami kontroli zawartymi w petitum a treścią uzasadnienia. Trybunał Konstytucyjny częściowo podzielił stanowisko Marszałka Sejmu, że z treści uzasadnienia pytania prawnego wynika, że – wbrew treści petitum – pytający sąd formułuje dwojakiego rodzaju wnioski. Z jednej strony jako przedmiot kontroli wskazuje wyłącznie art. 6 ust. 4 u.m.w.p., a jako wzorce kontroli przywołuje art. 2, art. 65 ust. 4 i art. 92 ust. 1 Konstytucji. Z drugiej zaś strony pytanie prawne dotyczy treści normy zrekonstruowanej na podstawie art. 6 ust. 4 u.m.w.p. i rozporządzenia w sprawie formularzy sprawozdawczych na rok 2012 w zakresie, w jakim nakazuje ona zaliczyć ekwiwalent za niewykorzystany urlop wypoczynkowy do wynagrodzenia pracownika stanowiącego podstawę ustalenia, czy wynagrodzenie to nie jest niższe niż wynagrodzenie minimalne za pracę, a jako wzorce kontroli wskazuje art. 32 i art. 66 ust. 2 Konstytucji. Tymczasem w petitum pytania prawnego wszystkie wymienione wzorce kontroli zostały odniesione do normy prawnej zrekonstruowanej na podstawie art. 6 ust. 4 u.m.w.p. i rozporządzenia w sprawie formularzy sprawozdawczych na rok 2012 w zakresie, w jakim nakazuje ona zaliczyć ekwiwalent za niewykorzystany urlop wypoczynkowy do wynagrodzenia pracownika stanowiącego podstawę ustalenia, czy wynagrodzenie to nie jest niższe niż wynagrodzenie minimalne za pracę.

1.2. Trybunał Konstytucyjny bada akt normatywny tylko w zakresie wskazanym przez pytający sąd (skarżącego, wnioskodawcę). Niemniej w europejskiej kulturze prawnej ugruntowana jest zasada falsa demonstratio non nocet. Zgodnie z nią decydujące znaczenie ma istota sprawy, a nie jej oznaczenie (por. wyroki TK z: 3 grudnia 1996 r., sygn. K 25/95, OTK ZU nr 6/1996, poz. 52 oraz 20 grudnia 2007 r., sygn. P 39/06, OTK ZU nr 11/A/2007, poz. 161). W związku z tym na istotę pytania prawnego sądu składa się cała wyrażająca je treść, zawarta zarówno w petitum, jak i w uzasadnieniu. Rola petitum ogranicza się do usystematyzowania wątpliwości konstytucyjnych oraz wskazania głównych w tym względzie wzorców kontroli (por. wyroki TK z: 19 lutego 2003 r., sygn. P 11/02, OTK ZU nr 2/A/2003, poz. 12 oraz 31 stycznia 2005 r., sygn. P 9/04, OTK ZU nr 1/A/2005, poz. 9). Szczegółowa argumentacja pytającego sądu może jednak jednoznacznie wskazywać, że – wbrew brzmieniu petitum pytania – zmierza on w istocie do poddania kontroli konstytucyjnej innej treści normatywnej, wyrażonej przez określone przepisy prawne, niż wskazana w petitum pytania lub z perspektywy innego wzorca niż powołany w petitum pytania (por. wyrok TK z 1 marca 2011 r., sygn. P 21/09, OTK ZU nr 2/A/2011, poz. 7).

Wobec powyższego Trybunał Konstytucyjny podkreśla, że w każdej sprawie konieczne jest rekonstruowanie zgłoszonego przez pytający sąd zarzutu niekonstytucyjności, z punktu widzenia treści normatywnej poddawanej kontroli i wzorców tejże kontroli, łącznie z treści petitum pytania prawnego (wniosku, skargi), jak i uzasadnienia (por. wyrok TK z 8 czerwca 2010 r., sygn. P 62/08, OTK ZU nr 5/A/2010, poz. 47). Niemniej Trybunał nie może orzekać o przepisach, które wyrażają treści normatywne niewskazane jako przedmiot kontroli przez podmiot inicjujący postępowanie (por. wyrok TK z 14 lutego 2006 r., sygn. P 22/05, OTK ZU nr 2/A/2006, poz. 16).

1.3. Trybunał Konstytucyjny uznał w niniejszej sprawie, biorąc pod uwagę łącznie treść petitum i uzasadnienia pytania prawnego, że przedmiotem rozpoznania są dwa odrębne zarzuty. Pierwszy dotyczy zgodności art. 6 ust. 4 u.m.w.p. z art. 2, art. 65 ust. 4 i art. 92 ust. 1 Konstytucji. Drugi natomiast dotyczy zgodności art. 6 ust. 4 u.m.w.p. w zakresie, w jakim poprzez odesłanie do „zasad statystyki zatrudnienia i wynagrodzeń określonych przez Główny Urząd Statystyczny do wynagrodzeń osobowych”, uregulowanych rozporządzeniem w sprawie formularzy sprawozdawczych na rok 2012, wydanym na podstawie art. 31 u.s.p., nakazuje zaliczać ekwiwalent za niewykorzystany urlop wypoczynkowy do wynagrodzenia pracownika stanowiącego podstawę ustalenia, czy wynagrodzenie to nie jest niższe niż wynagrodzenie minimalne, z art. 32 i art. 66 ust. 2 Konstytucji.

