1. We wniosku z 28 października 2011 r. Prokurator Generalny wniósł o stwierdzenie, że przepis § 1 pkt 1 rozporządzenia Ministra
Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 22 grudnia 2003 r. w sprawie wzorów legitymacji posiadacza broni, zaświadczenia
uprawniającego do nabycia broni, legitymacji osoby dopuszczonej do posiadania broni, świadectwa broni oraz karty rejestracyjnej
broni (Dz. U. Nr 225, poz. 2233; dalej: rozporządzenie z 2003 r.), jak również strona 10 w załączniku nr 1 do tego rozporządzenia
– wzoru legitymacji posiadacza broni, są niezgodne z art. 31 ust. 1 oraz art. 14 ustawy z dnia 21 maja 1999 r. o broni i amunicji
(Dz. U. z 2004 r. Nr 52, poz. 525, ze zm.; dalej: ustawa o broni i amunicji), a także z art. 92 ust. 1 Konstytucji.
1.1. Zakwestionowany § 1 pkt 1 rozporządzenia z 2003 r. stanowi, że „Ustala się wzór legitymacji posiadacza broni, który określa
załącznik nr 1 do rozporządzenia”. Z kolei strona 10 w załączniku nr 1 do rozporządzenia z 2003 r. – wzoru legitymacji posiadacza
broni, wymienia cele posiadania broni i inne uprawnienia. Wśród celów posiadania broni wylicza: A – ochrona osobista, Ao –
ochrona osobista z ograniczonym prawem noszenia, Az – ochrona osobista z zakazem noszenia, B – ochrona bezpieczeństwa innych
osób i mienia, C – łowiecki, D – sportowy, E – kolekcjonerski, F – pamiątkowy, G – szkoleniowy, H – sygnalizacja alarmowa
(inny). Zgodnie z wzorem legitymacji posiadacza broni „Niniejsza legitymacja uprawnia do nabycia amunicji do broni, na którą
wydano pozwolenie, z wyjątkiem kat. E i F”.
Rozporządzenie z 2003 r. zostało wydane na podstawie art. 31 ust. 1 ustawy o broni i amunicji, zgodnie z którym „Minister
właściwy do spraw wewnętrznych określi, w drodze rozporządzenia, wzory: legitymacji posiadacza broni, zaświadczenia uprawniającego
do nabycia broni, legitymacji osoby dopuszczonej do posiadania broni i świadectwa broni oraz karty rejestracyjnej broni. Legitymacje
i zaświadczenia powinny zawierać dane umożliwiające jednoznaczną identyfikację osoby oraz rodzaju broni”.
W myśl art. 14 ustawy o broni i amunicji „Amunicję można nabywać na podstawie legitymacji posiadacza broni lub świadectwa
broni, wyłącznie dla tej broni, która jest określona w legitymacji albo na podstawie świadectwa broni i pisemnego zamówienia
podmiotu uprawnionego do nabycia amunicji”.
1.2. Prokurator Generalny uzasadnił wniosek, powołując się na następujące argumenty:
Ustawodawca w art. 31 ust. 1 ustawy o broni i amunicji upoważnił Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji do określenia
w drodze rozporządzenia m.in. wzoru legitymacji posiadacza broni, zastrzegając w wytycznych, że legitymacja powinna zawierać
dane umożliwiające jednoznaczną identyfikację osoby oraz rodzaju broni. Tym samym ustawodawca upoważnił organ władzy wykonawczej
do wydania regulacji o charakterze stricte technicznym. Minister Spraw Wewnętrznych i Administracji nie uzyskał żadnych kompetencji do wprowadzenia do rozporządzenia
jakichkolwiek ograniczeń w zakresie przyznanych na mocy ustawy o broni i amunicji uprawnień posiadaczy broni. Należy podkreślić,
że zgodnie z art. 14 ustawy o broni i amunicji osoba dysponująca legitymacją posiadacza broni może nabywać, na podstawie tej
legitymacji, amunicję do broni określonej w dokumencie.
Zdaniem Prokuratora Generalnego, Minister Spraw Wewnętrznych i Administracji ewidentnie przekroczył zakres upoważnienia ustawowego,
wprowadzając na stronie 10 wzoru legitymacji posiadacza broni, zawartego w załączniku nr 1 do rozporządzania z 2003 r., regulację
modyfikującą art. 14 ustawy o broni i amunicji, a mianowicie pozbawiającą posiadacza legitymacji uprawnienia do nabycia amunicji
do broni o charakterze kolekcjonerskim lub pamiątkowym. Tym samym zakwestionowane rozporządzenie z 2003 r. narusza także art.
