1. Rada Główna Związku Zawodowego Prokuratorów i Pracowników Prokuratury Rzeczypospolitej Polskiej (dalej: związek, wnioskodawca) wystąpiła z wnioskiem o zbadanie zgodności art. 10 ust. 1 i 2 ustawy z dnia 1 grudnia 2022 r. o szczególnych rozwiązaniach służących realizacji ustawy budżetowej na rok 2023 (Dz. U. poz. 2666; dalej: ustawa okołobudżetowa na 2023 r.) z:

– zasadą ochrony zaufania obywateli do państwa i stanowionego przez nie prawa i zasadą ochrony praw nabytych wynikającymi z art. 2 Konstytucji,

– art. 64 ust. 1 i 2 w związku z art. 31 ust. 3 Konstytucji.

W ocenie związku, kwestionowane przepisy pozbawiają prokuratorów prawa do wynagrodzenia w 2023 r. nabytego z chwilą ogłoszenia komunikatu Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego z 9 sierpnia 2022 r. w sprawie przeciętnego wynagrodzenia w drugim kwartale 2022 r. (M. P. poz. 764), obliczonego od wskazanej w nim kwoty.

Zdaniem związku, kwestionowane przepisy ustawy okołobudżetowej na 2023 r. mogą być zgodne z zasadą ochrony zaufania obywateli do państwa i stanowionego przez nie prawa i zasadą ochrony praw nabytych wynikającymi z art. 2 Konstytucji tylko wtedy, jeśli ich uchwalenie było uzasadnione występowaniem innych wartości konstytucyjnych, które pozbawiałyby tego działania arbitralności. Wnioskodawca, powołując się na orzecznictwo Trybunału, uznał, że takim uzasadnieniem mogą być jedynie poważne trudności budżetowe, zagrażające równowadze finansów publicznych. Po przeprowadzonej we wniosku ocenie stanu finansów publicznych związek doszedł do wniosku, że u progu 2023 r. nie był on na tyle niekorzystny, by usprawiedliwiać przeprowadzone na mocy art. 10 ustawy okołobudżetowej na 2023 r. działania „oszczędnościowe”.

W odniesieniu do drugiego wzorca kontroli wskazanego w sprawie, czyli art. 64 ust. 1 i 2 w związku z art. 31 ust. 3 Konstytucji, związek przytoczył dwa faktory oceny konstytucyjności odstąpienia od mechanizmu obliczania wynagrodzeń, na podstawie wyroku Trybunału z 12 grudnia 2012 r. o sygn. K 1/12 (OTK ZU nr 11/A/2012, poz. 134). Po pierwsze „konieczność sprawiedliwego rozłożenia skutków negatywnej sytuacji gospodarczej i finansowej państwa może być argumentem za wprowadzeniem ograniczeń w odniesieniu do ochrony praw (ekspektatyw) majątkowych” (wniosek, s. 32). Po drugie, w tym kontekście związek wskazał na podkreśloną przez Trybunał konieczność zachowania równoległej sytuacji finansowej innych grup zawodowych sfery budżetowej, których wynagrodzenia były zamrażane nawet przez wiele lat.

W odniesieniu do tych rozważań, związek wskazał, że w kontekście sytuacji finansów publicznych w momencie uchwalania ustawy okołobudżetowej na 2023 r. „nie można mówić o jakichkolwiek niepowodzeniach państwa polskiego generujących negatywne skutki ekonomiczne, w których partycypowaniu konieczna byłaby potrzeba zachowania równości obciążenia obywateli” (wniosek, s. 32). Ponadto nawet gdyby taka sytuacja zaistniała, to ustawodawca „nie potraktował równo obywateli – pracowników sektora publicznego, gdyż przewidując powszechne podwyżki, w odniesieniu do sędziów i prokuratorów zdecydował się na oszczędności, mające wymiar odebrania im nabytych ekspektatyw, przez co wszedł w orbitę oddziaływania gwarancji z art. 64 ust. 1 i 2 Konstytucji” (wniosek, s. 32). W związku z tym kwestionowane przepisy nie spełniają kryteriów tzw. testu proporcjonalności (art. 31 ust. 3 Konstytucji). Przepisy „nie są w stanie wywołać zamierzonych przez ustawodawcę skutków, jeśli skutkiem tym ma być poprawa złej sytuacji finansów państwa, skoro w ogóle nie może być mowy o takiej sytuacji” (wniosek, s. 33). Nawet jeśli taki stan miałby miejsce, to działanie ustawodawcy nie jest zasadne z uwagi na różne traktowanie grup zawodowych w sektorze publicznym oraz równoczesne działania zwiększające deficyt budżetowy w postaci obniżki podatków czy uchwalania nowych programów socjalnych.

2. W piśmie z 12 grudnia 2023 r. stanowisko zajął Prokurator Generalny (dalej: PG), który wniósł o stwierdzenie niezgodności art. 10 ust. 1 i 2 ustawy okołobudżetowej na 2023 r. z zasadą ochrony zaufania obywateli do państwa i stanowionego przez nie prawa i zasadą ochrony praw nabytych wynikającymi z art. 2 Konstytucji oraz art. 64 ust. 1 i 2 w związku z art. 31 ust. 3 Konstytucji. PG w pełni podzielił stanowisko wnioskodawcy jak i argumentację przedstawioną w uzasadnieniu wniosku. Zdaniem PG w obowiązującym stanie prawnym prokuratorom przysługuje maksymalnie ukształtowana ekspektatywa prawa do wynagrodzenia ustalonego w sposób zgodny z treścią art. 123 § 1 ustawy z dnia 28 stycznia 2016 r. – Prawo o prokuraturze (Dz. U. z 2023 r. poz. 1360).

3. W piśmie z 21 grudnia 2023 r. Rzecznik Praw Obywatelskich nie zgłosił udziału w postępowaniu.

4. W piśmie z 8 stycznia 2024 r. Przewodniczący Prezydium Rady Głównej Związku Zawodowego Prokuratorów i Pracowników Prokuratury Rzeczypospolitej Polskiej poinformował o wycofaniu wniosku z uwagi na wyeliminowanie art. 10 ust. 1 i 2 ustawy okołobudżetowej na 2023 r. z systemu prawnego przez ustawodawcę. Wobec tego wniosek stał się bezprzedmiotowy.

Trybunał Konstytucyjny zważył, co następuje:

Zgodnie z art. 59 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 30 listopada 2016 r. o organizacji i trybie postępowania przed Trybunałem Konstytucyjnym (Dz. U. z 2019 r. poz. 2393) cofnięcie wniosku, pytania prawnego, albo skargi konstytucyjnej powoduje konieczność umorzenia postępowania.

Trybunał Konstytucyjny stwierdził, że wnioskodawca skutecznie wycofał swój wniosek – z zachowaniem wynikających z ustawy warunków.

Mając na uwadze wyżej przedstawione okoliczności, Trybunał Konstytucyjny postanowił jak w sentencji.