2. Zgodnie z art. 193 Konstytucji oraz art. 3 ustawy o TK, każdy sąd może przedstawić Trybunałowi Konstytucyjnemu pytanie prawne co do zgodności aktu normatywnego z Konstytucją, ratyfikowanymi umowami międzynarodowymi lub ustawą, jeżeli od odpowiedzi na pytanie prawne zależy rozstrzygnięcie sprawy toczącej się przed sądem. Treść powyższych przepisów wskazuje na przesłanki, od których spełnienia zależy dopuszczalność przedstawienia pytania prawnego: podmiotową, przedmiotową i funkcjonalną.

2.1. Przesłanka podmiotowa określa podmiot, który posiada kompetencję do inicjowania kontroli przepisów prawa przez Trybunał Konstytucyjny w drodze pytania prawnego. Podmiotem tym może być wyłącznie sąd w rozumieniu art. 175 Konstytucji (por. postanowienie TK z 4 października 2010 r., sygn. P 12/08, OTK ZU nr 8/A/2010, poz. 86), czyli państwowy organ władzy sądowniczej, oddzielony i niezależny od władzy ustawodawczej i wykonawczej (por. postanowienie TK z 27 kwietnia 2004 r., sygn. P 16/03, OTK ZU nr 4/A/2004, poz. 36). Należy dodać, że pod pojęciem sądu należy rozumieć wszystkie sądy i składy orzekające (por. postanowienia TK z: 22 października 2007 r., sygn. P 24/07, OTK ZU nr 9/A/2007, poz. 118 oraz 15 kwietnia 2008 r., sygn. P 26/07, OTK ZU nr 3/A/2008, poz. 52).

2.2. Przesłanka przedmiotowa określa przedmiot pytania prawnego. Może nim być każdy akt normatywny (przepis prawny), a zatem akt ustanawiający normy prawne o charakterze generalnym i abstrakcyjnym (por. postanowienie TK z 29 marca 2000 r., sygn. P 13/99, OTK ZU nr 2/2000, poz. 68). Postępowanie powinno dotyczyć badania zgodności określonego aktu normatywnego z Konstytucją, ratyfikowaną umową międzynarodową lub ustawą, przy czym jako wzorzec kontroli powinien być wskazany akt normatywny mający wyższą rangę w hierarchicznym systemie prawa w stosunku do aktu normatywnego poddawanego kontroli w toku procedury rozpoznawania pytania prawnego (por. postanowienie TK z 4 października 2010 r., sygn. P 12/08).

2.3. Przesłanka funkcjonalna wskazuje na związek między pytaniem prawnym a sprawą zawisłą przed sądem. Cechą procedury związanej z rozpoznawaniem pytania prawnego, podobnie jak skargi konstytucyjnej, jest jego bezpośredni związek z ochroną praw jednostki. W związku z tym pytanie prawne może być podniesione wyłącznie na tle konkretnej sprawy, zaś jego przedmiotem może być wyłącznie przepis prawa, który ma bezpośredni związek z toczącym się postępowaniem (por. postanowienie TK z 10 października 2000 r., sygn. P 10/00, OTK ZU nr 6/2000, poz. 195). Tym samym przedmiotem pytania prawnego może być wyłącznie ten przepis prawny, który musi być zastosowany przez sąd w toczącym się postępowaniu i na podstawie którego sąd jest zobowiązany wydać stosowane orzeczenie, a więc który będzie stanowił podstawę rozstrzygnięcia (por. postanowienia TK z: 27 lutego 2008 r., sygn. P 31/06, OTK ZU nr 1/A/2008, poz. 24; 4 października 2010 r., sygn. P 12/08 oraz 19 października 2011 r., sygn. P 42/10, OTK ZU nr 8/A/2011, poz. 92). W drodze pytań prawnych mogą podlegać ocenie Trybunału Konstytucyjnego „te regulacje prawne, które będą wykorzystane (stosowane) w trakcie postępowania sądowego i które mogą doprowadzić organ sądowy do wydania na ich podstawie aktu stosowania prawa (orzeczenia). Mogą to być zarówno przepisy (normy) prawa proceduralnego, wyrażające tryb danego postępowania, jak i przepisy (normy) prawa materialnego, na podstawie których możliwa jest ocena stanów faktycznych. Wreszcie mogą to być przepisy (normy) kompetencyjne i ustrojowe” (wyrok TK z 20 października 2010 r., sygn. P 37/09, OTK ZU nr 8/A/2010, poz. 79 oraz postanowienie TK z 19 października 2011 r., sygn. P 42/10).

Kontrola przeprowadzana w drodze procedury pytań prawnych ma charakter incydentalny i jest możliwa jedynie w zakresie, w jakim rozstrzygnięcie sprawy toczącej się przed sądem zależy od odpowiedzi na pytanie (por. postanowienia TK z: 22 października 2007 r., sygn. P 24/07 oraz 15 kwietnia 2008 r., sygn. P 26/07). Odpowiedź na pytanie prawne powinna być sądowi niezbędna do prawidłowego rozstrzygnięcia toczącej się przed nim sprawy, zaś owa zależność powinna być wskazana i uzasadniona przez sąd. Tym samym sąd pytający musi dokładnie uzasadnić, dlaczego rozstrzygnięcie toczącej się przed nim sprawy nie jest możliwe bez wydania orzeczenia przez Trybunał Konstytucyjny (por. postanowienia TK z: 22 października 2007 r., sygn. P 24/07; 4 października 2010 r., sygn. P 12/08 oraz wyrok TK z 20 października 2010 r., sygn. P 37/09). W konsekwencji przedmiotem pytania prawnego może być tylko taki przepis prawny, którego ewentualne wyeliminowanie z porządku pranego w wyniku orzeczenia Trybunału Konstytucyjnego wywrze bezpośredni wpływ na sposób rozstrzygnięcia sprawy, na kanwie której postawiono pytanie prawne (por. postanowienie TK z 15 maja 2007 r., sygn. P 13/06, OTK ZU 6/A/2007, poz. 57 oraz wyrok TK z 20 października 2010 r., sygn. P 37/09). Musi zatem istnieć relewantny i ścisły związek między odpowiedzią na pytanie prawne a rozstrzygnięciem sprawy przez sąd, czyli między treścią kwestionowanego przepisu a stanem faktycznym sprawy, w związku z którą zostało postawione pytanie prawne (por. postanowienia TK z: 27 kwietnia 2004 r., sygn. P 16/03; 22 października 2007 r., sygn. P 24/07; 3 marca 2009 r., sygn. P 63/08, OTK ZU nr 3/A/2009, poz. 31 oraz wyrok TK z 20 października 2010 r., sygn. P 37/09).