92 ust. 1 Konstytucji.
W opinii Prokuratora Generalnego, kwestionowane rozporządzenie z 2003 r. jest w konsekwencji także rażąco niespójne z ustawą
z dnia 22 czerwca 2001 r. o wykonywaniu działalności gospodarczej w zakresie wytwarzania i obrotu materiałami wybuchowymi,
bronią, amunicją oraz wyrobami i technologią o przeznaczeniu wojskowym lub policyjnym (Dz. U. Nr 67, poz. 679, ze zm.; dalej:
ustawa o działalności w zakresie obrotu amunicją), zgodnie z którą amunicję sprzedaje się osobom fizycznym, przedsiębiorcom
oraz innym podmiotom na podstawie m.in. legitymacji posiadacza broni lub świadectwa broni (art. 30 ust. 2 pkt 3 lit. a tej
ustawy), a proch strzelniczy i spłonki sprzedaje się osobom, które okażą legitymację posiadacza broni myśliwskiej, sportowej
oraz posiadacza broni kolekcjonerskiej (art. 30 ust. 2 pkt 5 tej ustawy).
Co więcej, zakwestionowany wzór legitymacji posiadacza broni, zawarty w załączniku nr 1 do rozporządzenia z 2003 r., nie wymienia
wśród celów posiadania broni wielokrotnie wskazywanych w ustawie o broni i amunicji rekonstrukcji historycznych, wprowadzając
równocześnie cel w postaci sygnalizacji alarmowej (inny).
2. Minister Spraw Wewnętrznych w piśmie z 7 maja 2012 r. zajął stanowisko, że: 1) strona 10 wzoru legitymacji posiadacza broni,
zawartego w załączniku nr 1 do rozporządzenia z 2003 r., w części zawierającej zapis „Niniejsza legitymacja uprawnia do nabycia
amunicji do broni, na którą wydano pozwolenie, z wyjątkiem kat. E i F”, jest niezgodna z art. 14 oraz art. 31 ust. 1 ustawy
o broni i amunicji, a tym samym również z art. 92 ust. 1 Konstytucji, natomiast w pozostałej części jest zgodna ze wskazanymi
wzorcami; 2) § 1 pkt 1 rozporządzenia z 2003 r. jest zgodny z art. 31 ust. 1 ustawy o broni i amunicji, a w konsekwencji również
z art. 92 ust. 1 Konstytucji, oraz nie jest niezgodny z art. 14 ustawy o broni i amunicji. Powyższe stanowisko zostało uzasadnione
z powołaniem następujących argumentów:
2.1. Z ustawy o broni i amunicji wynika, że każdy posiadacz broni zarejestrowanej w jednym z wymienionych w tej ustawie celów,
w tym również w celu kolekcjonerskim lub pamiątkowym, ma prawo do nabycia na podstawie legitymacji posiadacza broni amunicji
do broni określonej w legitymacji. Tymczasem z zapisu umieszczonego na stronie 10 wzoru legitymacji posiadacza broni, zawartego
w załączniku nr 1 do rozporządzenia z 2003 r., wynika coś wręcz przeciwnego, a mianowicie, że nabycie broni do celów kolekcjonerskich
lub pamiątkowych nie uprawnia do nabycia amunicji do takiej broni. Zdaniem Ministra Spraw Wewnętrznych, zapis taki jest zatem
sprzeczny z przepisami ustawy o broni i amunicji, a przede wszystkim z art. 14 tej ustawy. Regulacja powyższa, stanowiąc przekroczenie
granic upoważnienia ustawowego, jest także niezgodna z art. 31 ust. 1 ustawy o broni i amunicji, na podstawie którego wydane
zostało rozporządzenie z 2003 r. Ustawodawca nie zawarł bowiem w ustawie o broni i amunicji upoważnienia do określenia w rozporządzeniu
ograniczeń realizacji przyznanych na mocy ustawy uprawnień posiadaczy broni. Niezgodność powyższej regulacji z art. 14 oraz
art. 31 ust. 1 ustawy o broni i amunicji przesądza zarazem o jej sprzeczności z art. 92 ust. 1 Konstytucji.
