Zdanie odrębne opieram na twierdzeniu, że Trybunał Konstytucyjny orzekając w sprawie uchwały Sejmu RP z dnia 28 maja 1992 r., przekroczył swoje uprawnienia określone w Konstytucji i w ustawie o Trybunale Konstytucyjnym. Zarówno art. 33a Konstytucji RP, jak i art. 1 ust. 1 pkt 2 ustawy o Trybunale Konstytucyjnym stanowią, iż kontroli Trybunału podlegają akty normatywne.

Treść zaskarżonej uchwały Sejmu z dnia 28 maja 1992 r. nie pozwala zaliczyć jej do kategorii aktów normatywnych. Występuje w niej jednostkowo określony adresat, konkretnie wskazane czynności, które ma on wykonać, a ponadto z natury uchwały wynika, że jej wykonanie powoduje samoistną utratę jej mocy obowiązującej.

Adresatem uchwały jest Minister Spraw Wewnętrznych, który zgodnie z obecnym brzmieniem Konstytucji podlega Sejmowi (art. 20 ust. 1 w zw. z art. 37 ust. 1 Konstytucji RP). Uchwała zawiera polecenie podania w trzech konkretnie oznaczonych terminach, pełnych informacji o współpracownikach UB i SB pełniących oznaczone w uchwale funkcje publiczne. Po dostarczeniu tych informacji uchwała w sposób naturalny traci swój byt, wygasa bez potrzeby jej uchylenia i nie wskazuje terminu, do którego ma obowiązywać. Taka jest bowiem istota jej treści. Nie jest ona zatem aktem normatywnym.

Treść uchwały może wskazywać, że jest to rezolucja podjęta zgodnie z art. 48 pkt 1 Regulaminu Sejmu. Co więcej - tekst uchwały mógłby być nawet treścią interpelacji lub zapytań poselskich, na skutek których ministrowie zobowiązani są udzielać Sejmowi informacji i wyjaśnień. Zaskarżona uchwała zobowiązuje Ministra Spraw Wewnętrznych wyłącznie do przedstawienia informacji, nie wskazując skutków prawnych i celu, któremu te informacje mają służyć.

Pod tym względem przypomina inną uchwałę Sejmu z dnia 6 czerwca 1992 r. w sprawie powołania Komisji do badania wykonywania przez Ministra Spraw Wewnętrznych uchwały Sejmu RP z dnia 28 maja 1992 r. (MP nr 17, poz. 130).

Uchwała ta w § 2 w swej treści prawnej jest niemal identyczna z treścią uchwały będącej przedmiotem niniejszej sprawy.

Co więcej - dopuszcza dużą grupę posłów do samego źródła zasobów archiwalnych dotyczących poszczególnych osób. Różnice dotyczą jedynie kontekstu politycznego który nie powinien ciążyć nad Trybunałem Konstytucyjnym. Tymczasem chwała z dnia 6 czerwca 1992 r. nie została przez nikogo zaskarżona i nie jest kontrolowana przez Trybunał Konstytucyjny z inicjatywy własnej.

Uchwała Sejmu z dnia 28 maja 1992 r. nie określa expressis verbis podmiotu, któremu Minister Spraw Wewnętrznych zobowiązany jest przekazać owe informacje. Jednak interpretacja logiczna wskazuje, że chodzi tu o Sejm. Zgodnie bowiem z zasadami logiki zapytywany odpowiada pytającemu. Ewentualne wątpliwości w tym zakresie podnoszone teraz mają charakter czystej spekulacji. Sposób przekazania przez Ministra Spraw Wewnętrznych informacji wskazuje, że wątpliwości takich w praktyce nie było. Informacje imienne otrzymali bowiem tylko członkowie Konwentu Seniorów - w dodatku z zastrzeżeniem dochowania tajemnicy, którą to tajemnicę posłowie i tak musieliby zachować na podstawie ustaw.

Reasumując twierdzę, że uchwały Sejmu, jeśli nie są aktami normatywnymi, nie podlegają orzecznictwu Trybunału Konstytucyjnego. Ma to miejsce w przypadku zaskarżonej uchwały.

Zgodzić się trzeba z tezą, że ochrona praw osoby ludzkiej stanowi fundamentalną zasadę obowiązującą także Trybunał Konstytucyjny. Zasada ta oczywiście powinna znajdować swój wyraz nie tylko w aktach normatywnych, lecz także w aktach indywidualnych. Mogłaby ona ewentualnie wiązać się z rozpatrywaną sprawą tylko wówczas, gdyby z treści zaskarżonej uchwały dało się wyprowadzić wniosek, że jej celem jest podanie do publicznej wiadomości (ujawnienie) nazwisk osób, które współpracowały z UB i SB. Mogłoby to bowiem uzasadniać zarzut, że sama treść uchwały może naruszyć dobra osobiste, wkraczając w materię ustawową. Tak jednak nie jest. Uchwała zobowiązuje Ministra Spraw Wewnętrznych jedynie do dostarczenia Sejmowi określonych informacji, a nie do ich ogłaszania. Trudno byłoby także zgodzić się z zarzutem, że uchwała nie zapewniła ochrony dóbr osobistych, skoro w praktyce przedostały się do publicznej wiadomości informacje dostarczone Sejmowi przez Ministra Spraw Wewnętrznych, co także, choć pośrednio, mogłoby wskazywać na wkroczenie w materię ustawową. Gdyby taką argumentację zastosować analogicznie do przepisów prawa, to mogłoby się okazać, że większość z nich jest sprzeczna z Konstytucją, ponieważ nie zawiera dostatecznych gwarancji zapobiegających ich naruszaniu. Uwagę tę odnieść by można np. do ustawy o tajemnicy państwowej, skoro tak często dochodzi do jej łamania.