2.3.1. Trybunał Konstytucyjny w celu ustalenia istnienia przesłanki funkcjonalnej pytania prawnego jest kompetentny, by zbadać, jaki przepis prawny winien znaleźć zastosowanie w sprawie toczącej się przed sądem, na kanwie której zadano pytanie prawne. Do zadań Trybunału Konstytucyjnego nie należy wprawdzie wskazywanie sądom, które przepisy winny znaleźć zastosowanie w konkretnej sprawie, ale teza, że o tym, czy dany przepis może być przedmiotem pytania prawnego, decyduje wyłącznie sąd stawiający pytanie, prowadziłaby do możliwości obejścia art. 193 Konstytucji przez wymaganie od Trybunału Konstytucyjnego rozstrzygania pytań prawnych dotyczących kwestii niemających bezpośredniego znaczenia dla rozstrzygnięcia sprawy toczącej się przed sądem (por. postanowienia TK z: 15 maja 2007 r., sygn. P 13/06 i 19 października 2011 r., sygn. P 42/10 oraz wyrok TK z 20 października 2010 r., sygn. P 37/09).

2.3.2. Trybunał Konstytucyjny przypomina, że instytucja pytania prawnego ma charakter subsydiarny. Jest ono niedopuszczalne, jeżeli wątpliwości sądu co do zgodności określonego aktu normatywnego z Konstytucją, ratyfikowaną umową międzynarodową lub ustawą mogą być usunięte w drodze wykładni albo gdy w danej sprawie można zastosować inne, niebudzące wątpliwości przepisy prawne lub akt normatywny (por. postanowienia TK z: 22 października 2007 r., sygn. P 24/07; 27 lutego 2008 r., sygn. P 31/06; 15 kwietnia 2008 r., sygn. P 26/07 oraz 4 października 2010 r., sygn. P 12/08). Relewantność pytania prawnego oznacza, że brak będzie podstaw do przyjęcia wystąpienia przesłanki funkcjonalnej wtedy, gdy rozstrzygnięcie sprawy jest możliwe bez uruchamiania instytucji pytań prawnych. Tym samym wątpliwości co do zgodności określonego aktu normatywnego z Konstytucją, ratyfikowaną umową międzynarodową lub ustawą muszą być obiektywnie uzasadnione i na tyle istotne, że istnieje potrzeba ich wyjaśnienia w ramach procedury pytań prawnych przez Trybunał Konstytucyjny (por. postanowienia TK z: 27 kwietnia 2004 r., sygn. P 16/03; 15 maja 2007 r., sygn. P 13/06; 15 kwietnia 2008 r., sygn. P 26/07 oraz 19 października 2011 r., sygn. P 42/10).

3. W niniejszej sprawie spełniona jest przesłanka podmiotowa pytania prawnego, albowiem zostało ono skierowane przez sąd – Sąd Rejonowy Poznań-Grunwald i Jeżyce w Poznaniu. Zrealizowana jest również przesłanka przedmiotowa, albowiem jako przedmiot kontroli zostały wskazane dwie normy prawne, jedna wynikająca z przepisu ustawowego (art. 6 ust. 4 u.m.w.p.), druga – z przepisu ustawowego (art. 6 ust. 4 u.m.w.p.) w związku z przepisem rozporządzenia [ppkt 9 pkt 2 cz. II załącznika nr 1 – Zakres składników wynagrodzeń w gospodarce narodowej obowiązujący od 1 stycznia 2000 r. (zaktualizowany w 2003 r. i 2005 r.) do rozporządzenia w sprawie formularzy sprawozdawczych na rok 2012]. Jednocześnie jako wzorce kontroli zostały wskazane przepisy konstytucyjne, a zatem przepisy znajdujące się wyżej w hierarchii aktów prawnych.

Analizy wymagało jednak spełnienie przez pytający sąd przesłanki funkcjonalnej.

4. Najpierw należało zbadać, czy istnieje relewantny związek między normą prawną wynikającą art. 6 ust. 4 u.m.w.p. w zakresie, w jakim poprzez odesłanie do „zasad statystyki zatrudnienia i wynagrodzeń określonych przez Główny Urząd Statystyczny do wynagrodzeń osobowych”, uregulowanych obecnie rozporządzeniem w sprawie formularzy sprawozdawczych na rok 2012, wydanym na podstawie art. 31 u.s.p., nakazuje zaliczać ekwiwalent za niewykorzystany urlop wypoczynkowy do wynagrodzenia pracownika stanowiącego podstawę ustalenia, czy wynagrodzenie to nie jest niższe niż wynagrodzenie minimalne, a sprawą toczącą się przed sądem. Trybunał Konstytucyjny pragnie w tym miejscu przypomnieć, że przedmiotem kontroli w drodze pytania prawnego może być wyłącznie ten przepis prawny, który musi być zastosowany przez sąd w toczącym się postępowaniu i na podstawie którego sąd jest zobowiązany wydać stosowne orzeczenie, a więc który będzie stanowił podstawę rozstrzygnięcia.