2.2. W opinii Ministra Spraw Wewnętrznych, w pozostałym zakresie strona 10 wzoru legitymacji posiadacza broni, zawartego w
załączniku nr 1 do rozporządzenia z 2003 r., nie narusza wskazanych we wniosku wzorców kontroli. Należy wprawdzie zgodzić
się, że w zawartym tam katalogu celów przeznaczenia broni nie wymieniono, określonego w art. 10 ust. 2 pkt 5 ustawy o broni
i amunicji, celu w postaci rekonstrukcji historycznych. Brak wskazania we wzorze legitymacji posiadacza broni rekonstrukcji
historycznych jako jednego z celów przeznaczenia broni nie stanowi jednak przekroczenia granic upoważnienia ustawowego, podobnie
jak umieszczenie we wzorze legitymacji posiadacza broni niewyodrębnionego ustawowo celu w postaci sygnalizacji alarmowej.
2.3. Zdaniem Ministra Spraw Wewnętrznych, to z regulacji umieszczonej na stronie 10 wzoru legitymacji posiadacza broni, zawartego
w załączniku nr 1 do rozporządzenia z 2003 r., a nie z § 1 pkt 1 tego rozporządzenia, wynika ograniczenie w realizacji przez
posiadacza broni, który uzyskał pozwolenie na posiadanie broni w celu kolekcjonerskim lub pamiątkowym, uprawnienia do nabywania
amunicji. Z § 1 pkt 1 rozporządzenia z 2003 r. nie sposób wywodzić normy prawnej, która przewidywałaby omówione wyżej ograniczenie
w zakresie nabywania amunicji przez posiadacza broni kolekcjonerskiej lub pamiątkowej. Przepis § 1 pkt 1 rozporządzenia z
2003 r. nie narusza zatem granic upoważnienia ustawowego i nie narusza tym samym ani art. 31 ust. 1 ustawy o broni i amunicji,
ani art. 92 ust. 1 Konstytucji. Wskazany we wniosku art. 14 ustawy o broni i amunicji nie jest natomiast adekwatnym wzorcem
kontroli w odniesieniu do § 1 pkt 1 rozporządzenia z 2003 r.
2.4. Minister Spraw Wewnętrznych wniósł jednocześnie o odroczenie, na podstawie art. 190 ust. 3 Konstytucji, terminu utraty
mocy obowiązującej strony 10 wzoru legitymacji posiadacza broni, zawartego w załączniku nr 1 do rozporządzenia z 2003 r. Odroczenie
utraty mocy obowiązującej, w przypadku stwierdzenia przez Trybunał Konstytucyjny niekonstytucyjności zakwestionowanej regulacji,
umożliwiłoby bowiem przygotowanie oraz wydanie stosownej nowelizacji rozporządzenia z 2003 r.
Trybunał Konstytucyjny zważył, co następuje:
Prokurator Generalny wniósł o stwierdzenie, że przepis § 1 pkt 1 rozporządzenia Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji
z dnia 22 grudnia 2003 r. w sprawie wzorów legitymacji posiadacza broni, zaświadczenia uprawniającego do nabycia broni, legitymacji
osoby dopuszczonej do posiadania broni, świadectwa broni oraz karty rejestracyjnej broni (Dz. U. Nr 225, poz. 2233; dalej:
rozporządzenie z 2003 r.), jak również strona 10 w załączniku nr 1 do tego rozporządzenia – wzoru legitymacji posiadacza broni,
są niezgodne z art. 31 ust. 1 oraz art. 14 ustawy z dnia 21 maja 1999 r. o broni i amunicji (Dz. U. z 2012 r. poz. 576; dalej:
ustawa o broni i amunicji), a także z art. 92 ust.1 Konstytucji.
1.1. Zakwestionowany § 1 pkt 1 rozporządzenia z 2003 r. stanowił, że „Ustala się wzór legitymacji posiadacza broni, który
określa załącznik nr 1 do rozporządzenia”. Strona 10 w załączniku nr 1 do rozporządzenia z 2003 r. – wzoru legitymacji posiadacza
broni – wymieniała, po pierwsze, cele posiadania broni: A – ochrona osobista, Ao – ochrona osobista z ograniczonym prawem
noszenia, Az – ochrona osobista z zakazem noszenia, B – ochrona bezpieczeństwa innych osób i mienia, C – łowiecki, D – sportowy,
E – kolekcjonerski, F – pamiątkowy, G – szkoleniowy, H – sygnalizacja alarmowa (inny), oraz, po drugie, stanowiła, że „Niniejsza
legitymacja uprawnia do nabycia amunicji do broni, na którą wydano pozwolenie, z wyjątkiem kat. E i F”.