Poza tym próba uzasadnienia kognicji Trybunału Konstytucyjnego zarzutem naruszenia przez uchwałę dóbr osobistych, jest nie do przeprowadzenia zarówno ze względów prawnych jak i etycznych. Trzeba by rozważyé, czy zarzut taki dotyczy wszystkich osób, których nazwiska przedostały się do opinii publicznej. W szczególności należałoby wykazać na czym miałoby polegać naruszenie czci i dobrego imienia rzeczywistych współpracowników UB i SB, jeżeli informacje dotyczące tych osób byłyby prawdziwe. Zaskarżona uchwała mówi tylko o takich informacjach. Jeśli zatem nastąpiło naruszenie dóbr osobistych innych osób, nie jest to efektem treści uchwały. Ponadto, gdyby nawet przyjąć, że podanie prawdziwych informacji mogło naruszyć dobra osobiste byłych współpracowników UB i SB, to względy etyczne, a także zasady sprawiedliwości i równości kazałyby w pierwszej kolejności występować w obronie praw osób represjonowanych czego nie robiono ani w przeszłości, ani w pełni nie robi się tego obecnie.

W tej sytuacji nie ma już potrzeby zajmowania stanowiska wobec tych wszystkich wywodów zawartych w sentencji i w uzasadnieniu orzeczenia Trybunału Konstytucyjnego, które mają na celu wykazanie niezgodności zaskarżonej uchwały Sejmu z Konstytucją, z ustawodawstwem zwykłym, a nawet z Regulaminem Sejmu. Całkowicie pomijam tu także ocenę polityczną oraz kontekst historyczny zaskarżonej uchwały. Nie należy również do Trybunału Konstytucyjnego ocena, czy Minister Spraw Wewnętrznych wykonał uchwałę dostarczając informacji wyłącznie o współpracownikach UB i SB, czy też rozszerzył te informacje na inne osoby i czy te informacje były pełne. Jest to sprawa faktów, a nie prawa, dla oceny którego powołany jest Trybunał Konstytucyjny.

Z drugiej jednak strony, już poza aspektem czysto prawnym związanym z samą uchwałą, nie należy pomijać skutków moralnych ewentualnych błędów w dostarczonych przez Ministra Spraw Wewnętrznych informacjach oraz ich przeniknięcia do opinii publicznej. Jest to ogromny dylemat tkwiący u podłoża tej sprawy. Dylemat ten zapewne nie przestałby istnieć także w przypadku regulacji ustawowej, która to regulacja byłaby oczywiście niezbędna, gdyby miało np. nastąpić ujawnienie współpracowników UB i SB oraz wyciągnięcie z tego faktu konsekwencji prawnych. Jest także oczywiste, że dla takich rozwiązań konieczne są procedury ustawowe. Jeżeli niezależnie od uchwały i poza nią, nastąpiło już bezprawne ujawnienie niektórych nazwisk, to pozbawienie dzisiaj mocy obowiązującej zaskarżonej uchwały, wbrew pozorom, utrudni, jeśli nawet nie uniemożliwi naprawienie w jej trybie tych negatywnych zdarzeń. Właśnie ze względów etycznych bowiem chodzi o jak najszybsze sprawdzenie, czy uchwała została w pełni i dokładnie wykonana (zawarte w niej pierwsze polecenie), to znaczy, czy informacje dotyczą tylko rzeczywistych współpracowników UB i SB oraz które nazwiska nie powinny się w nich znaleźć. Oczywiście dla ochrony dóbr osobistych zawsze pozostawała i pozostaje nadal otwarta droga sądowa. Jednak w tak moralnie delikatnej sprawie, jak cześć i dobre imię człowieka, może być ona dla wielu osób wyjątkowo bolesna, uciążliwa, a w praktyce mało skuteczna. Dlatego wyrażam pogląd, że także z tych względów lepiej byłoby w trybie zaskarżonej uchwały doprowadzić do rozproszenia wszelkich wątpliwości. Uchwała nie zamyka zresztą drogi dla regulacji ustawowej, której potrzeba jest bezdyskusyjna, zwłaszcza, jeśli stwierdzenie współpracy z UB lub SB miałoby wywołać jakiekolwiek konsekwencje prawne.