4.1. Sprawa zawisła przed sądem, będąca podstawą do wystąpienia z pytaniem prawnym, dotyczy wypłaty minimalnego wynagrodzenia za pracę powódce za miesiąc styczeń 2011 r. Zarówno w styczniu, jak i w lutym 2011 r. zasady statystyki zatrudnienia i wynagrodzeń określone przez Główny Urząd Statystyczny do wynagrodzeń osobowych były ustalane na podstawie „załącznika do objaśnień do sprawozdawczości z zatrudnienia i wynagrodzeń – zakres składników wynagrodzeń w gospodarce narodowej obowiązujący od 1 stycznia 2000 r. (zaktualizowany w 2003 r. i 2005 r.)”, przygotowanego przez Główny Urząd Statystyczny, a stanowiącego załącznik do sprawozdania o zatrudnieniu i wynagrodzeniach (formularz Z-03) i objaśnień do formularza Z-03, wydanego na podstawie rozporządzenia Prezesa Rady Ministrów z dnia 28 kwietnia 2010 r. w sprawie określenia wzorów formularzy sprawozdawczych, objaśnień co do sposobu ich wypełniania oraz wzorów kwestionariuszy i ankiet statystycznych stosowanych w badaniach statystycznych ustalonych w programie badań statystycznych statystyki publicznej na rok 2010 (Dz. U. Nr 106, poz. 676, ze zm.). Niemniej 1 kwietnia 2011 r. zostało wydane rozporządzenie Prezesa Rady Ministrów z dnia 1 kwietnia 2011 r. w sprawie określenia wzorów formularzy sprawozdawczych, objaśnień co do sposobu ich wypełniania oraz wzorów kwestionariuszy i ankiet statystycznych stosowanych w badaniach statystycznych ustalonych w programie badań statystycznych statystyki publicznej na rok 2011 (Dz. U. Nr 83, poz. 453, ze zm.; dalej: rozporządzenie w sprawie formularzy sprawozdawczych na rok 2011), które odsyła w sprawozdaniu o zatrudnieniu i wynagrodzeniach (formularz Z-03) i objaśnieniach do formularza Z-03 do zakresu składników wynagrodzeń w gospodarce narodowej obowiązującego od 1 stycznia 2000 r. – załącznika do objaśnień do sprawozdawczości z zatrudnienia i wynagrodzeń (zaktualizowany w 2003 r. i 2005 r.). Rozporządzenie to znajduje zastosowanie do wszystkich wynagrodzeń w 2011 r.

4.2. Należy zwrócić uwagę na treść art. 316 § 1 ustawy z dnia 17 listopada 1964 r. – Kodeks postępowania cywilnego (Dz. U. Nr 43, poz. 296, ze zm.; dalej: k.p.c.), zgodnie z którym „[p]o zamknięciu rozprawy sąd wydaje wyrok, biorąc za podstawę stan rzeczy istniejący w chwili zamknięcia rozprawy; w szczególności zasądzeniu roszczenia nie stoi na przeszkodzie okoliczność, że stało się ono wymagalne w toku sprawy”. Powszechnie w orzecznictwie sądowym przyjmuje się, że przez „stan rzeczy istniejący w chwili zamknięcia rozprawy” rozumie się, poza okolicznościami faktycznymi sprawy, także przepisy prawa, na podstawie których ma być wydane rozstrzygnięcie, czyli obowiązujący stan prawny (por. postanowienia SN z: 26 czerwca 2002 r., sygn. akt III CKN 537/00, Lex nr 784179 i 21 sierpnia 2008 r., sygn. akt IV CZ 67/08, Lex nr 658206 oraz wyroki SN z: 30 lipca 2003 r., sygn. akt II CKN 414/01, Lex nr 137519; 17 września 2004 r., sygn. akt V CK 58/04, Lex nr 194081; 8 lutego 2006 r., sygn. akt II CSK 153/05, Lex nr 192012; 5 listopada 2009 r., sygn. akt II UK 103/09, Lex nr 577839; 16 marca 2011 r., sygn. akt I UK 331/10, Lex nr 811826; 18 stycznia 2012 r., sygn. akt II UK 117/11, Lex nr 1130393; 15 lutego 2012 r., sygn. akt I CSK 278/11, Lex nr 1170209 i 15 lutego 2013 r., sygn. akt I CSK 314/12, Lex nr 1307999). Niemniej „regułę wyrażoną w art. 316 § 1 k.p.c. mogą wyłączyć przepisy przejściowe, które mogą nakazać stosować przepisy dotychczasowe, jak również przepisy prawa materialnego o charakterze szczególnym” (wyrok SN z 20 kwietnia 2006 r., sygn. akt IV CSK 38/06, Lex nr 398455; zob. również wyrok SN z 11 marca 2009 r., sygn. akt II UK 247/08, Lex nr 707422).