1.2. Z uzasadnienia wniosku Prokuratora Generalnego wynika jednoznacznie, że podstawowy zarzut przekroczenia granic upoważnienia
ustawowego dotyczy przede wszystkim treści zawartej na stronie 10 wzoru legitymacji posiadacza broni, stanowiącego załącznik
nr 1 do rozporządzenia z 2003 r., zgodnie z którą „Niniejsza legitymacja uprawnia do nabycia amunicji do broni, na którą wydano
pozwolenie, z wyjątkiem kat. E i F”, tj. broni posiadanej w celu kolekcjonerskim lub pamiątkowym. Zdaniem Prokuratora Generalnego,
doszło bowiem nie tylko do uregulowania w rozporządzeniu kwestii, które nie zostały ustawowo przekazane do unormowania w tym
akcie normatywnym, ale co więcej, do pozbawienia posiadacza broni przeznaczonej do celów kolekcjonerskich lub pamiątkowych,
i to na poziomie aktu wykonawczego, uprawnienia do nabywania amunicji, przyznanego na mocy ustawy o broni i amunicji.
1.3. Prokurator Generalny zarzucił ponadto, że treść strony 10 wzoru legitymacji posiadacza broni, zawartego w załączniku
nr 1 do rozporządzenia z 2003 r., jest niespójna z ustawą o broni i amunicji, a mianowicie, że wśród celów posiadania broni
nie wymienia się wskazanych w ustawie rekonstrukcji historycznych, posługuje się natomiast kategorią sygnalizacji alarmowej.
2. W toku postępowania przed Trybunałem Konstytucyjnym w niniejszej sprawie nastąpiła zmiana stanu prawnego. Mianowicie doszło
do uchylenia z dniem 26 kwietnia 2013 r. zakwestionowanego rozporządzenia z 2003 r. na skutek wejścia w życie nowego rozporządzenia
Ministra Spraw Wewnętrznych z dnia 21 marca 2013 r. w sprawie wzorów legitymacji posiadacza broni, zaświadczenia uprawniającego
do nabycia broni, legitymacji osoby dopuszczonej do posiadania broni, świadectwa broni oraz karty rejestracyjnej broni (Dz.
U. poz. 447; dalej: rozporządzenie z 2013 r. lub nowe rozporządzenie). Nowe rozporządzenie w § 1 pkt 1 stanowi, że ustala
się wzór legitymacji posiadacza broni, który określa załącznik nr 1 do rozporządzenia. Na stronie 10 wzoru legitymacji posiadacza
broni, stanowiącego załącznik nr 1 do rozporządzenia z 2013 r., wśród celów posiadania broni wymieniono: A – ochrona osobista,
B – ochrona osób i mienia, C – łowiecki, D – sportowy, R – rekonstrukcje historyczne, E – kolekcjonerski, G – pamiątkowy,
H – szkoleniowy oraz I – inny. Zgodnie z zapisem zawartym na stronie 10 wzoru legitymacji posiadacza broni „Legitymacja uprawnia
do nabycia amunicji do broni określonej w legitymacji”.
2.1. Rozporządzenie z 2013 r. z chwilą wejścia w życie uchyliło i zastąpiło dotychczas obowiązujące rozporządzenie z 2003
r. (§ 5 i § 6 rozporządzenia z 2013 r.).
Zgodnie z § 4 rozporządzenia z 2013 r. zachowują ważność dokumenty wydane według wzorów określonych w załącznikach nr 1-5
do rozporządzenia z 2003 r. Jednak w myśl § 3 rozporządzenia z 2013 r. dopuszcza się dokonywanie poprawek poprzez skreślenia
oraz nowe wpisy m.in. w legitymacji posiadacza broni w celu zapewnienia zgodności z wzorami określonymi odpowiednio w załącznikach
nr 1-2 do nowego rozporządzenia.
Zgodnie z § 2 rozporządzenia z 2013 r. dopuszcza się także wydawanie m.in. legitymacji posiadacza broni według dotychczasowych
wzorów określonych w rozporządzeniu z 2003 r. do czasu wyczerpania zapasów, nie dłużej jednak niż przez osiem miesięcy od
dnia wejścia w życie nowego rozporządzenia. Jednak w celu zapewnienia zgodności z wzorami określonymi w nowym rozporządzeniu,
dopuszcza się dokonywanie poprawek poprzez skreślenia i nowe wpisy.
