W skardze konstytucyjnej wniesionej do Trybunału Konstytucyjnego 7 grudnia 2011 r. (data nadania) Izopanel Sp. z o.o. z siedzibą w Gdańsku (dalej: skarżąca) wystąpiła o stwierdzenie niezgodności art. 4249 w zw. z art. 3941 § 1 ustawy z dnia 17 listopada 1964 r. – Kodeks postępowania cywilnego (Dz. U. Nr 43, poz. 296, ze zm.; dalej: k.p.c.) z art. 78 w zw. z art. 176 Konstytucji w zakresie, w jakim przepisy te uniemożliwiają zaskarżenie postanowienia Sądu Najwyższego o odmowie przyjęcia do rozpoznania skargi o stwierdzenie niezgodności z prawem prawomocnego orzeczenia.

Trybunał Konstytucyjny postanowieniem z 25 maja 2012 r. odmówił nadania dalszego biegu skardze. Jako podstawę odmowy wskazał art. 47 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 1 sierpnia 1997 r. o Trybunale Konstytucyjnym (Dz. U. Nr 102, poz. 643, ze zm.; dalej: ustawa o TK). Skarżąca powiązała naruszenie przysługujących jej praw z postanowieniem Sądu Najwyższego z 6 września 2011 r. (sygn. akt V CNP 35/08), jednak – jak ustalił Trybunał – orzeczenie to nie zostało wydane na podstawie zaskarżonego art. 4249 k.p.c. Trybunał stwierdził również, że zarzut skarżącej odnoszący się do art. 3941 § 1 k.p.c. zmierzał do kontroli zaniechania legislacyjnego, co wykracza poza kognicję sądu konstytucyjnego. Tym samym, zdaniem Trybunału, wydanie merytorycznego orzeczenia co do wniesionej skargi było niedopuszczalne w myśl art. 39 ust. 1 pkt 1 ustawy o TK w zw. z art. 79 ust. 1 Konstytucji.

Na postanowienie skarżąca złożyła zażalenie, w którym podnosi, że Trybunał błędnie ustalił, iż art. 4249 k.p.c. nie stanowił podstawy postanowienia Sądu Najwyższego z 6 września 2011 r., skoro postanowienie to nie zawiera uzasadnienia. Zdaniem skarżącej Sąd Najwyższy mógł uznać, że wniesienie zażalenia jest niedopuszczalne jedynie na podstawie art. 4249 w zw. z art. 3941 § 1 k.p.c. Skarżąca nie podziela również stanowiska Trybunału, zgodnie z którym jej zarzut zmierzał do kontroli zaniechania legislacyjnego. Twierdzi przy tym, że brak możliwości zaskarżenia „postanowienia Sądu Najwyższego o odmowie przyjęcia do rozpoznania skargi o stwierdzenie niezgodności z prawem prawomocnego orzeczenia” należy uznać za – kontrolowane w trybie skargi konstytucyjnej – pominięcie ustawodawcze. Skarżąca powtarza również argumenty dotyczące znaczenia postępowania stwierdzającego niezgodność z prawem prawomocnego orzeczenia dla postępowania odszkodowawczego wobec Skarbu Państwa. Co więcej, w jej przekonaniu regulacja, zgodnie z którą skarga, określona w art. 4241 k.p.c., służy dopiero po wyczerpaniu zwyczajnych środków zaskarżenia – również nie odpowiada standardom wynikającym z art. 78 w zw. z art. 176 ust. 1 Konstytucji, w sytuacji, gdy bezprawiem judykacyjnym dotknięte jest orzeczenie, od którego nie przysługuje żaden zwyczajny środek zaskarżenia.

Trybunał Konstytucyjny zważył, co następuje:

Zgodnie z art. 36 ust. 4 w zw. z art. 49 ustawy o TK skarżącemu przysługuje prawo wniesienia zażalenia na postanowienie Trybunału Konstytucyjnego o odmowie nadania skardze konstytucyjnej dalszego biegu. Trybunał, w składzie trzech sędziów, rozpatruje zażalenie na posiedzeniu niejawnym (art. 25 ust. 1 pkt 3 lit. b in fine w zw. z art. 36 ust. 6 i 7 ustawy o TK). Na etapie rozpoznania zażalenia Trybunał Konstytucyjny bada przede wszystkim, czy wydając zaskarżone postanowienie, prawidłowo ustalił istnienie przesłanek odmowy nadania skardze dalszego biegu.

W niniejszej sprawie Trybunał Konstytucyjny stwierdza, że kwestionowane postanowienie jest prawidłowe, a argumenty przytoczone w zażaleniu nie podważają ustaleń przedstawionych w tym orzeczeniu, dlatego nie zasługują na uwzględnienie.