W niniejszej sprawie zaskarżone przepisy są regulacją z zakresu prawa materialnego. Określenie bowiem zakresu świadczeń pieniężnych zaliczanych do wynagrodzeń osobowych, które należy uwzględnić przy ustalaniu minimalnego wynagrodzenia za pracę, stanowi materialnoprawną podstawę rozstrzygnięcia w sprawie, która jest podstawą pytania prawnego. W związku z tym należy zwrócić uwagę, że o tym, jakie normy prawne mają zastosowanie do rozstrzyganego stanu faktycznego, decydują przepisy prawa materialnego regulującego ten stosunek prawny. One także decydują, czy w sytuacji zmiany stanu prawnego, sąd do rozstrzyganego stosunku prawnego powinien zastosować przepisy nowe czy dawne. Zakaz wstecznego działania prawa, oznaczający zakaz stosowania nowych przepisów do stosunków prawnych powstałych pod rządami przepisów dawnych, ma walor uniwersalny, ponadgałęziowy, a to pozwala go odnieść także do prawa cywilnego i prawa pracy. Wsteczne działanie przepisu musi wynikać z jego brzmienia, a nie jedynie z celu ustawy. Ustawa zatem, co do zasady, działa tylko na przyszłość i nie obejmuje swoim działaniem stosunków prawnych powstałych przed dniem jej wejścia w życie, chyba że ustawodawca wyraźnie tak postanowi (zob. postanowienie SN z 2 lipca 2004 r., sygn. akt II CK 421/03, Lex nr 174137).

Ponieważ w niniejszej sprawie brak jest przepisów przejściowych lub o charakterze szczególnym, które nakazywałyby stosować sądowi przepisy prawne o charakterze materialnoprawnym, które obowiązują w chwili zamknięcia rozprawy, Trybunał Konstytucyjny uznał, że wskazane przez pytający sąd przepisy prawne, na podstawie których została zrekonstruowana norma prawna będąca przedmiotem pytania prawnego, nie znajdą zastosowania przy wydawaniu rozstrzygnięcia w sprawie, która jest podstawą sformułowania tego pytania prawnego. Orzekając w sprawie, sąd zobowiązany jest zastosować przepisy materialnoprawne obowiązujące w chwili powstania roszczenia o wypłatę minimalnego wynagrodzenia za pracę, a zatem obowiązujące w styczniu 2011 r., ewentualnie odnoszące się zakresem swojego zastosowania do tego okresu. Tym samym kwestię zaliczania ekwiwalentu za niewykorzystany urlop wypoczynkowy do wynagrodzenia pracownika stanowiącego podstawę ustalenia, czy wynagrodzenie to nie jest niższe niż wynagrodzenie minimalne za pracę, na kanwie sprawy toczącej się przed pytającym sądem określa rozporządzenie w sprawie formularzy sprawozdawczych na rok 2011, a nie wskazane przez pytający sąd jako przedmiot kontroli rozporządzenie w sprawie formularzy sprawozdawczych na rok 2012.

W związku z powyższym Trybunał Konstytucyjny postanowił umorzyć postępowanie w sprawie badania, czy art. 6 ust. 4 u.m.w.p. w zakresie, w jakim poprzez odesłanie do „zasad statystyki zatrudnienia i wynagrodzeń określonych przez Główny Urząd Statystyczny do wynagrodzeń osobowych”, uregulowanych obecnie rozporządzeniem w sprawie formularzy sprawozdawczych na rok 2012, wydanym na podstawie art. 31 u.s.p., nakazuje zaliczyć ekwiwalent za niewykorzystany urlop wypoczynkowy do wynagrodzenia pracownika stanowiącego podstawę ustalenia, czy wynagrodzenie to nie jest niższe niż wynagrodzenie minimalne, jest zgodny z art. 32 i art. 66 ust. 2 Konstytucji, na podstawie art. 39 ust. 1 pkt 1 ustawy TK, ze względu na niedopuszczalność wydania wyroku.

5. Analizy wymaga również, czy istnieje relewantny związek między normą prawną wynikającą z art. 6 ust. 4 u.m.w.p. a sprawą zawisłą przed sądem, na podstawie której zostało skierowane pytanie prawne. Trybunał Konstytucyjny pragnie w tym miejscu przypomnieć, że przesłanka funkcjonalna istnieje wówczas, gdy przedmiotem kontroli jest przepis prawny, który będzie bezpośrednio stosowany przez sąd podczas rozstrzygania sprawy, zaś ewentualne wyeliminowanie tego przepisu z porządku prawnego przez orzeczenie Trybunału Konstytucyjnego wywrze wpływ na treść rozstrzygnięcia.

Sprawa, na kanwie której zostało skierowane do Trybunału Konstytucyjnego pytanie prawne, dotyczy roszczenia o zapłatę kwoty 420 zł, stanowiącej różnicę między kwotą 1386 zł będącą kwotą minimalnego wynagrodzenia za pracę w 2011 r. a kwotą 966 zł stanowiącą wynagrodzenie zasadnicze powódki za styczeń 2011 r. W związku z powyższym, celem prawidłowego rozpoznania sprawy, sąd powinien w pierwszej kolejności ustalić wysokość rzeczywistego wynagrodzenia otrzymanego przez powódkę za styczeń 2011 r., które będzie stanowiło podstawę porównania z wysokością minimalnego wynagrodzenia za pracę w 2011 r. Następnie sąd powinien dokonać zestawienia wynagrodzenia powódki z minimalnym wynagrodzeniem za pracę w tym okresie i stosownie do okoliczności sprawy uwzględnić powództwo w całości lub w części albo je oddalić.