Poprawki powinny zostać opatrzone pieczęcią i podpisem właściwego organu uprawnionego do wydania takiego dokumentu (§ 2 i
§ 3 rozporządzenia z 2013 r.).
2.2. Biorąc pod uwagę treść nowego rozporządzenia, nie ulega wątpliwości, że doszło do skutecznego wyeliminowania z systemu
prawnego zakwestionowanych przez Prokuratora Generalnego treści zawartych na stronie 10 wzoru legitymacji posiadacza broni,
stanowiącego załącznik nr 1 do rozporządzenia z 2003 r., pozbawiających posiadacza broni kolekcjonerskiej lub pamiątkowej
uprawnienia do nabywania amunicji do takiej broni. Co więcej, aktualna treść legitymacji posiadacza broni, zgodnie z art.
14 ustawy o broni i amunicji, potwierdza uprawnienie do nabycia amunicji do broni określonej w legitymacji. W rozporządzeniu
z 2013 r. wyeliminowano też wskazywane przez Prokuratora Generalnego niespójności, wprowadzając kategorie broni, a więc cele
jej posiadania (R – rekonstrukcje historyczne oraz I – inne), zgodne z opisanymi w ustawie o broni i amunicji. Nowe rozporządzenie
czyni zatem zadość oczekiwaniom Prokuratora Generalnego, nie tylko uchylając zakwestionowane rozporządzenie z 2003 r., ale
także wprowadzając w jego miejsce unormowania odpowiadające upoważnieniu zawartemu w ustawie o broni i amunicji.
2.3. Ze względu na formalne uchylenie rozporządzenia z 2003 r., a w konsekwencji także skuteczne usunięcie z porządku prawnego
zakwestionowanych przez Prokuratora Generalnego treści normatywnych, rozważenia wymaga dopuszczalność oraz celowość dalszej
merytorycznej kontroli w niniejszej sprawie przez Trybunał Konstytucyjny.
3. Zgodnie z utrwaloną linią orzecznictwa Trybunału Konstytucyjnego na każdym etapie postępowania niezbędne jest kontrolowanie,
czy nie zachodzi któraś z ujemnych przesłanek wydania wyroku, skutkujących obligatoryjnym umorzeniem postępowania (por. np.
postanowienia TK z: 21 października 2003 r., sygn. SK 41/02, OTK ZU nr 8/A/2003, poz. 89; 6 lipca 2004 r., sygn. SK 47/03,
OTK ZU nr 7/A/2004, poz. 74; 21 marca 2006 r., sygn. SK 58/05, OTK ZU nr 3/A/2006, poz. 35; 24 października 2006 r., sygn.
SK 65/05, OTK ZU nr 9/A/2006, poz. 145 oraz wyrok z 13 lipca 2011 r., sygn. K 10/09, OTK ZU nr 6/A/2011, poz. 56).
Zgodnie z art. 39 ust. 1 pkt 3 ustawy z dnia 1 sierpnia 1997 r. o Trybunale Konstytucyjnym (Dz. U. Nr 102, poz. 643, ze zm.;
dalej: ustawa o TK) Trybunał umarza na posiedzeniu niejawnym postępowanie, jeżeli akt normatywny w zakwestionowanych zakresie
utracił moc obowiązującą przed wydaniem orzeczenia przez Trybunał. Utrata mocy obowiązującej przez akt normatywny w zakwestionowanym
zakresie stanowi zatem obligatoryjną przesłankę umorzenia postępowania przed TK, chyba że zachodzi konieczność „ochrony konstytucyjnych
wolności i praw”, o której mowa w art. 39 ust. 3 ustawy o TK.
Trybunał Konstytucyjny stwierdził jednak, że w niniejszej sprawie art. 39 ust. 3 ustawy o TK nie ma zastosowania.
Trybunał Konstytucyjny uznał, że rozporządzenie z 2003 r. w zakwestionowanym przez Prokuratora Generalnego zakresie utraciło
moc obowiązującą, należało zatem, na podstawie art. 39 ust. 1 pkt 3 ustawy o TK, umorzyć postępowanie przed Trybunałem Konstytucyjnym.
Z powyższych względów Trybunał Konstytucyjny postanowił jak w sentencji.