W skardze konstytucyjnej Aleksandra Jagusza zarzucono niezgodność art. 43 § 2 i art. 44 § 1 i 2 ustawy z dnia 20 czerwca 1985 r. – Prawo o ustroju sądów powszechnych (Dz.U. z 1994 r. Nr 7, poz. 25 ze zm.) z art. 42 ust. 1 i art. 69 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej oraz z art. 2 pkt 3 i art. 3 pkt 1 litera a, c ustawy z dnia 19 sierpnia 1994 r. o ochronie zdrowia psychicznego (Dz.U. z 1994 r. Nr 111, poz. 535). Zdaniem skarżącego zastosowanie tych przepisów w postanowieniu Sądu Okręgowego we Wrocławiu z 31 października 2000 r. (sygn. akt II Cz 1052/00) jest sprzeczne zarówno ze wskazanymi powyżej przepisami Konstytucji, jak też przepisami ustawy o ochronie zdrowia psychicznego. Skarżący podniósł, iż Sąd Okręgowy stosując sankcję za “użycie w pismach wyrazów obraźliwych” naruszył przewidziane w art. 69 Konstytucji prawo skarżącego do pomocy ze strony władz publicznych w zakresie komunikowania się, która to pomoc powinna polegać na wykazaniu przez Sąd zrozumienia dla objawów choroby psychicznej skarżącego. Ponadto w art. 44 § 2 ustawy – Prawo o ustroju sądów powszechnych przewidziana została możliwość zamiany kary grzywny na karę pozbawienia wolności do 7 dni. Zastosowanie takiego środka w stosunku do osób chorych psychicznie, które nie mogą odpowiadać za przestępstwo, a tym samym zostać skazane na karę pozbawienia wolności stanowi wyjątek od ogólnych reguł odpowiedzialności karnej, który godzi w porządek prawny. Na uwagę zasługuje fakt, iż w tym trybie postępowania, procedura nie przewiduje środków zaskarżenia tego postanowienia. Niezależnie od powyższego skarżący wniósł o przywrócenie terminu do wniesienia skargi, gdyż od dnia 27 listopada 2000 r., w którym doręczono mu odpis powyższego postanowienia do 2 stycznia 2001 r. przebywał w Klinice Psychiatrycznej we Wrocławiu, wskutek czego nie miał możliwości świadomego działania w niniejszej sprawie.

Postanowieniem z 7 listopada 2001 r. Trybunał Konstytucyjny odmówił nadania skardze dalszego biegu stwierdzając, iż skarga konstytucyjna złożona została ze znacznym przekroczeniem trzymiesięcznego terminu określonego w art. 46 ust. 1 ustawy z 1 sierpnia 1997 r. o Trybunale Konstytucyjnym. Obliczając bieg terminu do wniesienia skargi, Trybunał Konstytucyjny przyjął, iż w niniejszej sprawie termin ten rozpoczął swój bieg w dniu, w którym skarżący zakończył leczenie w klinice psychiatrycznej.

Na postanowienie to pełnomocnik skarżącego wniósł zażalenie z 19 listopada 2001 r. w którym podniósł, iż trzymiesięczny termin do wniesienia skargi konstytucyjnej przewidziany został nie dla skarżącego lecz dla jego pełnomocnika, który w niniejszej sprawie miał jedynie 7 dni na terminowe wniesienie skargi. Sytuację taką spowodowały wystąpienia skarżącego do konstytucyjnych organów Państwa z prośbą o pomoc w ochronie swych praw. Czynności te podejmowane zostały już w okresie biegu terminu do złożenia skargi, nie odniosły jednak oczekiwanych przez skarżącego skutków. Z tego względu dopiero po upływie dwóch miesięcy i 23 dni od momentu opuszczenia kliniki psychiatrycznej, skarżący złożył wniosek do sądu o ustanowienie pełnomocnika z urzędu celem sporządzenia skargi konstytucyjnej.

Trybunał Konstytucyjny zważył, co następuje:

Odnosząc się do treści zażalenia Trybunał zauważa, iż wbrew twierdzeniom pełnomocnika skarżącego, art. 46 ust. 1 ustawy o Trybunale Konstytucyjnym (Dz.U. Nr 102, poz. 643 ze zm.) wskazuje, iż skarga konstytucyjna może zostać wniesiona w ciągu trzech miesięcy od doręczenia skarżącemu prawomocnego wyroku, ostatecznej decyzji lub innego ostatecznego rozstrzygnięcia. W świetle tego przepisu nie jest możliwe przyjęcie twierdzenia, iż termin do wniesienia skargi konstytucyjnej przewidziany został jedynie dla pełnomocnika skarżącego. Ten sposób interpretacji art. 46 ust. 1 ustawy o Trybunale Konstytucyjnym prowadziłby do zniweczenia przewidzianego w nim terminu do wniesienia skargi. W postępowaniu wstępnym przed Trybunałem Konstytucyjnym zainicjowanym wniesieniem skargi konstytucyjnej może dojść do zawieszenia terminu do jej wniesienia. Przepis art. 48 ust. 2 ustawy o Trybunale Konstytucyjnym stanowi, iż w wypadku wystąpienia przez skarżącego do sądu z wnioskiem o ustanowienie pełnomocnika z urzędu celem wniesienia skargi konstytucyjnej do czasu rozstrzygnięcia tego wniosku przez sąd nie biegnie termin przewidziany w art. 46 ust. 1 ustawy. Zgodnie z dotychczasowym orzecznictwem Trybunału Konstytucyjnego w tym przedmiocie w wyżej wymienionym okresie termin do wniesienia skargi konstytucyjnej ulega zawieszeniu (por. np. postanowienia Trybunału Konstytucyjnego: z 22 marca 1999 r., sygn. Ts 92/98, OTK ZU Nr 3/1999, poz. 46; z 4 lipca 2000 r., sygn. Ts 145/99, OTK ZU Nr 5/2000, poz. 160). Nawet jeśli należałoby przyjąć za uzasadnione okolicznościami sprawy dodatkowe zawieszenie terminu w okresie w którym skarżący przebywał w klinice psychiatrycznej, wskutek czego nie miał możliwości podjęcia działań zmierzających do terminowego wniesienia skargi, należy stwierdzić, iż w dniu zakończenia leczenia termin ten rozpoczął swój bieg. Podejmowane przez skarżącego czynności, mające na celu ochronę jego praw w innym trybie niż skarga konstytucyjna nie mają wpływu na dalsze zawieszenie terminu do jej wniesienia (por. postanowienie TK z 19 grudnia 2000 r., sygn. SK 19/00, OTK ZU Nr 8/2000, poz. 303). Należy więc stwierdzić, iż jedynie od woli skarżącego zależy jakiego rodzaju działania podejmie i dlatego musi pogodzić się z faktem, iż zwlekając ze złożeniem wniosku o ustanowienie adwokata lub radcy prawnego z urzędu celem sporządzenia skargi konstytucyjnej ponosi ryzyko, iż jego skarga, z uwagi na krótki termin, nie zostanie należycie przygotowana. Należy jednak zauważyć, iż ograniczony do 7 dni termin do wniesienia skargi, nie umożliwia de facto jej skutecznego złożenia.

W tym stanie rzeczy, uznając postanowienie Trybunału Konstytucyjnego z 7 listopada 2001 r. o odmowie nadania skardze konstytucyjnej dalszego biegu za w pełni uzasadnione, należało nie uwzględnić zażalenia wniesionego na to postanowienie.