Art. 6 ust. 4 u.m.w.p. wskazuje, w jaki sposób powinno być obliczone rzeczywiste wynagrodzenie pracownika stanowiące podstawę porównania z minimalnym wynagrodzeniem za pracę, a konkretnie – jakie składniki wynagrodzenia i inne świadczenia wynikające ze stosunku pracy winny być uwzględnione podczas ustalania wysokości tego wynagrodzenia. Niewątpliwie zatem sąd rozpoznający sprawę, celem wydania właściwego rozstrzygnięcia, zobowiązany będzie bezpośrednio zastosować normę prawną wynikającą z art. 6 ust. 4 u.m.w.p.

Rozważenia wymaga jednak kwestia, czy ewentualne uznanie za niegodny z powołanymi wzorcami kontroli art. 6 ust. 4 u.m.w.p. wywrze wpływ na treść rozstrzygnięcia w sprawie toczącej się przed pytającym sądem. Z treści pytania prawnego wynika, że główną kwestią dla sądu w kontekście prawidłowego rozstrzygnięcia sprawy jest zagadnienie, czy ekwiwalent za niewykorzystany urlop wypoczynkowy powinien być zaliczony do wynagrodzenia pracownika stanowiącego podstawę porównania z minimalnym wynagrodzeniem za pracę.

Należy przypomnieć, że Prokurator Generalny zajął stanowisko, że nawet wyeliminowanie w całości odesłania do zasad statystyki zawartego w art. 6 ust. 4 u.m.w.p. nie pozwoli sądowi pominąć kwoty ekwiwalentu za niewykorzystany urlop wypoczynkowy podczas obliczania wysokości wynagrodzenia pracownika porównywanego z minimalnym wynagrodzeniem za pracę, z uwagi na treść art. 6 ust. 5 u.m.w.p. Tym samym ewentualne orzeczenie Trybunału Konstytucyjnego nie wywrze wpływu na treść rozstrzygnięcia w sprawie. Art. 6 ust. 5 u.m.w.p. wskazuje bowiem expressis verbis składniki wynagrodzenia i inne świadczenia z zakresu prawa pracy, których nie uwzględnia się podczas obliczania wysokości wynagrodzenia pracownika stanowiącego podstawę porównania z minimalnym wynagrodzeniem za pracę, wśród których nie został wymieniony ekwiwalent. W ocenie Prokuratora Generalnego, dla powstania możliwości pominięcia ekwiwalentu za niewykorzystany urlop wypoczynkowy podczas ustalania wynagrodzenia pracownika porównywanego z minimalnym wynagrodzeniem za pracę konieczna byłaby zmiana treści art. 6 ust. 5 u.m.w.p., przez jego uzupełnienie o powyższy ekwiwalent, niemniej pytający sąd nie podniósł w tym zakresie zarzutu pominięcia ustawodawczego.

Pytający sąd wyraził z kolei pogląd, że ewentualne orzeczenie Trybunału Konstytucyjnego wywrze wpływ na treść rozstrzygnięcia w sprawie, albowiem ekwiwalent pieniężny za niewykorzystany urlop wypoczynkowy nie jest składnikiem wynagrodzenia za pracę i nie wchodzi w zakres pojęcia „wynagrodzenie”. Dopiero szczegółowa regulacja zawarta w art. 6 ust. 4 u.m.w.p., poprzez odesłanie do zasad statystyki zatrudnienia i wynagrodzeń, pozwoliła objąć terminem wynagrodzenie także ekwiwalent za niewykorzystany urlop wypoczynkowy. Z tego względu, w wypadku stwierdzenia niekonstytucyjności art. 6 ust. 4 u.m.w.p., nie byłoby podstaw do zaliczenia ekwiwalentu za niewykorzystany urlop wypoczynkowy do wynagrodzenia pracownika stanowiącego podstawę do porównania z wynagrodzeniem minimalnym za pracę.

Trybunału Konstytucyjny, chcąc sprawdzić, czy spełniona jest przesłanka funkcjonalna pytania prawnego w niniejszej sprawie, musiał ustalić zakres pojęcia wynagrodzenia pracownika, którego wysokość stanowi porównanie z minimalnym wynagrodzeniem za pracę na gruncie ustawy o minimalnym wynagrodzeniu za pracę, a w szczególności czy pojęcie to obejmuje również ekwiwalent za niewykorzystany urlop wypoczynkowy, założywszy brak normy prawnej wynikającej z art. 6 ust. 4 u.m.w.p.

6. Pojęcie wynagrodzenia za pracę nie jest jednolicie definiowane ani w doktrynie prawa pracy, ani w orzecznictwie sądowym. Różne znaczenie terminowi „wynagrodzenie za pracę” jest nadawane nie tylko na gruncie przepisów z zakresu prawa pracy, ale również z dziedziny prawa finansowego czy ubezpieczeniowego (por. M. Skąpski, teza 1 do art. 78, [w:] red. K.W. Baran, Kodeks pracy. Komentarz, Warszawa 2012).

W doktrynie prawa pracy podnosi się, że tylko na gruncie ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. – Kodeks pracy (Dz. U. z 1998 r. Nr 21, poz. 94, ze zm.; dalej: kodeks pracy lub k.p.) ustawodawca posługuje się pojęciem wynagrodzenia za pracę co najmniej w trzech różnych znaczeniach.