Po pierwsze, Trybunał zwraca uwagę, że z przepisów art. 4249 oraz art. 3941 § 1 k.p.c. nie wynika norma prawna, której kontroli domaga się skarżąca. Nie zasługuje na aprobatę stanowisko skarżącej, w myśl którego z zaskarżonych przepisów a contrario wynika niedopuszczalność zaskarżenia postanowienia Sądu Najwyższego odmawiającego przyjęcia do rozpoznania skargi o stwierdzenie niezgodności z prawem prawomocnego orzeczenia. Ponadto, żaden z przepisów regulujących skargę nie odnosi się do możliwości zaskarżenia orzeczeń Sądu Najwyższego, a art. 3941 § 1 k.p.c., na co trafnie zwrócił uwagę Trybunał w zaskarżonym postanowieniu, dotyczy orzeczeń sądu drugiej instancji, którym niewątpliwie nie jest Sąd Najwyższy badający skargę, o której mowa w art. 4241 k.p.c.

Po drugie, wywody skarżącej nie uwzględniają, że Sąd Najwyższy wydał postanowienie odrzucające zażalenie skarżącej na podstawie art. 42412 w zw. z art. 39821 w zw. z art. 397 § 2 zdanie pierwsze w zw. z art. 370 k.p.c. Z przepisów tych wynika, że Sąd Najwyższy winien odrzucić niedopuszczalne zażalenie. O niedopuszczalności zażalenia od postanowienia odmawiającego przyjęcia do rozpoznania skargi statuowanej w art. 4241 k.p.c. decyduje zaś całokształt regulacji dotyczącej tej skargi oraz całokształt przepisów dotyczących zażalenia (przepisy rozdziału 2 działu V k.p.c.), a nie wskazane w skardze przepisy.

Po trzecie, Trybunał w niniejszym składzie przychyla się do ustaleń przedstawionych w kwestionowanym postanowieniu, zgodnie z którymi skarżąca żąda konstytucyjnej kontroli luki prawnej (braku regulacji), co wykracza poza kognicję Trybunału Konstytucyjnego, a w konsekwencji uniemożliwiło nadanie skardze dalszego biegu (zob. postanowienie TK z 14 czerwca 2010 r., Ts 282/09, OTK ZU nr 1/B/2011, poz. 59). Należy ponownie przypomnieć, że ocenie Trybunału Konstytucyjnego podlega zawsze treść normatywna zaskarżonego przepisu, a więc także brak pewnych elementów normatywnych, których istnienie warunkowałoby konstytucyjność danej regulacji (postanowienia TK z 9 maja 2000 r., Ts 84/99, OTK ZU 4/B/2002, poz. 244 oraz 8 września 2004 r., SK 55/2003, OTK ZU nr 8/A/ 2004, poz. 86). Z zestawienia zaskarżonych przepisów nie wynika jednak norma prawna, w myśl której niedopuszczalne jest złożenie zażalenia na postanowienie o odmowie przyjęcia do rozpoznania skargi z art. 4241 k.p.c. Przepisy te nie dotyczą bowiem w ogóle tej kwestii, na co wskazał Trybunał, odmawiając nadania dalszego biegu skardze. Wnioskowanie a contrario jest w tym wypadku – wbrew twierdzeniom skarżącej – zawodne. Niedopuszczalność zaskarżalności orzeczeń wydanych przez Sąd Najwyższy wynika z braku regulacji w tym zakresie. Należy powtórzyć za zaskarżonym postanowieniem, że „bez wątpienia ustawodawca mógłby umożliwić skarżącej kontrolę orzeczeń wydanych w postępowaniu ze skargi o stwierdzenie niezgodności z prawem prawomocnego orzeczenia, czego jednak nie uczynił” i w tym zakresie nie może zostać wyręczony przez Trybunał Konstytucyjny. Trybunał podkreśla, że jeśli ustawodawca uregulowałby zaskarżalność orzeczeń Sądu Najwyższego wydanych w postępowaniu ze skargi, o której stanowi art. 4241 k.p.c., to regulacja ta podlegałaby kontroli konstytucyjnej w trybie skargi z art. 79 ust. 1 Konstytucji. Taka sytuacja nie miała miejsca w sprawie skarżącej, co wykazał Trybunał w postanowieniu o odmowie nadania skardze dalszego biegu.

Na marginesie Trybunał uznaje za omyłkę pisarską przywołanie w zażaleniu nieistniejącego przepisu – art. 3911 § 1 k.p.c. – zamiast art. 3941 § 1 k.p.c. i stwierdza, że błąd ten nie miał wpływu na rozstrzygnięcie w sprawie wniesionego zażalenia.

W tym stanie rzeczy Trybunał Konstytucyjny orzekł jak w sentencji.