W ramach działu trzeciego rozdziału Ia „Wynagrodzenie za pracę” kodeksu pracy wynagrodzenie za pracę jest rozumiane wąsko, jako wynagrodzenie sensu stricto lub wynagrodzenie właściwe (por. J. Wratny, teza 1 do art. 78, [w:] Kodeks pracy. Komentarz, Warszawa 2013). Jest ono ściśle łączone z rzeczywiście świadczoną pracą i stosownie do art. 78 k.p. powinno odpowiadać rodzajowi wykonywanej pracy i kwalifikacjom wymaganym do jej wykonywania, a także uwzględniać ilość i jakość świadczonej pracy. Do tej kategorii zalicza się przede wszystkim tzw. wynagrodzenie zasadnicze. Wąskie rozumienie pojęcia wynagrodzenia za pracę wyłącza tym samym z jego zakresu ekwiwalent za niewykorzystany urlop wypoczynkowy, jako świadczenia niezwiązanego ściśle z rzeczywiście wykonywaną pracą.

Szerzej wynagrodzenie o pracę jest definiowane w kontekście działu trzeciego rozdziału II „Ochrona wynagrodzenia za pracę” kodeksu pracy (por. J. Wratny, tamże). Pojęcie to obejmuje nie tylko wynagrodzenie właściwe (sensu stricto), ale również świadczenia gwarancyjne, równorzędne z punktu widzenia ich ochrony prawnej wynagrodzeniu sensu stricto (właściwemu), a zatem przysługujące pracownikowi na podstawie przepisów prawa pracy w rozumieniu art. 9 § 1 k.p. i spełniające podobne funkcje do wynagrodzenia za pracę sensu stricto. Zalicza się do tej kategorii m.in. ekwiwalent za niewykorzystany urlop wypoczynkowy (por. wyrok SN z 11 czerwca 1980 r., sygn. akt I PR 43/80, OSNC nr 12/1980, poz. 248; K. Rączka, teza 1 do art. 78 i teza 1 do art. 84, [w:] red. M. Raczkowski, M. Gersdorf, K. Rączka, Kodeks pracy. Komentarz, Warszawa 2012; M. Skąpski, teza 8 do art. 84, op.cit.; J. Wratny, teza 2 do art. 84, op.cit.).

Z kolei w perspektywie zakazu dyskryminacji płacowej (art. 183c k.p.) ustawodawca posługuje się najszerszym rozumieniem pojęcia wynagrodzenie za pracę, jako wynagrodzenia całkowitego lub dochodu z pracy (por. J. Wratny, teza 1 do art. 78, op.cit.). Pojęcie to nawiązuje do definicji wynagrodzenia pracowników, zamieszczonej w art. 157 ust. 2 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej (Dz. U. z 2004 r. Nr 90, poz. 864/2, ze zm.; por. także: M. Tomaszewska, teza 2 do art. 183c, [w:] red. K.W. Baran, Kodeks pracy. Komentarz, Warszawa 2012). Zgodnie z tą definicją, „przez wynagrodzenie rozumie się zwykłą podstawową lub minimalną płacę albo uposażenie oraz wszystkie inne korzyści w gotówce lub w naturze, otrzymywane przez pracownika bezpośrednio lub pośrednio, z racji zatrudnienia, od pracodawcy”. Nie ulega wątpliwości, że w tym znaczeniu ekwiwalent za niewykorzystany urlop wypoczynkowy, jako korzyść otrzymywana przez pracownika od pracodawcy z racji zatrudnienia, stanowi wynagrodzenie za pracę.

W związku z powyższym rozważenia wymagało, w jakim znaczeniu ustawodawca posłużył się pojęciem wynagrodzenia za pracę na gruncie ustawy o minimalnym wynagrodzeniu za pracę.

7. Ustawa o minimalnym wynagrodzeniu za pracę nie zawiera legalnej definicji wynagrodzenia. Nie odsyła również w tym zakresie do innych aktów prawnych. Należy zatem uznać, że sama wykładnia literalna nie pozwala na ustalenie znaczenia tego terminu.

7.1. Trybunał Konstytucyjny, uwzględniając wykładnię systemową, zauważył, że art. 6 ust. 5 u.m.w.p. zawiera zamknięty katalog świadczeń z zakresu prawa pracy, które nie są uwzględniane podczas ustalania wysokości wynagrodzenia pracownika w celu porównania z minimalnym wynagrodzeniem za pracę. Wyjątki te dotyczą świadczeń, które – z uwagi na ich charakter (np. gratyfikacja jubileuszowa) – nie należą do kategorii wynagrodzeń sensu stricto. Z powyższego można wyprowadzić wniosek, że ustawodawca określił pojęcie „wynagrodzenie za pracę” na gruncie ustawy o minimalnym wynagrodzeniu za pracę w sposób szeroki, zawierając w tym pojęciu zarówno wynagrodzenie sensu stricto (właściwe), jak i inne świadczenia z zakresu prawa pracy, z wyłączeniem jednak trzech świadczeń enumeratywnie wyliczonych w art. 6 ust. 5 u.m.w.p. Przyjęcie odmiennego stanowiska, a zatem wąskiego rozumienia pojęcia wynagrodzenia (jako jedynie wynagrodzenia właściwego), podważałoby racjonalność działania ustawodawcy, gdyż ustanowienie powyższych wyjątków, jako nienależących do kategorii wynagrodzeń sensu stricto, przy jednoczesnym wąskim rozumieniu pojęcia wynagrodzenia, stanowiłoby superfluum w tym zakresie.

7.2. Przechodząc do wykładni funkcjonalnej pojęcia wynagrodzenia za pracę na gruncie ustawy o minimalnym wynagrodzeniu za pracę, należy zauważyć, że „funkcja wynagrodzenia minimalnego sprowadza się do obowiązku państwa do dążenia do zapewnienia standardu życia uznanego za minimalny, na miarę danych warunków gospodarczych oraz cywilizacyjnych” (A. Sobczyk, Prawo pracy w świetle Konstytucji RP. Tom II. Wybrane problemy i instytucje prawa pracy a konstytucyjne prawa i wolności człowieka, Warszawa 2013, § 5 rozdz. 2). Trybunał Konstytucyjny wskazywał, że wynagrodzenie minimalne powinno być wynagrodzeniem godziwym, zapewniającym zaspokajanie pewnych uzasadnionych potrzeb życiowych jednostki, czyli minimalnego standardu godnego życia (por. wyroki TK z: 7 maja 2001 r., sygn. K 19/00, OTK ZU nr 4/2001, poz. 82 oraz 10 stycznia 2005 r., sygn. K 31/03, OTK ZU nr 1/A/2005, poz. 1). W perspektywie powyższych celów uwidacznia się przede wszystkim ekonomiczny (alimentacyjny) i socjalny charakter wynagrodzenia minimalnego. Z jednej strony służy ono zapewnieniu pracownikowi w danym przedziale czasowym dochodów na odpowiednim poziomie, gwarantującym zaspokojenie uzasadnionych potrzeb życiowych. W tym aspekcie na dalszy plan schodzą składniki owego dochodu, zaś nacisk położony jest na pewien minimalny poziom świadczeń pieniężnych, które pracownik winien uzyskać od pracodawcy. Z drugiej strony instytucja minimalnego wynagrodzenia chroni pracownika przed narzucaniem przez pracodawcę takiego wynagrodzenia, które nie gwarantuje mu minimum egzystencji (por. L. Lipiec, teza 4 do art. 1, [w:] Minimalne wynagrodzenie za pracę. Komentarz, Lex 2003).

W związku z tym dla ustalenia, czy pracownik uzyskuje wynagrodzenie odpowiadające swoją wysokością minimalnemu wynagrodzeniu za pracę, istotne są co do zasady wszystkie świadczenia, jakie pracownik otrzymuje od pracodawcy, które mają mu łącznie zapewnić odpowiedni, minimalny i godny standard życia. Tym samym ze względów funkcjonalnych wynagrodzenie pracownika, które stanowi podstawę porównania z wynagrodzeniem minimalnym za pracę, na gruncie ustawy o minimalnym wynagrodzeniu za pracę powinno być rozumiane szeroko i nie być ograniczane jedynie do wynagrodzenia sensu stricto.

Podobne stanowisko można odnaleźć w doktrynie prawa pracy. Podnosi się, że regulacja art. 13 k.p., odsyłająca do wynagrodzenia godziwego i minimalnego wynagrodzenia za pracę, odnosi się nie tylko do wynagrodzenia za pracę sensu stricto, ale także innych świadczeń związanych z pracą, jak również świadczeń socjalnych (por. K. Rączka, teza 3 do art. 13, [w:] red. M. Raczkowski, M. Gersdorf, K. Rączka, Kodeks pracy. Komentarz, Warszawa 2012). Wynagrodzenie minimalne jest więc wynagrodzeniem całkowitym, nie obejmującym jedynie trzech składników określonych w art. 6 ust. 5 u.m.w.p. (por. J. Wratny, teza 5 do art. 13, op.cit.). Zwraca się ponadto uwagę, że ustawa nie zapewnia pracownikowi zasadniczego wynagrodzenia minimalnego, ale wynagrodzenie minimalne, co również ma świadczyć o szerokim rozumieniu powyższego pojęcia (por. A. Sobczyk, op.cit., § 9 rozdz. 2).

7.3. W konsekwencji Trybunał Konstytucyjny uznał, że pojęcie wynagrodzenia pracownika na gruncie ustawy o minimalnym wynagrodzeniu za pracę, którego wysokość stanowi podstawę porównania z minimalnym wynagrodzeniem za pracę, należy rozumieć szeroko, jako obejmujące zarówno wynagrodzenie sensu stricto (właściwe), jak i inne świadczenia z zakresu prawa pracy przynależne pracownikowi w związku ze stosunkiem pracy, z wyłączeniem świadczeń enumeratywnie wyliczonych w art. 6 ust. 5 u.m.w.p. Tym samym pojęcie to obejmuje również ekwiwalent za niewykorzystany urlop wypoczynkowy.

8. Trybunał Konstytucyjny uznał, że jeśli chodziło o zarzut dotyczący zgodności art. 6 ust. 4 u.m.w.p. z art. 2, art. 65 ust. 4 i art. 92 ust. 1 Konstytucji, to nie została spełniona przesłanka funkcjonalna pytania prawnego, albowiem ewentualne orzeczenie Trybunału Konstytucyjnego nie wywrze wpływu na treść rozstrzygnięcia sprawy toczącej się przed sądem. W wypadku bowiem wyeliminowania art. 6 ust. 4 u.m.w.p. z porządku prawnego, sąd będzie zobowiązany do zaliczenia ekwiwalentu za niewykorzystany urlop wypoczynkowy do wynagrodzenia pracownika, którego wysokość stanowi podstawę porównania z minimalnym wynagrodzeniem za pracę, ze względu na szerokie rozumienie pojęcia wynagrodzenia za pracę na gruncie ustawy o minimalnym wynagrodzeniu za pracę.

Trybunał Konstytucyjny postanowił umorzyć postępowanie w sprawie badania, czy art. 6 ust. 4 u.m.w.p. jest zgodny z art. 2, art. 65 ust. 4 i art. 92 ust. 1 Konstytucji, na podstawie art. 39 ust. 1 pkt 1 ustawy o TK, ze względu na niedopuszczalność wydania wyroku.

W związku z powyższym Trybunał Konstytucyjny postanowił jak w sentencji.